11 Phương pháp hiệu quả để xây dựng nề nếp lớp học mà giáo viên chủ nhiệm nên nắm rõ

Thay vì giáo viên tự quyết định nội quy lớp học, từ đầu năm học, tôi đã tổ chức cho lớp thảo luận và xây dựng nội quy chung. Khi học sinh tham gia vào việc lập nội quy, họ sẽ hiểu và tuân thủ tốt hơn vì đó là nội quy do chính các em đề ra. Các bước thực hiện như sau:

Bước 1: Thu thập ý kiến học sinh về các nội quy cần có:

- Chia lớp thành các nhóm nhỏ để thảo luận các câu hỏi: Mong muốn của các em khi đến trường là gì? Các em muốn lớp học như thế nào? Các em kỳ vọng gì ở bạn bè và giáo viên?

- Từng cá nhân đưa ra ý kiến, sau đó nhóm thống nhất và trình bày ý kiến của mình.

Bước 2: Chia sẻ và thống nhất ý tưởng giữa các nhóm
- Các nhóm lần lượt chia sẻ ý kiến với cả lớp

- Toàn lớp thống nhất về những điều mong muốn và lớp học lý tưởng.
Bước 3: Quyết định nội quy lớp học
- Thảo luận chung với cả lớp về các câu hỏi: Để đạt được mong muốn đó, học sinh nên làm gì và không nên làm gì?
- Từ các ý kiến, thống nhất nội quy lớp học.
Bước 4: Cam kết thực hiện
Tất cả học sinh ký cam kết thực hiện nội quy. Học sinh có thể viết tên lên bảng nội quy để thể hiện cam kết.
Bước 5: Viết nội quy bằng chữ in, trang trí đẹp mắt và treo bảng nội quy ở vị trí dễ thấy.

Ví dụ về một số nội quy lớp:

• Đến lớp sớm 15 phút trước giờ học.
• Trên lớp phải tập trung, lắng nghe và hoàn thành bài tập đầy đủ.
• Đi học đầy đủ, đúng giờ, nghỉ học cần có giấy xin phép.
• Ra vào lớp cần xin phép giáo viên.
• Vệ sinh cá nhân sạch sẽ, ăn mặc gọn gàng trước khi đến lớp.
• Giữ gìn lớp học sạch sẽ.
• Đem đủ giày, dép, mũ nón.
• Chuẩn bị đầy đủ đồ dùng học tập: sách vở, cặp, thước, bút,…
• Sách vở phải được bao bọc cẩn thận, có nhãn, không làm hỏng hay vẽ bậy lên sách vở và bàn ghế.
• Chăm sóc cây xanh trong trường.
• Có ý thức trong các hoạt động tập thể.

Sau khi học sinh đọc nội quy, giáo viên cần theo dõi và hiểu tâm lý của từng em. Trong giờ học, giáo viên cần nghiêm khắc, còn trong giờ chơi cần gần gũi, tìm hiểu hoàn cảnh gia đình và sở thích của học sinh. Đặc biệt trong các giờ sinh hoạt lớp, giáo viên phát động thi đua, khen thưởng học sinh có thành tích tốt và động viên học sinh thực hiện đúng nội quy.

Để thực hiện tốt nội quy và nề nếp lớp, giáo viên cần thường xuyên gần gũi, giúp học sinh vượt qua khó khăn, động viên khi các em làm việc tốt. Khen thưởng kịp thời những em thực hiện tốt và nhắc nhở nhẹ nhàng những em mắc lỗi. Đặc biệt với học sinh lớp 1, giáo viên nên dành thời gian bọc sách, làm nhãn và nhắc nhở nhẹ nhàng khi cần thiết. Tham gia các hoạt động chơi cùng học sinh để tạo sự gần gũi.

Trong bậc tiểu học, sinh hoạt lớp là tiết học cuối tuần, dành để học sinh tự đánh giá và đánh giá hoạt động học tập, rèn luyện của cá nhân và tập thể lớp. Đây cũng là thời điểm để lập kế hoạch cho tuần học tiếp theo nhằm đạt mục tiêu năm học. Tiết sinh hoạt lớp được giám sát và hướng dẫn bởi giáo viên chủ nhiệm.

Thông qua các tiết sinh hoạt lớp, giáo viên đánh giá công việc trong tuần qua: Cả lớp cùng nhận xét các hoạt động đã thực hiện, nhấn mạnh những điểm tốt cần phát huy trong thời gian tới.

