Buzz
Trò chơi dân gian Việt Nam đã từ lâu trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần và gắn bó với nhiều thế hệ. Những trò chơi này mang lại không khí vui tươi, lành mạnh, tạo ra sân chơi thú vị và rèn luyện các kỹ năng sống. Dưới đây là một số trò chơi dân gian Việt Nam mà Mytour đã tổng hợp.
Khám phá vẻ đẹp văn hóa của trò chơi dân gian Việt NamI. Khi nào thì trò chơi dân gian xuất hiện?
Trò chơi dân gian Việt Nam đã có từ rất xa xưaTrò chơi dân gian Việt Nam là một phần không thể thiếu trong nền văn hóa dân tộc, đã có từ lâu đời và gắn bó chặt chẽ với đời sống tinh thần của người dân. Từ thời kỳ cổ đại, những trò chơi này đã kết nối với các hoạt động văn hóa và tín ngưỡng của dân tộc.
Hiện nay, với sự phát triển của xã hội, nhiều nghi thức tôn giáo đã bị lược bỏ, chỉ còn lại những trò chơi mang tính giải trí cho cộng đồng. Vì vậy, các trò chơi dân gian Việt Nam thường liên quan đến lễ hội làng, được tổ chức vào đầu mùa xuân hoặc mùa thu – mùa của chu kỳ sản xuất nông nghiệp.
II. Tại sao trò chơi dân gian vẫn được bảo tồn đến ngày nay?
Trò chơi dân gian Việt Nam được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khácTrong các lễ hội, trò chơi dân gian là một phần không thể thiếu, không chỉ mang tính giải trí mà còn chứa đựng giá trị văn hóa và tinh thần to lớn. Thông qua các trò chơi này, chúng ta cũng có thể giáo dục nhân cách một cách hiệu quả.
Những hình ảnh và động tác trong trò chơi dân gian Việt Nam phản ánh cuộc sống hàng ngày, tạo nên cảm giác quen thuộc. Các trò chơi này không chỉ thể hiện sự lành mạnh và văn minh mà còn giúp người chơi rèn luyện sự nhanh nhẹn và linh hoạt, hội tụ đầy đủ tính văn hóa nghệ thuật.
Các trò chơi dân gian Việt Nam phù hợp với mọi lứa tuổi, kèm theo những câu hát đồng dao và ca dao quen thuộc. Điều này làm tăng tính nhịp điệu, giúp người chơi dễ nhớ và khắc sâu trong tâm trí.
Trò chơi dân gian Việt Nam là bệ phóng cho tâm hồn trẻ thơ, phát triển tư duy, tính sáng tạo và sự khéo léo, đồng thời gia tăng tình yêu đối với gia đình và quê hương. Chính vì lý do đó, dù đã có từ rất lâu, trò chơi dân gian vẫn tồn tại và được truyền lại cho đến hôm nay.
III. Những trò chơi dân gian Việt Nam phổ biến và hấp dẫn nhất
1. Chơi ô ăn quan
Trò chơi dân gian Việt Nam – Ô ăn quanGiới thiệu về trò chơi:
Ô ăn quan, còn được gọi là ăn quan hoặc ô quan, là một trò chơi dân gian Việt Nam được trẻ em rất yêu thích. Trò chơi này có tính chiến thuật và thường dành cho hai người chơi, có thể sử dụng nhiều loại vật liệu dễ kiếm để tham gia.
Hướng dẫn cách chơi và quy tắc:
Vẽ một hình chữ nhật lớn và chia nó theo chiều dài, sau đó phân chia thành 5 hàng dọc với khoảng cách đều nhau (10 ô vuông nhỏ). Ở hai đầu của hình chữ nhật, vẽ hai hình vòng cung, tạo thành 2 ô quan lớn đại diện cho mỗi bên. Đặt một viên sỏi lớn có màu sắc khác nhau ở mỗi đầu để dễ phân biệt, và để 5 viên sỏi nhỏ trong mỗi ô vuông.
Hai người chơi ngồi đối diện nhau. Người thứ nhất bắt đầu với một nắm sỏi trong một ô vuông nhỏ tùy chọn. Rải từng viên sỏi đều vào các ô, nếu hết sỏi lại lấy từ ô bên cạnh để tiếp tục. Khi rải viên sỏi cuối cùng mà có một ô trống bên cạnh không có sỏi, người chơi sẽ thu toàn bộ sỏi ở ô bên cạnh ô trống đó.
Khi đến lượt người chơi còn lại, họ sẽ đi quan theo cách tương tự như người đầu tiên. Cứ như vậy, hai người sẽ lần lượt đi quan cho đến khi một bên thu hết phần sỏi trong ô quan lớn và sỏi của đối phương. Khi đó, cả hai sẽ cùng hô "Hết quan tàn dân, thu quân kéo về", kết thúc ván chơi. Khi bắt đầu ván mới, bên nào thiếu sỏi phải vay từ bên kia, và thắng thua sẽ được xác định dựa trên số sỏi nợ.
2. Rồng rắn lên mây
Trò chơi dân gian Việt Nam – Rồng rắn lên mâyGiới thiệu về trò chơi
Trong trò chơi này, hai nhân vật quan trọng nhất là người đứng đầu hàng và thầy thuốc. Người đứng đầu hàng phải ngăn không cho thầy thuốc bắt được đuôi của mình, trong khi thầy thuốc phải nỗ lực để bắt được đuôi. Trò chơi rồng rắn lên mây đòi hỏi người chơi phải có mắt tinh tường và nhanh nhẹn để không bị thua.
Hướng dẫn cách chơi và quy tắc
Một người sẽ đóng vai thầy thuốc, còn những người khác đứng thành hàng dọc, tay người sau nắm vào vạt áo hoặc đặt lên vai người trước. Sau đó, tất cả người chơi sẽ vừa di chuyển vừa hát: “Rồng rắn lên mây, có cây lúc lắc, có nhà điểm binh, hỏi thăm thầy thuốc, có nhà hay không?”
Thầy thuốc sẽ trả lời: “Thầy thuốc đi chợ” (Có thể trả lời là đi chơi, đi vắng, đi làm,…).
Đoàn người tiếp tục di chuyển và hát cho đến khi thầy thuốc nói: “Có nhà!”, rồi thầy thuốc hỏi: “Đi đâu?” – “Lấy thuốc cho con.”
“Con lên mấy?”
“Con lên 1.”
“Thuốc không tốt.”
“Con lên 2.”
“Thuốc không tốt.” ...
Cứ như vậy cho đến khi:
“Con lên 10.”
“Thuốc ngon quá.”
“Cho xin khúc đầu.”
“Những ương cùng xấu.”
“Cho xin khúc giữa.”
“Những máu cùng mẹ.”
“Cho xin khúc đuôi.”
“Thỏa thích thầy đuổi.”
Lúc này, thầy thuốc phải nỗ lực để bắt được cái đuôi – là người cuối cùng trong hàng, trong khi người đứng đầu phải tìm cách ngăn thầy thuốc không cho bắt đuôi. Nếu thầy thuốc bắt được đuôi – người cuối cùng đó sẽ bị loại.
3. Chơi chuyền
Trò chơi dân gian Việt Nam – Chơi chuyềnGiới thiệu về trò chơi
Chơi chuyền là một trò chơi được nhiều bé gái yêu thích. Trong trò chơi này, người chơi cần phải nhanh tay và nhanh mắt để bắt được que và quả bóng. Trong quá trình chơi, cần ghi nhớ số lượng que của mỗi lượt để tránh bị bắt nhầm và mất lượt.
Hướng dẫn cách chơi và quy tắc
Để bắt đầu trò chơi, cần chuẩn bị 10 que đũa và một quả bóng nhỏ. Người chơi sẽ cầm quả bóng và tung lên cao, đồng thời nhặt từng que đũa lên. Bắt đầu từ màn 1 (lấy 1 que cho mỗi lần tung bóng) và tiếp tục đến màn 2 (lấy 2 que cho mỗi lần tung bóng). Cứ như vậy cho đến khi lấy đủ 10 que cho một lần tung bóng. Trong quá trình chơi, nếu người chơi không bắt được quả bóng khi nó rơi xuống đất hoặc không nhặt đúng số que sẽ bị mất lượt.
4. Kéo cưa lừa xẻ
Trò chơi dân gian Việt Nam – Kéo cưa lừa xẻGiới thiệu về trò chơi
Kéo cưa lừa xẻ rất được yêu thích bởi các em nhỏ ở độ tuổi mầm non và mẫu giáo. Với giai điệu đơn giản, các em vừa chơi vừa nhớ vần điệu, tạo sự đoàn kết và phát triển vốn từ vựng.
Hướng dẫn cách chơi và quy tắc
Khi bắt đầu trò chơi, hai người sẽ ngồi đối diện và nắm chặt tay nhau, sau đó vừa hát vừa kéo tay qua lại như thể đang cưa một khúc gỗ. Lời bài hát như sau:
“Kéo cưa lừa xẻ.”
Thợ nào mạnh mẽ
Về ăn cơm vua
Thợ nào kém hơn
Về bú tí mẹ.”
Hoặc:
“Kéo cưa lừa xẻ.
Làm ít mà hưởng nhiều.
Nằm đâu thì ngủ đó.
Nó đã lấy mất cưa.
Lấy gì để kéo.”
(Lưu ý: Mỗi khi hát một từ thì lại đẩy hoặc kéo về một bên)
5. Chi chi chành chành
Trò chơi dân gian Việt Nam – Chi chi chành chànhGiới thiệu về trò chơi
Chi chi chành chành là trò chơi rất được trẻ em yêu thích. Mặc dù đơn giản, nhưng nó đòi hỏi phản ứng nhanh nhạy và sự tinh ý để không bị bắt trúng tay.
Hướng dẫn cách chơi và luật
Trò chơi có thể tham gia từ 2 đến 3 người trở lên. Một người sẽ xòe bàn tay ra, những người còn lại sẽ giơ ngón trỏ và đặt vào lòng bàn tay của người đó. Người xòe tay sẽ đọc lớn:
“Chi chi chành chành.
Cái đanh thổi lửa.
Con ngựa đã chết.
Ba vị vua ngũ đế.
Chấp chế đi tìm.
Ù à ù ập.”
Khi đọc đến từ “ập”, người đang xòe tay sẽ nắm tay lại thật nhanh, còn những người khác phải cố gắng rút tay ra nhanh nhất có thể. Ai bị nắm trúng tay sẽ thua và phải thay thế vị trí người xòe tay.
6. Tay trắng tay đen
Trò chơi dân gian Việt Nam – Tay trắng tay đenGiới thiệu trò chơi
Trò chơi dân gian tay trắng tay đen thường được chơi khi một nhóm đông người muốn thu hẹp lại còn hai người.
Hướng dẫn cách chơi và luật
Tất cả các em trong nhóm sẽ đứng thành một vòng tròn, rồi đồng thanh hô to: “Bàn tay trắng bàn tay đen!”. Sau đó, mỗi người sẽ đưa một bàn tay ra (có thể úp hoặc ngửa). Tay úp để lộ mu bàn tay được gọi là “tay đen”, còn tay ngửa lộ lòng bàn tay được gọi là “tay trắng”. Tiếp theo, cả nhóm sẽ đếm số lượng tay đen và tay trắng, tay nào ít hơn sẽ bị loại ra khỏi vòng tròn. Các em còn lại sẽ tiếp tục hô tay đen tay trắng cho đến khi chỉ còn lại hai người.
7. Chơi cướp cờ
Trò chơi dân gian Việt Nam – cướp cờGiới thiệu trò chơi
Cướp cờ là một trò chơi quen thuộc với nhiều người, yêu cầu người chơi phải phản ứng nhanh và chạy thật nhanh. Nếu không kịp chạy để cướp được cờ, bạn cần phải quay lại để chặn người đang cướp cờ và giật lại cờ để chạy về đích nhanh chóng giành chiến thắng.
