10 Bài thơ tuyệt vời nhất của nhà thơ Tế Hanh

Anh xa quê nên yêu nước hơn,
Nhớ em nhiều hơn khi xa em.
Trăng Tây Hồ sáng vời vợi đêm,
Trời Hàng Châu yên bình bốn phía.
Mùa thu đã qua để lại chút,
Vàng ấm trong nắng và trên cây,
Buồn chút trong gió và trong mây,
Vui chút trên môi nàng thiếu nữ...

Anh đã đến những địa danh nổi tiếng:
Đường Tô Đông Pha làm thơ,
Đường Bạch Cư Dị chép chữ.
Hồn xưa vương vấn tự bao giờ,
Còn thao thức trên cành đào, ngọn liễu.
Cảnh vật đẹp nhưng lòng anh thấy thiếu,
Bức tranh này anh muốn tô thêm màu:
Có hai ta cùng tựa bên cầu
Cho mặt nước Tây Hồ thêm sáng rõ.
Lá phong đỏ như tình yêu nồng cháy,
Hoa cúc vàng như nỗi nhớ lâu dài.
Làn nước qua ánh mắt ai dẫn lối,
Cơn gió đến từ tay em vẫy.
Chúng ta đã yêu nhau từ thuở ấy,
Có núi sông và trăng sao,
Có giận hờn và những giấc mơ.
Cay đắng ngọt bùi của đời kháng chiến,
Em ơi, sao kể hết bao kỷ niệm...

Những ngày buồn mà thấy vui tươi,
Những ngày vui sao lại thấy ngậm ngùi.
Anh không muốn hỏi nhiều quá khứ,
Ngày đẹp nhất là ngày gặp lại.
Rời Tây Hồ, trăng xuống Bắc Cao Phong,
Chỉ mình anh trong phòng yên tĩnh;
Anh ngước nhìn bức thêu trên vách:
Hai bóng người đi
                        một hàng tùng,
Bàn tay nào đã dệt nỗi lòng anh?
Tiếng mùa xuân sóng vỗ bên mình.
Vơ vẩn tình chăn
                      chập chờn mộng gối.
Anh mơ thấy Hàng Châu thành Hà Nội,
Nước Tây Hồ bỗng hoá nước Hồ Tây;
Hai chúng ta cùng bước dưới hàng cây...

Nguồn: Tế Hanh, Gửi miền Bắc, NXB Văn học, 1962 (theo bản in lại trong Tác phẩm văn học được giải thưởng Hồ Chí Minh: Tế Hanh, Chính Hữu, NXB Văn học, 2006)

Cơn bão cuốn đêm
Cành cây gãy, lá bay
Ta nắm chặt tay em
Cùng nhau vượt đường để không ngã.

Cơn bão đã qua lâu rồi
Hàng cây lại xanh tươi
Nhưng em đã xa vắng.

Và cơn bão trong lòng vẫn vương vấn mãi.

Bài thơ này đã được nhạc sĩ Thanh Tùng chuyển thể thành bài hát Cơn bão nghiêng đêm.
Nguồn: 1. Tế Hanh, Gửi miền Bắc, NXB Văn học, 1962 (theo bản in lại trong Tác phẩm văn học được giải thưởng Hồ Chí Minh: Tế Hanh, Chính Hữu, NXB Văn học, 2006)
2. Nguồn: Tuyển tập Tế Hanh (tập 1), NXB Văn học, 1987, tr. 107-108

Việc anh đến với em là điều không thể tránh khỏi
Như dòng sông tìm về biển cả
Như mùa đông qua, mùa xuân lại đến
Như mặt trời lên sau cơn mưa

Việc anh đến với em là điều tất yếu
Như hoa nở đến ngày kết trái
Như chim chiều về tổ ấm
Như máu lại về tim từ trong cơ thể

Việc anh đến với em là điều không thể khác
Như một cuốn sách đến hồi kết thúc
Như kim chỉ nam chỉ về hướng bắc
Cuộc đời anh tìm về với cuộc đời em

Việc anh đến với em là điều tất yếu

Nguồn: Tuyển tập Tế Hanh

Anh yêu em như hoa nở không nghĩ đến ngày tàn
Anh yêu em như trăng tròn không lo lắng về khi khuyết
Anh yêu em như người dự tiệc
Nhấm nháp cốc rượu đầy mà không nghĩ đến lúc vơi

Tình yêu của Tế Hanh dường như không có giới hạn: “Anh yêu em như hoa nở không nghĩ đến ngày tàn, Anh yêu em như trăng tròn không lo lắng về khi khuyết”. Ông hoàn toàn dâng hiến cho tình yêu: “Việc anh đến với em là điều tất yếu, Như dòng sông tìm về biển cả... Như chim chiều trở về tổ ấm”…

Hoa Hồng Bun-ga-ri
Ôi! Loài hoa tuyệt vời

Hoa mọc ở đâu không rõ
Chạy theo người hay gió
Từ thế kỷ mười bảy
Hoa đã về đây mọc lên.

