Với sự phát triển của khoa học công nghệ, nền tảng kết nối, internet, nền kinh tế toàn cầu đã chứng kiến những mô hình kinh doanh mới ra đời, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ, và đã gặt hái được rất nhiều thành công.
Dưới đây là 10 mô hình kinh doanh tiêu biểu đã làm thay đổi thế giới.

Google.
1. Free Model – Mô hình kinh doanh miễn phí
Trong môi trường công nghệ và Internet, chúng ta dễ dàng bắt gặp những công ty áp dụng triệt để mô hình kinh doanh miễn phí, như Facebook, Google. Dù là miễn phí nhưng cả hai đều đã và đang là một trong những công ty có giá trị thị trường lớn nhất thế giới – lên đến hàng trăm tỷ đôla.
Miễn phí cũng là một mô hình kinh doanh, trong đó ít nhất một phân khúc khách hàng đông đảo có thể hưởng lợi từ một sản phẩm/dịch vụ miễn phí một cách liên tục, được tài trợ bởi một thành phần khác trong mô hình kinh doanh hoặc một phân khúc khách hàng khác như thu phí từ các công cụ nâng cao hay đơn giản chỉ từ các quảng cáo.
2. The Freemium Model – Miễn phí kết hợp cao cấp
Freemium là một hình thức kinh doanh độc đáo, dựa trên việc tặng miễn phí các dịch vụ/sản phẩm cơ bản, nhưng thu phí khi người sử dụng mong muốn trải nghiệm những tính năng cao cấp (premium).
Khái niệm Freemium, kết hợp giữa từ Free và Premium, được giới thiệu lần đầu tiên bởi Fred Wilson cách đây hơn 10 năm, vào ngày 23/3/2006.
Các ví dụ thành công về mô hình Freemium bao gồm Skype, cho phép sử dụng dịch vụ thoại miễn phí với chất lượng tốt, và thu phí cho các tính năng Premium (Voice over Internet); Flickr cho phép tải lên ảnh miễn phí với giới hạn 200 tấm/20 MB/tháng. Nâng cấp lên Pro giúp người sử dụng tải lên ảnh không giới hạn về băng thông và dung lượng. Hay SurveyMonkey, trang web cung cấp tính năng thiết kế bảng câu hỏi khảo sát trực tuyến miễn phí cho người dùng.
3. Mô hình thuê bao - The Subscription model
Theo Inc.com, mô hình này được so sánh như một câu lạc bộ độc đáo dành riêng cho thành viên và khách hàng. Bắt buộc khách hàng đăng ký tài khoản để truy cập nội dung chính của trang web, có thể phải thanh toán để có những quyền lợi đặc biệt. Hình thức đăng ký tương tự như việc mua một kỳ báo hàng tháng hay hàng quý, giúp họ đọc và khám phá thông tin hữu ích hơn so với những người chỉ xem mà không đăng ký.
Mô hình Subscription phổ biến với mọi loại nội dung số, từ phần mềm, game, báo, tạp chí, dịch vụ viễn thông đến nội dung trực tuyến. Cách tiếp cận này đã tạo ra những tên tuổi như: Netflix đã thay đổi cách chúng ta xem truyền hình/phim; Spotify mang đến cách nghe nhạc mới và AMC Theatres muốn thay đổi cách chúng ta xem phim.
Trong thời đại Công nghệ thông tin, ý tưởng cho thuê đĩa DVD thông qua dịch vụ gửi nhanh ban đầu có vẻ không thuyết phục và khó có thể đạt được tương lai tươi sáng. Tuy nhiên, bất chấp những khó khăn và sự nghi ngờ đó, Jim Cook và Suzanne Taylor quyết tâm xây dựng Netflix – biểu tượng của Mô hình Subscription.
Cho đến cuối năm 2015, Netflix đã có mặt trong 70 triệu gia đình, chỉ trong quý cuối cùng của năm 2015 đã đạt 12 tỷ giờ xem, tăng 8,25 tỷ giờ so với cùng kỳ năm trước và góp phần vào con số tổng cộng 42,5 tỷ giờ trong cả năm 2015.
Với chiến lược phát triển sáng tạo, Netflix đã trở thành một trong những 'đại gia' trong ngành giải trí.

Netflix - Điểm sáng của giải trí.
