10 Bài Kể Chuyện Hấp Dẫn Trong Sách Giáo Khoa Tiếng Việt Lớp 5

Câu 1 trang 107 Tiếng Việt lớp 5 Tập 1

Dựa trên lời kể của giáo viên, hãy kể lại từng phần theo tranh minh họa và gợi ý dưới mỗi tranh.

Trả lời:

- Tranh 1: Vào chập tối, người đi săn chuẩn bị dụng cụ để vào rừng săn nai.

- Tranh 2: Người đi săn đến bên suối:

1. Đi đâu mà tối thế?
2. Đi săn nai.
3. Con nai thường soi gương ở mặt nước. Đừng bắn con nai.

- Tranh 3: Người đi săn tiếp tục đi đến gốc cây trám. Cây trám hỏi:

• Đến chơi với tôi à?
• Không phải.
• Vậy đi đâu?
• Đi săn nai.
• Ác quá, đi đi!

- Tranh 4: Người đi săn tiếp tục đi, trên lưng đồi tối dưới ánh trăng, bóng con nai hiện ra. Con nai đẹp quá, người đi săn quên hết ý định bắn thịt nai, chỉ còn nhớ lời suối và cây: Muông thú và cây cỏ trong rừng là bạn, sao lại ăn thịt bạn.

Câu 2 trang 107 Tiếng Việt lớp 5 Tập 1

Hãy dự đoán kết thúc câu chuyện và kể tiếp theo ý tưởng của bạn.

Trả lời:

Kết thúc câu chuyện, con nai không bị giết:

- Khi người đi săn nhìn thấy con nai dưới ánh trăng, anh ta say mê ngắm nhìn. Bất ngờ, con nai biến mất, người đi săn không kịp phản ứng.

- Anh ta quyết định ngừng cuộc săn và xuống núi. Ánh trăng cùng cây cối, muông thú trong rừng dường như đang vui mừng. Đêm đó, trong giấc ngủ, người đi săn mơ thấy con nai xinh đẹp.

Câu 3 trang 107 Tiếng Việt lớp 5 Tập 1

Kể lại toàn bộ câu chuyện về người đi săn và con nai.

Trả lời:

Từ chập tối, người đi săn đã lấy súng kíp từ gác bếp xuống, cho đạn vào túi vải chàm, đeo đèn ló và vào rừng. Mùi trám chín báo hiệu có nhiều nai, anh ta quyết định đi săn!

Người đi săn đến con suối.

Suối hỏi:

- Đi đâu mà tối thế?

- Đi săn nai.

Suối đáp:

- Con nai thường soi gương ở mặt suối. Đừng bắn con nai!

Người đi săn tiếp tục đi.

Tới gốc cây trám, anh hạ đèn ló và cây trám hỏi:

- Đến chơi với tôi à?

- Không phải.

- Vậy đi đâu? Ở đây vắng lặng quá! Mùa quả sắp đến mới thấy nai. Sắp tới thời điểm nai về rồi!

- Tôi chờ lúc đó để bắn.

- Sao?

- Đèn ló để làm cho nai chói mắt, súng để bắn.

- Ác quá!

- Thịt nai rất ngon.

Cây trám buồn rầu:

- Thế thì đi đi!

Người đi săn không quan tâm đến lời cây trám. Anh ta đợi.

Trên lưng đồi tối, dưới ánh trăng, bóng con nai hiện ra. Ánh đèn ló trên trán người đi săn lóe lên. Đôi mắt nai đỏ như hổ phách bối rối trong ánh đèn. Con nai đẹp quá, người đi săn quên mất ý định bắn. Người đi săn chỉ nhớ lời suối, lời cây: Muông thú và cây cỏ trong rừng là bạn, sao lại thèm ăn thịt bạn!

Con nai đứng yên, trắng muốt dưới ánh sáng.

Người đi săn mê mải ngắm con nai, mồ hôi chảy trên trán. Dây da tụt xuống, ánh đèn ló lệch ra, mất bóng con nai. Con nai chạy đi, người đi săn vội vàng kéo dây da lên, nhưng trong ánh sáng đèn không thấy con nai đâu.

Người đi săn lặng lẽ xuống đồi.

Ánh trăng chứng kiến tất cả và mỉm cười.

- Ngủ ngon nhé! Chúc ngủ ngon!

Sau đó, người đi săn ngồi trước bếp lửa. Khẩu súng và đạn lại treo lên gác bếp. Đêm đó, trong giấc ngủ dịu dàng, anh chiêm bao thấy con nai. Chưa bao giờ anh thấy một con nai đáng yêu đến vậy!

Câu 1 trang 138 Tiếng Việt lớp 5 Tập 1

Dựa vào các câu chuyện từ cô giáo (thầy giáo) và các hình ảnh minh họa, hãy kể lại từng đoạn của câu chuyện.

Trả lời:

Tranh 1: Cậu bé Giô-dép bị chó dại cắn được đưa từ vùng quê xa xôi đến Paris nhờ sự cứu giúp của Louis Pasteur. Nhìn thấy nỗi đau của cậu bé và ánh mắt đỏ hoe của mẹ, Pasteur cảm thấy xót xa.

Tranh 2: Đêm đã muộn, Pasteur vẫn ngồi trầm tư bên bàn làm việc, với tâm trạng lo lắng. Vắc-xin ông chế tạo có hiệu quả trên động vật, nhưng chưa thử nghiệm trên người. Ông muốn cứu cậu bé nhưng lo lắng về rủi ro.

