บทสวดโพชฌังคปริตร เป็นคาถาพุทธมนต์ที่เชื่อกันว่าช่วยเสริมสิริมงคลให้กับผู้สวด และยังสามารถสวดเพื่ออวยพรอายุยืนให้ผู้ป่วยได้ เนื่องจากเชื่อว่าบทสวดนี้จะช่วยเพิ่มพลังใจและขจัดอาการเจ็บป่วย (ตามตำนานในสมัยพุทธกาล) ซึ่งหลายๆ คนมักจะสวดบทสวดโพชฌังคปริตร ในวันสำคัญต่างๆ เช่น วันเกิด หรือวันปีใหม่ เพราะมีความหมายในการอำนวยพรให้ชีวิตมีความสุขและปราศจากโรคภัยไข้เจ็บ
ประวัติบทสวดโพชฌังคปริตร มาจากไหน?
โพชฌังคปริตร หมายถึง "ธรรมที่เป็นองค์แห่งการตรัสรู้" ซึ่งเปรียบเสมือนพุทธมนต์ที่มีคุณสมบัติในการรักษาให้หายจากโรคภัยไข้เจ็บเมื่อผู้ป่วยได้ฟังบทสวดนี้
ประวัติความเป็นมาของบทสวดโพชฌังคปริตร มีเรื่องเล่าตามตำนานในสมัยพุทธกาลว่า เมื่อพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงไปเยี่ยมพระมหากัสสปะและพระโมคคัลลานะที่กำลังอาพาธ พระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรมสัมโพชฌงค์ 7 ให้ทั้งสองพระองค์ฟัง และทั้งสองก็หายจากโรคภัยตามการฟังธรรมคำนี้
ครั้งหนึ่ง พระพุทธเจ้าประชวร จึงได้ตรัสให้ พระจุนทะเถระ แสดงธรรมโพชฌงค์ 7 ซึ่งหลังจากนั้นพระพุทธเจ้าก็หายจากอาการประชวรเช่นกัน
ตั้งแต่นั้นมา จึงเกิดความเชื่อว่า สัมโพชฌงค์ 7 เป็นหลักธรรมสำคัญในด้านปัญญา ซึ่งช่วยให้ปัญญาสว่างไสว และเยียวยาจิตใจที่เกี่ยวข้องกับร่างกาย ส่งผลให้มีการนำบทสวด โพชฌังคปริตร มาใช้เป็นพุทธมนต์ในการรักษาผู้ป่วย และสวดในโอกาสสำคัญต่างๆ
สัมโพชฌงค์ 7 ประการ ซึ่งเป็นธรรมแห่งการตรัสรู้ มีดังนี้
1. สติ
2. ธัมวิจยะ : การพิจารณาคัดเลือกธรรม
3. วิริยะ : ความเพียร
4. ปีติ : ความเบิกบานใจ
5. ปัสสัทธิ : ความสงบกายสงบใจ
6. สมาธิ : ความตั้งมั่นในจิตใจ
7. อุเบกขา : ความเป็นกลาง

บทสวดโพชฌังคปริตร ฉบับเต็ม พร้อมคำแปล
นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต
อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ
(3 จบ)
โพชฌังโค สะติสังขาโต ธัมมานัง วิจะโย ตะถา
วิริยัมปีติปัสสัทธิ โพชฌังคา จะ ตะถาปะเร
สะมาธุเปกขะโพชฌังคา สัตเตเต สัพพะทัสสินา
มุนินา สัมมะทักขาตา ภาวิตา พะหุลีกะตา
สังวัตตันติ อะภิญญายะ นิพพานายะ จะ โพธิยา
เอเตนะ สัจจะวัชเชนะ โสตถิ เต โหตุ สัพพะทาฯ
