12 Bài phân tích nổi bật về tác phẩm 'Nói với con' (Ngữ văn 7- SGK Kết nối tri thức)

Nhà thơ Y Phương, tên thật là Hứa Vinh Sước, thuộc dân tộc Tày, sinh năm 1948 tại huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Ông gia nhập quân đội vào năm 1968 và phục vụ cho đến năm 1981 trước khi chuyển sang làm việc tại Sở Văn hóa- Thông tin Cao Bằng. Từ năm 1993, ông giữ chức Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Cao Bằng. Thơ của ông phản ánh sự chân thành, mạnh mẽ và trong sáng của người miền núi với cách diễn đạt giàu hình ảnh.

Bài thơ 'Nói với con' của Y Phương thể hiện tình cảm sâu sắc của người cha dành cho con cái, với mong ước thế hệ sau tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp của tổ tiên và quê hương. Bài thơ không chỉ là tâm tình của người cha mà còn là sự gửi gắm yêu thương, với giọng điệu trìu mến, thiết tha.

Để cảm nhận rõ nét giá trị của bài thơ, cần hiểu cách thể hiện tình cảm và suy nghĩ của người miền núi qua ngôn ngữ mộc mạc và hình ảnh thơ. Y Phương sử dụng nhiều hình ảnh so sánh và ví von để làm nổi bật chủ đề của bài thơ.

Nhà thơ nhấn mạnh cội nguồn của mỗi con người và tự hào về sức sống mạnh mẽ, phẩm chất tốt đẹp của dân tộc và quê hương. Bài thơ chia thành hai đoạn: Đoạn đầu nói về tình yêu thương và sự nâng đỡ của cha mẹ trong cuộc sống; đoạn sau thể hiện lòng tự hào về truyền thống và mong ước con cái tiếp tục phát huy những giá trị đó.

Với cấu trúc này, bài thơ mở rộng từ tình cảm gia đình đến tình cảm quê hương và đất nước, từ những kỷ niệm gần gũi nâng cao thành lẽ sống chung. Tác giả dẫn dắt chủ đề một cách tự nhiên, mạch lạc, dù mang sắc thái riêng tư nhưng vẫn có ý nghĩa khái quát.

Tình yêu thương và sự che chở của cha mẹ, quê hương đối với con cái là vô bờ. Bốn câu thơ đầu thể hiện không khí gia đình ấm cúng, qua hình ảnh giản dị:

Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

Một bước chạm tiếng nói

Hai bước tới tiếng cười.

Cách diễn đạt của Y Phương thật độc đáo, thể hiện sự chăm sóc, nâng niu của cha mẹ trong từng bước đi, tiếng nói và tiếng cười của con. Đứa trẻ lớn lên trong sự lao động vất vả nhưng đầy tình yêu của cha mẹ và vẻ đẹp của quê hương.

Cha mẹ càng yêu quý mảnh đất quê hương đã nuôi dưỡng con mình, thể hiện qua câu thơ sâu sắc: Người đồng mình yêu lắm con ơi! Nhà thơ tự hào về cộng đồng đã giúp con mình trưởng thành. Cuộc sống lao động của đồng bào được mô tả qua hình ảnh đẹp như trong truyền thuyết:

Đan lờ cài nan hoa,

Vách nhà ken câu hát.

Các động từ như cài, ken không chỉ mô tả hành động lao động mà còn thể hiện sự hòa hợp giữa hiện thực và lãng mạn trong đời sống của người miền núi. Rừng núi quê hương đã nuôi dưỡng cả tâm hồn và lối sống của nhiều thế hệ:

Rừng cho hoa

Con đường cho những tấm lòng.

Quê hương đã tạo nên cuộc sống hạnh phúc bền lâu cho cha mẹ:

Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới

Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.

Cha tự hào về những người sống vất vả nhưng mạnh mẽ, gắn bó với quê hương dù gặp khó khăn. Ông mong con cái chung thủy với quê hương và vượt qua thử thách bằng ý chí và niềm tin:

Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn

Sống trên đá không chê đá gập ghềnh

Sống trong thung không chê thung nghèo đói

Sống như sông như suối

Lên thác xuống ghềnh

Không lo cực nhọc

Người miền núi mộc mạc nhưng đầy khí phách, mong xây dựng quê hương ngày càng tốt đẹp. Họ tạo nên những truyền thống và phong tục tập quán tốt đẹp qua lao động cần cù:

Người đồng mình thô sơ da thịt,

Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con,

Người đồng mình tự đục đá kè cao quê hương.

Còn quê hương thì làm phong tục.

Người cha mong con biết ơn và tự hào về quê hương, để vững bước trên con đường đời:

Con ơi tuy thô sơ da thịt

Lên đường

Không bao giờ nhỏ bé được

Nghe con.

Bài thơ có cấu trúc rõ ràng, dẫn dắt tự nhiên, và giọng điệu thiết tha, thể hiện rõ ở các câu thơ cảm thán và lời dặn dò tha thiết. Tác giả đã tạo nên hình tượng thơ cụ thể mà vẫn có tính khái quát, mộc mạc nhưng giàu chất thơ, phản ánh sự chân thật và cảm xúc sâu lắng của thơ miền núi.

Bài thơ thể hiện sự tự hào về sức sống mạnh mẽ và truyền thống tốt đẹp của quê hương, đồng thời truyền tải tình yêu thương của cha mẹ và niềm tin vững chắc khi bước vào đời. Qua bài thơ, người đọc cảm nhận tình cảm sâu nặng của nhà thơ Y Phương đối với quê hương và con cái.

“Con ngủ ngon nhé

Nhắm mắt thêm chút nữa nào!

Cái trăng vẫn chưa tròn trĩnh

Cha vòng tay ôm ấm áp

Để con có giấc mơ yên bình.”

(Hai bàn tay em – Huy Cận)

Yêu thương con cái của người cha thi sĩ cũng sâu sắc và ấm áp như tình mẹ ru con vào giấc ngủ. Tình cảm đó phản ánh truyền thống lâu đời của người Việt Nam, và bài thơ “Nói với con” của Y Phương là một ví dụ tiêu biểu. Bài thơ với giọng điệu chân thành và trìu mến diễn tả tâm tình của người cha gửi gắm cho con.

“Cha dìu con trên bãi cát mịn

Ánh trăng ánh lên vai

Cha nhìn xa mãi cuối chân trời.

Con là cánh buồm xa vời

Cha sẽ tặng con buồm trắng nhé.