Tranh 3: Ngày hôm sau, Pasteur quyết định tiêm vắc-xin cho cậu bé, dù đây là loại vắc-xin có độc tính cao. Ông hồi hộp theo dõi quá trình.

Tranh 4: Pasteur thực hiện mũi tiêm cuối cùng. Ông lo lắng vô cùng và phải chờ đợi bảy ngày để xem kết quả.

Tranh 5: Sau bảy ngày, cậu bé đã hồi phục và khỏe mạnh.

Tranh 6: Sau thành công này, nhiều bệnh nhân đã đến nhờ Pasteur chữa trị. Phòng thí nghiệm của ông trở thành viện Pasteur – viện đầu tiên trên thế giới chuyên điều trị bệnh dại.

Câu 2 trang 138 Tiếng Việt lớp 5 Tập 1

Kể lại toàn bộ câu chuyện.

Trả lời:

1. Vào ngày 6-7-1885, cậu bé Giô-dép chín tuổi bị chó dại cắn đã hai ngày. Mẹ cậu đã đưa cậu từ vùng quê xa xôi đến Paris nhờ Pasteur giúp đỡ. Cậu bị mười bốn vết cắn ở tay vì đã che mặt khi chó tấn công. Tính mạng của cậu chỉ còn đếm từng ngày. Nhìn nỗi đau của cậu bé và nỗi lo lắng của mẹ, Pasteur rất đau lòng khi nghĩ đến khả năng cậu sẽ không qua khỏi.
2. Đêm hôm đó, Pasteur không thể ngủ được. Vắc-xin chữa bệnh dại đã được ông phát triển nhưng chỉ thử nghiệm thành công trên động vật, chưa thử trên người. Ông rất muốn cứu cậu bé nhưng không dám mạo hiểm.
3. Sáng hôm sau, Pasteur bàn bạc với đồng nghiệp và quyết định tiêm vắc-xin cho Giô-dép với hy vọng cứu được cậu. Ngày 7-7-1885, ông thực hiện tiêm vắc-xin. Trong những ngày sau, ông tiếp tục tiêm các mũi vắc-xin với độc tố tăng dần. Chín ngày trôi qua dài đằng đẵng với ông. Mũi tiêm thứ mười, với độc tính cao nhất, là mũi quyết định. Pasteur thức trắng đêm để theo dõi tình hình.
4. Sau khi tiêm xong, Pasteur tự tay dắt Giô-dép lên giường và an ủi cậu. Bảy ngày chờ đợi tiếp theo khiến tóc Pasteur bạc hơn. Dù chân trái bị liệt, ông vẫn thường xuyên đến thăm Giô-dép bằng gậy.
5. Đến ngày thứ bảy, cậu bé hồi phục hoàn toàn. Pasteur thở phào nhẹ nhõm, biết rằng ông đã thành công trong việc chữa bệnh dại.
6. Sau thành công này, rất nhiều bệnh nhân bị chó dại đã đến phòng thí nghiệm của ông. Phòng thí nghiệm của ông sau đó trở thành Viện Pasteur – viện đầu tiên trên thế giới chuyên điều trị bệnh dại.

Câu 3 trang 138 Tiếng Việt lớp 5 Tập 1

Trao đổi với các bạn về ý nghĩa của câu chuyện.

Trả lời:

Câu chuyện ca ngợi tài năng và lòng nhân ái của bác sĩ Pasteur. Tài năng và tấm lòng nhân ái của ông đã mang đến cho nhân loại một phát minh vĩ đại trong việc chữa trị bệnh dại.

Câu 1

Dựa vào những câu chuyện từ cô giáo (thầy giáo) và các bức tranh minh họa dưới đây, hãy kể lại từng đoạn của câu chuyện.

Phương pháp giải:

- Quan sát thật kỹ các bức tranh để nhận diện các nhân vật và hành động của họ.

- Từ đó, suy ra nội dung của từng bức tranh và kể lại câu chuyện tương ứng.

Lời giải chi tiết:

- Tranh 1: Khi biết tin Trung ương giảm bớt số người đi học lớp tiếp quản Thủ đô, các cán bộ trong hội nghị xôn xao. Mọi người đều mong muốn được đi.

- Tranh 2: Trong lúc này, Bác Hồ đến thăm hội nghị. Các đại biểu vui mừng ra đón Bác.

- Tranh 3: Bác Hồ khi nói về nhiệm vụ của Đảng, đã rút ra một chiếc đồng hồ quả quýt từ túi áo và dùng câu chuyện về chiếc đồng hồ để truyền đạt ý tưởng một cách hóm hỉnh.

- Tranh 4: Câu chuyện về chiếc đồng hồ của Bác khiến mọi người đều hiểu ra và cảm nhận sâu sắc.

Câu 2

Kể lại toàn bộ câu chuyện.

Phương pháp giải:

Dựa vào phần tóm tắt tranh ở câu 1 để kể lại toàn bộ câu chuyện.

Vào năm 1954, khi các cán bộ đang dự hội nghị tổng kết ở Bắc Giang, Trung ương ra lệnh rút bớt một số người để tham gia lớp tiếp quản Thủ đô. Mọi người đều háo hức và sôi nổi bàn luận, đặc biệt là những người quê ở Hà Nội, nơi mà họ đã xa cách nhiều năm. Họ mong muốn được trở về làm việc ở Thủ đô. Tư tưởng của các cán bộ trong hội nghị có phần bị phân tán.

