10 Bài văn nổi bật về cảm nhận bài thơ 'Con cò' của Chế Lan Viên (lớp 9)

Chế Lan Viên, một trong những thi sĩ vĩ đại của văn học Việt Nam, nổi bật với phong cách nghệ thuật độc đáo và trí tuệ, thường kết hợp giữa hiện thực và hư ảo trong hình ảnh thơ. Bài thơ “Con cò” của ông là một minh chứng rõ nét cho sự sáng tạo này.

Hình tượng con cò, xuyên suốt bài thơ và cũng là tiêu đề của tác phẩm, được lấy cảm hứng từ ca dao truyền thống. Trong ca dao, con cò thường gắn liền với hình ảnh người nông dân vất vả và người phụ nữ chịu thương chịu khó. Chế Lan Viên đã sử dụng hình ảnh này để biểu trưng cho tình cảm của người mẹ và những lời hát ru.

Bài thơ được chia thành ba phần, mỗi phần liên kết với nhau một cách mạch lạc: hình ảnh con cò qua lời ru trong tuổi thơ; hình ảnh con cò gắn bó với những giai đoạn trong đời sống con người; và cuối cùng, suy ngẫm về ý nghĩa của lời ru và tình mẹ trong suốt cuộc đời. Hình tượng con cò biến hóa theo từng giai đoạn của cuộc đời, từ thời thơ ấu đến khi trưởng thành.

Ở phần đầu bài thơ, hình ảnh con cò được gợi nhớ qua những câu ca dao, với vài từ được trích dẫn để tái hiện không gian và bối cảnh của cuộc sống xưa. Những câu ca dao như “con cò Cổng Phủ con cò Đồng Đăng” gợi tả một thế giới quen thuộc từ làng quê đến phố thị.

Hình ảnh con cò thể hiện sự nhịp nhàng và bình yên của cuộc sống xưa. Câu ca dao “con cò mà đi ăn đêm” tượng trưng cho những người mẹ, những người phụ nữ vất vả mưu sinh. Lời ru của mẹ đưa hình ảnh con cò vào tâm hồn trẻ thơ, mang lại cảm giác an ủi và che chở. Khi con lớn lên, hình ảnh con cò trở thành người bạn đồng hành:

“Cò trắng đến làm quen

Cò đứng ở quanh nơi

Rồi cò vào trong tổ

Con ngủ yên thì cò cũng ngủ

Cánh của cò, hai đứa đáp chung đôi”

Đến lúc con đến trường:

“Con theo cò đi học

Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân”.

Và khi con trưởng thành:

“Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ

Trước hiên nhà

Và trong hơi mát câu văn…”.

Hình ảnh con cò từ lời ru đã trở thành phần không thể thiếu trong cuộc đời con người, từ ca dao vào tâm hồn, đồng hành với từng bước đi của cuộc sống. Hình ảnh con cò biểu trưng cho tình cảm mẹ, sự chăm sóc dịu dàng và bền bỉ.

Ở phần ba, hình ảnh con cò đồng nhất với hình ảnh người mẹ, luôn bên con dù ở gần hay xa, trong mọi hoàn cảnh:

“Dù ở gần con

Dù ở xa con

Lên rừng xuống bể

Cò sẽ tìm con

Cò mãi yêu con”

Nhà thơ khẳng định tình mẫu tử là quy luật tình cảm bền vững và sâu sắc:

“Con dù lớn vẫn là con của mẹ

Đi suốt đời lòng mẹ vẫn theo con”

Những câu thơ chuyển từ cảm xúc đến triết lý, thể hiện tình yêu thương vô bờ của mẹ đối với con cái, dù đi đâu hay trưởng thành ra sao.

“Một con cò thôi

Con cò mẹ hát

Cũng là cuộc đời

Vỗ cánh qua nôi”

Lời ru là một khúc hát yêu thương, và hình ảnh con cò như sự hóa thân của mẹ, mang đến ý nghĩa sâu sắc về sự hi sinh và tình yêu. Bài thơ không chỉ sử dụng thể thơ tự do mà còn có những câu 8 chữ, giúp tác giả thể hiện cảm xúc linh hoạt. Đặc biệt, giọng thơ vừa gợi âm điệu lời ru, vừa là sự suy ngẫm triết lý.

Chế Lan Viên đã chứng tỏ tài năng trong việc sáng tạo hình ảnh nghệ thuật, từ hình ảnh con cò trong ca dao đến việc phát triển ý nghĩa mới, chứng minh rằng hình ảnh quen thuộc vẫn có khả năng chứa đựng giá trị biểu cảm mới mẻ.

Bài thơ “Con cò” của Chế Lan Viên là một tác phẩm độc đáo, dù viết về đề tài tình mẫu tử và sử dụng hình ảnh con cò truyền thống, nhưng nhờ tài năng và sự sáng tạo, ông đã tạo nên một tác phẩm đầy suy tưởng và sâu sắc. Đọc “Con cò”, ta cảm nhận được tình yêu thương vô hạn mà mẹ dành cho con.

Hình ảnh con cò xuất hiện rất thường xuyên trong các bài ca dao Việt Nam, thường được dùng để tượng trưng cho những người phụ nữ chịu đựng vất vả và khó khăn trong cuộc sống. Chế Lan Viên đã lấy hình ảnh này từ ca dao để sáng tác bài thơ “Con cò”, thể hiện tình mẹ bao la và thiêng liêng, nơi người mẹ sẵn sàng hy sinh tất cả để bảo vệ con mình khỏi mọi thử thách và gian truân, chỉ mong con được an lành và hạnh phúc. Tình cảm ấy không chỉ làm rung động lòng người đọc mà còn chạm đến phần tình cảm sâu lắng nhất trong mỗi chúng ta – tình mẹ con.

