10 Bài thơ tuyệt vời nhất của Lưu Trọng Lư

Ánh trăng từ khi lên ngôi,
Năm năm bến cũ, em ngồi dệt tơ.
Để tóc vương vần thơ rơi lệ,
Mái tóc buồn, thơ cũng buồn theo.
Năm năm tiếng lụa xe đều...
Những ngày lạnh, gió vèo trong cây.

Nhẹ bàn tay, nhẹ bàn tay,
Mùi hương hàng xóm bay khắp mái đông.
Nghiêng nghiêng mái tóc hương nồng,
Thời gian lặng lẽ rơi dòng buồn tênh.

Nguồn: 1. Lưu Trọng Lư, Tiếng thu, Librairie Centrale xuất bản, 1939
2. Tinh tuyển văn học Việt Nam (tập 7: Văn học giai đoạn 1900-1945), Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia, NXB Khoa học xã hội, 2004
3. Nguyễn Tấn Long, Nguyễn Hữu Trọng, Việt Nam thi nhân tiền chiến, quyển thượng, NXB Sống Mới, 1968

Rượu này mời anh cạn hết,
Trăng vàng nơi cuối núi, buồn lặng.
Tiếng gà đã vang trong thôn,
Đêm nay là đêm cuối cùng của cuộc phiêu lưu.
Hãy say cùng rượu, lòng đầy,
Lời chua cay giờ chỉ còn là dư âm.
Đêm nay sương sẽ dày,
Thuyền còn neo, trăng buông lạnh lẽo!
Trăng nước ảm đạm, hoa cỏ bên sông,
Nửa đêm đã vang tiếng gà...
Đừng nghĩ về vợ con ở nhà,
Giờ đây chỉ còn chúng ta,
Rượu giang hồ vẫn mang nỗi buồn của người,
Ôi rượu sao không kề môi,
Lời lẽ đâu để xoa dịu lòng chàng?

Tay em nâng chén hoàng hoa,
Không bận tâm chuyện rượu vì ta.
Hãy lắng nghe dòng sông chảy,
Gió đùa trăng lạnh lẽo trên bãi.
Không bận tâm rượu, chỉ cần,
Đợi môi nhấp rượu nồng mới say?
Hãy lại gần, tay ta nắm,
Hãy buông ra, nhìn nhau đằm thắm.
Trong những phút giây lâu,
Mắt sầu, lòng đau rộn rã tình yêu.

Giây phút ấy, ta ngây ngất,
Con thuyền buộc chặt, rời khỏi cây.
Hãy cho ta một chén rượu cuối,
Vì em hãy chuẩn bị dây đoạn trường.
Đợi chút hương trầm đã cháy,
Nghe xong ta ngắm lời xa,
Dòng sông Ngân đã mờ từ lâu.
Tiếng gà đã gáy sớm trong xóm,
Bình minh đã rạng trên khóm tre.
Nhìn nàng môi đỏ màu son,
Nhớ vợ con ở nhà, ta giật mình.

Từ đó, không còn phiêu lãng,
Ngày tháng dần quen với niềm thê nhi.
Nhớ cảnh phong trần đôi khi,
Bóng nàng hiện ra gần xa nơi đây.
Nghe tiếng gọi từ hồ hải,
Mắt lệ mờ, ta mải trông theo,
Trong phòng, tiếng con reo,
Khép cửa gió heo lạnh lẽo.

Đêm đó, nàng không uống rượu,
Từ sau, thề không uống rượu ai.
Đợi chân trời nhiều phen,
Chẳng còn nghĩ đến cuộc phiêu lưu.
Ngoan ngoãn như cừu non,
Cỏ quanh vườn mãi còn ngon.
Sau lưng, tiếng cười giòn,
Vội quay lại, thằng con vẫn cười.
Nó đưa ta chai rượu nhỏ,
Bảo rằng: “Đây, rượu mẹ dâng cha”
Giật mình, ta nhớ ra:
Là sinh nhật vợ ta đó mà!
Ta uống chẳng phải lỗi hẹn,
Mà từ nan đâu vẹn nghĩa chồng!
Than ôi! trời lạnh đêm đông,
Màu du tử thực bên lòng hết sôi.
Chén lại chén, môi thủ thỉ,
Càng vơi, càng say, càng đầy!

Khi tỉnh rượu, lặng ngồi bên án,
Nhìn vào gương, lằn trán có vôi;
Vợ con đừng cười khúc khích,
Còn ta vô ý, lệ rơi xuống bàn,
Hết say vẫn bàng hoàng trong mộng,
Thay cho giang hồ, xót xa thay!
Ngón đàn thêm một đường tơ,
Mà người sương gió nghìn thu nhọc nhằn.