Giữa lúc đó, Bác Hồ đến thăm hội nghị. Bác bước lên diễn đàn với áo nâu ướt đẫm mồ hôi và sau khi tiếng vỗ tay lắng xuống, Bác bắt đầu nói về tình hình thời sự và nhiệm vụ của Đảng. Bác bất ngờ lấy ra một chiếc đồng hồ quả quýt từ túi áo và hỏi:

- Các cô chú có thấy cái gì đây không?

Mọi người đồng thanh trả lời:

- Đó là một chiếc đồng hồ.

- Trên mặt đồng hồ có gì?

- Có các con số.

- Kim ngắn và kim dài dùng để làm gì?

- Để chỉ giờ và phút.

- Cái máy bên trong có tác dụng gì?

- Để điều khiển các kim chạy.

Bác Hồ mỉm cười và tiếp tục hỏi:

- Trong chiếc đồng hồ, bộ phận nào là quan trọng nhất?

Mọi người đang suy nghĩ thì Bác lại hỏi:

- Trong chiếc đồng hồ, nếu bỏ đi một bộ phận thì có được không?

- Thưa không ạ.

Nghe câu trả lời, Bác giơ chiếc đồng hồ lên và kết luận:

- Các bộ phận của một chiếc đồng hồ giống như các cơ quan của một Nhà nước hay các nhiệm vụ cách mạng. Mỗi phần đều quan trọng và cần thiết. Nếu một bộ phận không làm đúng nhiệm vụ của mình, chiếc đồng hồ sẽ không hoạt động được. Cũng như vậy, trong nhiệm vụ cách mạng, mỗi công việc đều quan trọng và cần thực hiện đúng chức năng của nó.

Chỉ trong một thời gian ngắn, câu chuyện về chiếc đồng hồ của Bác đã khiến mọi người hiểu ra và gạt bỏ những nghi ngờ cá nhân.

(Theo sách Bác Hồ kính yêu)

Câu 3

Câu chuyện dạy chúng ta điều gì?

Phương pháp giải:

Con hãy chú ý đọc lại phần kết luận của Bác Hồ trong câu chuyện để hiểu bài học.

Lời giải chi tiết:

Câu chuyện nhấn mạnh rằng mỗi công việc đều có giá trị và cần thực hiện đúng vai trò của nó. Không nên so bì hay ích kỷ, chỉ nghĩ đến lợi ích cá nhân mà quên đi nhiệm vụ chung.

Câu 1

Kể lại từng đoạn của câu chuyện dựa theo lời kể của giáo viên và các bức tranh dưới đây.

Phương pháp:

Quan sát kỹ các tranh và sử dụng dòng gợi ý để kể lại câu chuyện một cách chi tiết.

Lời giải:

- Tranh 1: Anh bán dầu bị mất tiền. Do có một người mù lảng vảng gần đó, anh nghi ngờ và tìm người mù để đòi tiền, nhưng người này không thừa nhận.

- Tranh 2: Quan yêu cầu mang chậu nước và thả túi tiền vào đó. Dầu nổi lên, chứng tỏ tiền là của anh bán dầu. Quan vạch trần người mù là kẻ giả mù và ăn cắp.

- Tranh 3: Quan lên kế hoạch bắt bọn cướp bằng cách chế tạo hòm đặc biệt cho võ sĩ ngồi bên trong. Ông tung tin có quan lớn mang của cải qua truông để bẫy cướp. Kế hoạch thành công khi bọn cướp bị mắc bẫy.

- Tranh 4: Khi đến hang ổ, các võ sĩ bật nắp hòm và tiêu diệt toàn bộ bọn cướp.

Câu 2

Kể lại toàn bộ câu chuyện về ông Nguyễn Khoa Đăng.

Phương pháp:

Sử dụng các đoạn tóm tắt từ câu 1 để kể lại câu chuyện đầy đủ.

Lời giải:

Nguyễn Khoa Đăng là một vị quan tài giỏi và được dân kính trọng. Ông đã thông minh phá vụ án người mù ăn cắp tiền và giả mù. Sau đó, ông cũng dùng mưu kế tinh vi để tiêu diệt bọn cướp ở truông nhà Hồ, biến nơi đó thành vùng đất an lành, thịnh vượng.

(Theo Nguyễn Đổng Chi)

Câu 1

Dựa vào lời kể của giáo viên và các bức tranh dưới đây, hãy kể lại từng đoạn của câu chuyện.

Phương pháp:

Quan sát kỹ tranh, xác định nhân vật và hành động, sau đó đối chiếu với nội dung để kể lại sao cho phù hợp.

Lời giải:

Tranh 1: Trước khi qua đời, cha của Trần Quốc Tuấn dặn con phải giành lại ngôi vua. Trần Quốc Tuấn không đồng ý, nhưng vì thương cha nên gật đầu.

Tranh 2: Năm 1284, giặc Nguyên xâm lược, thế lực mạnh mẽ như vũ bão.

Tranh 3: Trần Quốc Tuấn mời Trần Quang Khải đến thuyền tại bến Đông để cùng bàn kế sách chống giặc.