เอกัสมิง สะมะเย นาโถ โมคคัลลานัญจะ กัสสะปัง
คิลาเน ทุกขิเต ทิสวา โพชฌังเค สัตตะ เทสะยิ
เต จะ ตัง อะภินันทิตวาโรคา มุจจิงสุ ตังขะเณ
เอเตนะ สัจจะวัชเชนะ โสตถิ เต โหตุ สัพพะทาฯ
เอกะทา ธัมมะราชาปิ เคลัญเญนาภิปีฬิโต
จุนทัตเถเรนะ ตัญเญวะ ภะณาเปตวานะ สาทะรัง
สัมโมทิตวา จะ อาพาธา ตัมหา วุฏฐาสิ ฐานะโส
เอเตนะ สัจจะวัชเชนะ โสตถิ เต โหตุ สัพพะทาฯ
ปะหินา เต จะ อาพาธา ติณณันนัมปิ มะเหสินัง
มัคคาหะตะกิเลสา วะ ปัตตานุปปัตติธัมมะตัง
เอเตนะ สัจจะวัชเชนะ โสตถิ เต โหตุ สัพพะทาฯ

บทสวดโพชฌังคปริตร คำแปลภาษาไทย
โพชฌงค์ 7 ประการ ได้แก่ สติสัมโพชฌงค์ ธรรมวิจยะสัมโพชฌงค์ วิริยสัมโพชฌงค์ ปีติสัมโพชฌงค์ ปัสสัทธิสัมโพชฌงค์ สมาธิสัมโพชฌงค์ และอุเบกขาสัมโพชฌงค์
ทั้ง 7 ประการนี้ เป็นธรรมที่พระมุนีเจ้า ผู้ทรงเห็นธรรมทั้งปวง ตรัสไว้ชอบแล้ว และผู้ที่เจริญในธรรมเหล่านี้ จะนำไปสู่การรู้แจ้ง การตรัสรู้ และนิพพาน ด้วยการกล่าวคำสัตย์นี้ ขอความสวัสดีจงบังเกิดแก่ท่าน ตลอดไปในทุกเมื่อ
ในสมัยหนึ่ง พระโลกนาถเจ้า ทอดพระเนตรเห็นพระโมคคัลลานะและพระมหากัสสปะมีไข้และได้รับความลำบาก จึงทรงแสดงโพชฌงค์ 7 ประการให้ท่านทั้งสองฟัง
ท่านทั้งสองนั้นยินดีและชื่นชมโพชฌงคธรรมอย่างยิ่ง จนหายโรคได้ในทันที ด้วยการกล่าวคำสัตย์นี้ ขอความสวัสดีจงบังเกิดแก่ท่าน ตลอดกาลทุกเมื่อ
ครั้งหนึ่ง พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ประชวรเป็นไข้หนัก ทรงรับสั่งให้พระจุนทะเถระกล่าวโพชฌงค์นั้นถวายโดยเคารพ และพระองค์ก็ทรงบันเทิงพระหฤทัยหายจากพระประชวรได้ทันที
ด้วยการกล่าวคำสัตย์นี้ ขอมอบความสวัสดีและความโชคดีให้แก่ท่านตลอดเวลาและตลอดกาล ทุกข์อันเกิดจากพระผู้ทรงคุณอันยิ่งใหญ่ทั้งสามพระองค์นั้นจะหายไปและไม่หวนกลับมาอีก เหมือนกับกิเลสที่ถูกทำลายโดยอริยมรรค จนถึงความไม่มีการเกิดขึ้นเป็นเรื่องธรรมดา
ด้วยการกล่าวคำสัตย์นี้ ขอให้ความสวัสดีและความโชคดีจงบังเกิดแก่ท่านตลอดเวลาและตลอดกาล
หลังจากเสร็จสิ้นการสวด บทสวดโพชฌังคปริตร ขอให้ท่านตั้งจิตใจให้มั่นคง และพัฒนาสติปัญญา เพราะเชื่อว่าการทำเช่นนี้จะช่วยขจัดความทุกข์ทั้งทางกายและใจ พร้อมทั้งอำนวยพรที่เป็นมงคลและความสุขสวัสดีแก่ผู้สวดและผู้ฟังคำสวดนี้
ที่มา : วัดป่ามหาชัย