Để con lên đường…”. (Những cánh buồm)

Hoàng Trung Thông đã mở ra hình ảnh cảm động về tình cha con, và Y Phương cũng không kém phần tinh tế trong việc diễn tả chủ đề này qua bài thơ “Nói với con”. Bài thơ đơn giản, chân phương trong ngôn từ và hình ảnh, nhưng lắng đọng bởi sự nhẹ nhàng và tâm tình của người cha.

Bài thơ được viết theo thể tự do, hòa quyện giữa câu chữ và nhịp điệu cảm xúc. Toàn bài thơ phản ánh cách nghĩ và diễn đạt của người dân tộc, chân thành và mộc mạc thông qua hình ảnh người cha dặn dò con cái. Con lớn lên trong tình yêu thương và sự chăm sóc của cha mẹ, trong sự bình yên của quê hương.

Phần mở đầu bài thơ sử dụng hình ảnh cụ thể và độc đáo, thể hiện rõ tư duy và cách diễn đạt của người miền núi:

“Chân phải bước về phía cha

Chân trái bước về phía mẹ

Một bước chạm vào tiếng nói

Hai bước chạm vào tiếng cười”.

Chỉ với bốn câu, không khí gia đình ấm áp được thể hiện rõ ràng. Cảm xúc trong bài thơ độc đáo khi diễn tả sự nâng niu của cha mẹ với từng bước đi, từng tiếng cười của con. Cả gia đình hạnh phúc khi con trưởng thành, đó là niềm vui không chỉ của mẹ mà còn là sự xúc động của cha. Huy Cận cũng từng miêu tả khoảnh khắc tương tự:

“Tin con bước những bước đầu tiên

Cha vui không ngủ được

Cha nằm đêm thầm lặng

Tiễn con từng bước một.”

Con lớn lên giữa sự chăm sóc và yêu thương của cha mẹ, trong khung cảnh thiên nhiên thơ mộng của quê hương. Nhìn con trưởng thành, cha mẹ hạnh phúc và tự hào. Niềm vui đó được thể hiện qua hình ảnh người mẹ Tà ôi bên con trong công việc tỉa bắp:

“Mặt trời của bắp nằm trên đồi

Mặt trời của mẹ, con nằm trên lưng”. (Nguyễn Khoa Điềm)

Cha mẹ yêu con, và tình yêu đó gắn liền với mảnh đất quê hương. Niềm tự hào về dân tộc được thể hiện rõ trong lời thơ của cha:

“Người đồng mình yêu lắm con ơi

Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát”.

Các động từ “cài”, “ken” diễn tả sự hòa quyện giữa công việc và cảm xúc trong đời sống của người vùng cao. Đời sống tinh thần phong phú khiến công việc trở nên nhẹ nhàng hơn, và người cha muốn con hiểu rằng mảnh đất quê hương là nguồn hạnh phúc lớn lao:

“Rừng nở hoa

Con đường dành cho những tấm lòng

Cha mẹ nhớ mãi ngày cưới

Ngày đầu tiên đẹp nhất trong đời”.

Quê hương đã mang lại cho cha mẹ hạnh phúc lâu dài. Con cái là thành quả ngọt ngào của tình yêu cha mẹ. Phẩm chất của người đồng mình và ước mong của cha được thể hiện qua từng câu thơ. Quê hương là món quà quý giá, và cha muốn con nhận thức được điều đó:

“Người đồng mình thương lắm con ơi

Cao đo nỗi buồn

Xa nuôi chí lớn

Dẫu có khó khăn cha vẫn mong

Sống trong thung không chê thung nghèo đói

Sống như sông như suối

Lên thác xuống ghềnh

Không lo vất vả”.

Đó là cách sống kiên cường, vượt qua mọi khó khăn để khẳng định phẩm chất và giá trị của mình. Gian lao, thử thách chỉ làm cho người đồng mình thêm vững vàng và tự tin hơn. Cha muốn con phát huy phẩm chất ấy để đáp lại ân tình quê hương và người đồng mình. Người cha cũng giúp con nhận ra rằng vẻ ngoài thô sơ không phản ánh tâm hồn cao đẹp của người đồng mình:

“Người đồng mình thô sơ da thịt

Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con

Người đồng mình tự đục đá dựng xây quê hương

Còn quê hương thì tạo phong tục”.

Dù sống giữa thiên nhiên vất vả, người đồng mình đã chắt chiu từng mầm sống để xây dựng quê hương. Họ nghèo nhưng rất giàu về kiên cường và sức sống bền bỉ. Tinh thần của họ giống như tinh thần của Nguyễn Công Trứ:

“Đã mang tiếng ở trong trời đất

Phải có danh gì với núi sông”.

Với một dân tộc và quê hương đầy truyền thống tốt đẹp, thế hệ sau phải sống xứng đáng. Người cha ân cần nhắc nhở con:

“Con ơi dù thô sơ da thịt

Lên đường

Không bao giờ nhỏ bé được Nghe con”.

Những lời ngắn gọn, nhẹ nhàng nhưng chứa đựng ý nghĩa sâu sắc, khuyên con giữ gìn và phát huy truyền thống dân tộc, quê hương. Điều đó xứng đáng với công lao sinh thành và sự bảo bọc của cha mẹ, của người đồng mình yêu thương, và truyền thống hào hùng của quê hương.

“Nói với con” của Y Phương là một bài thơ tuyệt vời. Với cách dẫn dắt tự nhiên và giọng điệu chân thành, bài thơ thể hiện tình yêu cha con và lòng tự hào về quê hương, khuyến khích con yêu quê hương và gìn giữ truyền thống. Hãy nhớ tình cảm cha mẹ dành cho mình để sống xứng đáng với sự yêu thương đó:

“Nuôi con cho nên người

Mẹ thầy dãi dầm, vất vả không ngơi nghỉ

Con ơi giữ trọn lòng hiếu nghĩa

Chăm chỉ từng ngày đừng uổng công mẹ thầy”. (Ca dao)

Y Phương, nhà thơ của dân tộc Tày, là tác giả của bài thơ 'Nói với con'. Tựa đề của bài thơ rất giản dị, với lời lẽ và chất thơ hồn nhiên. Bài thơ gồm hai mươi tám câu theo thể tự do, trong đó câu ngắn nhất chỉ có hai chữ và câu dài nhất mười chữ, chủ yếu là các câu thơ bốn chữ hoặc năm chữ; có những câu thơ mang âm hưởng khẩu ngữ nhưng lại rất gợi cảm và sâu lắng nhờ tình cha và cách biểu đạt chân thành, mộc mạc.