Tranh 4: Trần Quốc Tuấn tự tay dội nước tắm cho Trần Quang Khải, khéo léo xóa bỏ mâu thuẫn gia tộc.

Tranh 5: Theo lời Trần Quốc Tuấn, vua tổ chức hội nghị Diên Hồng, tập hợp các bô lão từ khắp nơi, quyết tâm chống giặc.

Tranh 6: Nhờ sự đoàn kết của toàn dân, giặc Nguyên đã bị đánh bại.

Câu 2

Kể lại toàn bộ câu chuyện.

Phương pháp:

Dựa vào các đoạn tóm tắt từ câu trước để kể lại câu chuyện đầy đủ.

Lời giải:

Trần Quốc Tuấn, dù bị cha dặn phải giành ngôi vua, đã quyết tâm giữ gìn hòa khí trong gia tộc và bảo vệ đất nước. Trước cuộc xâm lược của giặc Nguyên, ông khéo léo xóa bỏ mâu thuẫn với Trần Quang Khải, đề xuất triệu tập bô lão khắp nước về hội nghị Diên Hồng để quyết tâm chống giặc. Nhờ tinh thần đoàn kết toàn dân, quân ta đã chiến thắng vẻ vang.

(Theo Đại Việt sử ký toàn thư)

Câu 1 (trang 112 SGK Tiếng Việt 5)

Trả lời:

* Đoạn 1 (Tranh 1)

Ngay từ ngày đầu tiên đi học, các lớp đã tổ chức bầu lớp trưởng và lớp phó. Vân được cả lớp tín nhiệm bầu làm lớp trưởng. Tuy nhiên, một số bạn nam vẫn hoài nghi, cho rằng Vân không đủ uy tín để giữ chức vụ này.

* Đoạn 2 (Tranh 2)

Trong giờ trả bài kiểm tra Địa lí, cô giáo khen ngợi Vân vì bài làm của bạn ấy sạch sẽ, trình bày rõ ràng, trả lời đúng các câu hỏi, và Vân là người duy nhất đạt điểm Mười trong lớp. Bạn nam từng nghi ngờ Vân cảm thấy ngượng ngùng khi biết kết quả.

* Đoạn 3 (Tranh 3)

Đến lượt trực nhật, Quốc đến muộn. Trống đã đánh báo hiệu vào lớp, nhưng khi Quốc bước vào, lớp đã sạch sẽ, bàn ghế ngay ngắn, bảng đen đã lau chùi... Quốc thầm cảm ơn người bạn đã giúp mình, và sau đó biết được đó chính là Vân.

* Đoạn 4 (Tranh 4)

Vào chiều thứ Năm, lớp tham gia lao động dọn dẹp vườn hoa của trường. Cả lớp hăng hái làm việc và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Để khích lệ các bạn, Vân mua kem mời mọi người. Quốc càng thêm mến mộ cách cư xử của Vân.

* Đoạn 5 (Tranh 5)

Vân thật sự học giỏi, nhiệt tình với mọi hoạt động của lớp, đúng với vai trò 'chị cả' của lớp. Vì vậy, cả các bạn nam và nữ đều kính trọng và cho rằng Vân xứng đáng làm lớp trưởng.

Câu 2 (trang 112 SGK Tiếng Việt 5)

Kể lại câu chuyện theo lời của một nhân vật (Quốc, Lâm hoặc Vân).

Trả lời:

Mình sẽ kể về lớp trưởng của mình - Quốc mở đầu câu chuyện với một nhóm bạn lớp khác.

Quốc kể chậm rãi: Đầu năm học, lớp mình cũng tổ chức bầu lớp trưởng. Nhỏ Vân được cả lớp bầu làm lớp trưởng. Một nhóm bạn nam tỏ vẻ nghi ngờ khả năng của Vân, cho rằng Vân không đủ giỏi để làm gương cho mọi người.

Nhưng rồi, trong giờ kiểm tra Địa lí, cô giáo đã khen ngợi Vân rất nhiều vì Vân là người duy nhất đạt điểm Mười. Mình cảm thấy rất xấu hổ vì đã đánh giá sai về Vân.

Vân thường xuyên giúp đỡ bạn bè và nhiệt tình tham gia mọi hoạt động của lớp.

Hôm đó, đến lượt mình trực nhật nhưng mình đến muộn. Mình lo lắng vì lớp chưa được dọn dẹp, bảng chưa lau chùi... Khi mình vội vàng vào lớp, thì thấy mọi thứ đã ngăn nắp, bảng sạch sẽ, bàn cô giáo đã có khăn trải và bình hoa. Mình thầm cảm ơn người đã giúp mình, và sau đó mới biết đó chính là Vân lớp trưởng.

Trong các buổi lao động của lớp, Vân luôn hăng hái, tích cực và động viên các bạn làm tốt nhiệm vụ. Sau khi kết thúc, Vân còn mua kem mời mọi người ăn vui vẻ. Những lúc đó, Vân như 'chị cả' của lớp. Từ đó, cả lớp đều nể phục Vân và cho rằng Vân rất xứng đáng làm lớp trưởng, gương mẫu và giỏi giang.

Câu 3 (trang 112 SGK Tiếng Việt 5)

Thảo luận về ý nghĩa của câu chuyện và bài học rút ra sau khi nghe câu chuyện.

Trả lời:

- Câu chuyện ca ngợi tinh thần gương mẫu của bạn lớp trưởng.

