เข้าใจให้ถ่องแท้ “สังฆทาน” คืออะไร และควรมีอะไรบ้าง

“สังฆทาน” เป็นสินค้าที่อยู่ภายใต้การควบคุมฉลากตามกฎหมายคุ้มครองผู้บริโภค โดยมีประกาศในราชกิจจานุเบกษาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2550 กำหนดให้ผู้ผลิตต้องระบุรายละเอียด เช่น ขนาด ปริมาณ จำนวน ราคา รวมถึงวันที่ผลิตหรือวันหมดอายุ บนผลิตภัณฑ์อย่างชัดเจน เนื่องจากเป็นสิ่งของที่ใช้ถวายแด่พระสงฆ์ในพระพุทธศาสนา และมีผู้จำหน่ายจำนวนมาก เพื่อให้พระภิกษุได้รับของที่มีคุณภาพและตรงตามวัตถุประสงค์ของผู้ถวาย จึงจำเป็นต้องกำหนดฉลากให้ชัดเจน

“สังฆทาน” หรือที่เรียกว่า “ชุดไทยธรรม” เป็นการถวายสิ่งของแด่พระสงฆ์โดยพุทธศาสนิกชน โดยไม่จำกัดว่าจะต้องเป็นสิ่งของใดสิ่งหนึ่ง แต่เป็นสิ่งที่ก่อประโยชน์แก่คณะสงฆ์โดยรวม ดังนั้นสังฆทานจึงไม่ใช่เพียงสิ่งที่บรรจุอยู่ในถังสีเหลืองเท่านั้น การถวายสังฆทานจึงหมายถึงการมอบสิ่งของแด่พระภิกษุสงฆ์โดยไม่เจาะจงผู้รับ เพื่อให้เกิดประโยชน์แก่ส่วนกลางของวัด

การถวายสังฆทานถูกกล่าวถึงใน “ทักขิณาวิภังคสูตร” ในพระไตรปิฎก ซึ่งเล่าว่า นางมหาปชาบดีโคตมี พระมาตุจฉาของพระพุทธเจ้า ต้องการถวายจีวรแด่พระพุทธเจ้าขณะประทับอยู่ที่วัดนิโครธาราม แต่พระพุทธเจ้าทรงปฏิเสธและตรัสให้ถวายผ้าจีวรนี้เป็นสมบัติส่วนกลางของคณะสงฆ์แทน เนื่องจากสังฆทานเช่นนี้มีอานิสงส์มากกว่าการถวายแด่พระพุทธเจ้าผู้เป็นศาสดา

สิ่งของที่ควรบรรจุในชุดสังฆทานควรเป็นสิ่งที่มีประโยชน์ต่อปัจจัย 4 ของพระภิกษุสงฆ์ และควรเป็นของที่ใช้งานได้จริง พุทธศาสนิกชนหลายคนนิยมจัดชุดสังฆทานด้วยตนเอง เพื่อให้มั่นใจว่าสิ่งของที่นำมาถวายนั้นยังมีอายุการใช้งานตามที่ระบุบนฉลาก และไม่ควรนำของหมดอายุหรือของไม่มีคุณภาพไปถวายพระ

1. ผ้าอาบน้ำฝนและธูปเทียน 1 ชุด

ผ้าอาบน้ำฝนและธูปเทียนถือเป็นสิ่งจำเป็นพื้นฐานในชุดสังฆทาน เนื่องจากเป็นสิ่งของที่พระภิกษุสงฆ์ใช้เป็นประจำทุกฤดูกาล

2. ผ้าขนหนูสีเหลือง 1 ผืน

นอกจากผ้าอาบน้ำฝนแล้ว ผ้าขนหนูยังเป็นสิ่งอำนวยความสะดวกที่พระสงฆ์สามารถใช้เช็ดทำความสะอาดร่างกายหรืออุปกรณ์ต่างๆ เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของโควิด-19

3. สบู่ 1-2 ก้อน

เพื่อสุขอนามัยที่ดีและการล้างมือบ่อยครั้ง เพื่อป้องกันการสะสมของเชื้อโรคบนผิวหนัง ควรเพิ่มสบู่ 1-2 ก้อนในชุดสังฆทานยุคใหม่ เพื่อใช้ในช่วงการระบาดนี้

4. หน้ากากอนามัย 15-30 ชิ้น

หน้ากากอนามัยแบบใช้ครั้งเดียว ช่วยป้องกันพระสงฆ์จากเชื้อไวรัสโควิด-19 ที่แพร่กระจายผ่านละอองฝอยในอากาศ เมื่อต้องออกไปพบปะกับผู้คน

5. สเปรย์แอลกอฮอล์ 1 ขวด

สเปรย์แอลกอฮอล์ขนาดเล็กสำหรับฆ่าเชื้อโรคโควิด-19 ที่พกพาสะดวก เพื่อให้พระสงฆ์สามารถนำติดตัวไปใช้เมื่อได้รับนิมนต์

• ผ้าอาบน้ำฝนขนาดปกติ 1 ผืน
• ธูปเทียน 1 กล่อง
• ไม้ขีดไฟ ไฟแช็ก หรือไฟฉาย 1 ชิ้น
• สบู่ก้อน 1 ก้อน
• แชมพู 1 ขวด
• กระดาษชำระ 1 ม้วน
• นมกล่อง 1 กล่อง
• ยาสามัญประจำบ้าน 1 ชุด
• มีดโกน 1 ชุด
• เครื่องเขียน 1 ชุด

สิ่งของที่ไม่เหมาะสมสำหรับใส่ในชุดสังฆทาน ได้แก่ ข้าวสาร, สบู่, ผงซักฟอก, ใบชา เนื่องจากเมื่อบรรจุในกล่องปิด อาจทำให้เกิดปฏิกิริยาเปลี่ยนแปลงรสชาติ สี หรือกลิ่น จนเป็นอันตรายต่อผู้ใช้หรือทำให้สินค้าเสียหาย ดังนั้น หากต้องการใส่สิ่งของเหล่านี้ ควรแยกบรรจุภัณฑ์ไม่ให้ปนกัน

ตั้งนะโม 3 จบ
อิมานิ มยํ ภนฺเต ภตฺตานิ สปริวารานิ ภิกขุสงฺฆสฺส โอโณชยาม
สาธุ โน ภนฺเต ภิกฺขุ สังโฆ อิมานิ ภตฺตานิ สปริวารานิ ปฏิคฺคณฺหาตุ
อมฺหากํ ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายฯ

คำแปล
ข้าแต่พระสงฆ์ผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลายขอน้อมถวายภัตตาหารและของใช้ทั้งหลายเหล่านี้แด่พระภิกษุสงฆ์ ขอพระภิกษุสงฆ์โปรดรับภัตตาหารและของใช้เหล่านี้ เพื่อประโยชน์และความสุขของข้าพเจ้าทั้งหลายตลอดกาลนานเทอญ