Thôi rồi ra chốn nước non,
Lồng son để lại, sổ con chim trời.
Thú hồ bể mời du tử,
Niềm thê nhi không giữ được người.
Biết sao trái với ý trời,
Giang hồ cốt ấy, đời phiêu linh mãi...

Hôm nay ngồi rũ canh trường,
Nơi thuyền trọ, rượu quỳnh tương ai mời
Người dâng rượu xa nơi trần thế,
Gió thổi đêm đông lạnh lẽo!
Dù người đã khuất non sông,
Mặt hoa lãng đãng như lồng dưới trăng.
Như thấy người cười nói tung tăng,
Như hôm qua vậy!...
Nào biết ngàn cổ cách xa,
Tài tình đến thế mà thành hão huyền!
Hoạ còn chút trong thuyền dấu cũ,
Cây đàn tranh mốc ủ trên phên,
Phím long, dây đã rỉ rền,
Còn nguyên trên gỗ ghi tên người.
Nàng xưa vốn trăng gió,
Cũng vì nợ cầm ca mà vương víu,
Một đi lìa cửa, lìa nhà,
Nắm xương tàn lạnh gửi phương xa.
Đêm nay hoạ có mình ta,
Đốt hương trầm cũ chờ ma dạo đàn.

Nguồn: 1. Lưu Trọng Lư, Tiếng thu, Librairie Centrale ấn hành, 1939
2. Hoài Thanh, Hoài Chân, Thi nhân Việt Nam (1932-1941), NXB Văn học, 2007

Dù chưa rõ tên tuổi của nàng,
Tâm hồn ta đã nặng âu sầu.
Tình yêu như ánh trăng u tối,

Chỉ xin em một chút tình yêu,
Để lòng thêm ấm giữa ngày xanh.
Sao em quên cả lúc chào đón,
Tình ái mùa xuân trước mành?

Tiếng cười vang vọng một góc lầu,
Em ngây thơ đâu hay điều gì?
Đêm khuya trăng lay trong cành lá,
Ta se sắt nỗi buồn, nỗi sầu,

Ngày xuân rơi lác đác trước thềm,
Ta lặng lẽ dõi theo bước em,
Âm thầm ấp ủ mối tình xa,
Đường đời đâu dễ tìm bóng hình.

Đợi luân hồi gặp lại nhau,
Cùng em nhắc lại chuyện xưa.
Chờ anh dưới gốc sim già nhé,
Em hái cho anh đoá mộng đầu.

Nguồn: 1. Lưu Trọng Lư, Tiếng thu, Librairie Centrale ấn hành, 1939
2. Nguyễn Tấn Long, Nguyễn Hữu Trọng, Việt Nam thi nhân tiền chiến, quyển thượng, NXB Sống Mới, 1968

Em mười bảy xuân chưa biết sầu,
Tình yêu tự đâu đâu mang đến...
Em xinh đẹp, lòng anh trẻ lại,
Giấc mơ đầu giăng mắc bên nhau.

Tình yêu trong sáng như biển cả,
Huyền bí như trăng lọt mành;
Như hoa đùa trong nắng sớm,
Như sóng vỗ đêm thanh rì rào...

Đêm thu ấy trăng rụng dưới cầu,
Em cười, em nói trăng suốt đêm;
Yêu nhau tưởng sẽ mãi yêu nhau,
Tình không phai dù năm tháng trôi...

Thời gian trôi qua cùng yêu thương,
Bên cầu lá rụng đã bao lần!
...
...

Tình yêu hay chỉ là mộng cuối trời,
Nhầm lẫn một phút hận muôn đời.
Kẻ ra đi, người ở lại,
Hai ngả tình duyên, người mỗi nơi.

Hôm nay ngồi ngóng bên song cửa,
Ta nghe tin ai đã lấy chồng;
Cười xong, tình đã vội vã,
Nàng điên trong “gối mộng” của người thương.

Ta mơ trong đời hay trong mộng?
Vùng cúc ngoài kia, đọng dưới sương;
Ta dí tay vào miếng kính,
Giật mình quên hết nỗi đau thương...

Ta hát vài câu vô nghĩa;
Lá vàng bay lả tả quanh ta.
Ta viết vài câu vô nghĩa;
Người điên xem sẽ hiểu lòng ta.

Nguồn: 1. Lưu Trọng Lư, Tiếng thu, Librairie Centrale ấn hành, 1939
2. Nguyễn Tấn Long, Nguyễn Hữu Trọng, Việt Nam thi nhân tiền chiến, quyển thượng, NXB Sống Mới, 1968

Hỡi em với chiếc khăn đỏ, em bao nhiêu tuổi?
Em vừa tròn mười tuổi.
Ông lão tóc bạc, ông bao nhiêu tuổi?
Ông trời đã ban cho ông đúng tám mươi.