- Bài học rút ra là không nên vội vàng đánh giá ai khi chưa thực sự hiểu rõ về họ.

Câu 1 (trang 139 SGK Tiếng Việt 5)

Dựa vào lời kể của thầy cô và hình vẽ, hãy kể lại từng đoạn câu chuyện.

Trả lời:

* Tranh 1: Một cuộc thi nhảy xa diễn ra bên hố cát cạnh mương, do chị Hà làm trọng tài, xung quanh là những khán giả nhí. Hưng Tồ nhảy đầu tiên, nhưng rơi vào miệng hố. Tiếp đến là Dũng Béo, cậu nhảy qua nhưng chân bị lún sâu. Cuối cùng là Tuấn Sứt, nhảy qua hố nhẹ nhàng như mèo và ngồi chờ kết quả.

* Tranh 2: Tôm Chíp nhỏ nhất, nhảy sau cùng. Mặt cậu đỏ bừng vì xấu hổ. Các bạn cười khúc khích. Tôm Chíp định nhảy, nhưng đứng lại giữa chừng, khiến cả bọn cười lớn. Cậu giận chính mình và bạn bè, nhưng chị Hà an ủi, khích lệ.

* Tranh 3: Tôm Chíp quyết định nhảy lại. Khi sắp đến hố, nghe thấy tiếng kêu cứu từ phía bờ mương, Tôm Chíp vội chạy vòng qua hố, lao như bay để cứu một em bé sát mép nước. Mọi người thở phào nhẹ nhõm.

* Tranh 4: Chị Hà và các bạn lội qua mương. Cả bọn ngạc nhiên không hiểu làm sao Tôm Chíp có thể vượt qua con mương rộng như vậy. Dũng Béo tuyên bố: 'Tôm Chíp là nhà vô địch, nhưng phải kiểm tra xem cậu có lắp động cơ không đã.' Cả bọn cười vang, khâm phục Tôm Chíp.

Câu 2 (trang 139 SGK Tiếng Việt 5)

Kể lại toàn bộ câu chuyện từ góc nhìn của Tôm Chíp.

Hôm ấy, chúng tôi chọn hố cát cạnh mương làm nơi tổ chức thi nhảy xa, với chị Hà làm trọng tài. Khán giả là những cô cậu nhóc tì ngồi chờ đợi bên kia bờ mương.

Chị Hà ra hiệu:

- Thí sinh chuẩn bị! Hưng Tồ đầu tiên!

Hưng Tồ chạy như vịt, nhảy nhưng rơi ngay vào hố. Kế tiếp là Dũng Béo, cậu vỗ đùi rồi nhảy qua, nhưng chân lún sâu, khiến các bạn phải kéo lên. Cuối cùng là Tuấn Sứt, cậu nhảy nhẹ nhàng và ngồi chờ kết quả.

Khi đến lượt tôi, tôi đỏ mặt, rụt rè. Chị Hà bảo tôi có thể làm khán giả nếu không muốn nhảy. Nhưng có lẽ vì tự ái, tôi quyết định thử sức. Khi sắp nhảy, chân tôi khựng lại, và các bạn cười chế nhạo. Tôi suýt khóc, nhưng chị Hà an ủi, khích lệ. Tôi quyết định nhảy lại lần nữa.

Lần này, khi chuẩn bị nhảy, tôi nghe tiếng kêu cứu từ phía bờ mương. Không nghĩ ngợi, tôi lao đến cứu một em bé đang rơi xuống nước. Mọi người thở phào khi tôi kịp giữ bé lại.

Sau đó, chị Hà và các bạn lội qua mương để xem tôi làm sao có thể nhảy qua được. Dũng Béo đùa rằng tôi là nhà vô địch, nhưng cần kiểm tra xem tôi có lắp động cơ không. Cả bọn cười vui, và tôi chỉ nhớ rằng lúc đó tôi chỉ nghĩ đến việc cứu bé nhỏ kia.

Câu 3 (trang 139 SGK Tiếng Việt 5)

Thảo luận với các bạn:

a) Về chi tiết trong truyện mà em thích nhất.

b) Về lý do dẫn đến thành tích của Tôm Chíp.

c) Về ý nghĩa của câu chuyện.

Trả lời:

a) Học sinh tự thảo luận.

b) Thành tích của Tôm Chíp có được nhờ lòng tốt và dũng cảm, giúp cậu có thêm động lực để cứu em bé.

c) Ý nghĩa câu chuyện: Khen ngợi sự dũng cảm của Tôm Chíp, một cậu bé quên mình để cứu người trong tình huống nguy hiểm, thể hiện những phẩm chất đáng quý.

1. Dựa vào lời kể của thầy (cô), hãy thuyết minh cho mỗi bức tranh dưới đây bằng 1 hoặc 2 câu:
Gợi ý:
Tranh 1: Lý Tự Trọng là một thiếu niên thông minh, được tổ chức cách mạng giác ngộ và cử ra nước ngoài học tập.
Tranh 2: Sau khi trở về nước, anh được giao nhiệm vụ chuyển tài liệu và thư từ với các tổ chức Đảng bạn bè qua đường biển.