Bài thơ tràn ngập tình yêu con và niềm tự hào về quê hương. Những câu thơ:

– Người đồng mình yêu lắm con ơi

– Người đồng mình thương lắm con ơi

– Người đồng mình thô sơ da thịt

– Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương

Những câu thơ này như những điểm nhấn, điệp từ và điệp ngữ tạo nên âm điệu vang vọng, dạt dào. Tôi đã lớn lên bên bờ sông Hương, đã nghe những lời ngọt ngào từ mẹ và chị gái, và khi trải qua những năm tháng chiến tranh, tôi đã cảm động khi nghe tiếng ru buồn từ một ngôi nhà lạ. Đọc thơ Y Phương, ba từ 'người đồng mình' luôn gợi lại cho tôi bao kỷ niệm và cảm xúc.

Nhớ về tuổi thơ, giọng nói dịu dàng của mẹ và quê hương Huế, tôi cũng không khỏi nghĩ về Cao Bằng, nơi mà tôi chưa bao giờ đặt chân đến. Thơ của Y Phương mang một hồn thơ sâu sắc, làm gợi nhớ, gợi thương. 'Người đồng mình' trong thơ Y Phương thể hiện tình yêu và niềm tự hào về quê hương Cao Bằng, nơi mà ông luôn cảm thấy gắn bó.

Hãy lắng nghe những vần thơ:

Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

Một bước chạm tiếng nói

Hai bước tới tiếng cười.

Như một bức tranh sống động, mô tả hình ảnh đứa trẻ tập đi, tập nói, được cha mẹ nâng niu. Điệp ngữ 'bước tới' và động từ 'chạm' làm nổi bật sự ấm áp của gia đình hạnh phúc.

Người đồng mình yêu lắm con ơi

Sao không yêu?

Phải yêu nhiều, yêu lắm chứ!

Người đồng mình yêu lắm con ơi

Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát

Rừng cho hoa

Con đường cho những tấm lòng.

Chữ 'hoa' trong thơ Y Phương không chỉ để chỉ vẻ đẹp mà còn biểu hiện sự khéo léo trong công việc của người Tày. Những nan lờ đánh cá, vách nhà và rừng đều không chỉ có giá trị thực tiễn mà còn chứa đựng tình cảm, sự chăm sóc và sự ân cần.

Con đường mà Y Phương nhắc đến không chỉ là con đường vật lý mà còn là con đường tâm hồn, con đường của tình nghĩa và sự gắn bó. Nhà thơ cảm nhận rõ ràng về cội nguồn hạnh phúc và sự yêu thương qua những ký ức về ngày cưới và tình nghĩa quê hương.

'Người đồng mình' không chỉ giản dị và khéo léo mà còn đầy phẩm chất cao đẹp. Trong những khó khăn và thử thách, họ luôn giữ vững lòng kiên cường và tinh thần cao đẹp. Y Phương dùng những hình ảnh cụ thể để khắc họa tinh thần này, tạo nên một bài thơ vừa chân thực, vừa sâu sắc.

Cuối cùng, Y Phương khuyên con phải luôn giữ vững phẩm cách và không bao giờ cảm thấy mình nhỏ bé trước cuộc đời. Với những lời nhắn nhủ chân thành, ông tạo nên một không khí gia đình ấm áp và đầy tình yêu thương. Y Phương là người cha yêu thương con cái, sống nghĩa tình và chung thủy với quê hương, và thơ của ông rất đậm đà và sâu lắng.

Y Phương, đồng hương với Kim Đồng, đã gửi gắm trong thơ mình một phần tâm hồn của quê hương Cao Bằng, như một gáo nước mát lành làm trong sáng tâm hồn chúng ta.

Tình cảm gia đình luôn là chủ đề sâu sắc và hấp dẫn, thu hút sự chú ý của nhiều tác giả. Mỗi người đều có những cách tiếp cận riêng để làm phong phú thêm kho tàng văn học Việt Nam. Bài thơ 'Nói với con' của Y Phương, mặc dù nhỏ bé nhưng không kém phần độc đáo, chính là một minh chứng cho điều đó. Tác phẩm chứa đựng những lời chân thành của người cha dành cho con mình, thể hiện sâu sắc những triết lý và suy tư của ông.

Những câu thơ mở đầu bằng hình ảnh một đứa trẻ ngây thơ với những bước đi đầu đời: “Chân phải bước tới cha/ Chân trái bước tới mẹ/ Một bước chạm tiếng nói/ Hai bước tới tiếng cười”. Mặc dù đơn giản, nhưng tác giả còn muốn diễn tả sâu xa hơn về nguồn gốc của cuộc sống con người, đó là tình yêu thương của cha mẹ.

Nhịp thơ 2/3 và sự kết hợp của các biện pháp lặp cấu trúc và phép liệt kê như “chân trái - chân phải”, “một bước – hai bước”, “tiếng nói – tiếng cười” đã tạo nên âm điệu vui tươi, hòa hợp và quấn quýt. Mỗi bước đi của con được cha mẹ chăm sóc tỉ mỉ, mỗi tiếng cười của con là niềm vui vô tận đối với cha mẹ. Tác giả muốn nhấn mạnh rằng con được sinh ra trong hạnh phúc và lớn lên trong tình yêu thương, gia đình là cái nôi nuôi dưỡng sự trưởng thành của chúng ta.

Tiếp theo, bảy câu thơ mô tả cảnh lao động vui vẻ của người đồng mình và thể hiện sự hòa hợp, ấm áp trong tình đồng bào. Cuộc sống của họ thật vui tươi: “Đan lờ cài nan hoa/ Vách nhà ken câu hát”. Cách gọi “người đồng mình” thật giản dị và gần gũi, gợi lên hình ảnh những người cùng chung một quê hương.

Ngôn từ đậm chất địa phương đã tạo nên không khí lao động vui vẻ: những chiếc lờ bắt cá trở thành “nan hoa” dưới bàn tay khéo léo, và vách nhà được trang trí bằng “câu hát”. Câu thơ không chỉ thể hiện sự khéo léo mà còn phản ánh lối sống lạc quan và yêu đời của họ. Động từ “cài” và “ken” kết hợp với danh từ “nan hoa” và “câu hát” tạo nên hình ảnh của một cuộc sống đầy niềm vui và sự tinh tế.

Thiên nhiên nơi đây không chỉ đẹp mà còn đầy tình nghĩa, bảo bọc con người cả về tâm hồn và lối sống. Quê hương cung cấp cho con những gì tốt đẹp nhất để nuôi dưỡng sự trưởng thành, trở thành cái nôi thứ hai nuôi con khôn lớn.

Người đồng mình không chỉ tài hoa mà còn có phẩm chất tốt đẹp. Họ có ý chí kiên cường để vượt qua mọi khó khăn: “Cao đo nỗi buồn/ Xa nuôi chí lớn”. Cuộc sống có thể đầy thử thách, nhưng chính những thử thách ấy rèn luyện ý chí và nghị lực của con người.

