10 năm sau khi chi khoản 10 triệu USD mua 3 chiếc máy bay độc đáo, hãng thủy phi cơ duy nhất của Việt Nam đang ở đâu?

Hãng hàng không Hải Âu từ khi thành lập đã được coi là một 'canh bạc' của Tập đoàn Thiên Minh khi tiên phong trong việc khai thác một dịch vụ mới mẻ với người Việt: bay ngắm cảnh bằng thủy phi cơ với mức giá ban đầu lên đến 5 triệu cho 25 phút. Sau 10 năm, Hải Âu không chỉ vượt qua khó khăn do Covid-19 mà còn dần thu hút khách hàng trong nước, với giá vé đã được điều chỉnh xuống khoảng 2 triệu.

Tháng 8/2014, hai chiếc thủy phi cơ của Hãng hàng không Hải Âu (thuộc Tập đoàn Thiên Minh) cập bến sân bay Nội Bài sau hành trình vượt Thái Bình Dương dài 15.000 km, đánh dấu lần đầu tiên loại phương tiện này được đưa vào khai thác dịch vụ tại Việt Nam dù không còn quá xa lạ trên thế giới. Với cả bánh xe và bánh phao được lắp dưới thân máy bay, thủy phi cơ có thể hạ cánh cả trên đường băng sân bay lẫn mặt nước như biển, sông, hồ.

Đây là 2 trong số 3 chiếc thủy phi cơ mà Hải Âu đặt mua từ Tập đoàn Cessna của Mỹ, thuộc dòng Cessna Grand Caravan 208B-EX có giá khoảng 3,2 triệu USD mỗi chiếc. Máy bay gồm 2 chỗ ngồi cho phi công, 12 chỗ ngồi cho hành khách, cửa sổ rộng để ngắm cảnh từ độ cao 150 – 2.000 m so với mực nước biển.

Mặc dù mang lại một sản phẩm du lịch mới độc đáo và hứa hẹn thu hút du khách cả trong và ngoài nước, dịch vụ thủy phi cơ được coi là 'canh bạc' của Thiên Minh – doanh nghiệp lâu đời trong ngành du lịch. Bên cạnh chi phí đầu tư lớn, giá vé 5 triệu đồng/người cho 25 phút ngắm cảnh trên vịnh Hạ Long dường như cũng là rào cản với du khách trong nước. Một vấn đề nan giải không thể không kể đến là những rắc rối trong thủ tục dành cho thủy phi cơ.

Tuy vậy, sau 10 năm hoạt động, Hải Âu vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng khách và doanh thu trung bình hàng năm là 15-20%, đồng thời nâng tỷ trọng khách hàng nội địa từ 10% lên 30% sau đại dịch Covid-19.

Vượt qua khó khăn do Covid-19 với tập trung vào vịnh Hạ Long

So với ngày thành lập, Hải Âu vẫn duy trì 3 thủy phi cơ Cessna 208, và đang có kế hoạch nghiên cứu khai thác các loại phương tiện bay sử dụng động cơ điện, theo xu hướng nhiên liệu 'xanh' của thế giới. Hiện đang triển khai 3 loại dịch vụ: bay ngắm cảnh (khoảng 25 phút), bay hành trình (theo tuyến đường cố định) và bay thuê chuyến (tương tự dịch vụ 'taxi' bay).

Đối với ngành du lịch, Covid-19 gây ra sự đột ngột với loạt quy định giãn cách, hạn chế di chuyển, kiểm soát biên giới của các quốc gia. Đặc biệt, Hải Âu chịu tác động mạnh mẽ khi trước dịch, khách quốc tế chiếm tới 90% tổng số khách mà hãng phục vụ, và mất hoàn toàn nguồn khách này sau dịch.

'Tương tự như các doanh nghiệp khác trong ngành hàng không và du lịch, Hải Âu đã đối mặt với rất nhiều thách thức và phải tạm dừng hoạt động từ tháng 2 đến tháng 4/2020. Lúc đó, chúng tôi nhận ra thị trường nội địa là cơ hội cứu cánh duy nhất, nên đã triển khai một loạt biện pháp tiếp thị, quảng bá, hợp tác với các đối tác mạnh trong nước, và điều chỉnh giá vé để phù hợp hơn với thu nhập của người Việt. Kết quả là chúng tôi đã mở lại hoạt động từ tháng 5/2020', một đại diện của Hãng hàng không Hải Âu chia sẻ.

Theo thông tin trên trang web của Hải Âu hiện nay, giá vé cho 25 phút ngắm cảnh tại vịnh Hạ Long là 2 triệu/người. Đại diện của hãng cho biết trong thời gian đại dịch Covid-19, Hải Âu là một trong những đơn vị du lịch hiếm hoi ở Quảng Ninh vẫn duy trì hoạt động ổn định với 100% khách hàng đến từ nội địa, chứng tỏ sức hút của trải nghiệm này.