Tranh 3: Lý Tự Trọng luôn gan dạ, bình tĩnh và nhanh trí, nhiều lần thoát khỏi sự truy bắt của mật thám Pháp.
Tranh 4: Trong một cuộc mít-tinh, anh bắn chết tên mật thám để bảo vệ đồng đội và bị bắt.
Tranh 5: Trước toà án thực dân, anh hiên ngang khẳng định lý tưởng cách mạng của mình.
Tranh 6: Trên pháp trường, Lý Tự Trọng cất cao tiếng hát bài Quốc tế ca.

Kể lại toàn bộ câu chuyện:
Gợi ý:
Lý Tự Trọng sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo ở Hà Tĩnh. Anh giác ngộ cách mạng từ sớm và được cử ra nước ngoài học tập. Với trí thông minh, anh học giỏi và thông thạo tiếng Trung Quốc và tiếng Anh.

Mùa thu năm 1929, Lý Tự Trọng trở về nước. Anh được giao nhiệm vụ liên lạc, chuyển tài liệu và thư từ đến các tổ chức Đảng ở nước ngoài qua đường biển. Để thuận tiện cho công việc, anh đóng giả làm người nhặt than tại cảng Sài Gòn.

Có lần, anh giấu tài liệu trong chiếc màn đằng sau xe đạp rồi thản nhiên đạp xe trên đường. Bất ngờ, một tên đội Tây đòi khám xét. Anh giả vờ cởi dây nhưng thực ra buộc chặt hơn. Chờ lâu không chịu được, tên đội Tây quăng xe xuống vệ đường, tự tay mở bọc. Ngay lập tức, Lý Tự Trọng nhảy lên xe đạp của hắn và phóng đi mất. Một lần khác, khi chuyển tài liệu từ tàu biển lên, anh bị lính giữ lại. Anh nhảy xuống nước, lặn qua gầm tàu và trốn thoát.

Đầu năm 1931, trong một cuộc mít-tinh, một cán bộ ta đang tuyên truyền thì tên thanh tra mật thám Pháp, Lơ-grăng, ập đến định bắt giữ. Lý Tự Trọng nhanh tay rút súng bắn chết hắn, cứu thoát đồng chí của mình nhưng không kịp chạy thoát nên bị bắt.

Trong tù, anh bị tra tấn dã man nhưng không khai báo bất cứ điều gì về phong trào cách mạng. Các cai ngục người Việt kính phục gọi anh là “Ông Nhỏ”.

Thực dân Pháp đưa anh ra toà. Anh không hề run sợ mà lớn tiếng vạch trần sự xâm lược của chúng và biến phiên tòa thành nơi tuyên truyền cách mạng. Luật sư biện hộ cho rằng anh còn nhỏ nên hành động thiếu suy nghĩ. Anh khẳng định mọi hành động của mình đều có mục đích cách mạng rõ ràng: ‘'Tôi chưa đến tuổi thành niên, nhưng đủ trí tuệ để hiểu rằng thanh niên Việt Nam chỉ có một con đường duy nhất là làm cách mạng để giải phóng dân tộc khỏi ách áp bức, nô lệ của thực dân, phong kiến. Không có con đường nào khác'.

Bất chấp sự phản đối của dư luận và báo chí, thực dân Pháp đã xử bắn Lý Tự Trọng vào cuối năm 1931. Trước khi chết, người anh hùng thiếu niên ấy vẫn hát vang bài Quốc Tế Ca. Anh hy sinh vì quê hương, đất nước khi mới 17 tuổi.

Trao đổi với bạn bè về ý nghĩa của câu chuyện:
Gợi ý:
+ Tại sao cai ngục gọi anh Trọng là “Ông Nhỏ”?
(Vì họ kính phục anh Trọng dù tuổi nhỏ nhưng chí lớn, khí phách anh hùng.)
+ Anh Trọng đã bác bỏ lời luật sư biện hộ rằng anh chưa đủ tuổi thành niên. Bạn hãy nhắc lại lời nói của anh.
(''Tôi hành động có suy nghĩ, mọi việc tôi làm đều có mục đích cách mạng. Tôi chưa đến tuổi thành niên nhưng đủ trí tuệ để hiểu rằng thanh niên Việt Nam chỉ có một con đường duy nhất là cách mạng, không thể có con đường nào khác...”)
+ Vì sao thực dân Pháp vẫn xử bắn Lý Tự Trọng dù anh chưa đến tuổi thành niên?
(Vì chúng sợ khí phách anh hùng của anh và muốn khủng bố tinh thần nhân dân.)
+ Câu chuyện giúp bạn hiểu điều gì?
(Người anh hùng thiếu niên Lý Tự Trọng dám quên mình vì đồng đội.
Lý Tự Trọng là một thiếu niên hiên ngang, bất khuất trước kẻ thù.
Thanh niên phải sống có lý tưởng, cống hiến cho đất nước.
Là người Việt Nam, phải biết yêu đất nước và dám hy sinh vì Tổ quốc.)

Ý nghĩa câu chuyện:
Câu chuyện ca ngợi Lý Tự Trọng tuổi nhỏ chí lớn, yêu nước, có lý tưởng cách mạng cao đẹp, dũng cảm bảo vệ đồng đội và hiên ngang bất khuất trước kẻ thù.

Câu 1 trang 40 Tiếng Việt lớp 5 Tập 1

Dựa trên lời kể của thầy (cô) và lời thuyết minh cho từng hình ảnh, hãy kể lại câu chuyện 'Tiếng Vĩ cầm ở Mỹ Lai'.