4. Quyền Truy Cập Hơn Quyền Sở Hữu - Chia Sẻ Quyền Sở Hữu
Nếu bạn sống trong thành phố mà không muốn sở hữu một chiếc ôtô và thường xuyên sử dụng dịch vụ chia sẻ ôtô như Zipcar - ứng dụng đầu tiên tại thị trường hiện nay. Gần 2 triệu người trên toàn cầu đã đăng ký dịch vụ chia sẻ ôtô, và tính đến cuối năm ngoái, Zipcar có 850.000 thành viên.
Dịch vụ chia sẻ quyền sở hữu là một hình thức thuê sản phẩm/dịch vụ, nơi người thuê có quyền sử dụng trong khoảng thời gian ngắn, thường là theo giờ. Loại dịch vụ này hấp dẫn đối với khách hàng sử dụng sản phẩm/dịch vụ không thường xuyên hoặc thích trải nghiệm nhiều loại sản phẩm/dịch vụ khác nhau thay vì sở hữu một món đồ hàng ngày. Ngoài Zipcar, còn có các ứng dụng như ParkCirca – thuê chỗ đậu xe, hoặc Peerby – thuê đồ gần bạn.
Dịch vụ chia sẻ ôtô hiện đang phổ biến ở hơn 1.000 thành phố trên nhiều quốc gia, đặc biệt là ở Mỹ và châu Âu, nhưng đang ngày càng trở nên phổ biến ở Trung Quốc và các nền kinh tế mới nổi như Ấn Độ. Theo The Economist, chia sẻ ôtô có thể giảm việc sở hữu xe, ước tính một chiếc xe được thuê thay cho 15 chiếc có chủ sở hữu.
5. Mô Hình Sàn Giao Dịch Thương Mại - The Marketplace Model
eBay là biểu tượng của mô hình này. Sàn thương mại điện tử Marketplace mang lại cơ hội tiếp cận thuận tiện và an toàn cho cả bên bán và bên mua, xử lý những điểm mạnh và khắc phục nhược điểm của các mô hình thương mại điện tử khác.
eBay bắt đầu như một trang web đấu giá, nhưng nghiên cứu của Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Hoa Kỳ đã chỉ ra rằng dưới 15% hàng hóa được niêm yết. Thay vào đó, hầu hết hàng hóa đều nằm trong mục 'Thêm vào giỏ hàng' – tương tự như Amazon và các trang thương mại trực tuyến khác. Theo AP, người dùng internet ngày càng thích thú với các diễn đàn mua sắm, nơi mọi nội dung được tạo ra bởi người dùng, và họ có thể thảo luận, mặc cả thậm chí mua bán mà không cần đến người môi giới.
Những đại diện nổi bật của mô hình này còn có Alibaba, Priceline...
6. Thị Trường Siêu Đại - The Hyper Market
Bắt đầu với sách trực tuyến, nhưng hiện nay sách chỉ chiếm một phần nhỏ trong doanh thu của Amazon. Tuy nhiên, họ là biểu tượng của mô hình Siêu Đại Siêu Thị.
Trong khi nhiều công ty chần chừ trước thị trường Internet mới và triển vọng, Bezos – người sáng lập Amazon, nhìn thấy cơ hội và đối đầu với thách thức từ các hiệu sách truyền thống bằng cách mở công ty bán sách online đầu tiên trên thế giới. Bezos mua một kho lớn có thể chứa nhiều sách hơn so với bất kỳ hiệu sách truyền thống nào. Với việc thanh toán cho nhà cung cấp và cho phép người dùng đánh giá và nhận xét sản phẩm trực tuyến, Amazon nhanh chóng thu hút một đội ngũ khách hàng trung thành và hài lòng với dịch vụ của mình.
Tại sao gọi là 'siêu cửa hàng'? Vì Amazon tận dụng sức mạnh của dữ liệu lớn, biến lượng dữ liệu khổng lồ thành thông tin thông minh, mang lại giá trị gia tăng cho khách hàng. Điều này sẽ làm thay đổi mãi mãi diện mạo của thương mại toàn cầu: Sử dụng dữ liệu khách hàng để hiểu và thu hút họ trong thực tế.
Amazon đã tạo ra những xu hướng quan trọng trong lịch sử kinh tế.

Amazon - Tổ chức vĩ đại.
7. Mô hình Trải Nghiệm – Điều Chưa Kể
Tesla Motor, nhà sản xuất ô tô điện thành lập năm 2008, nổi lên như 'quả táo' mới trong lĩnh vực ô tô với chiến lược kinh doanh sáng tạo. Bí quyết của họ là tập trung vào trải nghiệm sản phẩm và mô hình bán hàng trực tiếp.