Giữa núi non vây quanh,
Một thung lũng hoa hồng
Mỗi năm một lần nở rộ
Đánh dấu mùa xuân đến.

Nhớ về thời kỳ vua chúa
Họ đã cướp hết hoa hồng
Bàn tay đầy gai châm
Người dân chỉ còn tay không.

Đến thời kỳ của Hít-le
Họ cấm không cho hoa mọc
Muốn xóa bỏ hương tự nhiên
Chỉ còn hương liệu nhân tạo.

Nhưng mọi kẻ tàn ác
Cuối cùng đã bị tiêu diệt
Và thung lũng hoa hồng
Hôm nay đẹp hơn bao giờ hết.

Ôi! Loài hoa tuyệt vời
Hoa Hồng Bun-ga-ri.

Ánh trăng tràn qua cửa sổ
Em bé hát một mình, ngây ngô dưới ánh trăng
Bắt đầu với: Bác Hồ Chí Minh
Trăng như má hồng của em bé
Tiếp theo: em bé như cục bông
Trăng ôm em, nâng em lên cao
Tiếp theo: Thằng Mỹ ra vào
Gió ngoài sân thổi vi vu qua cây…

Chị nhảy dây cùng bạn bè
Quên mất em bé vẫn ngồi giữa phòng
Em nhớ mẹ ở nơi xa
Trăng nghiêng xuống gần, âu yếm em bé

Bốn bề tràn ngập ánh trăng
Câu hát dân gian lại vang lên
Tâm hồn thơ ngây mê mải
Đất trời đưa võng, tràn đầy ánh trăng thu
Em hát bập bõm, không cần đuôi đầu
Nhắm mắt lim dim, tự ru chính mình

Em nằm ngửa, mặt tròn xinh xắn
Ngủ trong tiếng hát của chính mình dưới ánh trăng.

Nguồn: Tuyển tập Tế Hanh, NXB Văn học, 1987

Thăm con ở trại nhi đồng
Ngày xuân tươi đẹp, nắng hồng rực rỡ
Con đang cùng bạn hát múa
Cành cây rung rinh, gió lướt qua xào xạc.

Tiếng hát vút cao, bay bổng
Trăm chú chim nhỏ hòa quyện không gian
Tưng bừng điệu múa vui vẻ
Như muôn hoa đua nở trong vườn xuân.

Lòng cha bồi hồi nhớ lại quá khứ
Tuổi thơ cha không giống như con
Những giọt sữa mẹ đơn độc
Tiếng khóc trong nôi, nỗi buồn chiến tranh.

Nắng lên. Trời đẹp rạng rỡ
Áo xuân của con tỏa sáng màu sắc
Vườn mai thêm tiếng chim hót
Có con, cha cảm thấy yêu thương thêm nhiều.

Nguồn: Tế Hanh, Tiếng sóng, NXB Văn học, 1960 (theo bản in lại trong Tác phẩm văn học được giải thưởng Hồ Chí Minh: Tế Hanh, Chính Hữu, NXB Văn học, 2006)

Làng tôi vốn nổi tiếng với nghề chài lưới:
Những con sóng bao quanh như vòng tay biển cả.
Khi trời quang, gió nhẹ, bình minh đỏ hồng,
Người dân trai tráng ra khơi đánh cá:

Chiếc thuyền nhẹ nhàng, như tuấn mã dũng mãnh
Phăng mái chèo mạnh mẽ vượt sóng lớn.
Cánh buồm căng, như linh hồn làng quê
Đón gió, trắng xóa trên mặt biển rộng.

Ngày hôm sau, bến đỗ đầy ắp tiếng cười
Người dân làng hối hả đón tàu về.
“Nhờ trời, biển lặng, cá đầy khoang”,
Cá tươi ngon, ánh bạc rực rỡ.

Những người chài lưới da dẻ rám nắng,
Toàn thân hương vị mặn mòi của biển;
Chiếc thuyền sau một ngày vất vả
Được nghỉ ngơi, thấm đẫm mùi mặn.