Ví dụ: Nếu lớp có học sinh thường xuyên đi học trễ, giáo viên nên nhắc nhở và khuyến khích học sinh gương mẫu.

Giáo viên ghi nhận ý kiến đóng góp của học sinh để giáo dục các em về hành vi đúng và sai. Điều này giúp các em phát huy những điểm mạnh sẵn có. Đồng thời, ngoài việc xây dựng nề nếp và kỷ luật trong lớp, giáo viên còn rèn luyện cho học sinh thói quen tự quản lý.

Ví dụ: Mỗi sáng, lớp trưởng yêu cầu các bạn lấy sách ra đọc và ôn tập các bài đã học trong tuần trước; hoặc ôn lại các bảng nhân chia.

Dần dần hình thành thói quen tự học và tự quản khi không có giáo viên. Nhờ vậy, giáo viên có thể yên tâm quản lý học sinh từ xa. Đối với những thành tích tốt của học sinh, giáo viên cần khen thưởng kịp thời để tạo động lực cho cả lớp học hỏi theo.

Giáo viên cần nắm rõ năng lực học tập của từng học sinh để phân chia các em thành các nhóm phù hợp: phân loại theo đối tượng học sinh. Dựa trên điều này, giáo viên sẽ lập kế hoạch và phương pháp cụ thể để cải thiện kết quả học tập của các em. Việc hiểu rõ trình độ của từng học sinh giúp giáo viên có các biện pháp hỗ trợ phù hợp cho học sinh giỏi cũng như học sinh yếu kém, từ đó nâng cao chất lượng học tập chung của lớp. Kiểm tra và đánh giá là công cụ quan trọng giúp giáo viên phân loại học sinh.

Việc kiểm tra và đánh giá sẽ giúp giáo viên:

• Nhận biết trình độ học tập của cả lớp hoặc khối lớp
• Xác định những học sinh có tiến bộ đáng kể hoặc sa sút đột ngột.
• Từ đó, có thể động viên hoặc hỗ trợ các em kịp thời.

Kiểm tra và đánh giá cung cấp cơ hội cho giáo viên xem xét hiệu quả của các hoạt động dạy học như sau:

• Cải thiện nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học hiện tại.
• Hoàn thiện việc giảng dạy thông qua nghiên cứu khoa học giáo dục.

Giáo viên nên đến lớp sớm để kiểm tra và dò bài cùng các em. Công việc này cần được thực hiện thường xuyên vào đầu mỗi giờ học để đạt hiệu quả tốt nhất.

Nếu có học sinh trong lớp chưa đạt yêu cầu học tập, giáo viên cần liên hệ với phụ huynh hoặc thăm gia đình để tìm hiểu nguyên nhân. Đối với học sinh có hoàn cảnh khó khăn, giáo viên cần đến tận nơi thăm hỏi và đưa ra biện pháp hỗ trợ phù hợp.

Giáo viên cần thường xuyên chấm bài và trả lại cho học sinh để theo dõi tiến bộ và kịp thời uốn nắn. Đồng thời, giáo viên cũng nên học hỏi và áp dụng các phương pháp giảng dạy hiệu quả hơn.

Trong quá trình dạy học, giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn và tổ chức, còn học sinh cần tự giác học tập để nắm vững kiến thức. Do đó, giáo viên cần áp dụng các phương pháp học tập sáng tạo để khuyến khích tính tích cực của học sinh.

Trong quá trình học, học sinh cần duy trì trật tự, tránh phát biểu ồn ào. Khi tham gia các trò chơi, các em cũng phải tuân thủ luật chơi, không làm ồn hoặc đập bàn, đồng thời hợp tác với bạn để hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Đặc biệt với học sinh lớp 1, vừa rời khỏi cấp mẫu giáo, các em rất hiếu động và thích chơi. Các em đã quen với việc tự tổ chức trò chơi ở nhà và trường. Hiểu được tâm lý này, giáo viên nên tích hợp phương pháp trò chơi vào giảng dạy tất cả các môn học. Qua các trò chơi, các em sẽ tiếp thu bài nhanh hơn, các giờ học trở nên nhẹ nhàng hơn. Đồng thời, các em còn áp dụng kiến thức và kỹ năng đã học vào các tình huống thực tế, rèn luyện kỹ năng và nâng cao năng lực bản thân.