Tại các showroom của Tesla, khách hàng có thể thưởng thức việc quan sát, lái thử xe, và hiểu rõ về sản phẩm trước khi đưa ra quyết định mua. Điều này không chỉ là một bước ngoặt quan trọng trong kinh doanh hiện đại tại thị trường Mỹ mà còn tạo ra sự thuận tiện và sự hứng thú khi mua sắm, giảm bớt gánh nặng từ việc chịu đựng sự quấy rối từ các đại lý và các thủ tục phức tạp khác. Với chiến lược này, năm trước, Tesla đã đánh bại mọi kỳ vọng với hơn 325,000 đơn đặt hàng trước cho mô hình Tesla 3, đồng nghĩa với doanh số bán hàng lên đến 14 tỷ đô la.
Ngoài Tesla, còn nhiều thương hiệu khác như KLM, Disney World, Tomorrowland…
9. Mô hình theo Yêu cầu - Sự Biến Đổi Tinh Tế
Thuật ngữ mới để mô tả hiện tượng này là 'kinh tế chia sẻ', hoặc 'kinh tế theo yêu cầu', đang hình thành một bức tranh kinh tế mới trên toàn cầu. Đây là một cụm từ rất phổ biến trong thời đại hiện nay, đặc biệt áp dụng cho các dịch vụ như Uber (ứng dụng đặt xe taxi) hay Airbnb (dịch vụ đặt phòng trực tuyến toàn cầu).
Nền kinh tế theo yêu cầu phát triển theo xu hướng mà lực lượng lao động ngày càng kết nối thông qua smartphone, mang lại khả năng tính toán cao hơn nhiều so với máy tính để bàn đã định hình các doanh nghiệp trong những năm 1990. Kết hợp với dữ liệu lớn (Big data) và sức mạnh của đám mây điện toán, smartphone luôn sẵn lòng giải quyết mọi vấn đề về công việc cho người dùng.
Thuật ngữ 'kinh tế chia sẻ' xuất hiện nổi tiếng từ năm 2014. Tuy nhiên, đến nay, đã có nhiều ý kiến phản đối việc sử dụng thuật ngữ này, cho rằng nó chỉ là một công cụ để tăng cường hình ảnh của các công ty như Uber hay Airbnb. Bởi vì, từ 'chia sẻ' thường mang ý nghĩa về lòng nhân ái hơn là nhu cầu kinh doanh thông thường.
Vì vậy, truyền thông toàn cầu gần đây đã sử dụng thuật ngữ thay thế là 'nền kinh tế công việc nhỏ' (gig economy - chỉ hợp đồng thuê ngắn hạn). Hoặc một số thuật ngữ khác như 'kinh tế cho thuê' (rental economy) hoặc 'kinh tế 1099' (liên quan đến hình thức thuế) cũng được sử dụng. Tuy nhiên, các công ty như Airbnb chủ yếu liên quan đến các hợp đồng thuê thay vì thoả thuận lương.
10. Hệ Sinh Thái - Nền tảng Sống
Nếu hỏi bất kỳ ai về tương lai của điện thoại thông minh, câu trả lời thường liên quan đến cụm từ 'kho ứng dụng', màn hình chất lượng và camera xuất sắc. Với hệ sinh thái đa dạng, Apple và Google đang là những tên tuổi thành công nhất trong mô hình này.
Họ thu hút một đội ngũ lớn những nhà công nghệ thông minh và sáng tạo nhất trên thế giới, tạo ra những sản phẩm đổi mới nhất với ảnh hưởng lớn nhất.
Khi sử dụng sản phẩm từ Amazon, Apple, Google hay Microsoft, bạn thực sự đang tham gia vào một hệ sinh thái hơn là chỉ lựa chọn một sản phẩm, ứng dụng hay dịch vụ. Các công ty đang cố gắng 'kết nối' người tiêu dùng và giành lấy phần lớn thị phần.
Trong thời đại di động, cuộc đua giữa những ông lớn công nghệ không chỉ xoay quanh phần cứng và phần mềm, mà mở rộng ra quy mô vượt trội so với thời đại PC, với sự tham gia của các hệ sinh thái toàn diện, bao gồm cả phần cứng, phần mềm và các dịch vụ trực tuyến. Ví dụ, việc mua một chiếc iPhone có nghĩa là bạn sẽ trở thành thành viên của hệ sinh thái Apple, thanh toán cho hệ điều hành, ứng dụng, và sau đó là những tiện ích cài thêm, âm nhạc, phim, sách và nhiều thứ khác.
Người đăng: Ngọc Trương
Từ khoá: 10 mô hình kinh doanh mới đã làm thay đổi thế giới