Em nói: Gió mùa xuân đang thổi
Áo đẹp bay lên đường.
Ông lão nói: Gió mùa xuân đang thổi
Gậy trúc cũng lên đường.

Tiếng chào hỏi vang khắp xóm
Pháo nổ liên tục không ngừng tay.
Mùa này quyết tâm hơn mùa trước.
Gọi trời văng vẳng, gậy ông bay...

Có nơi ghi tên bài thơ là Gió mùa xuân thổi.

Thuyền xuôi ngược qua vịnh Hạ Long
Cụ lùn, phi công sống sót
Mi đây rồi, đám quân Đế quốc
Gớm, một cục đen ngòm
Đây rồi, đồng chí công an:
Mẻ lưới này, giữ cho chắc nhé!

Lời dứt, bã trầu chưa kịp giập
Lưới căng ra, vươn ra khơi
Nhìn ra, thuyền cụ đã xa rồi
Buổi chài hôm đó, vui quá chừng!
Hòn Chọi, hòn Chông cười rộn rã!

Nguồn: Lưu Trọng Lư, Người con gái sông Gianh, NXB Văn học, 1966

Những bước chân nhỏ nhắn nhẹ nhàng
In dấu trên cát với những bông hoa nhỏ bé,
Cây cam, cây bưởi nặng trĩu cành, hương huệ lý ngọt ngào.
Cây lúa vừa mọc, tóc xanh phản chiếu trên đồng...
Giai điệu ngân vang, biển xanh và trời trong...
Đó là hình ảnh của một buổi chiều của chúng ta!
Những kẻ xâm lược dám làm ô uế nước và trời.

Các người là ai, cha mẹ các người là ai?
Tại sao lại xuất hiện nơi này
Ai đã gửi các người đến, ai đã xúi giục các người?
Hãy hỏi xem biên giới ở đâu
Nước Tổ Huê Kỳ?
Giữa chúng ta và các người
Có Thái Bình Dương mênh mông
Biển của chúng ta, chúng ta tắm
Chiến thuyền của chúng ta, không rời khỏi lãnh thổ của chúng ta.
Sông nước nào, chúng ta chưa cập bến bao giờ
Chúng ta chưa bao giờ thuộc về ai, chưa bao giờ bẻ gãy một cành hoa
Chúng ta chưa bao giờ hái lấy
Của ai, một quả xanh hay quả chín bên vườn.
Sao các người bên kia Thái Bình Dương,
Những kẻ chinh phục Bạch Ốc!
Máu tươi ở đây, lệnh mở đường bay ra?

Hãy thông báo:
Trái tim chân thành
Từ quả, từ hoa,
Từ ánh nắng rực rỡ,
Từ dòng suối mùa xuân,
Từ đường tơ sợi gấm,
Từ viên đá, ngọc sáng lấp lánh!
Ai không mơ ước những buổi sáng trong trẻo
Để hạt thóc nảy mầm xanh tươi,
Để dòng gang đỏ chảy
Như máu tươi đẹp?
Hai bàn tay này đầy ắp yêu thương
Nhưng lửa thù cũng bùng cháy dữ dội!

Hãy thông báo
Chín năm trời, những đắng cay đã qua
Lại thêm mười năm khổ cực, chí đã chín muồi,
Một giọt nước trong ao đã biến thành lửa
Một hạt cát trên bờ đã trở nên cứng rắn như kim cương.
Thanh niên đã chuẩn bị dây thừng,
Người già đã thắt chặt lưới,
Kiếm đã rèn thêm thép mới
Đạn đã được lau sáng từng viên...

Nguồn: Lưu Trọng Lư, Người con gái sông Gianh, NXB Văn học, 1966

Em có cảm nhận mùa thu
dưới ánh trăng mờ nhấp nháy?
Em có thấy sự hồi hộp
của hình ảnh những chiến binh
trong tâm hồn người bị bỏ rơi?
Em có nghe tiếng rừng thu.
Những chiếc lá thu rơi xào xạc,
con nai vàng lạc lõng
với những chiếc lá vàng khô dưới chân?

Bài thơ Tiếng Thu của Lưu Trọng Lư là một tác phẩm tuyệt vời, từ hình ảnh đến nghệ thuật mà tác giả sử dụng. Những vẻ đẹp đó được nhà nghiên cứu văn học Chu Văn Sơn phân tích rất chi tiết trong bài viết Bản hòa âm ngôn từ. Đúng vậy, với Chu Văn Sơn, bài thơ không chỉ là một bức tranh, mà là một bản hòa âm thiên nhiên kỳ diệu.