Họ cũng có lòng trung thành với quê hương: “Sống trên đá không chê đá gập ghềnh/ Sống trong thung không chê thung nghèo đói”. Câu thơ khẳng định phẩm chất của người đồng mình và gửi gắm lời dặn dò con phải luôn giữ lối sống thủy chung, tình nghĩa. Họ sống lạc quan, điều này được thể hiện qua hình ảnh so sánh “sống như sông như suối” và thành ngữ “lên thác xuống ghềnh”, mặc dù cuộc sống có vất vả nhưng họ vẫn “không lo cực nhọc” và luôn yêu đời.

Họ tự hào và xây dựng phong tục, tập quán của quê hương: “Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương/ Còn quê hương thì làm phong tục”. Câu thơ thể hiện công việc giản dị hàng ngày nhưng làm nên nét đặc trưng của quê hương, khẳng định tinh thần tự tôn và ý thức bảo vệ cội nguồn. Người cha mong muốn con kế tục và phát huy truyền thống quê hương, xem đó là hành trang quan trọng trong cuộc sống.

'Con ơi tuy thô sơ da thịt/ Lên đường/ Không bao giờ nhỏ bé được/ Nghe con'

Hai tiếng “con ơi” đầy trìu mến chứa đựng sự tin tưởng và hi vọng của người cha dành cho con. Lời thơ như một sự động viên, khuyến khích con hãy cố gắng để khẳng định mình trong cuộc sống. Lời thơ không chỉ là lời cha dặn con mà còn gửi gắm đến nhiều thế hệ khác.

Bài thơ được viết với giọng điệu tha thiết, xây dựng hình ảnh cụ thể nhưng vẫn bao hàm ý nghĩa sâu sắc. Ngôn ngữ giản dị mà tinh tế, cấu trúc bài thơ chặt chẽ và dẫn dắt tự nhiên, tạo nên sức hấp dẫn và thành công cho tác phẩm.

Qua bài thơ, tác giả đã khái quát tình cảm gia đình thiêng liêng và niềm tự hào quê hương. Những yếu tố này nâng đỡ mỗi chúng ta trong cuộc sống đầy thử thách. Ngôn ngữ tự nhiên và giọng điệu chân thành đã tạo nên sức hấp dẫn và thành công cho tác phẩm.

Bài viết thể hiện tình cảm gia đình, sự tự hào với quê hương và ước vọng của cha mẹ đối với con cái, mong muốn con trưởng thành, là một chủ đề quen thuộc trong văn học. Trong bài thơ 'Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ' của Nguyễn Khoa Điềm, ta thấy hình ảnh người mẹ Tà ôi địu con hát ru thấm đượm tình cách mạng, hay trong 'Con cò' của Chế Lan Viên là hình ảnh người mẹ đưa nôi hát ru con với lời ru ngọt ngào. Mỗi nhà thơ, qua trải nghiệm và cảm xúc chân thành, đã miêu tả tình cảm thiêng liêng ấy theo cách riêng biệt. Y Phương, nhà thơ dân tộc Tày, với phong cách thơ hồn nhiên và chân thật, đã góp mặt vào chủ đề này qua bài thơ 'Nói với con' (1980).

Bài thơ là lời tâm tình của người cha gửi con, hi vọng con sẽ phát huy những phẩm chất truyền thống quý báu của 'người đồng mình', góp phần làm quê hương, dân tộc thêm vững mạnh.

Bài thơ mở đầu với sự tâm tình của người cha về cội nguồn sinh dưỡng: tình yêu của cha mẹ và quê hương nuôi con lớn lên. Người cha nói về tình cảm gia đình – nơi đầu tiên nuôi dưỡng con:

'Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

Một bước chạm tiếng nói

Hai bước tới tiếng cười'

Với hình ảnh cụ thể, nhà thơ mô tả em bé tập đi và bi bô bên cha mẹ, tạo nên không khí gia đình ấm áp, hạnh phúc. Từng bước đi và tiếng cười của con đều được cha mẹ nâng niu, chăm sóc, thể hiện tình cảm gia đình thiêng liêng mà cha mẹ dành cho con.

Người cha cũng nói về cội nguồn rộng lớn hơn: tình làng, quê hương:

'Người đồng mình yêu lắm con ơi

Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát

Rừng cho hoa

Con đường cho những tấm lòng.'

Nhà thơ Y Phương miêu tả cuộc sống lao động nghĩa tình và thơ mộng của 'người đồng mình'. Những hình ảnh cụ thể như 'đan lờ', 'cài nan hoa' thể hiện cuộc sống chăm chỉ và yêu lao động của người dân miền núi. Những 'con đường' là sợi dây liên kết tình đoàn kết của cộng đồng. Rừng và con đường đều gắn bó mật thiết với đời sống và tình cảm của người dân.

Nhà thơ nhấn mạnh sức sống mạnh mẽ và kiên cường của 'người đồng mình', với tinh thần không ngại khó khăn:

'Sống trên đá không chê đá gập ghềnh

Sống trong thung không chê thung nghèo đói

Sống như sông như suối

Lên thác xuống ghềnh

Không lo cực nhọc.'

Những hình ảnh như 'đá gập ghềnh', 'thung nghèo đói' diễn tả những khó khăn, vất vả mà người miền núi phải đối mặt. Nhà thơ thể hiện niềm tự hào về phẩm chất quật cường của người dân nơi đây.

Bài thơ kết thúc với lời nhắn nhủ về tự hào truyền thống quê hương và sự tự tin khi bước vào đời:

'Con ơi tuy thô sơ da thịt

Lên đường

Không bao giờ nhỏ bé được

Nghe con.'

Hình ảnh 'thô sơ da thịt' nhấn mạnh rằng mặc dù người đồng mình có vẻ ngoài mộc mạc, nhưng tâm hồn họ phong phú và mạnh mẽ. Lời nhắn nhủ của người cha chứa đựng yêu thương và niềm tin, khuyến khích con tự tin và tự hào về quê hương.

Bài thơ 'Nói với con' không chỉ thể hiện tình cảm gia đình ấm áp mà còn ca ngợi truyền thống và sức sống mạnh mẽ của quê hương. Điều lớn lao mà người cha truyền lại là lòng tự hào và sự tự tin khi bước chân vào đời.

'Lên đường/ Không bao giờ nhỏ bé được / Nghe con' – bài thơ nhắc nhở mỗi người về nghĩa tình với truyền thống và ý chí vươn lên trong cuộc sống.