Bài thơ mở đầu với hình ảnh ấm áp của người mẹ bế đứa con nhỏ trong tay, cất tiếng hát ru đầy yêu thương. Mặc dù đứa trẻ chưa thể nhận thức về thế giới xung quanh, chưa biết đến hình ảnh con cò, nhưng qua những câu hát của mẹ, hình ảnh con cò vẫn hiện diện trong giấc ngủ của trẻ, như một lời ru vỗ về, an ủi:

“Con còn bế trên tay

Con chưa biết con cò

Nhưng trong lời mẹ hát

Có cánh cò đang bay”

Lời ru của mẹ không chỉ nhẹ nhàng an ủi đứa bé mà còn phản ánh cuộc sống khó khăn của những con cò, biểu thị sự khác biệt giữa cuộc sống của cò và sự bình yên của đứa trẻ được mẹ yêu thương:

“Con cò ăn đêm

Con cò xa tổ

Cò gặp cành mềm

Cò sợ xáo măng”

Câu hát mô tả sự gian khổ của cuộc sống con cò khi kiếm ăn vào ban đêm, đối mặt với những nguy hiểm và bất trắc. Nhưng trong khi mẹ lo lắng về những khó khăn ngoài kia, đứa con vẫn được bảo vệ và nuôi dưỡng trong vòng tay yêu thương của mẹ. Những lo lắng của mẹ được thể hiện qua câu hỏi về tương lai của con:

“Lớn lên lớn lên, lớn lên…

Con làm gì

Con làm thi sĩ

Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ

Trước hiên nhà

Và trong hơi mát câu văn”

Mẹ mong con có một tương lai tươi đẹp, không phải sống trong cảnh vật vả như những con cò. Câu thơ về cánh cò trắng bay không ngừng là biểu tượng cho sự tin tưởng và kỳ vọng của mẹ vào một tương lai rộng mở cho con. Mẹ luôn khẳng định tình yêu vĩnh cửu và sự sẵn sàng che chở cho con bất kể hoàn cảnh:

“Dù ở gần con

Dù ở xa con

Lên rừng xuống bể

Cò sẽ tìm con

Cò mãi yêu con”

Hình ảnh con cò đã trở thành biểu tượng của tình yêu mẹ, tình yêu vô bờ bến và bất biến dù con có lớn khôn thế nào. Bài thơ “Con cò” của Chế Lan Viên là một tác phẩm xúc động, thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng và làm cho mỗi người đọc thêm trân trọng tình cảm của mẹ dành cho con cái mình.

Nhà thơ Chế Lan Viên, một tên tuổi lừng lẫy trong nền thơ ca Việt Nam thế kỷ XX, đã sáng tác bài thơ “Con cò” vào năm 1962, nằm trong tập thơ “Hoa ngày thường - Chim báo bão”. Bài thơ không chỉ nổi bật với hình ảnh con cò mà còn ca ngợi tình mẹ sâu sắc và thiêng liêng, đồng thời nhấn mạnh vai trò quan trọng của lời ru trong đời sống mỗi con người.

Ngay từ đầu bài thơ, hình ảnh con cò hiện lên qua những lời ru của mẹ:

“Con còn bế trên tay

…

Sữa mẹ nhiều con ngủ chẳng phân vân”

Con cò hiện ra qua những câu hát ru, giúp con ngủ yên. Mặc dù còn nhỏ và chưa hiểu được khái niệm “con cò”, nhưng hình ảnh ấy đã được mẹ khéo léo đưa vào giấc ngủ của con. Những câu hát ru như “con cò bay lả bay la” đã được mẹ nhẹ nhàng gửi gắm vào tâm trí con, trở thành một phần của ký ức tuổi thơ. Những lời ru ngọt ngào và thân thuộc đã giúp con yên giấc, tạo nên miền ký ức đáng nhớ dù con chưa hiểu hết ý nghĩa.

Hình ảnh con cò tiếp tục đồng hành với con trên từng bước đường trưởng thành qua khổ thơ thứ hai:

“Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!

…

Và trong hơi mát câu văn…”

Con cò trở thành người bạn đồng hành, chứng kiến sự trưởng thành của con. Hình ảnh con cò “bay hoài không nghỉ” tượng trưng cho những ước mơ và hy vọng của con. Cánh cò như chở theo những ước mơ, đồng hành trên hành trình chinh phục những mục tiêu. Từ hình ảnh này, chúng ta cảm nhận được tình mẹ rộng lớn và sâu sắc biết bao.

“Dù ở gần con

…

Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con”.

Dù có khoảng cách về địa lý, hình ảnh con cò vẫn luôn hiện diện, tượng trưng cho lòng mẹ. Lòng mẹ không bao giờ thay đổi, luôn dõi theo từng bước đi của con, dù con nhỏ hay đã trưởng thành. Tình mẹ là vô điều kiện, là sự hy sinh không mệt mỏi, và câu thơ “Con dù lớn vẫn là con của mẹ/ Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con” đã thể hiện sự sâu sắc và cảm động của tình mẹ.

Cuối cùng, hình ảnh con cò xuất hiện lại ở đoạn kết bài, khép lại một vòng khép kín của bài thơ. Lời ru của mẹ vẫn vang vọng, đồng hành suốt cuộc đời con, là nguồn cảm hứng và nền tảng phát triển tâm hồn. Chế Lan Viên đã khéo léo sử dụng thể thơ tự do để thể hiện tình cảm chân thành về mẹ và ý nghĩa của lời ru trong sự hình thành nhân cách mỗi con người.

Nhà thơ Chế Lan Viên đã dùng thể thơ tự do để bày tỏ tình cảm chân thành và sâu sắc về tình mẹ và lời ru, đồng thời làm nổi bật sự quan trọng của hình ảnh con cò trong việc thể hiện lòng mẹ bao la và thiêng liêng.

Tình mẹ là một trong những tình cảm thiêng liêng và đẹp đẽ nhất trong cuộc đời chúng ta. Dù chúng ta ở đâu, làm gì, hoặc có phạm phải bao lỗi lầm, mẹ luôn là người bao dung và tha thứ. Mẹ luôn hiện diện bên ta từ những ngày thơ bé với lời ru êm ái, cho đến khi ta trưởng thành và theo đuổi những ước mơ của mình, mẹ vẫn âm thầm dõi theo từng bước đi của ta.