Gợi ý:

Hình ảnh 1: Tại bờ sông Trà Khúc, Quảng Ngãi, Mai-cơ – một cựu binh Mỹ – mang theo chiếc đàn vĩ cầm với mong muốn chơi một bản nhạc cầu nguyện cho những linh hồn đã khuất tại Mỹ Lai, nơi từng chịu nỗi đau tàn khốc 30 năm trước...

Hình ảnh 2. Mỹ Lai là một vùng quê thuộc huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi. Vào ngày 16 tháng 3 năm 1968, trong vòng bốn giờ đồng hồ, quân đội Mỹ đã phá hủy hoàn toàn mảnh đất này: đốt cháy nhà cửa, ruộng vườn; giết hại gia súc; sát hại 504 người, phần lớn là người già, trẻ em và phụ nữ mang thai. Có gia đình mười một người bị lính Mỹ xả súng giết chết. Có em bé bị bắn khi miệng còn ngậm vú mẹ...

Hình ảnh 3. Trong cuộc thảm sát tàn bạo đó, chỉ có một người sống sót nhờ ba phi công có lương tâm. Đó là Tôm-xơ, Côn-tơn và An-đrê-ốt-ta. Khi bay qua cánh đồng Mỹ Lai, họ kinh hoàng khi nhìn thấy quân đội của mình đang dồn phụ nữ và trẻ em vào một con mương cạn rồi xả súng bắn. Tôm-xơ ra lệnh hạ trực thăng, chĩa súng vào binh lính của mình và tuyên bố sẽ nổ súng nếu họ không dừng lại. Sau đó, anh cứu những người dân vô tội và đưa họ đến nơi an toàn.

Trên đường đi, anh còn cứu một đứa bé còn sống sót trong đống xác chết nơi con mương cạn.

Hình ảnh 4: Trong cuộc thảm sát đó, ngoài ba người lính Mỹ có lương tâm, còn có Hơ-bớt – người lính da đen – tự bắn vào chân mình để tránh phải nhúng tay vào tội ác. Rô-man kiên trì thu thập tài liệu và kiên quyết đưa vụ thảm sát Mỹ Lai ra ánh sáng. Những bức ảnh của anh là bằng chứng quan trọng buộc tòa án Mỹ phải xét xử vụ việc này.

Hình ảnh 5. Mai-cơ đã hoàn thành ý nguyện của mình. Tiếng đàn của anh vang lên tại Mỹ Lai, nói lên lời giã từ quá khứ, mong ước hòa bình và cầu nguyện cho những linh hồn đã khuất.

Câu 2 trang 40 Tiếng Việt lớp 5 Tập 1

Trao đổi với bạn bè trong lớp về ý nghĩa của câu chuyện.

Gợi ý

Hãy thảo luận về ý nghĩa của câu chuyện: Hành động của những người lính Mỹ có lương tâm giúp bạn hiểu điều gì? Bạn suy nghĩ gì về câu chuyện?

Trả lời:

Câu chuyện tôn vinh sự dũng cảm của những người lính Mỹ có lương tâm, những người đã ngăn chặn và tố cáo tội ác dã man của quân đội Mỹ trong cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam.

Hoặc bạn có thể trả lời:

• Tố cáo tội ác chiến tranh và ca ngợi hòa bình.
• Ca ngợi những người Mỹ có lương tâm và dũng cảm, đã ngăn chặn tội ác và tố cáo những hành động phi nghĩa của quân đội Mỹ trong cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam.
• Câu chuyện kể về vùng đất Mỹ Lai (Quảng Ngãi) trong cuộc thảm sát tàn khốc của lính Mỹ 30 năm trước. Tiếng đàn của người lính Mỹ gửi gắm lời giã từ quá khứ, mong ước hòa bình và cầu nguyện cho những linh hồn đã khuất.

Câu 1 trang 68 Tiếng Việt lớp 5 Tập 1

Dựa vào lời kể của cô giáo (thầy giáo) và các tranh vẽ dưới đây, hãy kể lại từng đoạn của câu chuyện.

Trả lời:

- Kể lại từng đoạn theo tranh ngắn gọn:

• Tranh 1: Tuệ Tĩnh dẫn học trò lên núi Nam Tào, Bắc Đẩu và chia sẻ với các học trò về suy nghĩ lâu dài của ông về giá trị vô giá của cây cỏ nước Nam.
• Tranh 2: Tuệ Tĩnh kể về sự chuẩn bị của vua Trần cho cuộc chiến chống quân Nguyên xâm lược, bao gồm việc rèn luyện binh lính và chuẩn bị vũ khí.
• Tranh 3: Nhà Nguyên cấm không cho chở thuốc men và vật dụng xuống bán cho người Nam.
• Tranh 4: Các thái y được cử đi khắp nơi để học cách chữa bệnh bằng cây cỏ dân gian.
• Tranh 5: Cây cỏ nước Nam đã góp phần làm tăng sức khỏe cho các binh lính trong cuộc chiến chống giặc xâm lược.
• Tranh 6: Các học trò của Tuệ Tĩnh đều theo thầy để sử dụng thuốc Nam chữa bệnh cho người Nam.