Y Phương, nhà thơ của dân tộc Tày, gắn bó với vùng núi non, đã thể hiện sự mộc mạc và chân thành trong thơ của mình. Khi nhắc đến Y Phương, chúng ta nghĩ ngay đến bài thơ 'Nói với con' - tác phẩm nổi bật về tình cảm gia đình sâu sắc.

Bài thơ được viết khi con đầu lòng của ông chào đời, thể hiện niềm vui và hạnh phúc của một người lần đầu làm cha. Bài thơ không chỉ diễn tả niềm vui ấy mà còn phản ánh mong muốn của người cha về việc dạy con hiểu và tự hào về nguồn gốc của mình.

Bài thơ mở đầu bằng việc nhấn mạnh nguồn cội của con là tình yêu của cha mẹ và sự bao bọc của cộng đồng:

'Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

Một bước chạm tiếng nói

Hai bước tới tiếng cười'

Những hình ảnh cụ thể cùng với cấu trúc lặp lại đã tạo nên một không khí vui tươi, ấm áp trong gia đình. Việc lặp lại động từ “bước, chạm, tới” cùng với hai từ giản dị “mẹ - cha” thể hiện sự gần gũi và yêu thương trong mái ấm gia đình.

Ý nghĩa giản dị ấy có sức mạnh lớn lao, cho thấy mẹ cha là điểm tựa vững chắc và là nơi con tìm về sau những thử thách cuộc đời.

Bên cạnh đó, con còn lớn lên trong sự chăm sóc của cộng đồng: 'Đan lờ cài nan hoa/.../Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời'. Sự gọi tên giản dị 'người đồng mình' thể hiện tình cảm ấm áp của người dân Tày, là những người sống cùng miền đất, cùng dân tộc.

Chỉ với bảy câu thơ, Y Phương đã khắc họa rõ nét cuộc sống cần cù và vui tươi của họ, từ việc đan lờ đến việc ca hát trong từng ngôi nhà. Thiên nhiên cũng đã chăm sóc, nuôi dưỡng con cả về tinh thần lẫn lối sống, biến quê hương thành chiếc nôi vững bậc nuôi con trưởng thành.

Y Phương không chỉ truyền đạt nguồn cội mà còn dạy con tự hào về những phẩm chất tốt đẹp của người đồng mình:

'Người đồng mình thương lắm con ơi

…

Còn quê hương thì làm phong tục.'

Người đồng mình sở hữu nhiều phẩm chất đáng tự hào, từ sự kiên cường đến sự bền bỉ. Những thử thách trong cuộc sống là cơ hội để họ rèn luyện bản lĩnh, và điệp từ “sống” lặp lại nhấn mạnh sức sống mãnh liệt của con người trước khó khăn. Người cha mong muốn con luôn giữ lòng trung thành và tình nghĩa với quê hương, dù cuộc sống có vất vả đến đâu.

Câu thơ khẳng định vẻ đẹp của người đồng mình: họ luôn sống mạnh mẽ, gắn bó với quê hương dù khó khăn. Người cha mong con vượt qua mọi thử thách bằng ý chí và nghị lực, cùng với việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Người đồng mình không chỉ mộc mạc mà còn giàu chí khí và niềm tin. Họ có thể thô sơ về bề ngoài nhưng tâm hồn họ không hề nhỏ bé. Họ đã xây dựng quê hương với những phong tục tốt đẹp nhờ vào sự cần cù và nhẫn nại. Người cha hy vọng con sẽ kế tục và phát huy truyền thống đó, tự tin bước vào đời với hành trang quý giá từ quê hương.

Lời dặn dò của cha vừa ấm áp vừa kiên quyết, nhấn mạnh rằng dù vẻ ngoài có thô sơ nhưng không được nhỏ bé về ý chí và nghị lực. Đây là động viên để con tự tin vững bước vào đời, và những lời này không chỉ dành cho con mà còn cho nhiều thế hệ sau.

Nhà thơ Đỗ Trung Quân từng viết những câu thơ đầy ắp tình cảm về quê hương:

“Quê hương là chùm khế ngọt

Cho con trèo hái mỗi ngày”

Còn Ngô Hữu Đoàn lại quan niệm:

“Quê hương ơi! Không chỉ là ‘chùm khế ngọt’

Không chỉ là những ‘nón lá nghiêng che’

Quê hương còn có cả đông, hè

Có ngày quà ngọt, có ngày đòn roi”

Quê hương luôn giữ một vị trí đặc biệt trong trái tim mỗi người, và đến hôm nay, tình yêu sâu nặng của nhà thơ Y Phương đối với quê hương vẫn khiến ta xúc động. Không ồn ào, không vội vàng, quê hương trong ông hiện lên giản dị và đẹp đẽ. Bài thơ “Nói với con” là tấm lòng của tác giả gửi gắm qua từng dòng chữ.

Giống như Tô Hoài, Y Phương là nhà thơ của miền núi với những vần thơ mộc mạc nhưng sâu lắng, tinh tế. Thơ của ông mang lại một cảm xúc chân thật, giản dị nhưng thấm thía. Thực sự, hồn thơ Y Phương như “thấm đẫm hương vị nhẹ nhàng, thanh thoát” nhưng chứa đựng sự sâu sắc và đầy cảm xúc.

Như một nhà phê bình đã nhận xét, “Thơ của ông là bức tranh thổ cẩm, đan xen nhiều sắc thái phong phú, nhưng vẫn nổi bật với âm điệu đặc trưng của dân tộc. Y Phương đã mang đến một ‘giọng điệu mới, một phong cách mới’ cho thơ dân tộc Tày và thơ Việt Nam, thể hiện rõ nét bản sắc dân tộc.”

Bài thơ “Nói với con” là một ví dụ tiêu biểu về tình quê hương, được viết năm 1980. Bài thơ không chỉ thể hiện tình quê mà còn tràn đầy tình cha con, tình yêu thương cha dành cho con. Đây là niềm hy vọng lớn lao của người cha: mong con trưởng thành, yêu quê hương, tự hào về dân tộc mình. Bài thơ mang đến cảm xúc sâu lắng cho người đọc.

Tình gia đình, đặc biệt là tình cha con, là nền tảng cho tình yêu Tổ quốc. Năm 1966, Nguyễn Quang Sáng đã thể hiện tình cha qua tác phẩm “Chiếc lược ngà” trong bối cảnh kháng chiến. Trong khi đó, Y Phương thể hiện tình cha một cách nhẹ nhàng nhưng đầy nồng ấm, không cần tác động bên ngoài. Bài thơ là một bài ca quý giá, gợi cảm xúc chân thành từ những câu thơ nhẹ nhàng:

“Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

Một bước chạm tiếng nói

Hai bước tới tiếng cười”

Hình ảnh đứa trẻ chập chững tập đi bên cha mẹ được tác giả khắc họa rõ nét. Nhịp thơ chậm rãi, đều đặn, thể hiện sự lớn lên từng ngày của đứa trẻ trong sự yêu thương của cha mẹ.