Những tình cảm sâu sắc ấy đã được nhiều nhà văn, nhà thơ ghi lại với sự xúc động. Chế Lan Viên là một trong những tác giả đã diễn tả tình mẹ qua bài thơ 'Con cò', một tác phẩm giản dị nhưng đầy cảm xúc với hình ảnh con cò trong lời ru của mẹ, khiến ta cảm nhận sâu sắc tình yêu mẹ bao la và rộng lớn như biển cả.

'Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ hát
Có cánh cò đang bay

“Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò Cổng phủ
Con cò Đồng Đăng…”

Cánh cò là hình ảnh quen thuộc trong ca dao dân ca, thường gắn liền với vẻ đẹp yên bình của làng quê:

'Mấy cánh cò chốc chốc vụt bay ra'

Cánh cò trắng bay lượn trên bầu trời, tạo nên cảnh sắc dịu dàng, thơ mộng của đồng quê. Còn trong văn chương, hình ảnh cò cũng thường gợi lên sự hy sinh và vất vả của người phụ nữ, như Tú Xương từng viết:

'Quanh năm buôn bán ở mom sông
Nuôi đủ năm con với một chồng
Lặn lội thân cò khi quãng vắng
Èo sèo mặt nước buổi đò đông:'

Ca dao cũng nói về cò:

'Cái cò, cái vạc, cái nông
Gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non'

Trong bài thơ, hình ảnh cánh cò được sử dụng một cách sáng tạo và đầy ý nghĩa. Dù con còn nhỏ chưa hiểu rõ về cánh cò, nhưng qua lời ru của mẹ, hình ảnh cánh cò đã đi sâu vào tiềm thức, trở thành một phần không thể thiếu trong giấc ngủ của con:

'Con cò cò bay lả lá bay la
Bay từ từ cửa phủ, ra cánh đồng'

Tác giả đã đưa hình ảnh cánh cò vào thơ một cách tự nhiên và sâu sắc, như tình yêu của mẹ dành cho con. Những cánh cò bé nhỏ đồng hành cùng con trong những giấc mơ, đưa tâm hồn trẻ thơ đến với những chân trời mới, qua tiếng ru ngọt ngào của mẹ.

'Ngủ yên! Ngủ yên! Con ơi chớ sợ!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân
Con chưa biết con cò, con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều con ngủ chẳng phân vân.'

Tiếng hát của mẹ chứa đựng sự yêu thương và chở che. Lời ru đưa con vào giấc ngủ bình yên, thấm đượm tình yêu của mẹ. Mẹ vẫn bên con, giữ cho giấc ngủ của con được trọn vẹn, như mẹ đã từng ru mẹ để giờ đây mẹ ru con. Lòng mẹ bao la, không ngừng nâng đỡ tâm hồn con.

'Con ngủ yên thì cò cũng ngủ,
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi.
Mai khôn lớn, con theo cò đi học,
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân.'

Cánh cò không chỉ là biểu tượng của tình mẹ mà còn là bạn đồng hành của con trong giấc ngủ và trên đường đời. Khi con đến trường, mẹ vẫn âm thầm theo dõi từng bước đi của con, từng bài học và mỗi bước chân đều có hình bóng mẹ.

Đến khi con trưởng thành, mẹ vẫn dõi theo con trên mọi nẻo đường, dù ở xa, mẹ vẫn chờ đợi và ngóng trông con trở về. Mẹ sẽ bay đi tìm con, luôn yêu con bất chấp mọi khoảng cách.

'Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn'

Với mẹ, con chính là niềm yêu thương và là ánh sáng trong đời. Dù có khoảng cách bao xa, tình mẹ vẫn mãi vững bền. Mẹ sẽ luôn tìm con, yêu con mãi mãi. Những câu thơ của Chế Lan Viên, tuy ngắn gọn, nhưng chứa đựng một tình cảm sâu sắc và vững bền, làm rung động lòng người và khắc sâu hình ảnh tình mẹ trong trái tim mỗi người.

Lối thơ tự do, ngôn ngữ tự nhiên và hình ảnh gần gũi đã giúp bài thơ 'Con cò' chiếm được một vị trí đặc biệt trong lòng người đọc. Đọc bài thơ, mỗi chúng ta thêm hiểu và yêu quý tình cảm của cha mẹ, và nhận ra gia đình chính là điểm tựa vững chắc nhất trong cuộc đời.

Với hình ảnh cánh cò gần gũi và đầy yêu thương, luôn hiện hữu trong những giấc mơ tuổi thơ, Chế Lan Viên đã sáng tác bài thơ 'Con cò' với niềm yêu mến và hoài niệm sâu sắc. Bài thơ miêu tả người mẹ tần tảo, giản dị, với tình mẫu tử bao la dành cho con, thể hiện qua những lời ru ngọt ngào và ấm áp: “Con cò bay lả bay la, bay từ là từ cửa phủ, bay ra là ra cánh đồng…”

Chế Lan Viên, một tên tuổi nổi bật trong nền thơ ca Việt Nam hiện đại, sinh ra tại vùng đất Quảng Trị anh hùng. Trước cách mạng tháng Tám, ông đã nổi bật với phong trào thơ mới qua tập 'Điêu tàn', tạo dấu ấn mạnh mẽ trong làng văn học. Sau cách mạng, ông chuyển hướng sang thơ cách mạng với nhiều tác phẩm giá trị như 'Ánh sáng và phù sa', mang vẻ đẹp trí tuệ và triết lý sâu sắc, nhưng vẫn hài hòa với trữ tình, ngôn ngữ độc đáo và hình ảnh mới lạ.

