Buzz
Chúng tôi loại bỏ một số loại sách khỏi danh sách, như sách về tâm lý học vì thiếu kiểm nghiệm khoa học, sách về nhân học và dân tộc học vì quá chuyên sâu và ít tác động đến nhận thức, sách về chính trị như quản trị hoặc chính sách pháp luật vì quá chuyên sâu và cần nhiều kiểm định... Các cuốn sách khác có thể được đánh giá là xuất sắc hoặc cần thiết nhưng không còn phù hợp với nhận thức xã hội hiện nay hoặc đã có cuốn khác xuất sắc hơn, nên chúng tôi cũng không đưa vào.
Đặc biệt, có nhiều cuốn sách hay nhưng do vấn đề dịch thuật (bản dịch kém hoặc chưa được dịch) nên chúng tôi chưa thể thêm vào danh sách.
I – Lịch sử – Văn hóa
Trong số tất cả các thể loại sách, sách về Lịch sử – Văn hóa có vai trò gần như là căn bản nhất, bởi chúng giúp xây dựng tư duy tiến trình và mang lại cái nhìn tổng quan, tránh xa các định kiến do ảnh hưởng từ môi trường sống. Tuy nhiên, việc chọn sách Lịch sử – Văn hóa không hề dễ dàng, vì chúng viết về một thời đã qua đi, không chắc chắn về việc tư liệu còn được giữ lại, và cũng không chắc chắn về tính chính xác của tư liệu. Do đó, những cuốn sách được lựa chọn thường dựa trên nhiều nguồn tư liệu, đưa ra nhiều giả thuyết khác nhau về cùng một vấn đề, và không chứa đựng các ý kiến cá nhân không có căn cứ.
- Lịch sử Việt Nam – Lê Thành Khôi
“Dân tộc cần phải hiểu lịch sử của mình”, điều này không sai. Hiểu lịch sử giúp chúng ta hiểu được nguồn gốc của bản thân và xã hội ngày nay là kết quả của những gì đã xảy ra trong quá khứ hàng nghìn năm. Dù không cần phải hiểu sâu về từng chi tiết, nhưng hiểu tổng quan tiến trình lịch sử của Việt Nam là quan trọng. Có nhiều sử gia viết về Lịch sử Việt Nam, nhưng thường bị định kiến hoặc bị chi phối bởi thời đại dẫn đến các tác phẩm có những khía cạnh cực đoan. Cuốn sách 'Lịch sử Việt Nam' của Lê Thành Khôi là một tác phẩm dễ hiểu về lịch sử Việt Nam, dữ liệu được xử lý một cách khách quan và không bị các yếu tố chính trị ảnh hưởng.
Tuy nhiên, để hiểu rõ hơn thông tin khi đọc, bạn nên tra cứu Wikipedia về các sự kiện và nhân vật. Đọc lịch sử mà không ghi chép lại các sự kiện chỉ giống như 'cưỡi ngựa xem hoa'. Hãy tạo thói quen kết hợp việc đọc và ghi chép.
- Văn hóa Việt Nam – Nguyễn Văn Huyên
Tác phẩm “Văn hóa Việt Nam” ghi lại các phong tục tập quán và đời sống của người dân Việt Nam trước thời Pháp thuộc. Cuốn sách viết rất dễ hiểu, thông tin rõ ràng và đầy đủ về cuộc sống của người Việt. Đọc cuốn sách này sẽ giúp ta hiểu rõ hơn về lối sống của người Việt và hiểu được tại sao người Việt lại như ngày nay. Cuốn sách ghi lại các thiết chế, thói quen theo đơn vị đời sống như dân tộc, quốc gia, làng xóm, gia đình, tôn giáo, kinh tế…v…v…
- Văn hóa Việt Nam - Đào Duy Anh
Tương tự như “Văn hóa Việt Nam”, “Việt Nam văn hóa sử cương” cũng giúp chúng ta hiểu rõ hơn về phong tục tập quán của dân Việt. Tuy nhiên, “Văn hóa Việt Nam” có cách chia tổng quát hơn và tập trung vào ghi lại các biểu hiện của cuộc sống.
- Cổ tích Việt Nam – Nguyễn Đổng Chi
Cổ tích giúp chúng ta hiểu biết về tâm trạng, niềm tin của người xưa. Chúng dần trở thành những dụ ngôn định hình tư duy của chúng ta một cách ngầm. Ví dụ, trong câu chuyện “Tấm Cám”, chúng ta rút ra được những bài học về lòng tốt sẽ gặp phước, sự tử tế sẽ nhận được sự giúp đỡ từ trời dù không có tri thức hay sức mạnh... Tất cả những điều này đã ảnh hưởng đến lối sống của người Việt trong thời gian dài. Nguyễn Đổng Chi đã tập hợp và ghi chú đầy đủ các phiên bản cổ tích, với các chú thích rõ ràng về các câu chuyện cổ truyền từ các vùng miền.
- Ca dao, Tục ngữ, Dân ca Việt Nam – Vũ Ngọc Phan
Ca dao, tục ngữ, dân ca Việt Nam là một phần quan trọng của ngôn ngữ mà chúng ta cần phải biết để làm phong phú và đa dạng hơn vốn từ của mình. Một người làm công việc viết lách mà không biết một vài câu ca dao, tục ngữ, dân ca sẽ thiếu sự sâu sắc trong ngôn ngữ và cách diễn đạt. Bộ sưu tập của Vũ Ngọc Phan rất đầy đủ và được phân loại một cách rõ ràng. Tuy nhiên, hiện nay, nhờ công nghệ, các nhóm trẻ đã đưa các câu ca dao, tục ngữ, dân ca lên website với các chú thích rõ ràng tại trang cadao.me.
- Lịch sử Châu Âu – Norman Davies
« Lịch sử châu Âu » là một cuốn sách tóm tắt toàn cảnh lịch sử Châu Âu từ thời cổ đại đến hiện đại. Sách dễ đọc và giúp chúng ta hiểu được sự thay đổi của Châu Âu qua các giai đoạn lịch sử.
- Tư liệu sử thi – Tư Mã Thiên
« Tư liệu sử thi » của Tư Mã Thiên là một tác phẩm kinh điển về việc ghi chép lịch sử của Trung Hoa cổ đại. Đọc « Tư liệu sử thi », chúng ta không chỉ tìm hiểu về các sự kiện và nhân vật lịch sử mà còn thấy được cách thức đánh giá các sự việc và con người theo triết lý Nho giáo. Ai muốn hiểu về văn hóa tư duy của Trung Hoa và Việt Nam thời phong kiến mà không đọc « Tư liệu sử thi » thì khó có thể hiểu hết. Hiện có 2 bản dịch được đánh giá cao là bản dịch của Phan Ngọc và của Trần Quang Đức. Tuy nhiên, bản dịch của Trần Quang Đức có nhiều lỗi trong quá trình dịch nhưng vẫn đáng để tham khảo về mặt chính xác.
- Thần thoại, con người và đất nước Việt – Tạ Chí Đại Trường
« Thần, con người và văn hóa Việt » là một tác phẩm khảo luận và nghiên cứu về nguồn gốc của thần thánh trong văn hóa Việt Nam. Tác phẩm so sánh từ nhiều nguồn tư liệu, từ các tài liệu hiện đại đến các nghiên cứu dân tộc học và các tài liệu cổ xưa. « Thần, con người và văn hóa Việt » sẽ mang đến cho bạn một cái nhìn tổng quan, phong phú hơn để hiểu về tín ngưỡng bản địa ở Việt Nam.
- Thần thoại Hy Lạp – Nguyễn Văn Khỏa
Mặc dù có nhiều cuốn sách mới về chủ đề này, nhưng « Thần thoại Hy Lạp » của Nguyễn Văn Khỏa vẫn được coi là cuốn sách toàn diện nhất về các vị thần Hy Lạp, với sự nghiên cứu sâu rộng về nguồn gốc và các nghi lễ tôn thần của người Hy Lạp cổ đại, đồng thời cũng cung cấp các giải thích về nguồn gốc và sự ảnh hưởng đối với văn hóa phương Tây.
- Việt Nam Phật giáo sử học – Nguyễn Lang
« Việt Nam Phật giáo sử luận » là một cuốn sách nghiên cứu về lịch sử của Phật giáo tại Việt Nam, từ quá trình nhập khẩu, mở rộng, cho đến sự phân tách. Qua cuốn sách này, chúng ta có thể thấy được quá trình tiếp nhận và tác động của Phật giáo đối với chính trị, văn hóa và xã hội của Việt Nam. Cuốn sách này không chỉ nằm trong phạm vi của Tôn giáo - Triết học mà còn chú trọng vào lịch sử, bởi văn hóa của Việt Nam chịu ảnh hưởng sâu sắc từ Phật giáo, và việc hiểu về lịch sử của Phật giáo tại đất nước chúng ta là một phần rất quan trọng của văn hóa.
II – Tôn giáo – Triết học
Các sách về Tôn giáo - Triết học giúp chúng ta có cái nhìn về quan điểm về cuộc sống, thế giới đại diện cho các nền văn minh, các xu hướng lịch sử. Đọc sách về Tôn giáo - Triết học không chỉ để tìm kiếm niềm tin cá nhân mà còn để học cách suy nghĩ về thế giới, xã hội và con người.
- Thiền Uyển tập anh
«Thiền Uyển tập anh » là một tập sách ghi chép lại các hệ thống tư tưởng của các trường phái Thiền, cũng như các sự kiện lịch sử của Phật giáo ở Việt Nam từ thời kỳ Bắc thuộc cho đến thời kỳ Lê, Lý và đầu thời kỳ Trần. Đây là một trong những tài liệu cổ nhất về Phật giáo tại Việt Nam, đồng thời cũng là biểu tượng của sự phát triển văn hóa triết học ở thời kỳ đầu của triều đại Trần. Hiện tại, tác giả của « Thiền Uyển tập anh » vẫn chưa được xác định. Với các bản ghi chép và các cuộc trò chuyện, đối thoại giữa các Thiền sư, có thể nói rằng « Thiền Uyển tập anh » không thua kém Upanishad về tầm quan trọng trong triết học.
- Thánh Kinh
Hiểu biết « Thánh Kinh » là một trong những nền tảng quan trọng để hiểu về văn hóa và cách ứng xử của người phương Tây, đặc biệt là người Châu Âu. Các tác phẩm văn học, phong cách văn viết, chuẩn mực đạo đức, quan điểm triết học về điều lành - điều ác, sự sống - cái chết... của người Châu Âu từ thời kỳ công nguyên đều dựa trên « Thánh Kinh ». Vì vậy, việc đọc « Thánh Kinh » là rất quan trọng. Nếu phong cách của « Thánh Kinh » quá phức tạp, bạn có thể tham khảo cuốn sách « Những câu chuyện Kinh Thánh » thường được bày bán ở các cửa hàng sách.
- Đạo Đức Kinh – Lão Tử
“Đạo Đức Kinh” của Lão Tử là văn bản cơ bản đối với các trường phái Đạo giáo và tu hành tại Trung Quốc. Cuốn sách thể hiện cách giải thích về vũ trụ và cách ứng xử của người Trung Quốc theo triết lý vô vi.
- Hoàng Diệu Kinh – Trang Tử
Nhiều người cho rằng “Hoàng Diệu Kinh” của Trang Tử là tiếp bước của “Đạo Đức Kinh” nhưng cách hiểu này là sai lầm. “Hoàng Diệu Kinh” là một chuỗi đối thoại và biện luận triết học được viết bằng thứ ngôn từ đẹp đẽ, thể hiện cho tư tưởng sống tiêu diêu, tự tại hợp với bản tính của mình, không thể cưỡng cầu. Bản dịch và chú giải tốt nhất của của Thu Giang Nguyễn Duy Cần, tuy nhiên bản dịch của Nguyễn Tôn Nhan cũng rất đáng tham khảo. Bản dịch của Nhượng Tống có phần thô trong sử dụng ngôn từ.
- Lời dạy của Rumi
“Lời dạy của Rumi” là tập hợp những bài thơ của Rumi, bậc thầy Sufi vĩ đại trong Kỷ nguyên vàng Islam. Rumi có ảnh hưởng lớn đến văn chương phương Tây và đến các xu hướng tâm linh thế kỷ 20 khi Osho tỏ lòng kính ngưỡng đối với ông. Rumi cho ta thấy một tình yêu với Thượng Đế, với cuộc đời vừa say đắm lại vừa sâu sắc mà ta hiếm khi thấy được trong các sáng tác Kito giáo hay Phật giáo.
- Gi-ta Kinh
Gi-ta Kinh là một phần của Sử thi MahaBharata. Gi-ta Kinh ghi lại những tri kiến nền tảng nhất và vũ trụ luận và nhân sinh quan của nền văn hóa Ấn Độ, mà sau này đã trở thành nền tảng cho các tôn giáo như Hindu giáo, Phật giáo và Jaina giáo…
- Bách khoa thư các Khoa học Triết học – Hegel
Hegel là nhà triết học quan trọng nhất của Triết học phương Tây Cận đại và Hiện đại, ông được coi là người sáng lập ra chủ nghĩa duy tâm Đức. “Bách khoa thư Khoa học Triết học” là tác phẩm đồ sộ mang tính hệ thống các khái niệm triết học phương Tây do Hegel luận giải. Hiện nay chỉ có cuốn 1 trong bộ Bách khoa này, nội dung bàn về logic, đã được dịch và xuất bản tại Việt Nam.
- Phê phán lý tính thuần túy – Kant
“Phê phán lý tính thuần túy” là tác phẩm triết học quan trọng nhất của Kant, là nền tảng của triết học cổ điển Đức. Tác phẩm đánh dấu một bước chuyển của triết học phương Tây bằng việc phê phán các quan điểm siêu hình trước đó và đề cao lý tính con người. Vậy nên tầm ảnh hưởng của cuốn sách không chỉ ở triết học mà còn có sức ảnh hưởng đến Triết học phương Tây.
- Zarathustra đã nói như thế – Friedrich Nietzsche
“Zarathustra đã nói như thế” là một cú shock với triết học phương Tây. Cuốn sách thay vì sa đà vào các khái niệm lại quay về với tự biện. Những tự biện luận giải về các phẩm tính của con người, đưa ra chủ nghĩa siêu nhân và hướng tới những giá trị cao hơn của tinh thần. “Zarathustra đã nói như thế” là một sự kết hợp giữa các tư tưởng phương Tây và tư tưởng phương Đông, gợi nhớ đến thời đại của các nhà hiền triết thời cổ đại.
- Khóa Hư Lục – Trần Thái Tông
“Khóa Hư Lục” là tác phẩm căn bản về Phật học thời nhà Trần, có tác động lớn đến Thiền phái Trúc Lâm nói riêng và Thiền học Việt Nam nói chung. Cuốn sách bàn về lẽ sinh tồn của vạn vật và con người. Những tư tưởng này được bàn bởi một giọng văn chương bay bướm thể hiện cho hình mẫu bậc tu hành đại đạo ở cõi Nam, có thể kết hợp được lý lẽ của ba nhà Nho – Phật – Lão. Bản dịch tốt nhất là của Thiều Chửu nhưng bản dịch này hiện rất khó tìm.
- Phật học tinh hoa – Thu Giang Nguyễn Duy Cần
Phật giáo có thể được coi là tôn giáo có nhiều kinh điển và tông phái nhất trên thế giới. Điều này dẫn đến việc người đọc rất khó để tiếp cận các nguyên lý căn bản trong Phật giáo, dẫn đến những diễn giải sai lầm. « Phật học tinh hoa » của Thu Giang Nguyễn Duy Cần. Cuốn sách cho ta thấy sự bao quát của lịch sử cũng như các khái niệm Phật giáo. Từ cuốn sách này, bạn có thể dễ dàng nắm bắt các khái niệm cũng như hiểu hơn các tư tưởng căn bản, làm nền tảng cho các bước đi xa hơn.
- Nho giáo – Nguyễn Tôn Nhan
Ở Việt Nam có nhiều sách luận giải về Nho giáo nhưng bộ “Nho giáo Trung Quốc” của Nguyễn Tôn Nhan là bộ sách đồ sộ cho ta thấy nguồn gốc và tiến trình ảnh hưởng, biến đổi về tư tưởng của các dòng Nho giáo.
- Chuyện vô hình – Béla Hamvas
“Chuyện vô hình” là một phần của tác phẩm “Chuyện vô hình và Đảo” của Béla Hamvas. Tác phẩm này tiếp nối triết học của Nietzsche về tinh thần, kết hợp với các truyền thống cổ trong thần thoại và tôn giáo phương Tây. “Chuyện vô hình” cũng đề cập đến sự thay đổi của con người và xã hội từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai.
- Zorba Phật – Osho
“Zorba Phật” là bộ sưu tập bài giảng của Osho về con người trong thời đại mới. Trong cuốn sách này, Osho tập trung vào việc xây dựng con người tâm linh qua sự kết hợp giữa tôn giáo và khoa học, tu hành và đời sống.
- Tiếp tục Trò chuyện về Sự Thật – Krishnamurti
“Tiếp tục Trò chuyện về Sự Thật” là bài giảng của Krishnamurti về khả năng nhận thức sự thật của con người. Trong cuốn sách này, Krishnamurti nhấn mạnh rằng sự thật không thể nhận thức bằng biện luận qua khái niệm mà bằng sự chiêm nghiệm.
III. Chính trị – Kinh tế
Các sách về chính trị và kinh tế đóng một vai trò quan trọng trong việc hiểu biết về xã hội. Mặc dù chúng ta sống trong xã hội hiện đại, nhưng để hiểu về các mô hình xã hội cổ điển, từ đó tự mình giải thích cách vận hành ngày nay là cách nhận thức thực tế giúp ta hiểu được những gì mà xã hội ảnh hưởng đến chúng ta.
- Quân tử Hành Đạo
Khuyến khích không hạn chế “Bí quyết quân sự của Tôn Tử” chỉ trong 36 kế. 36 kế của Tôn Tử được tổng hợp bởi thế hệ sau này. “Bí quyết quân sự của Tôn Tử” tập trung vào việc quản lý quân đội, thiết kế quân luật và kinh nghiệm thực tiễn trên chiến trường. Hiện nay, tại Trung Quốc, người ta cũng áp dụng những nguyên tắc này vào kinh doanh và công nghệ thông tin. Bạn có thể tìm kiếm các bản sách về Bí quyết quân sự của Tôn Tử trên internet và tham khảo thêm bình luận của các nhà quân sự cổ Trung Quốc mới được xuất bản gần đây.
- Từ Bí Thư Hàn Phi
Hàn Phi là nhà chính trị thời Pháp thuộc của Trung Quốc, người đầu tiên hệ thống hóa các vấn đề pháp lý thành sách – vấn đề đã được Thương Ưởng, Quản Trọng đề cập trước đó. Đọc “Từ Bí Thư Hàn Phi” giúp ta hiểu sâu hơn về cách mà chính trị Trung Quốc và các nước ảnh hưởng đã hoạt động.
- Lã Thị Xuân Thu – Lã Bất Vi
Lã Thị Xuân Thu được viết bởi Lã Bất Vi cùng một nhóm học giả trong triều đình của ông. Cuốn sách nói về nghệ thuật lãnh đạo quốc gia, không chỉ liên quan đến chiến lược hoặc luật pháp mà còn bàn về đạo đức lãnh đạo, các nghi lễ và lý do tại sao cần phải tuân theo những nghi lễ đó. Đọc “Lã Thị Xuân Thu” sẽ mở ra một góc nhìn đặc biệt về chính trị Trung Quốc.
- Cộng hòa – Plato
“Cộng hòa” là một tác phẩm lý luận chính trị của triết gia cổ Hy Lạp Plato. Cuốn sách bàn về bản chất của con người và cố gắng đề xuất một mô hình lý tưởng cho việc quản trị. Cuốn sách này là nền tảng của nhiều hệ thống chính trị từ Công giáo cho đến ngày nay ở phương Tây.
- Chính trị luận – Aristotle
“Chính trị luận” được viết bởi học trò của Plato, triết gia Aristotle, nhưng nó mang tính chất học thuật và thực tiễn hơn trong lĩnh vực chính trị. Cuốn sách này không phải là một cuộc tranh luận mà là một nghiên cứu về các mô hình chính trị hiện đại của ông, cung cấp đánh giá và phân tích về các mô hình đó. Aristotle cũng phê phán mô hình của thầy là không thực tế và có thể gây ra chuyên chế.
- Tâm lý đám đông – Gustav Le Bon
“Tâm lý đám đông” của Le Bon là một tác phẩm quan trọng cảnh báo chúng ta về các hậu quả của việc đám đông tiếp quản quyền lực. Dựa trên thực tế của Cách mạng Pháp và qua lịch sử, Le Bon đã chỉ ra rằng đám đông luôn gây ra sự suy sụp của các giá trị văn minh bằng một cách nào đó.
- Xã hội biểu diễn – Guy Debord
“Xã hội biểu diễn” là một tác phẩm chính trị xuất sắc giải thích các mối quan hệ xã hội giữa con người thông qua hình ảnh. Mặc dù khá trừu tượng và khó hiểu, nhưng tác phẩm này giúp chúng ta nhìn nhận thế giới xã hội một cách rõ ràng hơn.
- Khi tiền bắt đầu nắm quyền – Niall Ferguson
Nếu bạn muốn hiểu về vai trò của tài chính đối với xã hội và chính trị trong lịch sử, thì cuốn sách “Khi tiền bắt đầu nắm quyền” là một tài liệu tham khảo quý giá. Qua cuộc hành trình của những nhà tài phiệt nổi tiếng, ta có thể tìm hiểu cách tài chính hoạt động và làm thế nào nó có thể gây ra sự suy thoái.
IV – Sách cơ bản về khoa học
Tư duy khoa học là yếu tố cơ bản giúp chúng ta tránh khỏi những hiểu lầm và mê tín. Nhưng “tư duy khoa học” là gì? Không chỉ đơn thuần là chủ nghĩa duy vật như nhiều người lầm tưởng, tư duy khoa học thực chất là sự tò mò sáng tạo và việc áp dụng phương pháp thực nghiệm, suy luận để hiểu sâu hơn về thế giới xung quanh. Dưới đây là những tác phẩm cơ bản mà bạn có thể tham khảo:
- Bộ công cụ mới – Francis Bacon
Đây là một tác phẩm quan trọng đối với cả lĩnh vực khoa học và thời kỳ phục hưng ở Anh. Cuốn sách không chỉ ảnh hưởng đến ngành khoa học mà còn đến triết học.
- Cấu trúc các cuộc Cách mạng Khoa học kỹ thuật – Thomas Kuhn
Cuốn này sẽ giúp chúng ta hiểu sâu hơn về các mô hình tư duy trong lĩnh vực khoa học và kỹ thuật. Những người đọc cuốn sách này sẽ học được cách nhìn vào lịch sử thông qua các mô hình phát triển của nhận thức.
- Điều không thể - John D. Barrow
Cuốn sách này cho chúng ta thấy rõ những giới hạn của khoa học trong việc khám phá thế giới xung quanh. Tác giả đã phân tích những điều không thể trong thực tế, như tính hữu hạn của thời gian và không gian, câu hỏi về sự vô hạn hay hữu hạn của vũ trụ, cũng như khả năng truyền thông tin có thể nhanh hơn tốc độ của ánh sáng... Cuối cùng, Barrow cũng đặt ra câu hỏi liệu những giới hạn về nhận thức có phải là những giới hạn mà chúng ta nên tự áp đặt cho bản thân hay không.
- Chuyện bí ẩn về Vật lý – Albert Einstein
Trong cuốn sách này, Einstein tường thuật về quá trình tiến hóa của ngành vật lý, và hơn thế nữa, là sự tiến bộ trong nhận thức về hiện thực của các nhà khoa học.
Mặc dù tác phẩm của Neil Bohr – cha đẻ của lý thuyết lượng tử vẫn chưa được dịch sang tiếng Việt, nhưng một nhà lý thuyết lượng tử khác, nghiên cứu về bản chất của vũ trụ là David Bohm, đã được các nhà xuất bản Việt Nam chú ý. Tác phẩm nổi bật nhất của ông, 'Bản sắc vũ trụ và tinh thần hậu quả', đã được dịch ra tiếng Việt.
- Khám phá Vật lý hiện đại (2 tập) – Cao Chi
Giáo sư Cao Chi, một nhà giáo tâm huyết với Vật lý hiện đại, đã dành rất nhiều công sức để tái hiện những lý thuyết vật lý từ đầu thế kỷ 20 đến nay. Cuốn sách đặc biệt này cập nhật những phát hiện mới nhất trong lĩnh vực Vật lý lý thuyết trên toàn cầu.
V – Văn chương – Nghệ thuật
Văn chương và Nghệ thuật được phân loại vào nhiều mục đích khác nhau, từ mục đích giải trí đến mục đích cao cả nhất như sự cứu rỗi của nhân loại. Tuy nhiên, vai trò quan trọng nhất của Văn chương và Nghệ thuật là mở mang kiến thức cho con người. Tuy nhiên, vì tính phức tạp và đa chiều của Văn chương và Nghệ thuật, chúng tôi buộc phải viết ngắn gọn nhất có thể khi giới thiệu sách, bởi vì càng viết dài thì càng thấy không đủ.
A – Lý thuyết
40. Thi ca – Aristotle
Đây là cuốn sách cơ bản về các dạng văn chương trong thời kỳ cổ Hy Lạp và các lý thuyết nghệ thuật, được triết gia Aristotle tổng hợp và lập nền tảng cho chuẩn mực.
- Triết học Mỹ học – Hegel
Tác phẩm 'Triết học Mỹ học' của Hegel là một bước đầu quan trọng trong việc nghiên cứu về lý thuyết nghệ thuật phương Tây. Nếu bạn muốn tìm hiểu về nghệ thuật phương Tây, cuốn sách này sẽ cung cấp cho bạn các nguyên tắc và hệ thống tư tưởng làm nền tảng cho nghệ thuật này.
- Từ triết học Mỹ học đến các dạng nghệ thuật – Diderot
Đây là một cuốn sách rất dễ hiểu và dễ tiếp cận, là biểu hiện tiêu biểu cho quan điểm thẩm mỹ của thế giới hiện đại phương Tây.
- Mimésis, cách thức thể hiện thực tại trong văn học phương Tây – Erich Auerbach
Cuốn sách này mang lại cho bạn cái nhìn toàn diện và hệ thống về sự phát triển của văn học phương Tây qua các giai đoạn khác nhau.
- Văn tâm điêu long – Lưu Hiệp
“Văn tâm điêu long” là một cuốn sách khá khó đọc, nhưng khi bạn đọc qua, bạn sẽ hiểu được toàn bộ triết lý của văn học Trung Quốc cổ đại – trung đại. Bạn không thể thấu hiểu văn học Trung Quốc cổ đại – trung đại nếu không nắm vững nguyên lý của nó, và những nguyên lý đó được ghi chép trong “Văn tâm điêu long”.
B – Phương Đông
45. Thủy Hử & Hậu Thủy Hử – Thi Nại Am
Đây là một trong những cuốn tiểu thuyết căn bản nhất của văn học Trung Quốc trung đại, là biểu hiện của bút pháp tiểu thuyết và tư tưởng triết học cũng như quan điểm chính trị. Cuốn sách kể về cuộc khởi nghĩa Lương Sơn Bạc chống lại sự tham quan vào cuối thời Tống.
- Tam Quốc chí -Trần Thọ & Tam quốc diễn nghĩa – La Quán Trung
Người ta thường biết “Tam quốc diễn nghĩa” của La Quán Trung là một tác phẩm tiểu thuyết lịch sử kinh điển của văn học Trung Quốc. Tuy nhiên, vì “Tam quốc diễn nghĩa” có nhiều chi tiết lịch sử không chính xác, nên việc tham khảo “Tam quốc chí” của Trần Thọ là cần thiết để so sánh lịch sử.
- Tây Du ký – Ngô Thừa Ân
Đây là một trong những tiểu thuyết nổi tiếng nhất của Trung Quốc, cho thấy sự kết hợp giữa tư tưởng tôn giáo Phật giáo và Đạo giáo trong văn hóa Trung Hoa.
- Hồng Lâu Mộng – Tào Tuyết Cần
“Hồng Lâu Mộng” là một trong những tiểu thuyết trung đại có phong cách phức tạp và gần gũi với lối viết của tiểu thuyết hiện đại nhất. Ngoài những tình tiết lãng mạn, triết lý về Phật giáo và Đạo giáo, tác phẩm còn phản ánh thực tại xã hội Trung Quốc trong giai đoạn suy tàn của một triều đại.
- Liêu trai chí dị – Bồ Tùng Linh
“Liêu trai chí dị” là một ví dụ điển hình cho thể loại truyện chí dị, đã tồn tại từ thời nhà Đường nhưng được viết bằng ngôn ngữ văn học. Thông qua các câu chuyện về thần tiên, ma quỷ, Bồ Tùng Linh thể hiện quan điểm Nho giáo và Đạo giáo của mình.
- Ly Tao và Sở Từ – Khuất Nguyên
Khi đọc thơ cổ phong Trung Quốc, không thể không nhắc đến “Ly Tao” và “Sở Từ” của Khuất Nguyên. Bút pháp và tư tưởng của ông đã đặt nền móng cho thơ ca Trung Quốc cổ đại và trung đại.
- Đường thi tam bách thủ
Đây là một bộ sưu tập 300 bài thơ Đường xuất sắc nhất thường được trích dẫn và sử dụng như các tư liệu tham khảo.
- Thơ của Tagore
Những bài thơ của Tagore là biểu tượng cho tư tưởng và phong cách thơ ca của Ấn Độ. Ông cũng là nhà thơ đoạt giải Nobel văn chương.
- Ngôn sứ – Khalil Gibran
“Ngôn sứ” là một tác phẩm hiện đại được viết theo lối triết học của các bậc “ngôn sứ” hay còn gọi là “tiên tri” từ xa xưa. Tác phẩm không chỉ có giá trị về mặt nghệ thuật mà còn chứa đựng triết lý và tôn giáo sâu sắc. Hiện có hai bản dịch, một là của Châu Diên, hai là của Nguyễn Ước. Đề nghị bạn đọc chọn bản dịch của Nguyễn Ước để hiểu rõ hơn về tinh thần của tác phẩm.
- Thơ Rubaiyat của Omar Khayyam
Omar Khayyam là một nhà thơ nổi tiếng của văn học Islam thời Kỷ nguyên vàng. Ông có ảnh hưởng sâu rộng tới các nhà thơ Sufi như Rumi và Hafiz. Bản dịch thơ của Omar Khayyam của Thái Bá Tân không thể hiện được tinh thần của ông. Đề nghị bạn đọc chọn bản dịch thơ của Nguyễn Viết Thắng.
- Tiếu ngạo giang hồ – Kim Dung
Mặc dù không nhận được giải Nobel văn chương, nhưng Kim Dung vẫn là một trong những nhà văn có ảnh hưởng lớn nhất đối với văn học Trung Quốc hiện đại và đương đại. Tác phẩm của ông không chỉ có cấu trúc phức tạp và sâu sắc mà còn thể hiện sự kết hợp độc đáo giữa tư tưởng Nho, Phật, Lão và tinh thần tự do của phương Tây hiện đại. Trong số đó, “Tiếu ngạo giang hồ” xứng đáng để chúng ta dành thời gian đọc và suy ngẫm hơn bất kỳ cuốn tiểu thuyết Trung Quốc hiện đại nào khác.
C – Phương Tây
56. Iliad và Odyssey – Homer
Đây là hai tác phẩm sử thi quan trọng nhất của văn học Hy Lạp cổ đại, cũng là nền móng của văn học phương Tây.
- Hamlet – William Shakespeare
William Shakespeare được coi là nhà văn có ảnh hưởng lớn nhất trong việc khôi phục và phát triển văn hóa và nghệ thuật của Hy Lạp cổ đại, đồng thời đánh dấu sự khởi đầu cho văn học phương Tây hiện đại như chúng ta biết ngày nay. Trong số các tác phẩm của ông, “Hamlet” là biểu hiện tốt nhất cho phong cách và tư duy của ông cũng như của thời đại mà ông sống.
- Faust – Goethe
“Faust” là một vở kịch thơ triết học của nhà văn thiên tài J.W.Goethe. Tác phẩm này là biểu tượng của văn học Đức với những tư tưởng triết lý phức tạp trong bối cảnh văn hóa của nước này.
- Ivanhoe – Sir Walter Scott
“Ivanhoe” là tác phẩm tiên phong trong thể loại tiểu thuyết hiệp sĩ, một thể loại mà sau này Alexandre Dumas đã rất thành công. Tác phẩm này cũng là minh chứng cho tinh thần và phong cách viết của văn học Anh.
- Bá tước Monte Cristo – Alexandre Dumas
“Bá tước Monte Cristo” có thể được xem là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Alexandre Dumas, kết hợp giữa tinh thần lãng mạn, văn phong đẹp và phản ánh lịch sử chân thực.
- Thằng gù ở nhà thờ Đức Bà – Victor Hugo
Tác phẩm biểu tượng và đại diện nhất cho văn học Pháp chắc chắn phải kể đến “Thằng gù ở nhà thờ Đức Bà”. Tác phẩm này thể hiện rõ các xung đột về tôn giáo, nghệ thuật, chính trị, đức tin, đạo đức và những mâu thuẫn tâm lý cá nhân phức tạp.
- Miếng da lừa – Balzac
“Miếng da lừa” được coi là tác phẩm xuất sắc nhất của nhà văn đại diện cho chủ nghĩa hiện thực Pháp. Mặc dù mang tính hiện thực nhưng tác phẩm đã kết hợp với các yếu tố huyền bí. Văn chương hiện thực huyền bí sau này đã tiếp thu bút pháp của Balzac trong “Miếng da lừa”.
- Thơ Puskin
Nếu bạn muốn hiểu về tinh thần quý tộc và vẻ đẹp của thiên nhiên Nga, thì không thể bỏ qua thơ Puskin.
- Chiến tranh và hòa bình – Lev Tolstoy
Cuốn sách này thường được coi là một trong những tác phẩm kinh điển của văn học Nga và thế giới.
- Hoàng tử hạnh phúc – Oscar Wilde
“Hoàng tử hạnh phúc” là một tập truyện ngắn của Oscar Wilde. Mặc dù không nổi bật như cuốn tiểu thuyết “Bức chân dung Dorian Gray”, nhưng do bản dịch của cuốn tiểu thuyết đó quá tệ, nên chúng tôi buộc phải đưa tập truyện ngắn này vào danh sách thay thế. Oscar Wilde được coi là một trong những nhà văn đại diện của ngôn ngữ Anh, và văn của ông thường được giảng dạy trong các trường học ở Anh và Mỹ.
- Người Dublin – James Joyce
“Người Dublin” được coi là một trong những tác phẩm hiện thực xuất sắc nhất của văn chương Anh, với sự sống động trong mô tả và cái nhìn trực diện vào bản chất con người.
- Sông Đông êm đềm – Mikhail A. Solokhov
“Sông Đông êm đềm” là tác phẩm xuất sắc và mang tính sử thi của văn học Liên Xô, phản ánh đời sống thảo nguyên thời Xô Viết một cách bay bổng, nhân văn và tự do.
- Lâu đài – Franz Kafka
“Lâu đài” là một tiểu thuyết kỳ dị và không lý thú, đặc trưng cho nghệ thuật tiểu thuyết hiện đại của Đức. Tác phẩm khám phá sâu sắc và đau đớn của cuộc sống con người chỉ trong 6 ngày.
- Người lạ – Albert Camus
So với Jean Paul Sartre, Albert Camus được coi là biểu tượng của tinh thần hiện sinh Pháp. Tác phẩm đặc trưng nhất của ông là “Người lạ”.
- Walden, một mình sống trong rừng – Henry David Thoreau
Khó để đánh giá liệu “Walden, một mình sống trong rừng” là một cuốn sách triết học hay văn học. Tuy nhiên, cuốn sách đáng để lọt vào danh sách các tác phẩm văn chương nhờ vào vẻ đẹp của ngôn từ và những trải nghiệm tinh thần của tác giả.
- Nghệ nhân và Margarita – Mikhail Bulgakov
“Nghệ nhân và Margarita” là một tác phẩm phức tạp, kết hợp nhiều thực tại khác nhau như lịch sử, thần thoại và hiện thực, để phản ánh tinh thần tự do và tình yêu của người nghệ sĩ trong xã hội đầy áp lực.
- 1984 – George Orwell
“1984” là một tác phẩm tiêu biểu của thể loại tiểu thuyết chính trị Dystopia. Tác phẩm này minh họa một cách rõ ràng tương lai của một xã hội toàn trị sẽ làm suy yếu nhân phẩm con người. Bạn có thể tìm đọc một tác phẩm khác của Orwell dễ tiếp cận hơn, đó là “Trại súc vật”.
- Tên của đóa hồng – Umberto Eco
Tác phẩm này không phức tạp về cấu trúc nhưng được viết bằng một ngôn từ đẹp và chứa đựng tri thức sâu sắc về các mâu thuẫn triết học và thực trạng xã hội trong thời kỳ Trung cổ. Thông qua đó, Umberto Eco trình bày quan điểm của mình về sự tiến triển của tri thức và những câu hỏi về tư duy trong xã hội hiện đại.
- Bài hát chính tôi – Walt Whitman
Bài hát chính tôi là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách và tư tưởng của thơ ca Mỹ.
- Thơ Allen Ginsberg
Thơ Allen Ginsberg đánh dấu một sự thay đổi trong văn hóa thơ ca Mỹ và tư tưởng xã hội Mỹ vào những năm giữa thế kỷ 20. Ông có ảnh hưởng lớn tới giới trẻ Mỹ và đặc biệt là phong trào New Age.
- Đời nhẹ khôn kham – Milan Kundera
Milan Kundera là một nhà văn hiện đại tiên phong đã đem lại một cách tiếp cận mới cho tiểu thuyết, kết hợp giữa cốt truyện và triết học một cách độc đáo. Trong tác phẩm của ông, “Đời nhẹ khôn kham” được coi là tác phẩm xuất sắc nhất.
- Hoàng tử bé – Saint Expury
“Hoàng tử bé” là một tác phẩm đầy kỳ diệu và sâu sắc, đậm chất biểu tượng và triết lý cuộc sống, được viết bằng một ngôn ngữ thơ mộng. Có nhiều phiên bản dịch của “Hoàng tử bé” nhưng phiên bản của Vĩnh Lạc được xem là chuẩn xác và xuất sắc nhất.
- Nhà giả kim – Paulo Coelho
Mặc dù không nhận được sự công nhận từ giới hàn lâm, “Nhà giả kim” vẫn là một tiểu thuyết tâm linh mang tính biểu tượng đối với thế hệ mới. Tác phẩm này là cuốn sách bán chạy thứ hai trên toàn cầu, chỉ sau Kinh Thánh.
- Biên niên sử Narnia – C.S Lewis
Cuốn sách này là một ví dụ điển hình cho thể loại văn phong giả tưởng của văn học Anh. Nó được viết với phong cách thơ mộng, chứa đựng nhiều biểu tượng tôn giáo nhưng được kể bằng một giọng văn thân thiện, giống như việc kể một câu chuyện cổ tích.
- Chúa tể những chiếc nhẫn – J.Tolkien
“Chúa tể những chiếc nhẫn” là một tác phẩm sử thi giả tưởng hiện đại đặc trưng nhất cho văn học Anh và văn hóa phương Tây. Tác phẩm này tái hiện phong cách của các hiệp sĩ thời trung cổ trên nền văn hóa cổ điển châu Âu, đồng thời chứa đựng những triết lý về nhân sinh và các biểu tượng ẩn dụ về chính trị.
Liên kết sách:
D – Văn chương Việt Nam
81. Thơ Trần Nhân Tông
Nếu bạn muốn hiểu về phong cách viết và tư tưởng của thơ Thiền thời Lý Trần, bạn có thể đọc thơ của Trần Nhân Tông. Thơ Thiền của Trần Nhân Tông đã đạt đến mức cao nhất trong việc trải nghiệm và nghệ thuật.
- Quốc âm thi tập – Nguyễn Trãi
“Quốc âm thi tập” là bộ sưu tập những bài thơ được sáng tác bởi Nguyễn Trãi, là minh chứng cho phong cách viết thơ Trung đại của Việt Nam trong thời kỳ nhà Lê.
- Thánh Tông di thảo – Lê Thánh Tông
Tác phẩm này tổng hợp những câu chuyện thần tiên và ma quỷ, được cho là do Lê Thánh Tông sáng tác. Nó được viết bằng một ngôn ngữ tinh tế và huyền bí, kết hợp giữa phong cách kể chuyện dân gian và các yếu tố của Đạo giáo.
- Truyền kỳ mạn lục – Nguyễn Dữ
“Truyền kỳ mạn lục” cũng tổng hợp nhiều câu chuyện thần tiên ma quỷ do Nguyễn Dữ viết, nhưng văn phong và tư tưởng của nó là hoàn toàn theo truyền thống Nho giáo.
- Chinh phụ ngâm khúc – Đặng Trần Côn & Đoàn Thị Điểm
“Chinh phụ ngâm khúc” là tác phẩm thơ hay nhất viết bằng chữ Hán của thơ ca trung đại Việt Nam, do Đặng Trần Côn sáng tác. Bản dịch của Đoàn Thị Điểm sang thể song thất lục bát cũng đạt đến đỉnh cao về ngôn từ như một sáng tạo độc đáo. Vì vậy, đây là một tác phẩm mà chúng ta nên đọc trong ngôn ngữ Hán và cả bản dịch.
- Truyện Kiều – Nguyễn Du
Dù là người Việt Nam, ai cũng biết ít nhất vài dòng về Kiều. Vì vậy, “Truyện Kiều” được coi là một tác phẩm thơ Nôm điển hình của giai đoạn cuối trong văn học Trung đại.
- Thơ Hồ Xuân Hương
Thơ Nôm của Hồ Xuân Hương là một tác phẩm gây sốc không chỉ đối với xã hội phong kiến mà còn với chúng ta ngày nay. Thơ của bà kết hợp giữa tinh thần dân gian, quan niệm thực tế và các kỹ thuật nghệ thuật tinh vi.
- Cung oán ngâm khúc – Nguyễn Gia Thiều
“Cung oán ngâm khúc” là tác phẩm xuất sắc nhất trong thể loại thơ song thất lục bát của văn học trung đại Việt Nam, với nhiều ý nghĩa ẩn dụ về chính trị qua lời kể của một nàng cung nữ thất thế trong cung điện.
- Thơ Tản Đà
Tản Đà là cầu nối giữa thơ trung đại và thơ hiện đại, giữa tư tưởng Nho giáo và tư tưởng phương Tây hiện đại. Thơ của ông là biểu tượng cho giai đoạn chuyển đổi xã hội vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20.
- Thi nhân Việt Nam – Hoài Thanh, Hoài Chân
“Thi nhân Việt Nam” là một bộ sưu tập các bài phê bình của Hoài Thanh, Hoài Chân và lựa chọn những bài thơ xuất sắc nhất từ thời kỳ vàng son của văn học Việt Nam trong những năm 1930-1945. Chỉ cần đọc tập thơ này, bạn có thể hình dung được giai đoạn văn chương đó.
- Tập thơ Mê Hồn Ca – Đinh Hùng
Một điều đáng tiếc là tác phẩm “Mê hồn ca”, được đánh giá là xuất sắc nhất trong thập kỷ 1930-1945, ngang tầm với “Lửa thiêng” của Huy Cận, lại không được bao gồm trong “Thi nhân Việt Nam”. Có lẽ vì Đinh Hùng quá độc đáo, quá kỳ lạ và không phù hợp với tinh thần của thời đại ấy chăng? Tuy nhiên, “Mê hồn ca” ngày nay được các nhà phê bình đương đại đánh giá cao hơn, thậm chí cao hơn đa số các nhà thơ được lựa chọn vào “Thi nhân Việt Nam”, xứng đáng với Thế Lữ, Xuân Diệu, Huy Cận, Nguyễn Bính, Vũ Hoàng Chương, Bích Khê, Hàn Mặc Tử…
- Vang bóng một thời – Nguyễn Tuân
“Vang bóng một thời” là tập truyện ngắn xuất sắc nhất trong thập kỷ 1930-1945, thể hiện tinh thần hoài cổ và những giá trị đẹp đẽ của quá khứ đã bị lãng quên.
- Số đỏ – Vũ Trọng Phụng
Đây là cuốn tiểu thuyết châm biếm hiện thực nổi bật nhất của Vũ Trọng Phụng và của văn chương thời kỳ 30-45.
- Đời thừa – Nam Cao
Tác phẩm phản ánh rõ hiện thực xã hội và cuộc sống cũng như ước mơ của những người trí thức trong thời kỳ 30-45.
- Hồn bướm mơ tiên – Khái Hưng
Tác phẩm đại diện cho phong cách lãng mạn của Tự Lực Văn Đoàn với lối viết tinh tế và sự đấu tranh giữa lòng tin và những hạn chế của xã hội.
- Bướm trắng – Nhất Linh
Bướm trắng là tác phẩm tự thuật tiêu biểu của Tự Lực Văn Đoàn, khám phá các cung bậc cảm xúc từ nỗi cô đơn đến niềm hi vọng, đại diện cho trí thức trong giai đoạn 30-45 tuổi.
- Gió đầu mùa – Thạch Lam
“Gió đầu mùa” là bộ truyện ngắn nổi tiếng của Thạch Lam với những câu chuyện giản dị nhưng được viết bằng một ngôn từ tinh tế, nhẹ nhàng và chi tiết trong mô tả. Tác phẩm đạt đến tiêu chuẩn cao trong văn chương Việt hiện đại.
- Thương nhớ mười hai – Vũ Bằng
Đây là tác phẩm tản văn xuất sắc nhất của văn học Việt Nam hiện đại với sự kết hợp tinh tế giữa hiện tại và quá khứ.
- Đêm hội Long Trì – Nguyễn Huy Tưởng
Nguyễn Huy Tưởng là một trong những nhà văn tiên phong trong việc sáng tác tiểu thuyết lịch sử theo phong cách hiện đại. Tác phẩm nổi bật nhất của ông chính là “Đêm hội Long Trì”, một câu chuyện về cuộc đấu tranh quyền lực cuối thời Lê Trịnh.
- Hồ Qúy Ly – Nguyễn Xuân Khánh
“Hồ Qúy Ly” là một trong những cuốn tiểu thuyết lịch sử xuất sắc nhất, với cấu trúc tiểu thuyết đặc biệt, kết hợp giữa tư liệu lịch sử về cuộc biến cố thời kỳ cuối Trần đầu Hồ, các quan điểm chính trị, triết học Tam giáo đồng nguyên Nho – Phật -Lão và văn hóa dân gian Việt Nam. Cuốn tiểu thuyết này, có thể nói là một trong những tác phẩm đáng đọc nhất của văn học đương đại.
Theo Book Hunter