Tiếng nói và nụ cười của con mang lại hạnh phúc vô bờ cho cha mẹ. Khung cảnh gia đình ấm cúng hiện lên đầy sinh động. Tiếp tục với tình phụ tử, tác giả chuyển sang mô tả tình cảm đối với người đồng mình:

“Người đồng mình yêu lắm con ơi

Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát

Rừng cho hoa

Con đường cho những tấm lòng

Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới

Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời”

Câu “Người đồng mình yêu lắm con ơi” bộc lộ tình cảm chân thành và sâu sắc của người cha về quê hương. Đằng sau câu thơ ngắn là tình cảm dạt dào của người dân tộc Tày, thể hiện qua những công việc mưu sinh và phong tục tập quán của quê hương.

Những động từ “đan, cài, ken” vừa miêu tả công việc, vừa gợi sự gắn bó của người dân miền núi. Những hình ảnh “nan hoa”, “vách nhà ken” thể hiện tài hoa và tâm hồn trong sáng của người dân quê.

Mạch cảm xúc của người cha được thể hiện qua hai hình ảnh “rừng cho hoa, con đường cho những tấm lòng” - mô tả tình cảm và phẩm chất cao đẹp của người đồng mình. Đó là sự chăm sóc, che chở và tình yêu của cha mẹ và quê hương, giúp con trưởng thành về cả thể chất và tâm hồn.

Tác giả đã nhập vai người cha để trò chuyện với con, như thể đang đối thoại với tất cả chúng ta. Những lời thơ vừa chân thành vừa sâu sắc, khuyên nhủ về trách nhiệm với quê hương, đất nước. Bài thơ đã mang đến một định nghĩa mới về tình phụ tử của dân tộc Tày, kết hợp với phong cách tự do và hình ảnh thiên nhiên của vùng núi.

Bài thơ là một đóa hoa thơm, góp phần vào chủ đề quê hương, đất nước, làm chúng ta thêm yêu quê hương mình:

“Quê hương ơi! Xa rồi nhớ thành thơ

Tiếng mẹ đẻ, gặp nhau mừng khôn xiết

Ai cũng vậy xa lâu rồi mới biết

Những ngôn từ không đủ viết…quê hương!”

Y Phương, sinh ngày 24/12/1948, tên thật là Hứa Vĩnh Sước, là một trong những nhà thơ nổi bật của văn học Việt Nam hiện đại. Ông lớn lên trong cộng đồng người Tày, vì thế thơ của Y Phương luôn mang đậm sự chân thành, mộc mạc và tinh khiết như tâm hồn của người miền núi.

Thơ của ông tràn đầy hình ảnh độc đáo và sức gợi, phản ánh đời sống và văn hóa của nhân dân như thổ cẩm dệt nên từng câu chữ, làm nổi bật những tác phẩm giàu giá trị nhân văn. Bài thơ “Nói với con” là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất, với giọng điệu là những lời thủ thỉ của người cha dành cho đứa con yêu quý.

Bài thơ thấm đẫm tình cảm gia đình ấm áp, đồng thời mở rộng ra tình yêu quê hương và con người nơi đây, thể hiện một cách chân thành và sâu sắc. “Nói với con” không chỉ đơn thuần là những tâm tình của người cha mà còn là những lời dạy dỗ quý báu về quê hương, về “người đồng mình” với lòng thiết tha và trìu mến.

Những đứa trẻ trong các bài thơ như “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” của Nguyễn Khoa Điềm hay “Con cò” của Chế Lan Viên, đều được dạy dỗ bằng tình yêu thương từ cha mẹ thông qua các cách truyền thống như lời ru hay kể chuyện. Trong “Nói với con”, Y Phương mở đầu bằng những lời kể ấm áp và hoài niệm:

“Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

Một bước chạm tiếng nói

Hai bước tới tiếng cười”

Những câu thơ này gợi nhớ về những kỷ niệm đầu đời của đứa con, từ bước đi chập chững đến những tiếng nói, tiếng cười đầu tiên, đều là những khoảnh khắc quý giá trong trái tim cha mẹ. Y Phương nhắc nhở con về quá khứ ấu thơ như những ký ức đáng trân trọng, đồng thời giới thiệu về tình cảm gia đình ấm áp và quá trình trưởng thành của con người. Không ai có thể lớn lên mà không có cha mẹ, và cần được chăm sóc, dạy dỗ.

Y Phương muốn con hiểu về công lao và tình yêu vô bờ bến của cha mẹ từ khi con sinh ra đến khi trưởng thành, và từ đó mở rộng ra cộng đồng và vẻ đẹp của người dân miền núi:

“Người đồng mình yêu lắm con ơi

Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát

Rừng cho hoa

Con đường cho những tấm lòng

Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới

Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời”

Y Phương diễn tả tình yêu sâu sắc với quê hương qua câu thơ “Người đồng mình yêu lắm con ơi”, thể hiện lòng tự hào và trân trọng đối với quê hương và những con người nơi đây. Những người lao động với đôi bàn tay thô sơ nhưng khéo léo, mỗi sản phẩm đều mang đậm dấu ấn văn hóa và sự sáng tạo. Dù cuộc sống khó khăn, nhưng tâm hồn người đồng mình vẫn đẹp, đầy yêu đời và tràn ngập tình yêu thương.

Bài thơ tiếp tục mô tả vẻ đẹp của thiên nhiên và quê hương với hình ảnh “rừng cho hoa”, tượng trưng cho phong cảnh miền núi phía Bắc và sự trù phú của thiên nhiên. “Con đường cho những tấm lòng” là hình ảnh gợi cảm xúc về tình cảm gắn bó của cộng đồng với quê hương, là chứng nhân của bao đổi thay và những giọt mồ hôi, nước mắt.

Người cha dạy con về ý chí và sức mạnh của người dân miền núi, mong muốn con kế thừa truyền thống vượt khó, sống kiên cường và yêu quý quê hương. Bài thơ kết thúc bằng lời dặn dò yêu thương của người cha, khẳng định tình cảm gia đình và sự liên kết giữa con người và quê hương:

“Con ơi tuy thô sơ da thịt

Lên đường

Không bao giờ nhỏ bé được

Nghe con.”

Cha mong rằng con sẽ noi gương những thế hệ đi trước, giữ gìn tình yêu gia đình và quê hương, phát huy phẩm chất kiên cường để xây dựng đất nước. “Nói với con” là một bài thơ tự do, phóng khoáng, thể hiện tình yêu thương của người cha và niềm tự hào về quê hương và con người nơi đây.