Bài thơ 'Con cò' được viết vào năm 1962 và in trong tập 'Hoa ngày thường, chim báo bão' (1967). Tựa đề vừa có nghĩa thực tế vừa là ẩn dụ, gợi lên hình ảnh cánh cò trắng nơi đồng quê, trong ca dao và lời ru của bà, của mẹ, trở thành biểu tượng cho tình mẫu tử bền bỉ. Cảm hứng chính là ngợi ca tình mẹ và giá trị của lời ru trong đời sống. Chế Lan Viên dùng hình ảnh cánh cò trong lời ru của mẹ để mở ra cho con những nhận thức đầu tiên về cánh cò và cuộc đời.

“Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ hát
Có cánh cò đang bay”

Lời ru ngọt ngào của mẹ ảnh hưởng sâu sắc đến tâm hồn non nớt của con và sẽ theo con suốt cuộc đời. Chế Lan Viên mượn lời ru để mang cánh cò đến với tuổi thơ con, những cánh cò bình yên, đẹp đẽ, chắt lọc từ ca dao để tạo nên hình ảnh cánh cò trong tuổi thơ con. Cánh cò mở ra một thế giới rộng lớn và xinh đẹp trong cuộc sống của con.

“Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò cổng Phủ
Con cò Đồng Đăng”,

Không gian thân thương trong lời ru của mẹ không chỉ đưa con vào giấc ngủ mà còn gieo trong lòng con niềm tự hào và tình yêu quê hương. Với những câu thơ ngắn gọn, hình ảnh cánh cò hiện lên rõ ràng qua điệp từ “con cò”, tạo nên giai điệu êm đềm và tha thiết trong lời ru của mẹ, gợi lên tình cảm ấm áp của tình mẹ bao la.

Hình ảnh cánh cò không chỉ là sự êm ả mà còn phản ánh những khó khăn, gian khổ của cuộc sống: “Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn”, “Con cò ăn đêm, con cò xa tổ”, gợi lên sự cô đơn và vất vả. Cánh cò trở thành sự đối lập để làm nổi bật tuổi thơ hạnh phúc của con trong vòng tay mẹ, “Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân”.

Cánh cò theo con suốt đời, từ giấc ngủ đến khi con trưởng thành: “Con ngủ yên thì cò cũng ngủ/Cánh của cò hai đứa đắp chung đôi”. Khi con lớn lên, cò tiếp tục đồng hành trong học tập: “Mai khôn lớn con theo cò đi học/Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân”. Trong ước mong của mẹ, cánh cò trở thành biểu tượng của lòng mẹ, dõi theo con ở mọi giai đoạn cuộc đời, từ lúc còn nhỏ đến khi trưởng thành, vẫn mong con trở thành thi sĩ.

Cánh cò vẫn luôn theo con, giống như tình mẹ yêu thương vô bờ, không quản xa gần, không ngại khó khăn, mẹ luôn chờ đợi và yêu con suốt cuộc đời. Trong lòng cha mẹ, con mãi là đứa trẻ cần sự bảo bọc và yêu thương.

“Con dù lớn vẫn là con của mẹ,

Với tình yêu vô bờ, cha mẹ luôn sống vì con cái, không ngừng nghỉ, chỉ vì tình yêu bất diệt, chăm sóc con từ lúc nhỏ đến khi trưởng thành. Mỗi câu hát, mỗi lời ru đều chứa đựng tình yêu và sự chăm sóc, cánh cò thay mẹ ru con, đồng hành cùng con suốt đời. Bài thơ 'Con cò' mang ý nghĩa biểu trưng sâu sắc về tình mẫu tử, là bài học về công ơn cha mẹ và sự yêu thương vô bờ của người mẹ, dạy ta biết ơn và yêu quý đấng sinh thành.

“Đi khắp thế gian không ai tốt bằng mẹ
Gian khổ cuộc đời không nặng gánh bằng cha”.

Tuổi thơ là giai đoạn bất cứ ai cũng trải qua. Dù ở giai đoạn nằm nôi hay những bước chập chững đầu đời, đó là thời kỳ tươi đẹp nhất. Khi trưởng thành, những ký ức về thời kỳ ấy luôn ùa về như một giấc mơ ngọt ngào. Trong tâm trí người Việt, sự lớn lên của trẻ nhỏ thường gắn liền với hình ảnh những cánh đồng bao la và những lời ru dịu dàng. Và tất cả thường hòa quyện trong hình ảnh thơ ngây của cánh cò trắng.

Bài thơ thành công nhờ vào việc khai thác truyền thống ca dao một cách sáng tạo. Phần đầu của tác phẩm giới thiệu ba bài ca dao: cánh cò Đồng Đăng, cánh cò cổng phủ, cánh cò ăn đêm, tạo nên một không khí hoài niệm lung linh. Những cánh cò tưởng như đã ngủ yên, nay được đánh thức qua lời ru êm đềm như tiếng ru nôi xưa. Toàn bộ bài thơ xoay quanh hình ảnh cánh cò: cánh cò trong vòng tay mẹ, cánh cò đến trường, và cánh cò khi trưởng thành. Sự liên kết này mang lại hương vị ngọt ngào, đằm thắm cho bài thơ, đồng thời tạo sự liền mạch cho toàn bộ tác phẩm. Tuy nhiên, khai thác truyền thống không đồng nghĩa với việc lặp lại quá khứ. Sự sáng tạo trong bài thơ tạo nên tính hiện đại thể hiện qua nhiều yếu tố. Một trong số đó là yếu tố lời dẫn. Bài thơ bắt đầu bằng những câu thơ đầy yêu thương:

Con còn bế trên tay

Con chưa biết con cò

Nhưng trong lời mẹ hát

Có cánh cò đang bay

Lời dẫn này tiếp tục xuyên suốt bài thơ qua ba đoạn, mỗi đoạn là một chặng đường. Con cò đầu tiên chỉ xuất hiện trong câu hát (đoạn I), sau đó nó trở thành bạn đồng hành (đoạn II) và khi đứa trẻ trưởng thành, cò vẫn đồng hành cùng con (đoạn III). Kèm theo yếu tố lời dẫn là nhịp điệu vỗ về như 'Ngủ yên! Ngủ yên', hay 'Lớn lên, lớn lên, lớn lên...', và 'Dù ở gần con - Dù ở xa con'.

- Giọng điệu tâm tình xuất hiện trong cấu trúc âm điệu của lời thơ. Những từ lặp lại một cách trìu mến tạo nên sự gần gũi. Ngay từ hai câu đầu, từ 'con' được nhắc đi nhắc lại để căn dặn và giãi bày:

Con chưa biết con cò con vạc.

Con chưa biết những cành mềm mẹ hát.

Hình ảnh con cò cũng vậy: 'Cò sẽ tìm con - Cò mãi yêu con'. Giọng điệu tâm tình cũng thể hiện trong lời thoại, khi mẹ hỏi con và tự trả lời: 'Lớn lên, lớn lên, lớn lên... Con làm gì? - Con làm thi sĩ!'. Hoặc thể hiện qua yếu tố tự sự, miêu tả trong thơ:

Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!,

Cho cò trắng đến làm quen,

Cò đứng ở quanh nôi

Rồi cò vào trong tổ.

Con ngủ yên thì cò cũng ngủ,

Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi.

Biện pháp đối chiếu, so sánh giữa hiện tại và quá khứ, bổ sung thêm các yếu tố mới để làm nổi bật sự an toàn của thời đại mới và gợi nhớ về những khó khăn của quá khứ. Điều này thể hiện rõ qua các câu đối lập như:

Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn,

Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ.

Hoặc 'Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ!

- Cánh cò mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!'.

Hình thức nâng cấp ý thơ làm cho cái nhỏ trở nên lớn hơn, cái riêng trở nên chung hơn. Ví dụ như câu 'Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân', lời ru của mẹ tuy là cá nhân nhưng 'hơi xuân' là của toàn cuộc đời, của thiên nhiên, và về mặt tinh thần, nó cũng là dòng sữa ngọt. Đặc biệt là trong đoạn kết, câu hát như cánh cò vỗ cánh qua nôi, thể hiện giấc mơ và hiện thực:

Ngủ đi! Ngủ đi!

Cho cánh cò, cánh vạc,

Cho cả sắc trời

Đến hát Quanh nôi.

Chế Lan Viên đã thể hiện những triết lý sâu sắc trong bài thơ, như chiều sâu của tình mẫu tử:

Con dù lớn vẫn là con của mẹ,

Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con.

Dù đứa con có lớn đến đâu, vẫn mãi là bé bỏng trong mắt mẹ. Tình thương của mẹ là vô bờ bến, không thể cạn được. Đứa con là nguồn sống của mẹ, là ánh sáng và sức sống trẻ trung. Chân lý này là vĩnh hằng, luôn bất biến và đã thấm đẫm chất thơ.

Về mặt nghệ thuật, Chế Lan Viên nổi bật với phong cách triết lý, hình ảnh phong phú, thể hiện vẻ đẹp trí tuệ và tài hoa. Ông đã làm mới đề tài tình mẹ con bằng sự thông minh. Hình tượng con cò trong ca dao đã hòa nhập với tư duy và quan điểm thời đại. Sự đổi mới này không chỉ trong đề tài mà còn trong thể loại, không nhất thiết phải là ca dao mới có thể diễn tả được nhịp điệu yêu thương êm đềm. Thơ của ông mở rộng tầm nhìn, phong phú và đa dạng, nhưng vẫn xoay quanh hình tượng con cò và cốt cách của lời ru. Lời ru có thể là 'À ơi' nhưng cũng biến hóa, từ con cò bay la, đến giọng điệu vỗ về và những phát hiện thú vị như 'Con ngủ yên thì cò cũng ngủ - Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi'.

Chế Lan Viên đã kết hợp chủ nghĩa nhân văn với sự đổi mới để tạo ra một tác phẩm không chỉ phong phú về nội dung mà còn nâng cao nghệ thuật thơ đến một tầm cao mới. Đóng góp của ông trong bài thơ thật đáng ghi nhận!

Chế Lan Viên là một trong những nhà thơ vĩ đại của thơ Việt Nam thế kỷ XX, với phong cách thơ mang đậm dấu ấn trí tuệ và triết lý. “Sức mạnh trí tuệ trong thơ ông hiện rõ qua những tư tưởng sâu sắc và sự đa dạng của hình ảnh thơ, do một tài năng thiên bẩm tạo ra”. Ông khai thác sâu sắc các yếu tố đối lập và nổi bật với khả năng sáng tạo hình ảnh phong phú và độc đáo. Điều này thể hiện rõ trong bài thơ “Con cò”, viết năm 1962 và được in trong tập “Hoa ngày thường – Chim báo bão” (1967). Bài thơ không chỉ là tác phẩm nổi bật mà còn ca ngợi tình mẹ và giá trị của lời ru trong cuộc sống con người.

Tình mẫu tử là một chủ đề thiêng liêng và gần gũi, đã được khai thác trong nhiều tác phẩm nghệ thuật nhưng không bao giờ cũ. Chế Lan Viên mang đến một cách nhìn mới mẻ, độc đáo bằng cách mở rộng những câu ca dao về con cò để tôn vinh tình mẹ và lời ru của mẹ đối với cuộc đời mỗi người. Bài thơ bắt đầu với hình ảnh con cò qua những lời ru của mẹ trong thời thơ ấu:

“Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ hát
Có cánh cò đang bay:
“Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò Cổng Phủ
Con cò Đồng Đăng…”
Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ
“Con cò ăn đêm
Con cò xa tổ
Cò gặp cành mềm
Cò sợ xáo măng…”
Ngủ yên, ngủ yên, cò ơi, chớ sợ
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân
Con chưa biết con cò con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân”

Đứa trẻ còn quá bé để hiểu hết ý nghĩa của “con cò”, “con vạc”. Tuy vậy, từ những giấc ngủ đầu đời, mẹ đã nhẹ nhàng đưa hình ảnh con cò vào cuộc sống của con qua những lời ru dịu dàng. Điệp từ “con cò” lặp đi lặp lại như một điệp khúc, tạo ra nhạc điệu trong thơ. Hình ảnh “con cò bay la, bay lả” từ “cổng phủ” đến “Đồng Đăng” miêu tả hình ảnh cò bay lượn tự do, trở thành biểu tượng của làng quê Việt Nam.