Giáo viên cần truyền đạt cho học sinh những chuẩn mực về thái độ đối với xã hội, lao động, người khác và chính bản thân mình.

Ví dụ: Nếu trong giờ học, có một học sinh tên Ngọc làm việc riêng khi giáo viên đang giảng bài, chúng ta nên xử lý như thế nào?

Cách giải quyết: Giáo viên cần yêu cầu Ngọc ngừng việc làm riêng mà không làm ảnh hưởng đến lớp. Một cách là đặt câu hỏi trong bài học và yêu cầu Ngọc đứng lên trả lời. Nếu Ngọc không trả lời được, giáo viên có thể gọi một học sinh khác. Những học sinh xung quanh có thể trả lời đúng và sẽ được khen ngợi. Đồng thời, giáo viên nhắc nhở Ngọc chú ý hơn trong giờ học. Nếu Ngọc vẫn tiếp tục hành động đó, giáo viên nên nhắc nhở và động viên em vào cuối giờ học để em rút ra bài học về ý thức học tập.

Hoặc nếu lớp có hiện tượng nói tục, giáo viên có thể phát động phong trào “Nói lời hay, làm việc tốt” để khắc phục. Đội Sao đỏ của lớp sẽ theo dõi thi đua từng cá nhân, nhắc nhở những bạn nói tục và tổng kết thi đua cuối tuần. Nếu có học sinh biết khắc phục và cải thiện, giáo viên nên kịp thời khen ngợi. Để khắc phục tình trạng này, giáo viên cần thường xuyên tác động.

Giáo viên cũng có thể phát động phong trào “Giữ vở sạch, rèn chữ đẹp” qua các câu chuyện thực tế như “Thần Siêu luyện chữ”, “Văn hay chữ tốt” và chú ý động viên học sinh viết chữ đẹp, giữ vở sạch, chọn những bộ vở đẹp để dự thi vở sạch chữ đẹp.

Để nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục trong lớp, giáo viên chủ nhiệm cần áp dụng các biện pháp phù hợp với độ tuổi, đặc điểm tâm lý và nhân cách của từng học sinh. Trước khi bắt đầu công việc, giáo viên nên tìm hiểu hoàn cảnh và đặc điểm của từng học sinh qua các cách sau:

• Khảo sát tình hình gia đình của học sinh như trình độ học vấn, nghề nghiệp của phụ huynh, hoàn cảnh sống, phương pháp giáo dục và các đặc điểm khác.
• Đánh giá học sinh: chất lượng học tập, những điểm đặc biệt, thực trạng về tính chuyên cần, phương pháp học tập, kết quả học tập, ý thức rèn luyện trong các lớp học trước.
• Gặp gỡ giáo viên chủ nhiệm cũ để nắm bắt thông tin về tình hình lớp và từng học sinh.
• Lấy thông tin học sinh qua phiếu điều tra cơ bản.
• Trò chuyện trực tiếp hoặc gián tiếp với học sinh qua các buổi sinh hoạt tập thể, hoạt động ngoại khóa hoặc trong giờ ra chơi để hiểu rõ hơn về các em.
• Thăm hỏi gia đình học sinh, đặc biệt là những học sinh có hoàn cảnh khó khăn, trò chuyện với phụ huynh để hiểu rõ hơn về hoàn cảnh và năng lực của học sinh nhằm có biện pháp giáo dục tích cực.
• Cập nhật và ghi chép những thông tin đã thu thập vào nhật ký chủ nhiệm lớp để có những biện pháp giáo dục phù hợp.

Vào ngày đầu tiên nhận lớp mới, giáo viên cần thể hiện sự nghiêm khắc nhưng đồng thời kết hợp dạy học với các trò chơi. Tạo sự gần gũi giữa thầy và trò. Điều này có nghĩa là giáo viên cần phải vừa kiên quyết vừa thể hiện sự quan tâm và yêu thương học sinh.

Sự nghiêm khắc không nên đồng nghĩa với thái độ lạnh lùng và cứng nhắc. Sự cứng nhắc quá mức có thể tạo ra khoảng cách giữa giáo viên và học sinh, làm cho tiết học trở nên căng thẳng và có thể gây ác cảm. Quan trọng là mỗi giáo viên cần khéo léo và tinh tế, áp dụng sự nghiêm khắc một cách linh hoạt và vừa phải, kết hợp với sự bao dung và dịu dàng để học sinh cảm nhận được tình cảm của thầy cô mà chất lượng giáo dục vẫn được đảm bảo.