Trong trái tim mỗi người yêu nước, hình ảnh quê hương luôn chiếm một vị trí đặc biệt. Quê hương trở thành phần máu thịt trong chúng ta. Với đề tài này, nhà thơ Y Phương đã bày tỏ lòng yêu quê hương qua bài thơ 'Nói với con' dành cho con của mình.

Y Phương, một người con dân tộc Tày từ Cao Bằng, sáng tác bài thơ 'Nói với con' năm 1980 trong bối cảnh khó khăn của những năm cuối thế kỷ 20. Thời điểm đó, đời sống của nhân dân, đặc biệt là các dân tộc thiểu số miền núi, rất gian khó sau cuộc kháng chiến chống Mỹ.

Những khó khăn xã hội đã ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống con người. Mặc dù khó khăn, người dân vẫn kiên trì và cố gắng duy trì đời sống, nhờ vào sức mạnh tinh thần và truyền thống văn hóa mà ông cha để lại. Bên cạnh những người lương thiện, vẫn có những cá nhân tha hóa, làm việc phi pháp. Y Phương viết bài thơ này để tự nhắc nhở và động viên con cái sau này.

Bài thơ mở ra hình ảnh một gia đình hạnh phúc, ấm áp với sự hiện diện của trẻ thơ:

'Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

Một bước chạm tiếng nói

Hai bước chạm tiếng cười'

Bức tranh gia đình trở nên tươi vui hơn khi có sự hiện diện của đứa trẻ, minh chứng cho tình yêu của cha mẹ. Sự trưởng thành của con cái là niềm hạnh phúc lớn lao của cha mẹ. Những câu thơ đầu là hình ảnh đứa trẻ tập đi, khiến cha mẹ vừa vui mừng vừa lo lắng khi thấy con đối mặt với những thử thách trong cuộc sống.

'Tiếng nói' và 'tiếng cười' là những động lực tinh thần của cha mẹ dành cho con. Đứa trẻ được lớn lên trong tình yêu của cha mẹ và sự chăm sóc của cộng đồng:

'Người đồng mình yêu lắm con ơi

Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát'

'Người đồng mình' chỉ những người cùng vùng miền, quê hương. Đứa trẻ lớn lên trong tình yêu của gia đình và sự thân thuộc của cộng đồng. Họ sống đoàn kết, hỗ trợ nhau và yêu lao động, nhờ vào câu hát để duy trì tinh thần lạc quan.

Quê hương có vẻ đẹp của thiên nhiên và lòng nhân ái:

'Rừng cho hoa

Con đường cho những tấm lòng'

Núi rừng quê hương mang vẻ đẹp riêng, và con đường quê chứa đựng ân tình của cộng đồng. Cha mẹ, quê hương và cộng đồng là nguồn động viên vững chắc cho đứa trẻ trưởng thành. Ngày cưới, là ngày trọng đại, trở nên ý nghĩa khi gắn liền với tình yêu quê hương.

'Người đồng mình thương lắm con ơi

Cao đo nỗi buồn

Xa nuôi chí lớn

Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn

Sống trên đá không chê đá gập ghềnh

Sống trong thung không chê thung nghèo đói

Sống như sông như suối

Lên thác xuống ghềnh

Không lo cực nhọc'

'Người đồng mình' dù cuộc sống khó khăn vẫn kiên cường, không từ bỏ. Họ sống bền bỉ, vượt qua mọi thử thách. Những hình ảnh 'đá gập ghềnh', 'thung nghèo đói' ẩn dụ cho sự vất vả, và 'sống như sông như suối' thể hiện sức sống mãnh liệt của họ.

Cuối bài thơ là lời nhắn nhủ chân thành của người cha:

'Con ơi tuy thô sơ da thịt

Lên đường

Không bao giờ nhỏ bé được

Nghe con'

Cha muốn con sống gắn bó với quê hương, vượt qua khó khăn bằng ý chí và nghị lực. Quê hương là nơi nuôi dưỡng con trưởng thành, và cha mẹ, cộng đồng sẽ luôn đồng hành cùng con. Bài thơ 'Nói với con' thể hiện tình cảm gia đình, ca ngợi truyền thống và sức sống mạnh mẽ của quê hương, đồng thời nhắc nhở về lòng tự tôn dân tộc và vẻ đẹp của người dân tộc miền núi.

Y Phương, nhà thơ của dân tộc Tày, mang đến một tiếng nói đặc trưng qua thơ của mình. Thơ ông giản dị, chân thành nhưng đầy tình yêu thương. Bài thơ 'Nói với con' là một minh chứng rõ nét cho phong cách đó. Bài thơ thể hiện tình cảm thiêng liêng giữa cha và con, là những tâm sự sâu lắng của người cha dành cho con mình.

Bài thơ 'Nói với con' diễn tả những tâm tư, chia sẻ của người cha từ khi con mới sinh. Mạch cảm xúc chủ đạo là tình yêu, sự gắn bó và giáo dục các truyền thống tốt đẹp của dân tộc và cộng đồng.

Với thể thơ tự do, cảm xúc chân thành, Y Phương mang đến cho người đọc một tình cảm ấm áp và gần gũi. Những câu thơ mở đầu như một câu chuyện thủ thỉ với con:

Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

Một bước chạm tiếng nói

Hai bước chạm tiếng cười

Con từ lúc mới sinh đã được cha mẹ bao bọc yêu thương. Mỗi bước đi của con, cha mẹ đều dõi theo và cổ vũ. Những hình ảnh 'chân phải', 'chân trái', 'tiếng nói', 'tiếng cười' giản dị, gần gũi.

Không gian thơ tràn ngập ấm áp và hạnh phúc. Tình yêu của Y Phương dành cho con luôn chân thành. Ông vẽ nên hình ảnh đứa con từ thuở bé, để con hiểu và cảm nhận về những năm tháng đó. Y Phương cũng nhấn mạnh tình làng nghĩa xóm, nhắc nhở con nhớ về họ:

Người đồng mình thương lắm con ơi

Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát

Rừng cho hoa

Con đường cho những tấm lòng

Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới

Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời

Người dân tộc sống mộc mạc, chăm chỉ, và khéo léo. Dù cuộc sống khó khăn, họ vẫn gắn bó và hỗ trợ nhau. Những từ như 'đan', 'cài' không chỉ thể hiện sự gắn bó mà còn là tình cảm sâu sắc của họ.

Tác giả truyền đạt cho con tình cảm và giá trị cội nguồn quý báu. Con cần nhớ về quê hương và cộng đồng, để biết ơn và trở thành người có ích hơn.

