ไขข้อสงสัยเกี่ยวกับ "ฝันร้าย" เกิดจากอะไร และมันสามารถเป็นสัญญาณเตือนสุขภาพหรือไม่?

หลายคนคงเคยประสบกับฝันร้าย (Nightmare) ขณะนอนหลับ ซึ่งบางครั้งอาจทำให้ต้องสะดุ้งตื่นกลางดึก แม้ว่าคนไทยบางคนอาจเชื่อมโยงกับการทำนายฝัน แต่จริงๆ แล้วฝันร้ายอาจเป็นสัญญาณที่บ่งบอกถึงปัญหาสุขภาพบางประการ โดยเฉพาะผู้ที่ฝันร้ายบ่อยๆ ควรหาสาเหตุที่แท้จริงเพื่อการนอนหลับที่มีคุณภาพและเต็มเปี่ยมไปด้วยพลังในตอนกลางคืน

ฝันร้าย คือ ความฝันที่ทำให้เกิดปฏิกิริยาทางอารมณ์ในเชิงลบ ซึ่งมักเกิดขึ้นในขณะที่เราหลับ โดยสมองควบคุมการเคลื่อนไหวและการทำงานต่างๆ ของร่างกายหลายส่วน ฝันร้ายมักมีลักษณะเป็นเรื่องราวที่ยาวหรือซับซ้อน บางครั้งอาจจะไม่สามารถเชื่อมโยงเรื่องราวเข้าด้วยกันได้ บางคนอาจฝันร้ายในตอนเช้า และมักจะทำให้ผู้ฝันรู้สึกวิตกกังวล หวาดกลัว หรือโศกเศร้า จนบางครั้งก็อาจทำให้ต้องสะดุ้งตื่นกลางดึก

ฝันร้ายเป็นสิ่งที่สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน บางคนอาจฝันว่าตกจากที่สูงจนทำให้สะดุ้งตื่น แต่ในกรณีที่ผู้ใหญ่ฝันร้ายบ่อยๆ หรือฝันร้ายทุกคืนจนต้องสะดุ้งตื่นอาจทำให้การนอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพอ ซึ่งบางครั้งอาจเป็นผลจากปัญหาสุขภาพ โดยเฉพาะกว่า 60% ของกรณีมักเกี่ยวข้องกับความเครียดและความวิตกกังวล จนทำให้เกิดฝันร้ายในขณะหลับ และยังมีสาเหตุอื่นๆ ตามนี้

• ประสบกับเหตุการณ์สะเทือนใจหรือการสูญเสียคนที่รัก
• มีอาการของ PTSD หรือโรคเครียดหลังผ่านเหตุการณ์ที่รุนแรง
• การสูบบุหรี่หรือการดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป
• การใช้ยาที่มีผลข้างเคียง เช่น ยานอนหลับ
• ปัญหาด้านสุขภาพจิต เช่น โรควิตกกังวล หรือโรคซึมเศร้า
• การทานอาหารย่อยยากก่อนเข้านอน
• ภาวะหยุดหายใจขณะนอนหลับ

หากการฝันร้ายทำให้สะดุ้งตื่นบ่อยจนกระทบต่อคุณภาพการนอนและทำให้ร่างกายพักผ่อนไม่เพียงพอ ควรเริ่มปรับพฤติกรรมในชีวิตประจำวันเพื่อหลีกเลี่ยงฝันร้ายและช่วยให้นอนหลับได้ง่ายขึ้น เช่น

• หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์หรือเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนก่อนเข้านอน เช่น ชา กาแฟ ช็อกโกแลต น้ำอัดลม
• ทำกิจกรรมผ่อนคลายก่อนนอนเพื่อลดความเครียด
• ควบคุมอุณหภูมิในห้องนอนให้พอเหมาะ ไม่ร้อนหรือเย็นเกินไป
• ปิดผ้าม่านและไฟให้มืดสนิท เพื่อให้นอนหลับได้สะดวกขึ้น
• ออกกำลังกายวันละ 20-30 นาที โดยแนะนำให้ทำในช่วงเย็น หรือก่อนเข้านอน 3-4 ชั่วโมง
• ตั้งเวลานอนและตื่นให้เป็นเวลาเดียวกันทุกวันเพื่อให้ร่างกายปรับตัว
• หลีกเลี่ยงการเล่นโซเชียลมีเดียหรือติดตามข่าวสารที่ทำให้เครียดก่อนนอน

หากคุณได้ปฏิบัติตามคำแนะนำข้างต้นแล้ว แต่ยังพบว่าปัญหาการนอนฝันร้ายที่กระทบต่อคุณภาพการนอนยังคงอยู่ หรือมันส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวันอย่างมาก ควรพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อรับการรักษาที่เหมาะสมและตรงจุด เพื่อฟื้นฟูสุขภาพการนอนที่ดีให้กลับคืนมา

อ้างอิงข้อมูล : กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข