10 Bài văn xuất sắc về tình cha con trong tác phẩm 'Nói với con' của Y Phương (lớp 9)

Tình cha ấm áp như ánh dương rực rỡ
Ngọt ngào như dòng nước nguồn đầu suối
Suốt đời vì con lao nhọc
Ân tình sâu nặng vô bờ
Cha ơi, cha già yêu quý...
(Tình cha)

Tình cảm gia đình, đặc biệt là tình cha con, luôn là một trong những chủ đề sâu sắc và bất tận trong văn học. Đây là nguồn cảm hứng dồi dào cho nhiều nghệ sĩ sáng tác những tác phẩm ca ngợi công ơn sinh thành. Bài thơ 'Nói với con' của Y Phương, một người dân tộc Tày, sử dụng lời dặn dò của người cha để thể hiện tình yêu thương và hy vọng cho con cái. Bài thơ mở ra với tình cảm gia đình sâu nặng, từ đó mở rộng đến tình quê hương, từ những kỷ niệm ngọt ngào đến lẽ sống cao cả.

Ngay từ đầu, bài thơ khơi gợi hình ảnh tình yêu của cha mẹ và quê hương nuôi dưỡng con cái. Người cha mở đầu bằng những hình ảnh cụ thể để miêu tả sự trưởng thành của con từ tình yêu gia đình:

'Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười'

Với những hình ảnh cụ thể như 'chân phải', 'chân trái', 'tiếng nói', 'tiếng cười', nhà thơ đã khắc họa hình ảnh em bé tập đi và tập nói bên cha mẹ. Bài thơ gợi lên không khí gia đình ấm áp, hạnh phúc, và tình cảm sâu nặng của cha mẹ dành cho con cái. Bên cạnh tình cảm gia đình, người cha cũng muốn nhấn mạnh tình yêu quê hương rộng lớn hơn:

Người đồng mình yêu thương lắm con ơi
Đan lờ thành hoa
Vách nhà được khâu bằng câu hát
Rừng tặng hoa
Con đường cho tấm lòng nhân ái.

Y Phương đã miêu tả cuộc sống lao động của 'người đồng mình' với sự mộc mạc, chân thành. 'Người đồng mình' là những người sống cùng miền đất, dân tộc, và tình cảm quê hương thể hiện qua từng công việc hàng ngày. Câu thơ 'Người đồng mình yêu thương lắm con ơi' diễn tả niềm tự hào và tình yêu quê hương. Cuộc sống lao động được mô tả bằng những hình ảnh cụ thể và phong phú: 'đan lờ' trở thành 'hoa', và 'câu hát' gắn liền với các ngôi nhà sàn.

Những hình ảnh như 'rừng cho hoa' và 'con đường cho tấm lòng' cho thấy thiên nhiên và con đường đều gắn bó với tình cảm và sự chăm sóc của cộng đồng. Từ tình cảm quê hương, người cha tiếp tục nhắc đến kỷ niệm 'ngày cưới' như một phần của tình cảm gia đình:

Cha mẹ luôn nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên tuyệt vời nhất đời.

Người cha nhấn mạnh rằng tình yêu của cha mẹ không chỉ xuất phát từ tình cảm cá nhân mà còn từ tình yêu với quê hương, lao động. Những tình cảm này đã tạo nên cuộc sống và gia đình của con. Từ đó, người cha khuyến khích con tự hào về quê hương và sống xứng đáng với truyền thống của dân tộc:

Người đồng mình yêu thương lắm con ơi
Cao vượt nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn
Dẫu khó khăn, cha vẫn mong con
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không ngại gian khó.

Câu thơ 'Người đồng mình thương lắm con ơi' lặp lại nhưng với sự thay đổi từ 'yêu' thành 'thương' để diễn tả sự chia sẻ, đồng cảm sâu sắc hơn. Các hình ảnh 'đá gập ghềnh', 'thung nghèo đói', và 'lên thác xuống ghềnh' phản ánh sự kiên cường, chịu đựng của 'người đồng mình'. Nhà thơ diễn tả sự tự hào về sức mạnh và ý chí của người dân miền núi, mong con phải sống có tình nghĩa, chấp nhận khó khăn và vượt qua thử thách với lòng tin và nghị lực.

Cuối cùng, người cha nhấn mạnh sự tự hào và niềm tin vào quê hương và chính bản thân con:

Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé
Nghe con.

Hình ảnh 'thô sơ da thịt' được lặp lại để khẳng định niềm mong muốn người cha dành cho con: dù mộc mạc nhưng con không bao giờ nhỏ bé về tâm hồn. Con phải tự hào về quê hương và sống xứng đáng với phẩm chất của 'người đồng mình'. Cuối bài thơ, hai tiếng 'nghe con' chứa đựng tình yêu và niềm tin sâu sắc của người cha dành cho con.

Tóm lại, bài thơ 'Nói với con' thể hiện tình cảm gia đình ấm áp và ca ngợi sức sống mãnh liệt của quê hương. Điều lớn lao nhất mà người cha truyền đạt là lòng tự hào về quê hương và sự tự tin khi bước vào đời. Khi có lòng tự hào chính đáng, con sẽ có niềm tin vững chắc.

Ca dao có câu: 'Công cha như núi Thái Sơn'. Điều này có lẽ giải thích phần nào cho sự mong mỏi của người cha, rằng con cái sẽ vững chãi và kiên cường trên con đường đời. Qua bài thơ 'Nói với con' của Y Phương, chúng ta cảm nhận được tình yêu và kỳ vọng của người cha dành cho con mình – một tình cảm nồng ấm và linh thiêng, tuy giản dị nhưng sâu sắc. Bài thơ cũng kích thích suy ngẫm về trách nhiệm của con cái.

Bằng cách mượn lời của một người cha gửi gắm cho con, bài thơ không chỉ nhắc về cội nguồn của mỗi con người mà còn thể hiện niềm tự hào về sức sống mạnh mẽ của quê hương. Từ tình cảm gia đình, nhà thơ đã mở rộng ra tình cảm quê hương, từ những kỷ niệm gần gũi để nâng lên thành lẽ sống. Bài thơ mở đầu bằng những hình ảnh cụ thể, tạo nên một không khí ấm cúng, gần gũi. Từng bước đi, từng tiếng nói cười của con đều được cha mẹ chào đón với niềm vui:

'Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười'

Những câu thơ với cách diễn đạt độc đáo thể hiện tình yêu thương của cha mẹ dành cho con. Con lớn lên trong vòng tay yêu thương và sự kỳ vọng của cha mẹ. Không chỉ vậy, con còn trưởng thành trong môi trường lao động và vẻ đẹp của thiên nhiên quê hương, nơi những người đồng bào cần cù và vui tươi:

'Người đồng mình thương lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa, vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa, con đường cho những tấm lòng
Cha mẹ nhớ mãi về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trong đời'

Những từ ngữ đặc sắc như 'cài nan hoa', 'ken câu hát' đã miêu tả sinh động cuộc sống đồng quê và tình cảm gắn bó của người dân nơi đây. Rừng núi quê hương không chỉ là bối cảnh mà còn nuôi dưỡng tâm hồn con. Thiên nhiên với sông suối và ghềnh thác đã góp phần hình thành nhân cách và lối sống của con: 'Rừng cho hoa, con đường cho những tấm lòng'. Cách gọi 'người đồng mình' thể hiện sự gần gũi, thân thiết và tình yêu thương sâu sắc.

Người cha không chỉ dạy con về nguồn gốc sinh dưỡng mà còn về những phẩm chất cao đẹp của 'người đồng mình': sự yêu lao động, sức sống bền bỉ, vượt qua khó khăn:

'Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn'

Bằng những từ ngữ mạnh mẽ như 'cao', 'xa', 'lớn', tác giả nhấn mạnh sự vững bãi và sức mạnh của những người đồng bào. Dù gặp khó khăn, họ vẫn giữ vững tinh thần và niềm tin vào cuộc sống:

'Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì là phong tục'

Những 'người đồng mình' kiên cường vượt qua thử thách để xây dựng quê hương với truyền thống cao đẹp. Họ sống đơn giản nhưng đầy nghị lực và niềm tin. Người cha tự hào kể cho con về quê hương với tình cảm sâu sắc và chân thành. Ông mong con sống với nghĩa tình, giữ gìn quê hương, chấp nhận khó khăn để:

'Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc'

Người cha mong con sống ngay thẳng, tin tưởng vào khả năng của mình để vượt qua thử thách. Ông đã truyền đạt cho con tất cả lòng yêu thương và niềm tin vào bản thân. Bài học lớn nhất mà người cha muốn truyền cho con là sự tự tin và niềm tự hào về quê hương và truyền thống.

Qua lời dạy của cha, chúng ta thấy rõ tình cảm sâu sắc và tin tưởng của người cha dành cho con. Điều lớn lao nhất mà người cha muốn nói là niềm tự hào về quê hương và niềm tin khi bước vào đời.

Bài thơ gợi cho người đọc những cảm xúc sâu lắng và suy nghĩ sâu xa. Đằng sau sự lặng lẽ của cha là tình yêu thương, mong mỏi, và hi vọng. Con trưởng thành không chỉ nhờ vật chất mà còn nhờ những lời dạy ân cần của cha. Quả thực:

'Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra'
Vì vậy, là con, con nguyện:
'Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con'

Con sẽ bước theo những bước chân vững chắc của cha, nguyện sống kiên cường như sông suối và mang theo hình ảnh quê hương để tiếp tục xây dựng quê hương. Bài thơ nổi bật với nghệ thuật giản dị nhưng giàu hình ảnh và cảm xúc. Những từ ngữ và hình ảnh trong bài thơ rất mộc mạc nhưng đầy sức khái quát, gợi cảm xúc sâu sắc.

Bài thơ nhắc nhở về tình cảm gia đình, truyền thống cần cù, và sức sống mạnh mẽ của quê hương. Qua lời dạy của cha, chúng ta hiểu và cảm nhận sâu sắc hơn tình cảm của người cha dành cho con. Những bài học giản dị, mộc mạc đó sẽ theo con suốt đời, là bài học ý nghĩa và sâu sắc từ cha.

Trong nền văn học Việt Nam, tình cảm gia đình luôn được coi là thứ tình cảm thiêng liêng và cao quý nhất. Tình mẹ là sự hy sinh vô điều kiện, là tình yêu không đòi hỏi đền đáp, là lòng bao dung rộng lớn, trong khi tình cha mang đến sự ấm áp và sức mạnh để con vững bước trên con đường đời, như núi cao và sông dài. Mẹ mang đến sự mềm mại, còn cha mang đến sự vững vàng. Đó chính là thông điệp mà tác giả Y Phương gửi gắm qua bài thơ “Nói với con”.

Y Phương, nhà thơ dân tộc đến từ Cao Bằng - vùng đất nổi tiếng với truyền thống cách mạng mạnh mẽ, đã gửi gắm nhiều tâm tư trong bài thơ “Nói với con”. Bài thơ không chỉ phản ánh tình cảm thiêng liêng của người cha dành cho con mà còn thể hiện mong mỏi cha mẹ được con ghi nhớ công ơn sinh dưỡng và yêu quý quê hương, đất nước khi trưởng thành.

Người cha trong bài thơ muốn con nhận thức rằng, cha mẹ là nguồn cội và đất nước là mầm sống không thể tách rời. Y Phương mở đầu bài thơ bằng những lời thơ chân thật và tha thiết. Những câu thơ giản dị nhưng thẳng thắn và chân thành, như “cái bụng” của người dân tộc nơi đây:

Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười

Tác giả khắc họa một bức tranh gia đình hạnh phúc với hình ảnh trọn vẹn của cha, mẹ và con. Niềm vui vô giá khi con hiện diện, hạnh phúc như vỡ òa khi thấy con chập chững bước đi “Chân phải bước tới cha/ Chân trái bước tới mẹ”. Khi con lớn lên, biết nói, biết cười và yêu thương cha mẹ, biết trân trọng cuộc sống tươi đẹp.

Y Phương khéo léo sử dụng các từ chỉ số đếm “Một, hai” để thể hiện tình yêu thương vô bờ bến của cha mẹ. Mỗi bước đi, mỗi tiếng nói, tiếng cười của con đều được cha mẹ nâng niu và đếm từng nhịp. Tình cảm gia đình thiêng liêng, không gì sánh bằng. Đây không chỉ là cảm nhận của Y Phương, mà còn là chủ đề được các nhà thơ, nhà văn tôn vinh trong nền văn học Việt Nam với nhiều câu thơ bất hủ:

Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.

(Khuyết danh Việt Nam)

Hoặc trong ca dao tục ngữ Việt Nam:

Con mất cha như nhà mất nóc
Con mất mẹ liếm lá đầu đường.

Hay

Mẹ dạy con thì khéo, Bố dạy thì con khôn.

Tình cảm của cha mẹ dành cho con là thứ tình cảm to lớn và bao la nhất. Không ai sẵn sàng đội cả bầu trời nắng chỉ để tìm chỗ mát cho con như cha, và không ai hy sinh cả cuộc đời vì con như mẹ. Khi đọc “Nói với con”, ta cảm nhận được tác giả đã đặt trọn tâm tư, tình cảm chân thành vào từng câu chữ, dạy con yêu gia đình và yêu quê hương, đất nước.

Bên cạnh tình cảm gia đình, tác giả mong muốn con khi trưởng thành phải có tấm lòng rộng mở, yêu quê hương, đất nước:

Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng.

Tác giả liệt kê những điều tốt đẹp mà xóm giềng dành cho con, cho thấy tình yêu quê hương, đồng bào là điều quý giá. “Người đồng mình” thể hiện sự gắn bó sâu sắc với quê hương và cộng đồng, và tình yêu đó cần được gìn giữ và phát huy. Y Phương đã miêu tả những gì gần gũi, đẹp đẽ nhất, để con biết yêu từ những điều nhỏ bé đến lớn lao như bình yên và niềm vui của đất nước. Tác giả sử dụng hình ảnh sinh động và giàu sức gợi, để con thấy rằng, sự hòa bình và ấm áp của đất nước giúp người dân sống vui vẻ và hăng say lao động.

Y Phương đã sáng tác những lời thơ trong sáng, gần gũi để dạy con cách sống tốt và yêu quê hương, đồng thời bày tỏ niềm tự hào với vẻ đẹp của Cao Bằng, và truyền tải thông điệp về tình đoàn kết và giữ gìn sự bình yên của đất nước.

Xét về giá trị nghệ thuật của tác phẩm “Nói với con”, ta thấy Y Phương không dùng từ ngữ hoa mỹ mà dùng bút pháp miêu tả đơn giản, dễ hiểu nhưng đầy sức gợi cảm.

Bài thơ “Nói với con” vẫn là một trong những tác phẩm gần gũi và hay nhất của Y Phương, nhờ sự chân thành và tinh tế trong cách truyền tải tâm tư tình cảm, cùng nhịp sống và lao động của người dân Cao Bằng.

Khi nhắc đến tình cha con, chúng ta không thể không nhớ đến những tình cảm sâu sắc và bao la mà cha dành cho con. Những câu hát giản dị nhưng đầy ý nghĩa như:

 “Cha không mong những lẽ phi thường
Và cha mong cho con biết sống chân thành
Nơi kia chân trời sáng
Dõi bước con đi và cha mong con lớn khôn”

(Cha và Con – Bức Tường)

Như vậy, dù thế nào chúng ta cũng không thể phủ nhận tình yêu cha dành cho con. Bên cạnh tình mẫu tử thiêng liêng, tình phụ tử cũng vô cùng quý báu và được nhiều nghệ sĩ khai thác. Ví dụ như nhà văn Nguyễn Quang Sáng với “Chiếc lược ngà” hay nhà thơ Y Phương với “Nói với con”. Trong đó, bài thơ “Nói với con” của Y Phương đặc biệt ấn tượng với cách thể hiện tình cảm cha con một cách sâu sắc và mới mẻ.

Tình cha và nghĩa mẹ luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho thi ca, bởi nó mang đến sự thiêng liêng và cao quý. Mỗi chúng ta đều có một gia đình, một tổ ấm mà khi xa sẽ nhớ nhung, và khi trở về lại không muốn rời xa. Gia đình là nơi chúng ta cảm nhận được sự an toàn, ấm áp và sự che chở. Tương tự, nghệ sĩ cũng khai thác những đề tài này từ cuộc sống và đưa vào thi ca. Y Phương là một nghệ sĩ như vậy. Bài thơ “Nói với con” được viết trong hoàn cảnh khó khăn về cả tinh thần và vật chất của nhân dân. Vì vậy, người cha trong bài thơ mang trong mình niềm hy vọng lớn lao: mong con khôn lớn, yêu quê hương, tự hào về dân tộc. Bài thơ trở thành một tác phẩm quý giá về tình cha con.

Trong bài thơ “Nói với con”, tình cha con được thể hiện qua những lời cha kể cho con về những kỷ niệm hạnh phúc khi con còn nhỏ:

“Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước chạm tiếng cười”

Nhà thơ muốn diễn tả tình yêu thương vô bờ bến của cha mẹ dành cho con cái, đó là cội nguồn sinh dưỡng của mỗi con người. Tác giả đã khắc họa hình ảnh một đứa trẻ đang chập chững bước đi, với sự giúp đỡ, dìu dắt của cha mẹ. Nhịp điệu thơ nhẹ nhàng, đều đặn, với điệp ngữ “một bước hai bước” thể hiện sự lớn lên từng ngày của đứa trẻ trong vòng tay yêu thương của cha mẹ. Cả ngôi nhà như rộn rã trong “tiếng nói, tiếng cười” của cha mẹ, mỗi bước con đi, mỗi tiếng cười đều được cha mẹ đón nhận và chăm sóc.

Bằng những hình ảnh cụ thể và giàu chất thơ, kết hợp với sự độc đáo trong tư duy của người miền núi, bốn câu thơ mở ra một khung cảnh gia đình ấm cúng, đầy niềm vui và tiếng cười. Tình cha mẹ dành cho con cái thiêng liêng và sâu kín, gắn kết gia đình từ những khoảnh khắc hạnh phúc giản dị như vậy. Lời thơ đã chạm đến trái tim của độc giả, giúp hình dung về tình cha con bao la. Bên cạnh đó, bài thơ còn thể hiện tình cha con qua những mong mỏi của cha về việc con trưởng thành với tinh thần yêu nước và ý chí kiên cường:

“Người đồng mình yêu lắm, con ơi!
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát”

Hô ngữ “con ơi” thể hiện sự trìu mến, tình cha dành cho con. Người cha muốn con hiểu rằng những người đồng mình rất quý giá, sống lao động chăm chỉ và luôn vui vẻ. Các động từ “cài, ken” không chỉ miêu tả hành động trong lao động mà còn thể hiện sự gắn bó của con người quê hương. Tinh thần vui sống và cốt cách tài hoa của người đồng mình được thể hiện qua hình ảnh thiên nhiên:

“Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng”

Hình ảnh hoa trong rừng biểu trưng cho vẻ đẹp và sự nuôi dưỡng tâm hồn. Thiên nhiên đã chở che con người cả về tinh thần và lối sống. Qua việc nhân hóa “rừng, con đường”, người đọc thấy lối sống tình nghĩa của người đồng mình. Người cha còn nhắc đến kỷ niệm ngày cưới, sự khởi đầu của hạnh phúc gia đình:

“Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời”

Chúng ta thấy lời tâm tình ấm áp của người cha và sự tự hào về sự kiên cường của “người đồng mình”. Cha thể hiện tình yêu thương chân thành về gian truân và ý chí của người đồng mình, thể hiện qua hình ảnh “cao đo nỗi buồn” và “xa nuôi chí lớn”.

Cuối cùng, người cha dặn dò con với tình yêu và hy vọng:

“Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con”

Hai tiếng “lên đường” thể hiện con đã trưởng thành và chuẩn bị bước vào cuộc sống mới. Hành trang của con không chỉ là những thứ vật chất mà còn là ý chí và truyền thống quê hương. Lời dặn dò của cha đầy niềm tin, hy vọng, và tình yêu thương vô bờ bến. Bài thơ “Nói với con” là một khúc ca nhẹ nhàng nhưng đầy cảm xúc, là bài học bổ ích về niềm tin, ý chí, nghị lực vươn lên. Tình cha con trong bài thơ được thể hiện một cách mộc mạc nhưng đầy sâu lắng, và sẽ mãi là một tác phẩm quý báu trong lòng độc giả.

Với “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng, tình cha con được thể hiện qua hoàn cảnh chiến tranh, thì “Nói với con” của Y Phương mang đến một tình cảm nhẹ nhàng, ấm áp, không cần chờ đợi tác nhân. Bài thơ sẽ mãi sống trong lòng độc giả, không bao giờ phai mờ.

Tình cha dành cho con không mềm mại và dịu dàng như tình mẫu tử, mà lại đầy sự vững chãi, bền bỉ và mãnh liệt. Với nhà thơ Y Phương, tình cảm phụ tử không chỉ là những lời 'cha yêu con' mà còn là những ước vọng sâu xa, mong con trưởng thành vững vàng, bước đi kiên cường trong cuộc sống. Trong bài thơ 'Nói với con', tác giả đã gửi gắm những cảm xúc chân thành, giản dị nhưng cũng đầy sâu lắng của người cha dành cho con mình, đồng thời thể hiện mong mỏi và kỳ vọng của cha mẹ đối với thế hệ tương lai của đất nước.

Bài thơ được viết theo thể thơ tự do như những lời tâm tình, thủ thỉ. Là người dân tộc Tày, Y Phương không dùng những từ ngữ hoa mỹ, mà chọn cách diễn đạt chân thực, mộc mạc nhưng vẫn đầy cảm xúc. Từ tình cảm cha con, tác giả mở rộng đến tình yêu gia đình và tình yêu tổ quốc. Bởi yêu gia đình, yêu cha mẹ mới có nền tảng cho những tình cảm lớn lao hơn, và vì yêu tổ quốc, người con cần nhớ ơn sinh thành, tự hào về dòng máu dân tộc và giữ vững tinh thần kiên cường. Mở đầu bài thơ bằng những câu thơ đơn sơ:

'Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười'

Người con được sinh ra trong một gia đình đầy đủ, với cha mẹ và tiếng cười hạnh phúc của tuổi thơ. Những bước đi đầu đời đều được cha mẹ dìu dắt, mang đến cho con niềm vui trọn vẹn và tình cảm vững chắc. Cha mẹ là những người nâng bước con, cùng con trải qua những ngày tháng đầu đời và tạo dựng nền tảng hạnh phúc. Từ nền tảng ấy, người cha thủ thỉ với con về cuộc sống, về quê hương:

'Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa, vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
Cha mẹ nhớ mãi về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trong đời'.

Giọng thơ như kể chuyện cổ tích cho con trước giờ ngủ, trầm ấm và say mê. Những hình ảnh dân tộc Tày như 'lờ', 'nan hoa', 'vách nhà' được lồng ghép khéo léo, tạo nên bức tranh về cuộc sống lao động và nghệ thuật của người dân miền núi. Người đồng mình hăng say lao động, làm việc nhưng không quên tạo ra sắc màu nghệ thuật trong cuộc sống. Tác giả thể hiện tình yêu với đồng bào qua câu nói cảm động 'người đồng mình thương lắm con ơi', 'con đường cho những tấm lòng', thể hiện sự gắn bó và đùm bọc lẫn nhau trong cộng đồng dân tộc. Những hình ảnh ấy gợi nhớ về ngày cưới của cha mẹ, 'ngày đẹp nhất trên đời', khi hai người về chung một mái nhà và xây dựng gia đình.

Trong những lời dạy đầu tiên, cha không chỉ nhắc nhở về nguồn cội núi rừng mà còn truyền đạt tình yêu con người. Cha tự hào về những đức tính tốt đẹp của dân tộc:

'Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn'.

'Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì là phong tục'

Lịch sử dân tộc Việt Nam gắn liền với những cuộc chiến đấu giữ gìn độc lập. Người dân Việt Nam lớn lên với tinh thần kiên cường, vượt qua nỗi đau để trở thành động lực phấn đấu không ngừng. Dù đất nước nhỏ bé nhưng trí lực không hề nhỏ bé, từ thời vua Hùng, vua Lê đến chiến thắng Điện Biên Phủ và sự thống nhất đất nước năm 1975. Tinh thần kiên cường, 'Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương' không ngừng cải tạo đất đai, phát triển đất nước.

Dân tộc Việt Nam dù trải qua thời kỳ đô hộ và hội nhập vẫn giữ gìn nét đẹp phong tục truyền thống, phát triển cả về kinh tế và văn hóa. Đoạn thơ với âm hưởng bi tráng khẳng định tinh thần bất khuất, giữ vững tinh thần dân tộc và phát triển đất nước. Người cha mong con lớn lên, học hỏi từ các thế hệ đi trước và rèn luyện bản thân:

'Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc'

Cha mong con lớn lên kiên cường, sống ngay thẳng và trân trọng những gì mình có. 'Sống trên đá không chê đá gập ghềnh', 'Sống trong thung không chê thung nghèo đói', là thành quả của những hi sinh. Con cần dựng xây, kiến thiết đất nước và sống trong sạch, không ngại khó khăn. Tình cảm của cha dành cho con không chỉ là lời an ủi, mà là những lời dặn dò lớn lao, mong con nên người và hoàn thiện bản thân. Cuối cùng, những lời cha dặn dò trở nên sâu sắc và ý nghĩa:

'Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con.'

Người cha gửi gắm niềm tin vào con, mong con không bao giờ từ bỏ giấc mơ, không nản chí khi gặp khó khăn và sống đúng đạo làm người. Thể thơ tự do, lời thơ chứa đựng cảm xúc yêu thương và tự hào, như chính nhà thơ gửi gắm những lời chúc tốt đẹp và xứng đáng với cha mẹ đã cho. Câu từ gần gũi, hình ảnh miêu tả nếp sống miền núi thể hiện tinh thần tự hào của tác giả về đồng bào. Tình cha con được thể hiện qua những lời dạy bảo vừa nhẹ nhàng, tha thiết, vừa mang sức nặng tầm vóc của cả một dân tộc.

Y Phương đã xuất sắc khắc họa hình ảnh người nông dân Việt Nam với đức tính tốt đẹp, và truyền tải những chiêm nghiệm về cuộc sống, con người, đồng thời mong thế hệ trẻ tiếp thu tinh hoa dân tộc, phát triển đất nước lên một tầm cao mới.

Thơ Y Phương mang vẻ hồn nhiên và trong sáng, chân thành và mạnh mẽ, giống như một bức tranh thổ cẩm đầy sắc thái đa dạng, trong đó nổi bật với bản sắc dân tộc đặc trưng. Bài thơ Nói với con là một tác phẩm tiêu biểu của nhà thơ, thể hiện tâm tình của người cha, bày tỏ tình yêu thương dành cho con và mong ước thế hệ sau tiếp nối và gìn giữ truyền thống quê hương.

Trong suốt lịch sử, tình cha con luôn được coi là thiêng liêng và cao quý. Người cha luôn có nhiều điều muốn gửi gắm cho con mình. Trong bài thơ, điều đầu tiên người cha nhấn mạnh là cội nguồn của hạnh phúc là gia đình và quê hương. Ngay từ bốn câu thơ đầu tiên, tác giả đã gợi ra một hình ảnh gia đình đầm ấm và hạnh phúc, nơi đứa trẻ từng bước chập chững trong vòng tay yêu thương của gia đình. Những từ ngữ như “chân phải”, “chân trái”, “một bước”, “hai bước” gợi hình ảnh đứa trẻ đang từng bước khám phá thế giới. Ngôi nhà vang vọng tiếng cười của cha mẹ và con cái. Đứa trẻ dần trưởng thành trong cuộc sống lao động, thiên nhiên thơ mộng và tình cảm sâu nặng của quê hương. Tác giả dùng cách gọi gần gũi và thân thương “người đồng mình” để thể hiện tình cảm gắn bó với quê hương. Lời nhắn nhủ của cha “Người đồng mình yêu lắm con ơi” truyền tải sự yêu mến và trân trọng đối với những người đồng hương. Họ sống một cách đẹp đẽ, và tiếng hát luôn vang vọng trong căn nhà: “Đan lờ cài nan hoa/ Vách nhà ken câu hát”. Những động từ “cài”, “ken” tạo cảm giác gắn bó, diễn tả cuộc sống lao động vui tươi và ấm áp trong quê hương.

Rừng cho hoa

Con đường cho những tấm lòng

Việc nhân hóa “rừng”, “con đường” cho thấy thiên nhiên quê hương như một người mẹ chăm sóc và nuôi dưỡng tâm hồn con người. Tiếp theo, người cha nói về phẩm chất của con người quê hương. Cụm từ “người đồng mình” được lặp lại nhiều lần để nhấn mạnh hình ảnh con người quê hương. Lời nhắn nhủ của cha thật chân thành: “Người đồng mình thương lắm con ơi”. Người cha ca ngợi phẩm chất của “người đồng mình” bằng cách nói mộc mạc và cụ thể. Ông giải thích cho con về sức mạnh và nghị lực của “người đồng mình”, dù có nỗi đau nhưng vẫn vươn lên: “Cao đo nỗi buồn/ Xa nuôi chí lớn”. Người đồng mình chịu đựng gian khó và không sợ nghèo đói, điều này thể hiện qua điệp từ “không chê”, “không lo” và sự tự hào về quê hương.

Người cha khuyên con về việc sống gắn bó với quê hương, dù có khó khăn, không được chê bai quê hương. Ông tiếp tục mô tả người đồng mình mạnh mẽ như “sông” và “suối” dù có phải vượt qua “thác” và “ghềnh”, dùng các hình ảnh thiên nhiên để thể hiện sức mạnh và sự kiên cường của con người quê hương.

Phẩm chất của người miền núi còn được ca ngợi qua sự đối lập giữa vẻ ngoài và giá trị tinh thần bên trong: “Người đồng mình tuy thô sơ da thịt/ Chẳng có ai nhỏ bé đâu con”. Mặc dù có vẻ ngoài mộc mạc, “thô sơ da thịt”, nhưng phẩm chất và ý chí của họ không bao giờ nhỏ bé. Do đó, con phải sống cao thượng và làm những việc lớn lao để xứng đáng là “người đồng mình”. “Người đồng mình” xây dựng quê hương bằng sức lực và sự bền bỉ của mình:

Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương

Còn quê hương thì làm phong tục

Việc “đục đá” khó khăn, đòi hỏi tinh thần kiên cường, nhưng “người đồng mình” vẫn làm được để làm rạng danh quê hương. Họ sáng tạo và gìn giữ những phong tục tập quán đẹp. Người cha truyền đạt cho con sự đẹp đẽ và sức mạnh của truyền thống quê hương.

Kết thúc bài thơ là lời dặn dò ngắn gọn, sâu sắc của người cha: “Con ơi tuy thô sơ da thịt/ Lên đường/ Không bao giờ nhỏ bé được/ Nghe con”. Người cha khuyến khích con tự hào về truyền thống quê hương, sống đẹp và xứng đáng với phẩm chất của “người đồng mình” và tự tin bước vào cuộc sống, nhớ về nguồn gốc và quê hương đất nước. Thể thơ tự do với nhịp điệu đa dạng tạo ra sự cộng hưởng với những cảm xúc khác nhau, làm cho lời dặn dò của người cha trở nên sâu lắng và ý nghĩa.

Các phương tiện ngôn ngữ và cách diễn đạt của người miền núi đã đóng góp lớn vào việc diễn tả tình yêu thương của người cha. Bài thơ Nói với con đã tạo nên một tiếng nói độc đáo về tình cảm gia đình và quê hương trong làng thơ Việt Nam.

Người ta thường nói:

Không ai tốt hơn mẹ dù đi khắp mọi nơi

Không ai khổ bằng cha trong cuộc đời này

Tình mẹ rộng lớn hơn biển cả bao la

Công cha không thể lấp đầy bởi mây trời rộng lớn

Quả thật như vậy, cha mẹ là người đã sinh ra và nuôi dưỡng chúng ta, không thể nào đo đếm hết công ơn. Mẹ là bến đỗ vững chắc về mặt tinh thần, còn cha là người dẫn đường, cung cấp những lời khuyên quý giá trong hành trình đầy thử thách của cuộc sống. Có rất nhiều tác phẩm thơ, văn thể hiện điều đó, và bài thơ Nói với con của Y Phương là một ví dụ tiêu biểu. Những tâm sự chân thành của ông đã thể hiện sâu sắc tình cha con.

Tình cảm gia đình là tình cảm thiêng liêng và cao quý. Cha mẹ đều mong muốn những điều tốt đẹp nhất cho con mình. Y Phương cũng không phải là ngoại lệ; để con hiểu rõ nguồn cội của mình và sống có ích, ông đã khắc họa nguồn gốc của con qua những vần thơ đầu tiên:

Bước chân phải hướng về cha

Bước chân trái hướng về mẹ

Một bước đi gắn liền với lời nói

Hai bước đi gắn liền với tiếng cười.

Những vần thơ này thể hiện nguồn gốc của con từ tình yêu thương của cha mẹ. Con là kết quả của tình yêu đó. Hình ảnh “chân phải/ chân trái/ một bước/ hai bước” mô tả những bước đi đầu đời của con trẻ. Biện pháp liệt kê “tiếng nói, tiếng cười, tới cha, tới mẹ” phản ánh không khí gia đình ấm áp và hạnh phúc. Người cha đã cho con thấy gia đình là nguồn cội tinh thần, nơi mang lại tình yêu thương và sự ấm áp đầu đời. Không chỉ nêu rõ nguồn gốc từ cha mẹ, Y Phương còn nhấn mạnh sự trưởng thành của con từ quê hương:

“Người đồng mình yêu quý lắm con ơi

…

Con đường cho những trái tim chân thành.”

Đoạn thơ sử dụng hình ảnh gợi cảm như “đan lờ cài nan hoa” thể hiện công cụ lao động và đôi tay khéo léo của người đồng mình. “Vách nhà ken câu hát” phản ánh nhịp sống văn hóa và tâm hồn tinh tế của họ. Truyền thống văn hóa và nghĩa tình quê hương đã nuôi dưỡng con trưởng thành. Đoạn thơ kết thúc với tình cảm hạnh phúc của cha: “Cha mẹ mãi nhớ ngày cưới/ Ngày đầu tiên đẹp nhất trong đời”, ngày mà tình yêu của cha mẹ được kết tinh và con ra đời, là thành quả của tình yêu đó.

Tiếp theo, người cha dạy con về phẩm chất của dân tộc mình. Ông ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp như ý chí vượt khó, lòng trung thành với quê hương, sự lạc quan, và tự lực cánh sinh. “Đục đá kê cao quê hương” thể hiện công lao xây dựng quê hương, “làm phong tục” tạo nên bản sắc cộng đồng. Cha nhắn nhủ con kế thừa và phát huy những truyền thống quý báu đó.

Người cha khuyên con sống theo truyền thống của người đồng mình: “Dẫu làm sao…/ … không sợ khó nhọc”. Điệp từ “sống” nhấn mạnh mong ước của cha. Ẩn dụ “đá” và “thung” chỉ khó khăn, gian khổ, và cha hy vọng con yêu quê hương, trân trọng cuộc sống. Nghệ thuật đối “lên thác xuống ghềnh” phản ánh những thử thách trong cuộc sống. Cha khuyên con giữ gìn tình cảm và lòng can đảm. Bài thơ kết thúc bằng lời nhắc nhở đầy yêu thương của cha:

“Con ơi .....

.............. nghe con”

“Thô sơ da thịt” nhấn mạnh khó khăn con có thể gặp phải. Dẫu vậy, con không được yếu đuối mà phải vượt qua thử thách, sống xứng đáng với cha mẹ và quê hương. Lời dặn dò chứa đựng tình yêu và niềm tin của cha dành cho con.

Bài thơ là tình cảm sâu sắc mà cha dành cho con, và cũng là mong mỏi của bao bậc cha mẹ trên khắp thế giới về ý chí nghị lực và truyền thống văn hóa quê hương.

Tình cảm gia đình luôn là nguồn cảm hứng dạt dào và mạnh mẽ nhất trong thơ ca. Trong số đó, tình mẫu tử và phụ tử đều được ca ngợi với sự trân trọng đặc biệt. Dù dễ dàng tìm thấy những bài thơ về tình mẫu tử, nhưng để tìm một tác phẩm thể hiện sâu sắc tình phụ tử như bài thơ “Nói với con” của Y Phương thì không dễ. Tác giả đã tinh tế kết hợp tình cảm gia đình với lòng yêu nước và dân tộc, để giáo dục con cái nên người.

Tình cảm gia đình là sức mạnh vô cùng to lớn mà mỗi người có thể có. Nó không chỉ là động lực mà còn là vũ khí sắc bén giúp ta vượt qua mọi khó khăn trong cuộc sống. Ấn tượng đầu tiên về bài thơ là hình ảnh đứa con trưởng thành trong tình yêu thương và sự che chở của cha mẹ.

“Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười”

Những hình ảnh này gợi lên trong tâm trí chúng ta một bức tranh ngọt ngào về đứa trẻ tập nói và bước đi những bước đầu đời trong sự mong đợi của cha mẹ. Có người đã từng nói rằng gia đình chính là chiếc nôi vững chãi nhất để nâng bước con vào đời. Tuy nhiên, không chỉ gia đình mà tình cảm quê hương cũng đóng vai trò quan trọng trong sự trưởng thành của con, nhất là trong cuộc sống đầy thử thách của người dân lao động:

Người đồng mình yêu lắm con ơi
...........tấm lòng

Người đồng mình là cách gọi đặc trưng của người miền núi, chỉ những người có chung nguồn gốc và quê hương. Tác giả khéo léo sử dụng cách nói này để thể hiện thực tế đời sống qua từng câu chữ. Những hình ảnh như “đan lờ bắt cá” và “vách nhà ken câu hát” phản ánh sự khéo léo và cần cù của người lao động. Đoạn thơ mô tả công việc và cuộc sống của người đồng mình, từ đó thể hiện sự gắn bó và tình yêu quê hương. Con đường không chỉ là nơi đi lại mà còn là hành trình nuôi dưỡng con khôn lớn.

Cha mẹ…
... trên đời

Người cha không chỉ nhắc nhở về nguồn cội sinh dưỡng mà còn truyền đạt những phẩm chất tốt đẹp của người đồng mình và gửi gắm ước mơ về sự kiên cường, lao động chăm chỉ. Tinh thần đoàn kết, yêu thương và vượt qua khó khăn là những giá trị quan trọng được nhấn mạnh trong bài thơ.

Người đồng mình thương lắm con ơi
…
Không lo cực nhọc

Nhịp thơ dồn dập như một bài ca để truyền tải những bài học quý giá về cách sống và làm người. Những câu thơ đối xứng và cấu trúc linh hoạt thể hiện sự mạnh mẽ và kiên cường của dân tộc. Cuộc sống dù có khó khăn, người ta vẫn gắn bó và tự hào về quê hương. Cuối cùng, người cha muốn nhắn nhủ rằng dù ở đâu và làm gì, con phải luôn nhớ về quê hương và vượt qua thử thách bằng lòng kiên nhẫn và niềm tin. Đoạn thơ sử dụng điệp từ và cấu trúc linh hoạt để tạo nên sức mạnh cảm xúc.

Bài thơ “Nói với con” là một trong những tác phẩm xuất sắc về tình phụ tử thiêng liêng. Nó giống như một chất men càng lâu càng ngọt, càng thấm. Tình cảm gia đình là nguồn động lực mạnh mẽ để nuôi dưỡng tâm hồn con người, cùng với tình yêu quê hương và đất nước.

Tình mẫu tử từ xưa luôn là nguồn cảm hứng dạt dào trong thơ ca, nhưng tình cha con lại ít được nhắc đến. Bài thơ 'Nói với con' của Y Phương là một trong số ít những tác phẩm làm nổi bật tình cha con. Bài thơ không chỉ thể hiện tình cảm gia đình ấm áp mà còn gợi lên tình yêu quê hương nồng nàn và ca ngợi giá trị truyền thống, sức sống mãnh liệt của người miền núi.

Cội nguồn dưỡng dục của con bắt đầu từ cái nôi gia đình, nơi có cha mẹ yêu thương. Cha mẹ hạnh phúc và vui sướng từ những bước chập chững và những tiếng nói cười đầu tiên của con. Cách diễn đạt mộc mạc, cùng với sự lặp lại và liệt kê, gợi lên một không khí gia đình ấm áp và tràn đầy yêu thương.

'Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng'

Không chỉ cái nôi nhỏ bé đó, mà còn cả quê hương rộng lớn đã bao bọc và nuôi dưỡng con. Con lớn lên và trưởng thành trong môi trường lao động, thiên nhiên và tình nghĩa quê hương. Tác giả đã khéo léo sử dụng ngôn ngữ của người miền núi để tạo ra những hình ảnh vừa cụ thể vừa khái quát. Người đồng mình, vùng núi, và dân tộc mình đều được yêu thương, lao động cần cù và gắn bó.

'Rừng cho hoa, con đường cho những tấm lòng'

Thiên nhiên được nhân hóa, khẳng định vẻ đẹp của quê hương. Người cha muốn con thấy được tình yêu và sự gắn bó với quê hương. Khi ôm con và nhìn con trưởng thành, người cha nhớ về kỷ niệm hạnh phúc và tình nghĩa làng quê.

Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời'

Bài thơ tiếp tục thể hiện những phẩm chất cao đẹp của người đồng mình qua hình ảnh đặc sắc. Điệp ngữ 'người đồng mình' lặp lại ba lần, thể hiện tình cảm sâu sắc của nhà thơ với quê hương và con người nơi đây. Dù quê hương có khó khăn, người đồng mình vẫn luôn lạc quan và yêu đời.

'Người đồng mình…
...
không lo cực nhọc'

Bài thơ khuyến khích con giữ vững niềm tin và nghị lực dù gặp khó khăn. Dù cuộc sống có thể gian nan, người đồng mình vẫn sống với lòng tự trọng và bản lĩnh. Bài thơ sử dụng thể thơ tự do, linh hoạt để phù hợp với cảm xúc và nhịp điệu tự nhiên.

Những lời tâm sự của cha cho thấy tình cảm cha con thật sâu sắc và trìu mến. Người cha luôn muốn truyền dạy cho con những giá trị tốt đẹp nhất, và chúng ta nên trân trọng và giữ gìn những truyền thống tốt đẹp đó.

'Quê hương là gì, mẹ ơi
Mà cô giáo bảo phải yêu'
'Quê hương là gì, mẹ ơi
Những ai rời xa đều nhớ nhung'

Mỗi người đều có một quê hương, nơi đã đón nhận tiếng khóc đầu đời và là nơi chúng ta bước ra từ vòng tay mẹ. Khi nghĩ về quê hương, mỗi người lại có những hình ảnh riêng, đẹp đẽ và một niềm tự hào sâu sắc. Chính vì thế, dù có rất nhiều người viết về quê hương, nhưng hình ảnh quê hương trong 'Nói với con' của Y Phương vẫn luôn mang lại sự xúc động đặc biệt.

Những ký ức về quê hương thường gắn liền với những điều giản dị, mộc mạc. Nếu Đỗ Trung Quân kết nối quê hương với hình ảnh như 'chùm khế ngọt' hay 'con diều biếc', thì Y Phương lại diễn tả quê hương qua:

'Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng'

Đó là vùng quê núi non còn nhiều khó khăn, nhưng con người nơi đây lại vô cùng quý báu, là nơi lưu giữ truyền thống văn hóa và tâm hồn chân chất. Những người đồng mình dù có sống trong hoàn cảnh khó khăn, nhưng vẫn giữ vững khí phách và sự đáng quý của mình. Quê hương trong 'Nói với con' vừa có những nét riêng, nhưng cũng mang những giá trị chung chung của quê hương.

Điều đọng lại sâu sắc nhất trong lòng mỗi đứa con (và cả người đọc) chính là những lời dặn dò của người cha. Con luôn là hình ảnh bé bỏng và cần được chở che, dạy dỗ. Những bài học của cha chính là động lực giúp con trưởng thành và vững vàng trước thử thách cuộc đời.

Dù thế nào cha vẫn dạy
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc
Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai bé nhỏ đâu con'

Đoạn thơ này gợi lên những lời khuyên chân thành và đầy tình cảm. Dù hoàn cảnh có khó khăn thế nào, con người luôn phải vươn lên để sống. 'Nỗi buồn' sẽ giúp con người kiên cường hơn, và ý chí sẽ thúc đẩy con người luôn nỗ lực. 'Cao đo nỗi buồn / Xa nuôi chí lớn' là những câu thơ động viên con, giúp con luôn giữ niềm tin và bước xa hơn trong cuộc sống, sống ý nghĩa và đáng giá.