Hãy nhớ rằng, đừng quá cứng nhắc và lạnh lùng với các em. Chỉ cần tôn trọng và nghiêm khắc đối với học sinh và chính bản thân mình, vấn đề kỷ luật và nề nếp của lớp chắc chắn sẽ được cải thiện.

Các nhiệm vụ cơ bản của học sinh tiểu học bao gồm:

• Thực hiện đầy đủ nhiệm vụ học tập và rèn luyện theo chương trình và kế hoạch của nhà trường.
• Kính trọng cha mẹ, thầy cô, cán bộ và nhân viên nhà trường, cũng như người lớn tuổi; tuân thủ nội quy của trường và pháp luật của Nhà nước. Học sinh cần biết đoàn kết và hỗ trợ lẫn nhau trong học tập và rèn luyện.
• Chăm sóc sức khỏe bản thân và duy trì vệ sinh cá nhân.
• Tham gia tích cực vào các hoạt động tập thể của nhà trường, lớp học, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, và Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; hỗ trợ gia đình và tham gia vào các công tác xã hội như bảo vệ môi trường và đảm bảo trật tự an toàn xã hội.
• Bảo vệ tài sản của nhà trường và nơi công cộng; góp phần vào việc xây dựng và duy trì truyền thống của nhà trường.

Bên cạnh vai trò của giáo viên chủ nhiệm, ban cán sự lớp đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc duy trì và phát triển nề nếp lớp học. Các học sinh đảm nhận các vị trí cán sự lớp sẽ được rèn luyện khả năng lãnh đạo, tự tin, linh hoạt và có nhiều cơ hội thể hiện bản thân. Những em này thường phát triển kỹ năng sống tốt hơn và có thể vượt trội hơn so với các bạn cùng lớp. Vì lý do này, một số giáo viên đã thực hiện sáng kiến 'Thay đổi vị trí lãnh đạo của Ban cán sự lớp' để làm mới và nâng cao hiệu quả công việc trong lớp.

Ví dụ, một lớp có các chức danh như sau: 1 lớp trưởng, 1 lớp phó phụ trách học tập, 1 lớp phó phụ trách lao động, 1 lớp phó phụ trách Văn - Thể, 4 tổ trưởng, 4 tổ phó, các nhóm trưởng và bàn trưởng.

• Lớp trưởng: Quản lý 15 phút đầu giờ, theo dõi các hoạt động chung của lớp, tổng hợp kết quả thi đua và điều hành tiết sinh hoạt cuối tuần.
• Lớp phó phụ trách học tập: Giám sát nề nếp học tập và tổng hợp kết quả để đánh giá vào tiết sinh hoạt cuối tuần.
• Lớp phó phụ trách lao động: Phân công, theo dõi và đôn đốc công tác lao động, vệ sinh lớp, chăm sóc công trình măng non, và tổng hợp đánh giá vào tiết sinh hoạt cuối tuần.
• Lớp phó phụ trách Văn - Thể: Theo dõi và đôn đốc các hoạt động văn nghệ, thể dục giữa giờ, tổng hợp kết quả để đánh giá vào tiết sinh hoạt cuối tuần.
• Tổ trưởng: Điều hành hoạt động của tổ theo phân công của lớp trưởng và lớp phó.
• Tổ phó: Hỗ trợ tổ trưởng trong việc đôn đốc hoạt động của tổ và điều hành tổ khi tổ trưởng vắng mặt.
• Bàn trưởng: Kiểm tra sách, vở, đồ dùng học tập và trang phục của các học sinh trong bàn.

Mỗi học sinh có cơ hội tham gia làm cán sự lớp từ lớp trưởng đến bàn trưởng trong khoảng thời gian từ 1,5 đến 2 tháng, sau đó đổi vị trí. Sau mỗi lần thay đổi nhiệm vụ, giáo viên chủ nhiệm và cả lớp sẽ cùng đánh giá và rút kinh nghiệm. Các học sinh thường nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ tốt hơn và cảm thấy hào hứng hơn với công việc của mình vì đây là cơ hội để thể hiện vai trò của bản thân. Cuối tuần, giáo viên chủ nhiệm cùng Ban cán sự lớp sẽ đánh giá và điều chỉnh để cải thiện nề nếp lớp học.