Khi ánh nắng mới xuyên qua cửa sổ,
Gà trưa cất tiếng gáy não nề,
Lòng tôi chợt buồn theo thời gian đã qua,
Những ngày xưa không còn hiện hữu trở lại.

Tôi nhớ về mẹ tôi, khi còn trẻ
Khi bà còn sống, tôi mới mười tuổi;
Mỗi khi ánh nắng mới tỏa sáng ngoài vườn,
Áo đỏ của mẹ hiện ra trước hàng rào phơi nắng.

Hình ảnh của mẹ tôi vẫn chưa phai mờ
Vẫn còn in đậm trong trí nhớ lúc bà ra vào:
Nụ cười tươi sáng dưới tay áo
Trong ánh nắng giữa trưa hè trước hàng rào thưa.

Bài thơ diễn tả nỗi nhớ thương sâu sắc và tình yêu vô bờ của tác giả đối với mẹ. Trong hàng triệu chủ đề văn học, tình mẫu tử luôn là chủ đề sâu sắc nhất. Tình mẫu tử là tình cảm thiêng liêng nhất trong cuộc sống. Vì vậy, những tác phẩm viết về mẹ, về tình mẫu tử luôn có sức hút lớn đối với tôi, và bài thơ Ánh nắng mới là một ví dụ điển hình.

Đôi mắt em đầy nỗi buồn
Chỉ lặng lẽ nhìn mà không nói,
Tình yêu của chúng ta xa vời
Ngay cả khi nói cũng không thể hiểu hết.

Yêu hết một mùa đông
Mà chưa bao giờ thốt ra lời,
Nhìn nhau trong nỗi buồn vời vợi
Những lời nói cũng không đủ diễn tả.

Mùa đông đã qua
Gió vẫn thổi bên cửa,
Mùa yêu đã qua:
Đàn sếu đã bay qua sông.

Em ngồi bên cửa sổ
Anh đứng dựa vào tường hoa,
Nhìn nhau với lệ đẫm
Ngày càng xa cách nhau hơn.

Đây là dải Ngân Hà,
Anh là chim Ô Thước
Sẽ xây cầu nguyện ước
Mỗi đêm một lần qua.

Để mặc anh đau khổ,
Ái ân giờ đã tận,
Khép lại đôi cánh,
Khép lại cả tấm lòng!

Em là cô gái trong khung cửa,
Anh là mây bay bốn phương;
Anh theo cánh gió bay lạc,
Em vẫn nằm trong nhung lụa.

Em chỉ là cô gái nhỏ,
Người em sầu mộng của muôn đời,
Tình em như tuyết phủ đầu núi,
Sáng ngời với vẻ đẹp tuyệt vời.

Ai bảo em là giai nhân
Để anh phải đau khổ?
Ai bảo em ngồi bên cửa sổ
Để vướng nợ thi nhân?

Ai bảo em là giai nhân
Để lệ tràn trong đêm xuân?
Để tình yêu lan trước ngõ?
Để mộng mơ tràn gối chăn?

Ngày qua ngày cách biệt nhau
Không được cùng em kê gối sầu,
Khóc cười chuyện thế gian,
Cùng cười với những nỗi đau thế gian.

Ngày tiễn biệt buồn bã say đắm
Em vẫn vui đùa, uống rượu say.
Em có biết không, đời vắng lạnh,
Lạnh buồn như ngọn gió heo may.

Môi em thơm nồng mùi nho tươi,
Đôi má hồng chúm chím nụ cười,
Đôi mắt em ánh sáng lấp lánh,
Trán em để lỏng tóc rơi.

Tuy môi em uống, lòng anh say,
Lời em càng thêm chua chát
Anh muốn van em đừng nói nữa,
Lệ buồn sẽ rơi trong đêm nay.

Hãy kết thúc mọi ân ái
Đừng trách nhau, đừng ái ngại nhau,
Thuyền yêu không ghé bến sầu
Như đêm thiếu phụ bên cửa sổ không trăng.

Hãy như sao băng mãi bay,
Để lòng buồn mãi không nguôi.

Các nhạc sĩ Phạm Đình Chương và Hoàng Thanh Tâm đã sử dụng đoạn đầu của bài thơ này để soạn lời cho các bài hát Mắt buồn và Một mùa đông. Các nhạc sĩ Y Vân và Anh Bằng đã dựa vào đoạn hai để sáng tác các bài hát Người em sầu mộng và Ai bảo em là giai nhân.