Nhớ về nơi ấy, lòng tôi luôn da diết
Những con sóng xanh, cá bạc, buồm trắng,
Thoáng hình ảnh chiếc thuyền rẽ sóng,
Tôi cảm thấy nhớ mùi biển mặn nồng!

Nguồn: 1. Tế Hanh, Tuyển tập Tế Hanh, NXB Văn học, 1987
2. Tinh tuyển văn học Việt Nam (tập 7: Văn học giai đoạn 1900-1945), Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia, NXB Khoa học xã hội, 2004
3. Hoài Thanh, Hoài Chân, Thi nhân Việt Nam, NXB Văn học, 2007

Quê hương tôi có dòng sông xanh thẳm
Nước trong vắt, phản chiếu hàng dương liễu
Trưa hè, nắng trải trên mặt sông lấp lánh
Tôi không biết nước giữ lại bao điều kỷ niệm?
Ôi con sông đã cùng tôi trưởng thành!
Tôi gìn giữ tình cảm sâu sắc
Sông quê hương, sông của tuổi trẻ
Sông miền Nam, tình yêu vô bờ.

Khi bờ tre ngân tiếng chim vui
Khi mặt nước có cá nhảy nhót
Những người bạn tụ tập, bơi lội
Bầy chim non vui đùa trên sông
Tôi ôm nước vào lòng
Sông bao bọc, ôm ấp tôi
Chúng tôi lớn lên theo từng lối riêng
Kẻ chài lưới ngày đêm bên sông
Kẻ cày cấy trong nắng mưa ngoài đồng
Tôi cầm súng xa nhà đi kháng chiến
Nhưng lòng tôi như sóng và gió biển
Luôn hướng về sông quê, hình ảnh em gái hồng hào...

Hôm nay tôi sống ở miền Bắc
Thỉnh thoảng nghe trái tim thầm thì
Hai tiếng “miền Nam” đầy thiêng liêng
Tôi không thể quên ánh sáng vàng
Quên trời xanh biếc
Tôi nhớ cả những người chưa quen
Có những trưa, đứng dưới tán cây
Hơi nước từ sông dâng tràn
Con sông quê mát rượi hiện về
Chảy mãi, lòng tôi như suối tươi
Quê hương ơi! Tình cảm tôi như sông
Tình Bắc Nam hòa quyện chung dòng
Không có gành thác nào ngăn cản
Tôi sẽ trở lại nơi tôi mơ ước
Tôi sẽ về với sông nước quê hương
Tôi sẽ trở về với tình yêu quê hương

Bài thơ được viết khi tác giả tập kết ra miền Bắc sau cuộc kháng chiến chống Pháp.
Nguồn: Tế Hanh, Lòng miền Nam, NXB Văn nghệ, 1956 (theo bản in lại trong Tác phẩm văn học được giải thưởng Hồ Chí Minh: Tế Hanh, Chính Hữu, NXB Văn học, 2006)

Khi em khâu áo ấm cho anh,
Gió vẫn còn lùa qua bàn tay lạnh lẽo.
Những đôi chim quây quần giữ ấm,
Mây đẫm trời, ánh sáng yếu ớt rơi.

Em hối hả dệt thời gian qua sợi chỉ,
Ngày qua đêm, không nghỉ, không ngừng.
Sợi len mềm mại so với sợi tơ rối,
Áo đã hoàn thành, mùa lạnh có còn đâu!

Em gửi áo với niềm lo lắng,
Khi nhận được, anh lại ngại ngùng.
Cuộc sống bận rộn ít thời gian rảnh,
Vì công việc chung, thường bỏ qua nỗi niềm riêng.

Hoa xuân dần vơi ở cuối con đường,
Cành cây đã xanh tươi, lá đậm màu.
Tháng ba đến với những ngày ấm áp,
Nhưng mùa đông lại quay trở lại - rét nàng Bân.

Nàng Bân xưa đã may áo cho chồng,
Áo may xong, mùa lạnh đã hết.
Nàng Bân khóc, trời đất cảm thương,
Gửi rét về đáp lại nỗi chờ mong.

Anh mặc áo của em, cảm thấy ấm áp,
Bàn tay yêu thương ấm gấp đôi.
Thời gian hiểu lòng ta bao nhiêu:
Có tình người, nên có rét nàng Bân.

Nguồn: Tế Hanh, Gửi miền Bắc, NXB Văn học, 1962 (theo bản in lại trong Tác phẩm văn học được giải thưởng Hồ Chí Minh: Tế Hanh, Chính Hữu, NXB Văn học, 2006)