Hướng dẫn cách chơi và luật
Trò chơi có thể diễn ra với từ hai đội trở lên, người chơi sẽ đứng thành hàng ngang tại vạch xuất phát của đội mình. Trọng tài sẽ đánh số cho từng người chơi từ 1, 2, 3, 4, 5,… nên bạn cần nhớ số của mình. Khi trọng tài gọi số nào, người chơi mang số đó phải nhanh chóng chạy đến vòng và cướp cờ. Nếu trọng tài gọi số nào về thì người chơi đó cũng phải trở về, hoặc trọng tài có thể gọi hai, ba, bốn số cùng một lúc để tranh cướp cờ.
Trong quá trình chơi, nếu bạn đang cầm cờ mà bị đối thủ chạm vào người thì bạn sẽ bị loại. Khi đã lấy được cờ, bạn cần chạy thật nhanh về vạch xuất phát của đội mình và tránh bị đối phương chạm vào người để trở thành người chiến thắng.
8. Chơi kéo co
Trò chơi dân gian Việt Nam – Kéo coGiới thiệu trò chơi
Đây là một trò chơi đơn giản nhưng rất phổ biến, trong đó hai bên sẽ kéo một sợi dây cho đến khi bên nào bị kéo vượt qua vạch đánh dấu thì sẽ thua. Trò chơi này đòi hỏi người chơi phải có sức khỏe thật tốt.
Hướng dẫn cách chơi và luật
Khi trọng tài thổi còi khai cuộc, hai đội sẽ nắm chặt sợi dây thừng để bắt đầu kéo. Mỗi bên phải nỗ lực hết mình để kéo đội đối thủ vượt qua vạch của mình nhằm giành chiến thắng.
9. Bịt mắt bắt dê
Trò chơi dân gian Việt Nam – Bịt mắt bắt dêGiới thiệu trò chơi
Một người sẽ bị bịt mắt và nhiệm vụ của họ là bắt những người chơi khác. Trong lúc đó, những người chơi còn lại phải đi nhẹ nhàng và nói thật khẽ để không bị phát hiện. Người bịt mắt cần phải lắng nghe cẩn thận để xác định vị trí của họ.
Hướng dẫn cách chơi và luật
Người chơi sẽ dùng một chiếc khăn để bịt mắt, còn những người chơi khác đứng thành vòng tròn xung quanh. Người bịt mắt sẽ di chuyển quanh vòng tròn để tìm bắt một người. Trong khi đó, những người khác phải cố gắng tránh bị bắt và tạo ra âm thanh để đánh lạc hướng. Nếu ai đó bị bắt, họ sẽ thua và phải thay thế người bịt mắt.
10. Oẳn tù tì
Trò chơi dân gian Việt Nam – Oẳn tủ tìGiới thiệu trò chơi
Trò chơi này rất dễ chơi, không cần sức mạnh hay bất kỳ dụng cụ nào. Người tham gia chỉ cần sự tinh tế và một chút mưu mẹo để dự đoán lựa chọn của đối thủ nhằm giành chiến thắng.
Hướng dẫn cách chơi và luật
Người chơi dùng tay để tạo ra một trong ba hình thức sau:
- Búa: Nắm chặt tất cả các ngón tay lại như nắm đấm.
- Kéo: Nắm 3 ngón tay: ngón cái, ngón áp út và ngón út, đồng thời xòe 2 ngón tay: ngón trỏ và ngón giữa.
- Bao (Lá): Xòe cả 5 ngón tay ra.
Khi bắt đầu chơi, mọi người sẽ đồng thanh hô: “Oẳn tù tì. Ra cái gì? Ra cái này!”
Sau đó, tất cả cùng đưa tay ra một lần. Phân thắng thua theo quy tắc: “Búa đập được kéo, kéo cắt được bao (lá), bao (lá) bọc được búa”. Nếu tất cả cùng ra một hình thức giống nhau thì sẽ oẳn tù tì lại.
IV. Lời kết
Bài viết đã tổng hợp một số trò chơi dân gian Việt Nam được coi là quen thuộc và phổ biến nhất. Đây thực sự là món ăn tinh thần không thể thiếu, đã gắn bó với nhiều thế hệ người Việt. Hy vọng bạn đã có thêm hiểu biết về trò chơi dân gian Việt Nam và đừng quên theo dõi những bài viết thú vị khác trên Mytour nhé!
Nguyễn Trà My