Lời ru của mẹ còn gợi sắc thái của quê hương: “thấm hơi xuân”. Hơi xuân không chỉ là không khí mùa xuân mà còn là tình cảm dịu dàng và ngọt ngào từ lời ru của mẹ. Mẹ muốn con cảm nhận sự ấm áp và ngọt ngào của tuổi thơ qua lời ru.

Hình ảnh cò “xa tổ”, cò “ăn đêm”, sợ “cành mềm” và “xáo măng” gợi hình ảnh cò lẻ loi kiếm sống trong đêm tối, đối mặt với nhiều nguy hiểm. Có lẽ tác giả muốn chỉ ra sự yếu đuối và vất vả của người phụ nữ trong cuộc sống, khi ngoài xã hội có nhiều khó khăn. Mẹ biết con còn nhỏ nhưng vẫn muốn hát cho con nghe để con yêu quê hương và hiểu tình yêu thương vô bờ bến của mẹ.

Những lời ru chân thành của mẹ đã giúp hình ảnh “con cò” thấm vào tâm hồn trẻ thơ một cách vô thức. Đây là sự bắt đầu của hành trình khám phá tâm hồn con người qua lời ru và ca dao dân ca, phản ánh tâm hồn và nhân cách dân tộc. Dù trẻ chưa hiểu hết lời ru, chúng vẫn cảm nhận được tình yêu và sự âu yếm của mẹ qua âm điệu ngọt ngào. Đoạn thơ kết thúc với hình ảnh đáng yêu: “Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân”.

Từ con cò trong ca dao đến con cò trong lòng mẹ, cánh cò đã trở thành bạn đồng hành trong suốt cuộc đời:

“Ngủ yên, ngủ yên, ngủ yên
Cho cò trắng đến làm quen
Cò đứng ở quanh nôi
Rồi cò vào trong tổ
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi
Mai khôn lớn, con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân
Lớn lên, lớn lên, lớn lên…
Con làm gì?
Con làm thi sĩ
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn”

Khổ thơ thứ hai chia làm ba giai đoạn, thể hiện sự gắn bó mật thiết của hình ảnh cò với con trẻ từ lúc thơ ấu đến khi trưởng thành.

“Ngủ yên, ngủ yên, ngủ yên
Cho cò trắng đến làm quen
Cò đứng ở quanh nôi
Rồi cò vào trong tổ
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ”

Đoạn thơ này thể hiện sự chăm sóc, vỗ về của mẹ, với hình ảnh cò không còn chỉ là hình ảnh giản dị mà trở thành biểu tượng của tình mẹ chăm sóc cho con từng giấc ngủ. Khi con lớn hơn, tình yêu của mẹ vẫn theo con:

“Mai khôn lớn, con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân.”

Khi trẻ bắt đầu bước vào cuộc sống, mẹ không thể mãi dìu dắt nhưng vẫn đồng hành bên con, khuyến khích con tự bước đi. Hình ảnh cò dần trở thành người bạn đồng hành, theo dõi sự trưởng thành của con. Điều này thể hiện tình mẹ sâu sắc và phong phú. Cuối đoạn thơ, hình ảnh cò vẫn tồn tại trong tiềm thức, hỗ trợ con trong cuộc sống trưởng thành:

“Lớn lên, lớn lên, lớn lên…
Con làm gì?
Con làm thi sĩ
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn”

Cho dù con làm gì trong cuộc sống, hình ảnh mẹ luôn là nguồn cảm hứng và hỗ trợ con thành công. Hình ảnh mẹ trở thành một phần quan trọng trong cuộc đời mỗi người. Khổ thơ thứ ba giản dị nhưng đầy xúc động với lời mẹ chân thành:

“Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể
Cò sẽ tìm con
Cò mãi yêu con
Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con
À ơi!
Một con cò thôi
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi
Ngủ đi, ngủ đi!
Cho cánh cò, cánh vạc
Cho cả sắc trời
Đến hát
Quanh nôi”

Có lẽ đây là lời tâm sự của những người mẹ có con cái trưởng thành, dù ở đâu và trong hoàn cảnh nào, mẹ luôn yêu thương và làm điểm tựa cho con. Tình mẹ bao la, sâu sắc và vô tận, là nguồn cảm hứng lớn lao cho con trong cuộc đời. Bài thơ khép lại bằng những câu hát ru, gợi nhớ về giấc ngủ đầu đời và tình mẫu tử thiêng liêng. Chế Lan Viên đã khắc họa tình mẹ con một cách sâu sắc và chân thành trong bài thơ “Con Cò”.

Chế Lan Viên là một nhà thơ nổi bật với phong cách độc đáo, kết hợp trí tuệ sâu sắc và chất trữ tình phong phú. Ông đóng góp nhiều cho văn học Việt Nam thế kỷ XX, và bài thơ 'Con cò' là một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông.

Bài thơ khai thác hình ảnh quen thuộc của con cò, một biểu tượng thường thấy trong ca dao và dân ca của dân tộc. Đặc biệt, hình ảnh này gắn liền với lời ru của mẹ, thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng và giá trị của lời ru đối với tâm hồn mỗi con người. Con cò trong thơ thường là hình ảnh ẩn dụ cho người nông dân, và đặc biệt, tượng trưng cho người mẹ tần tảo, hi sinh vì con cái. Chế Lan Viên đã khéo léo khai thác hình ảnh này:

“Con cò bế trên tay

Con chưa biết con cò

Nhưng trong lời mẹ hát

Có cánh cò đang bay:

Con cò bay la

Con cò bay lả

Con cò cổng phủ

Con cò Đồng Đăng”

Những câu thơ này gợi nhớ đến những lời ru quen thuộc từ bà và mẹ. Chế Lan Viên đã dùng những câu trong lời ru để thể hiện ý nghĩa của hình ảnh con cò. Khung cảnh của đoạn thơ là khi người mẹ ru con để đưa bé vào giấc ngủ yên bình. Trong lời ru ấy, hình ảnh con cò được giới thiệu để con sau này sẽ hiểu và yêu mến hơn:

“Cò một mình phải kiếm ăn

Con có mẹ, con chỉ cần chơi và ngủ

Con cò ăn đêm

Con cò xa tổ

Cò gặp cành mềm

Cò sợ xáo măng…”

Sự vất vả của con cò, phải kiếm ăn ở khắp nơi và vào ban đêm, đối lập với sự chăm sóc của mẹ đối với con, thể hiện sự hi sinh và yêu thương vô bờ bến. Lời ru tiếp tục:

“Ngủ yên! Ngủ yên!