'Hồi mùa hè năm 2021, có những ngày chúng tôi thực hiện đến 15 chuyến bay ngắm cảnh chỉ dành cho du khách Việt. Nhờ kịp thời chuyển đổi khách hàng, trong giai đoạn Covid-19, Hải Âu vẫn giữ vững hoạt động và có doanh thu cũng như tăng sản lượng. Chúng tôi không phải sa thải bất kỳ nhân viên nào, cũng không có nợ nần với bất kỳ nhà cung cấp nào', một người đại diện khẳng định.

Định hướng phát triển của Hải Âu là tập trung vào sản phẩm du lịch tại khu vực Hà Nội và Quảng Ninh, với trọng tâm là Di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long. Tốc độ tăng trưởng khách hàng và doanh thu trung bình hàng năm của hãng là 15-20%. Trong năm 2023, số lượt khách trải nghiệm các chuyến bay của Hải Âu đã vượt qua con số 10.000.

Với chiến lược thu hút khách hàng nội địa trong giai đoạn 2020-2023 và sự phục hồi của khách hàng quốc tế từ nửa cuối năm 2023 đến nay, tỷ trọng khách hàng hiện tại của Hải Âu là 70% quốc tế và 30% nội địa. Trong năm 2023, hãng đã mở thêm đường bay đến đảo Cô Tô và đang xem xét khả năng mở đường bay tới một hòn đảo khác trong khu vực là Quan Lạn.

Hiện nay, Hải Âu là đối tác của nhiều công ty du lịch lớn trên thị trường nội địa như Vietravel, Saigon Tourist..., các khách sạn, resort 4-5 sao như Novotel, Metropole, Vinpearl..., cũng như các hãng du thuyền. Mục tiêu của họ là mang đến giải pháp du lịch toàn diện với những trải nghiệm độc đáo dành cho du khách.

Thách thức về hạ tầng và quản lý: Câu chuyện về 'quả trứng và con gà'

Đánh giá về tiềm năng phát triển dịch vụ thủy phi cơ tại Việt Nam, một đại diện của Hải Âu chỉ ra rằng Việt Nam có bờ biển dài, hệ thống sông hồ đa dạng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai 2 loại dịch vụ kết hợp hàng không và du lịch bằng thủy phi cơ: vận chuyển ngắn hạn giữa các địa phương và trải nghiệm ngắm cảnh.

'Hãy tưởng tượng về những chuyến bay bằng thủy phi cơ từ Nội Bài tới hồ Ba Bể, vịnh Hạ Long, hoặc cất cánh từ sông Sài Gòn và hạ cánh tại bến sông Hậu, thành phố Cần Thơ. Với chúng tôi, các điểm du lịch như vịnh Nha Trang, đảo Phú Quốc... đều có tiềm năng lớn để phát triển dịch vụ du lịch bằng thủy phi cơ. Một ví dụ toàn cầu là Maldives, nơi mọi du khách đều bay bằng thủy phi cơ để nghỉ tại các resort trên đảo.

Một điểm quan trọng mà chúng tôi muốn nhấn mạnh là những 'sân bay' trên mặt nước, nơi thủy phi cơ có thể hạ cánh và cất cánh, là 'hạ tầng' được tạo ra tự nhiên. Chúng ta gần như không cần phải đầu tư thêm vào bất kỳ 'hạ tầng' nào khác để khai thác được.', một nhà phân tích phát biểu.

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là với tiềm năng như vậy, tại sao tại Việt Nam vẫn chỉ có một hãng thủy phi cơ duy nhất là Hải Âu, không có thêm đối thủ?

Trả lời câu hỏi này, đại diện của hãng cho biết việc đầu tư vào ngành hàng không chưa bao giờ dễ dàng, đặc biệt là lĩnh vực hàng không chung, trong đó có cả thủy phi cơ. Ngoài các yếu tố như sản phẩm, nguồn khách, doanh thu..., các hãng cũng phải bỏ ra một số tiền không nhỏ để đảm bảo tiêu chuẩn an toàn hàng không - yếu tố quan trọng nhất trong hoạt động của ngành.

'Ngoài ra, lĩnh vực thủy phi cơ riêng và hàng không chung tại Việt Nam gặp khó khăn với hạ tầng và cơ chế quản lý chuyên ngành. Chẳng hạn, chúng ta chưa có mạng lưới sân bay chuyên dùng. Hãng thủy phi cơ như Hải Âu phải xin phép từng sân bay, từng đường bay khi muốn mở rộng hoạt động.

Quá trình này vô cùng khó khăn và mất nhiều thời gian. Đây chính là câu chuyện 'quả trứng - con gà', liệu có nên có hạ tầng trước hay cần có nhu cầu khai thác hàng không chung trước. Theo chúng tôi, lĩnh vực này cần sự hiểu biết và hỗ trợ từ cơ quan quản lý nhà nước.', đại diện của Hải Âu phân tích.