ในการพิจารณาดวงชะตาของผู้ที่จะร่ำรวยจนถึงขั้นเป็นเศรษฐี โหราจารย์จะพิจารณาจากตนุลัคน์ วาสนา และยังมีองค์เกณฑ์ อุดมเกณฑ์ เกณฑ์ธนะโยค และปทุมเกณฑ์ ซึ่งการให้ความสำคัญกับแต่ละเกณฑ์อาจแตกต่างกันตามสำนัก ดังนั้น ผมจะขอนำเสนอข้อมูลเกี่ยวกับเกณฑ์ทั้งหมดที่กล่าวถึงแบบสรุป ดังนี้ครับ
ก่อนที่เราจะเรียนรู้เกี่ยวกับเกณฑ์ต่างๆ เราต้องทราบประเภทของราศีที่แบ่งตามสัญลักษณ์ประจำราศี ซึ่งโหราศาสตร์แบ่งออกเป็น 4 ประเภทดังนี้:
นระราศี คือ ราศีที่เกี่ยวข้องกับมนุษย์ (นระ หมายถึง มนุษย์) ได้แก่
ราศี มิถุน (คนคู่), กันย์ (หญิงสาว), ตุลย์ (คันชั่ง, สิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้น), ธนู (คนยิงธนู), กุมภ์ (หม้อน้ำ)
ปัสวะราศี คือ ราศีสัตว์ 4 เท้า ได้แก่
ราศีเมษ (แกะ), พฤษภ (โค), สิงห์ (สิงโต)
อัมพุราศี คือ ราศีสัตว์น้ำ ได้แก่
ราศีกรกฏ (ปู), มังกร (มังกร), มีน (ปลาคู่)
กีฏะราศี คือ ราศีแมลง ได้แก่ ราศีพิจิก (แมงป่อง)
องค์เกณฑ์
เป็นเกณฑ์ที่แสดงถึงยศถาบรรดาศักดิ์ ความเจริญรุ่งเรือง และความสำเร็จในชีวิตของเจ้าชะตา
ลัคนาอยู่ในราศีนระเกณฑ์ และดาว 1, 5, 7 หรือดวงใดดวงหนึ่งอยู่ในภพตนุ หรือในเรือนที่ 1 ของลัคนา
เรียกว่านระเกณฑ์ หรือ นระเอกเกณฑ์ ตามคำโคลงที่ว่า:
"นระสุริยะเรื้องรังษี โสระชีวะมีถูกต้อง
สามองค์เทพโสภีกุมลัคน์ ชาติใดได้ดั่งผ้อง ยศนั้นนาพัน”
อัมพุราศี (ราศีสัตว์น้ำ) ได้แก่ ราศี กรกฏ มังกร มีน
ลัคนาอยู่ในราศีอัมพุเกณฑ์ และดาว 2, 4, 5, 6 หรือดวงใดดวงหนึ่งอยู่ในภพพันธุ หรือในเรือนที่ 4 ของลัคนา
เรียกว่าสมควรได้รับอัมพุเกณฑ์ หรืออัมพุจตุเกณฑ์ ตามโคลงที่กล่าวว่า:
“อัมพุผลจุ่งแจ้งสี่สถาน พุธศุกร์ชีวะวารส่งสร้อย
จันทร์องค์ประไพพาลย์รุจิเรข แสดงคุณใช่น้อย ยศนั้นถึงพระยา”
กีฏะราศี (ราศีแมลง) ได้แก่ ราศี พิจิก
ลัคนาอยู่ในราศีกีฏะเกณฑ์ (พิจิก) และดาว 3, 8 หรือดวงใดดวงหนึ่งอยู่ในภพปัตนิ หรือในเรือนที่ 7 ของลัคนา
เรียกว่าได้กีฏะเกณฑ์ หรือกีฏะสัตตะเกณฑ์ ตามคำโคลงที่กล่าวไว้:
“กีฏะสัตตะต้องภุมเมนทร์ อสุรินทร์องค์เกณฑ์กล่าวไว้
ถึงแม้ชาติตัวเวรอัปลักษณ์ก็ดี คุณมีจักแสดงให้ ยศนั้นเสมอพงศ์”
ปัสวะราศี (ราศีสัตว์สี่เท้า) ได้แก่ ราศี เมษ พฤษภ สิงห์
ลัคนาอยู่ในราศีปัสวะและดาว 1, 2, 3, 5 หรือดวงใดดวงหนึ่งอยู่ในภพกัมมะ หรือในเรือนที่ 10 ของลัคนา
เรียกว่าได้รับปัสวะเกณฑ์ หรือปัสวะทศะเกณฑ์ ตามโคลงที่กล่าวว่า:
“ปัสวะทศะต้ององค์เกณฑ์ ชีวะจันทร์ภุมเมนทร์ผ่องแผ้ว
อีกองค์พระสุริเยนทร์ทรงยศ สี่สถานเลิศแล้ว ยศนั้นถึงพระยา”
คำโคลงนี้ไม่ทราบที่มาชัดเจน ทราบเพียงว่าโหราจารย์รุ่นก่อนท่านประพันธ์ไว้และต่อมาได้คัดลอกมาจนถึงปัจจุบัน จึงทำให้บางสำนักอาจมีการแตกต่างกันเล็กน้อย แต่สาระใจความนั้นตรงกันทุกสำนัก

อุดมเกณฑ์
หมายถึง ความอุดมสมบูรณ์ ผู้ที่มีดาวในดวงชะตาในเกณฑ์นี้จะได้รับทรัพย์สินและร่ำรวย มีบริวารและพาหนะมากมาย อุดมสมบูรณ์
1. ลัคนาอยู่ราศีนระเกณฑ์ (มิถุน กันย์ ตุลย์ ธนู กุมภ์) และมีดาวพุธ พฤหัส ศุกร์ เสาร์ อยู่ในภพตนุ สหัชชะ พันธุ ปัตนิ และลาภะ
2. ลัคนาอยู่ราศีอัมพุเกณฑ์ (มีน กรกฏ มังกร) และมีดาวอังคาร พฤหัส เสาร์ ราหู อยู่ในภพพันธุ ปุตตะ ศุภะ
3. ลัคนาอยู่ราศีกีฎะเกณฑ์ (พิจิก) และมีดาวอังคาร หรือ ราหู อยู่ในภพสหัชชะ ปัตนิ ศุภะ วินาศน์
4. ลัคนาอยู่ราศีปัสสวะ (เมษ พฤษภ สิงห์) และมีดาวอาทิตย์ ดวงจันทร์ ดาวอังคาร ดาวศุกร์ อยู่ในภพอริ หรือกัมมะ
เกณฑ์ธนะโยค (ตำรับ อ.เอื้อน มนเทียรทอง)
คือ ดวงชะตาที่จะมีฐานะการเงินดี ร่ำรวย โดยเกณฑ์นี้จะเป็นไปตามดาวเจ้าเรือนที่อยู่ในภพ ๑ ๒ ५ ๗ ๙ ๑๑ สลับเรือนกันในภพที่กำหนด
ตามคำยกย่องจาก อ.เอื้อน หากผู้ใดมีเกณฑ์นี้จะเป็นเศรษฐีอย่างแน่นอน ท่านมีรายละเอียดเพิ่มเติมซึ่งไม่สามารถพิมพ์ลงได้ทั้งหมด ท่านที่สนใจสามารถหาหนังสือของ อ.เอื้อน ที่ร้านเขษมบรรณกิจ หรือแพร่พิทยา
จากตำรับของ อ.เชียร บางบอน พบว่า ดาวเจ้าเรือน ๑ ๒ ๑๑ อยู่สลับเรือนกันก็ถือว่าเข้าข่ายดวงเศรษฐีได้เช่นกัน
ปทุมเกณฑ์
คือ ดวงชะตาที่ได้รับการยกย่องว่าจะประสบความโชคดี มีความเจริญรุ่งเรืองประดุจดอกบัวบาน เป็นผู้มีเสน่ห์ โดยในบางตำรา (อ.เชย บัวก้านทอง) กล่าวไว้ว่า ถ้าผู้ใดในดวงชะตามีดาว จันทร์ พฤหัสบดี ศุกร์ ตามเกณฑ์นี้ครบทั้งสามดวง ท่านจะมีกลิ่นกายหอม
“จันทร์เป็นสิบเอ็ดแท้ แก่ลัคน์
พฤหัสสี่ทรงศักดิ์ แช่มช้อย
ศุกร์สามเจริญลัคน์ ยศยิ่ง พระยาแฮ
ชาติอื่นแม้ต่ำต้อย ยกให้ เสมอพงศ์”
เกณฑ์ทั้งหมดที่กล่าวถึงเป็นเกณฑ์ที่ใช้ในการพิจารณาว่าดวงชะตาของเจ้าชะตาจะมีโอกาสเป็นเศรษฐีและร่ำรวยเพียงใด สำหรับผู้ที่มีพื้นฐานในการอ่านดาว จะสามารถพิจารณาได้ระดับหนึ่ง แต่การพิจารณาอย่างละเอียดจะต้องคำนึงถึงเรือนชะตาของดาว ความสัมพันธ์ของคู่มิตร คู่ศัตรู คู่สมพล คู่ธาตุ รวมถึงมุมสัมพันธ์ของดาวเพื่อให้ได้การวิเคราะห์ที่แม่นยำ
ขอบคุณข้อมูลจาก อาจารย์ปราณเวท