Cò ơi, đừng sợ!

Cành có mềm, mẹ sẽ nâng đỡ!

Lời ru của mẹ chứa đựng hơi thở mùa xuân,

Con chưa biết những cành mềm mẹ hát,

Sữa mẹ nhiều, con ngủ không lo lắng”

Lời ru của mẹ chứa đầy tình cảm, trở thành sự khởi đầu cho tâm hồn mỗi con người. Con có thể cảm nhận được sự yêu thương và vỗ về của mẹ qua lời ru, dù còn nhỏ. Cánh cò dần trở thành bạn đồng hành:

“Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!

Cho cò trắng đến làm quen

Cò đứng quanh nôi

Rồi cò ở trong tổ.

Con ngủ yên thì cò cũng ngủ.

Cánh của cò hai đứa đắp chung đôi”

Cò trở thành bạn đồng hành từ thuở nhỏ đến trưởng thành, tượng trưng cho tình yêu của mẹ luôn theo sát con. Đoạn thơ xúc động:

“Dù gần con,

Dù xa con

Lên rừng xuống bể,

Cò sẽ tìm con

Cò mãi yêu con”

Tình mẹ là vô hạn, không bao giờ cạn kiệt. Kết thúc bài thơ, hình ảnh con cò trong lời ru của mẹ được khắc họa rõ nét:

“À ơi!

Một con cò thôi,

Con cò mẹ hát

Cũng là cuộc đời

Ngủ đi! Ngủ đi!

Cho cánh cò, cánh vạc,

Cho cả sắc trời

Đến hát quanh nôi”

Bài thơ với bút pháp tự do thể hiện cảm xúc tự nhiên và sinh động. 'Con cò' không chỉ là một bài hát ru mà còn là một triết lý về cuộc đời. Bài thơ đưa người đọc trở về với ký ức tuổi thơ, hình ảnh cánh cò in đậm trong những giấc mơ trưa hè.

Với mỗi người Việt Nam, không ai là không mang trong mình hơi ấm của những lời ru và tình yêu thương ngọt ngào từ mẹ, dù là ít hay nhiều. Đã là người Việt, ai mà không có một góc tuổi thơ trong sáng, ngây thơ, lạc lõng theo đôi cánh cò trắng trong ký ức? Chế Lan Viên, cũng như bao người khác, mang trong mình dòng máu Việt, và vì vậy, thơ ông không thể thiếu những lời ru, những kỷ niệm tuổi thơ và hình ảnh cánh cò. Bài thơ “Con cò” là một ví dụ tiêu biểu cho tâm hồn thi sĩ như vậy.

“Con cò bế trên tay

Con chưa biết cánh cò

Nhưng trong lời mẹ hát

Có cánh cò đang bay”

Hình ảnh đứa trẻ được mẹ bế trên tay, chưa hiểu cánh cò là gì, chỉ cảm nhận được sự hiện diện của cánh cò qua âm điệu ngọt ngào của lời ru. Mặc dù đứa trẻ chưa ý thức được thế giới xung quanh, nhưng đã cảm nhận được sự dịu dàng và tình yêu từ mẹ.

“Con cò bay la

Con cò bay lả

Con cò cổng phủ

Con cò Đồng Đăng”

Thi sĩ không trích dẫn hết lời ca dao, mà chỉ gợi lên một không khí thanh bình và yên ả, nơi có cánh cò và những hình ảnh đẹp đẽ đã in sâu trong tiềm thức nhiều thế hệ. Ở đó, tiếng vất vả của người nông dân và tình yêu thương của những người mẹ Việt Nam vẫn còn vang vọng. Lời ru của mẹ không chỉ là âm thanh mà là sự tâm tình sâu sắc, đầy yêu thương và bao dung.

“Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ!
Cánh cò mềm mẹ đã sẵn tay nâng”

Lời mẹ trước đây có vẻ buồn và xa vắng, nhưng giờ đây lại trở nên trìu mến và tha thiết. Lời ru không chỉ vỗ về mà còn đưa con người đến gần với chân lý vĩnh cửu rằng tình mẹ là bất diệt và bao la. Mặc dù con đã lớn, mẹ vẫn yêu thương và đồng hành cùng con suốt đời.

“Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi suốt đời lòng mẹ vẫn theo con.”

Dù con lớn khôn đến đâu, trong lòng mẹ, con vẫn luôn bé bỏng. Mẹ sẽ mãi yêu con, yêu con bằng tình yêu vô bờ bến. Tình mẹ và lời ru là những điều suốt đời con được hưởng và tìm thấy, nhưng có lẽ con không thể hiểu hết được. Tình mẹ là tất cả những gì thiêng liêng nhất trong cuộc đời.

Ta đi trọn kiếp con người
Cũng không đi hết mấy lời mẹ ru
(Nguyễn Duy)

Nhà thơ Nguyễn Duy đã diễn tả sự bao la của tình mẹ qua những vần thơ, và Chế Lan Viên tìm thấy triết lý thiêng liêng trong hình ảnh cánh cò từ câu hát. Tình mẹ là vĩnh hằng và luôn hiện diện trong cuộc đời chúng ta. Cánh cò trong thơ của Chế Lan Viên không chỉ là biểu tượng của tình mẹ mà còn là hình ảnh của niềm tin và hy vọng.

“À ơi
Một con cò thôi
Con cò mẹ há
Còng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi”

Tình mẹ luôn theo con trong suốt năm tháng, trở thành hành trang quý giá cho con bước vào đời. Cánh cò tuổi thơ sẽ chắp cánh cho những giấc mơ đẹp, đưa con đến những chân trời mới. Như cánh cò trong thơ Trần Đăng Khoa, cánh cò của Chế Lan Viên cũng mang lại ánh sáng và hy vọng cho tương lai của con.

Cánh cò trong thơ của Chế Lan Viên không chỉ là hình ảnh của sự dịu dàng mà còn là biểu tượng của tình mẫu tử và sự che chở. Mẹ luôn bên con, dù con ở đâu, dù trong hoàn cảnh nào, mẹ vẫn yêu thương và chăm sóc con. Tình mẹ là bất biến và vượt qua mọi khó khăn, nối liền khoảng cách và sưởi ấm trái tim con.

Khi con còn nhỏ, mẹ vẫn ước mơ về một tương lai đẹp đẽ cho con, và gửi trọn ước mơ đó vào đôi chân con sẽ bước trên đường đời. Mẹ mong con trở thành thi sĩ, mang cái đẹp đến cho cuộc sống qua những vần thơ về mẹ, về cuộc sống. Mẹ ước mơ con sẽ mãi sáng trong như bài thơ đẹp nhất.

Chế Lan Viên, một tên tuổi lừng lẫy trong phong trào Thơ mới, đã cống hiến cho văn học hơn bốn mươi năm với nhiều tác phẩm nổi bật. Bài thơ 'Con cò' được sáng tác vào năm 1962, như một lời ru đầy cảm xúc, ấm áp của người mẹ gửi đến con yêu.

Lời ru đã trở thành một phần không thể thiếu trong ký ức tuổi thơ của mỗi người. Với thể thơ tự do và ngôn từ giản dị, bài thơ nhẹ nhàng đi vào lòng người đọc. Mở đầu bài thơ là hình ảnh con cò qua lời ru của mẹ, như thế này:

“Con còn bế trên tay

Con chưa biết con cò

Nhưng trong lời mẹ hát

Có cánh cò đang bay.”

Qua hình thức xưng hô mẹ – con, tác giả hiện lên như người mẹ đang trò chuyện với con nhỏ, bày tỏ sự yêu thương qua hình ảnh con cò. Con đang nằm trong vòng tay mẹ, trong hơi ấm của tình thương và lời ru ngọt ngào:

“Con cò đang bay

…..

Con cò bay la

Con cò bay lả

Con cò cổng phủ

Con cò Đồng Đăng”

Lời ru tạo nên hình ảnh cánh đồng, phố xá, và các địa danh của quê hương Việt Nam. Tác giả dùng hình ảnh con cò như một ẩn dụ cho con người lao động, phản ánh sự tinh tế trong cách vận dụng ca dao. Tình mẹ được thể hiện qua hình ảnh con cò đang bay đi kiếm ăn nhưng vẫn nghĩ về con, dù có lận đận, vẫn thương yêu con vô bờ bến:

“Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn,

Con có mẹ con chơi rồi lại ngủ.

Con cò ăn đêm,

Con cò xa tổ,

Cò gặp cành mềm,

Cò sợ xáo măng…”

Nhà thơ khéo léo sử dụng ca dao, chọn lọc từ ngữ để gợi lên hình ảnh con cò đi ăn đêm, dù gặp nguy hiểm vẫn giữ lòng thương con. Đây chính là lòng mẹ, luôn mong con được tốt đẹp dù hoàn cảnh khó khăn. Tình mẫu tử qua bài thơ thật cảm động, nhịp điệu thơ như nhịp vỗ về, thể hiện tình yêu thương dạt dào:

“Ngủ yên ! Ngủ yên ! Cò ơi, chớ sợ ! .

Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng !

Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân,

Con chưa biết con cò, con vạc,

Con chưa biết những cành mềm mẹ hát,

Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân.”

Điệp từ “ngủ yên”, “con chưa biết” và “con cò” tạo nên giọng thơ ấm áp, ngọt ngào. Nhịp thơ nhẹ nhàng, khi mẹ hát về tình bạn ấu thơ của con với cò trắng:

“… Cho cò trắng đến làm quen

Cò đứng ở quanh nôi

Rồi cò vào trong tổ.

Con ngủ yên thì cò cũng ngủ.”

Hình ảnh cò và con ngủ chung trong tổ như hai thiên thần nhỏ, thể hiện ước mơ của mẹ về tương lai của con. Bài thơ khép lại với hình ảnh cánh cò trắng bay, phản ánh ước vọng của mẹ về con. Dù con có trở thành thi sĩ hay làm bất cứ nghề gì, hình ảnh cánh cò sẽ luôn theo sát, như lời ru của mẹ:

“Lớn lên, lớn lên, lớn lên…

Con làm gì ?

Con làm thi sĩ

Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ

Trước hiên nhà

Và trong hơi mát câu văn…”

Cuối cùng, bài thơ lắng đọng với tình mẫu tử, khẳng định sự bền bỉ, sắt son của tình mẹ. Hình ảnh cánh cò trong lời ru là một cách diễn tả sâu sắc về tình mẹ và cuộc đời:

“Dù ở gần con,

Dù ở xa con,

Lên rừng xuống bể,

Cò sẽ tìm con,

Cò mãi yêu con.

Con dù lớn vẫn là con của mẹ,

Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.”

Chữ “dù”, “vẫn” nhấn mạnh tình mẫu tử vững bầu, sâu lắng. Mỗi bước trong đời đều có mẹ bên cạnh, tình mẹ là một điều gì đó vô giá, không gì có thể sánh bằng. Bài thơ khép lại với những suy tư triết lý về cuộc đời, và lòng mẹ thương con vẫn luôn bền bỉ.