- Kể lại từng đoạn theo tranh chi tiết:

• Tranh 1: Tuệ Tĩnh, dù học vấn cao nhưng không làm quan, đã cùng học trò lên núi Nam Tào, Bắc Đẩu. Trên đường, có nhiều bụi sâm nam, đinh lăng, và cam thảo nam. Dừng lại, ông chia sẻ với học trò về điều ông đã trăn trở nhiều năm: 'Ta muốn nói về những cây cỏ hàng ngày các con vẫn giẫm lên…'
• Tranh 2: Ông kể về các sự kiện trong lịch sử, việc tăng cường luyện tập binh lính và chuẩn bị lương thực, thuốc men cho cuộc chiến.
• Tranh 3: Tuy nhiên, nhà Nguyên đã cấm việc vận chuyển thuốc men và vật dụng xuống miền Nam, gây khó khăn trong việc chữa trị cho quân lính bị thương.
• Tranh 4: Các thái y được cử đi khắp nơi để học cách chữa bệnh từ cây cỏ dân gian. Vườn thuốc được thiết lập ở nhiều nơi, với núi Nam Tào và Bắc Đẩu là hai trung tâm dược liệu quan trọng của các vua Trần.
• Tranh 5: Nhờ có cây cỏ nước Nam, các binh lính trở nên khỏe mạnh và hùng dũng, góp phần vào cuộc chiến chống giặc xâm lược.
• Tranh 6: Tuệ Tĩnh chia sẻ với học trò về ý định tiếp nối truyền thống dùng thuốc Nam chữa bệnh cho người Nam. Các học trò đều nhiệt tình theo thầy, và nhiều vị thuốc từ cây cỏ nước Nam đã được phát hiện và sử dụng hiệu quả.

Câu 2 trang 68 Tiếng Việt lớp 5 Tập 1

Kể lại toàn bộ câu chuyện.

Trả lời:

Tuệ Tĩnh, mặc dù học vấn cao nhưng không ra làm quan, đã dẫn các học trò lên núi Nam Tào, Bắc Đẩu. Trên đường lên núi, ông giới thiệu về các loại cây như sâm nam, đinh lăng, cam thảo nam. Khi dừng lại, ông chia sẻ với học trò về điều ông đã suy nghĩ suốt nhiều năm: 'Ta muốn nói về giá trị của những cây cỏ hàng ngày các con tiếp xúc.' Ông kể về sự chuẩn bị kỹ lưỡng của vua Trần cho cuộc chiến chống quân Nguyên, việc luyện tập quân lính, chuẩn bị lương thực và thuốc men. Tuy nhiên, nhà Nguyên đã cấm vận chuyển thuốc men, khiến việc chữa trị trở nên khó khăn. Các thái y đã học cách chữa bệnh từ cây cỏ dân gian, thiết lập các vườn thuốc. Núi Nam Tào và Bắc Đẩu trở thành những trung tâm dược liệu quan trọng. Nhờ vào cây cỏ nước Nam, quân lính trở nên mạnh mẽ hơn trong chiến đấu. Tuệ Tĩnh kết thúc bằng việc chia sẻ ý định tiếp tục dùng thuốc Nam để chữa bệnh cho người Nam. Các học trò của ông đều học theo, và đến nay, nhiều vị thuốc từ cây cỏ nước Nam đã được sử dụng hiệu quả trong việc chữa bệnh.

Câu 3 trang 68 Tiếng Việt lớp 5 Tập 1

Trao đổi với các bạn trong lớp về ý nghĩa câu chuyện.

Trả lời:

Câu chuyện đánh giá cao tài năng và đạo đức của danh y Tuệ Tĩnh trong việc tìm ra các vị thuốc hiệu quả từ cây cỏ nước Nam. Hành động của Tuệ Tĩnh nhắc nhở chúng ta về sự quan trọng của việc yêu quý và bảo vệ thiên nhiên.

Nội dung câu chuyện Cây cỏ nước Nam

Các thầy cô dựa vào câu chuyện dưới đây để kể cho học sinh nghe và giúp các em tìm ý, kể theo ý hiểu của mình.

CÂY CỎ NƯỚC NAM

Nguyễn Bá Tĩnh, hay còn gọi là Tuệ Tĩnh, là một danh y thời Trần. Một lần, ông dẫn học trò đi từ vùng Phả Lại lên núi Nam Tào, Bắc Đẩu, hai ngọn núi hùng vĩ đối diện với vùng sông nước hiểm trở. Dọc theo con đường lên núi là những bụi sâm nam, đinh lăng, và cam thảo nam. Khi dừng chân bên sườn núi, ông nói với học trò về điều ông đã suy nghĩ suốt mấy chục năm. Các học trò tò mò về điều này, và ông giải thích rằng đó không phải là điều gì xa vời, mà chính là cây cỏ dưới chân họ. Ông khẳng định rằng những cây cỏ này đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống giặc Nguyên xâm lược. Ông kể về việc vua Trần chuẩn bị quân lính, vũ khí và thuốc men, mặc dù nhà Nguyên đã cấm vận chuyển thuốc men. Các thái y đã học cách chữa bệnh từ cây cỏ dân gian và lập các vườn thuốc. Cây cỏ nước Nam đã giúp binh lính trở nên khỏe mạnh hơn trong chiến đấu. Tuệ Tĩnh cho biết ý định của ông là tiếp tục dùng thuốc Nam để chữa bệnh cho người Nam. Các học trò của ông đều theo học và đến nay, nhiều vị thuốc từ cây cỏ nước Nam đã được phát triển và sử dụng rộng rãi để chữa bệnh.