Tình cảm gia đình luôn là nguồn cảm hứng dồi dào cho các nhà thơ, nhưng thường thì những bài thơ về tình cảm gia đình thường tập trung vào tình mẹ con. Các tác phẩm về tình cha con có phần hiếm hoi hơn. Bài thơ 'Nói với con' của Y Phương là một ví dụ tiêu biểu. Với giọng điệu ấm áp như tấm thổ cẩm, bài thơ truyền tải lời tâm sự của người cha về tình yêu thương và sự chăm sóc của cha mẹ, đồng thời ca ngợi truyền thống và sức sống của người dân tộc miền núi.

Được viết vào năm 1980, bài thơ là những lời từ trái tim của người cha, chứa đựng đầy yêu thương và sự ấm áp, phản ánh tình cảm gia đình êm đềm và tình quê hương sâu sắc, mang đậm bản sắc dân tộc miền núi. Bài thơ khởi đầu với hình ảnh một gia đình hạnh phúc và tiếp tục mở rộng thành tình yêu quê hương, đất nước. Từ những kỷ niệm gần gũi nhất, bài thơ dần nâng cao thành lẽ sống chung. Đoạn thơ mở đầu với cảnh gia đình ấm cúng:

“Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

Một bước chạm tiếng nói

Hai bước tới tiếng cười”

Cảnh tượng đó đẹp như một bức tranh, với mái nhà hạnh phúc và sự yêu thương từ cha mẹ tạo nên niềm vui trọn vẹn. Hình ảnh đứa trẻ tập đi và tập nói trong sự yêu thương và chăm sóc của cha mẹ được miêu tả thật rõ nét, tạo nên không khí gia đình ấm áp và hạnh phúc qua các hình ảnh cụ thể.

Cha luôn lo lắng và dõi theo từng bước đi chập chững của con, mỗi bước đi đều có sự dìu dắt và khuyến khích từ cha mẹ. Điệp ngữ “Bước tới” thể hiện sự tự hào và vui mừng của cha khi chứng kiến con trưởng thành. Bài thơ không chỉ nói về gia đình mà còn mở rộng ra tình yêu quê hương và cuộc sống lao động:

“Người đồng mình yêu lắm con ơi

Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát

Rừng cho hoa

Con đường cho những tấm lòng

Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới

Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời”

Người cha tự hào về những người dân quê hương đã nuôi dưỡng con, và cảm xúc “Người đồng mình yêu lắm con ơi” thể hiện niềm tự hào đó. Cuộc sống lao động của “người đồng mình” được thể hiện qua các hình ảnh cụ thể và sinh động. Các động từ “đan”, “cài” và “ken” không chỉ miêu tả công việc mà còn thể hiện sự gắn bó và tình cảm sâu nặng trong lao động của họ.

Mặc dù cuộc sống lao động có vất vả, nhưng người dân quê vẫn lạc quan và vui vẻ. Tất cả những hình ảnh ấy không chỉ thể hiện vẻ đẹp của họ mà còn nhắc nhở con phải biết yêu quý và trân trọng quê hương và những người đã cho con tình yêu thương và bảo bọc.

Quê hương cũng được miêu tả với vẻ đẹp và sự bao dung. “Rừng” và “con đường” là hình ảnh của quê hương luôn mở rộng vòng tay, đã được nhân hóa để dạy con biết rằng thiên nhiên đã che chở và nuôi dưỡng con cả về tinh thần lẫn lối sống. Bài thơ kết thúc với những lời dặn dò chân thành từ cha:

“Người đồng mình thương lắm con ơi

Cao đo nỗi buồn

Xa nuôi chí lớn”

“Người đồng mình” không chỉ yêu thương mà còn có phẩm chất cao đẹp, đối mặt với khó khăn và thử thách trong cuộc đời. Những câu thơ thể hiện thái độ và phương châm sống quý báu, thể hiện bản lĩnh của người dân miền núi. Cha mong con phải biết trân trọng quê hương, và giữ vững ý chí, niềm tin trong cuộc sống.

“Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn

Sống trên đá không chê đá gập ghềnh

Sống trong thung không chê thung nghèo đói

Sống như sông như suối

Lên thác xuống ghềnh

Không lo cực nhọc”

Cha sử dụng hình ảnh so sánh và ẩn dụ để nói về những phẩm chất cao đẹp của “người đồng mình”, và mong con sống mạnh mẽ và không chùn bước trước khó khăn. Lời thơ giản dị mà sâu sắc, thể hiện sự tự hào và mong mỏi của cha dành cho con. Bài thơ kết thúc với những lời dặn dò chân tình, nhấn mạnh sự tự hào về quê hương và khuyến khích con vững bước trên con đường đời.

“Người đồng mình thô sơ da thịt

Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con

Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương

Còn quê hương thì làm phong tục”

Người cha nhấn mạnh rằng dù có vẻ thô sơ, nhưng “người đồng mình” không hề nhỏ bé về tâm hồn và khí phách. Họ có thể thô sơ về bề ngoài nhưng luôn có sự kiên cường và tinh thần cao quý. Qua đó, cha mong con nhớ về nguồn cội, yêu quý quê hương và giữ gìn truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

“Con ơi tuy thô sơ da thịt

Lên đường

Không bao giờ nhỏ bé được

Nghe con”

Cha khuyến khích con phải vươn lên và không bao giờ cảm thấy mình nhỏ bé. Dù cuộc sống có khó khăn, con hãy luôn tự tin và mạnh mẽ. Lời thơ giản dị nhưng chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giữ gìn và phát huy truyền thống dân tộc, cũng như yêu thương và tự hào về quê hương mình.

Bài thơ không chỉ là những lời dặn dò mà còn là một hành trang quý giá cho con trong suốt cuộc đời, để con biết tự hào về nguồn cội và tiếp tục vươn lên trong cuộc sống.

Tình cảm gia đình, tình cha con, và tình mẫu tử là những chủ đề quen thuộc trong văn học Việt Nam với nhiều tác phẩm sâu sắc. Những tác phẩm nổi bật về chủ đề này không chỉ để lại dấu ấn sâu đậm mà còn tạo áp lực cho các nhà văn, nhà thơ thế hệ sau khi viết về gia đình và tình phụ mẫu...

Thế nhưng, nhà thơ Y Phương không những không bị áp lực bởi những tác phẩm thành công trước đó, mà còn tìm ra một góc nhìn mới mẻ trong chủ đề quen thuộc này. Bài thơ 'Nói với con' của ông chính là minh chứng rõ nét cho sự sáng tạo ấy.

'Nói với con' là một tác phẩm đầy cảm xúc, chứa đựng những lời dặn dò ấm áp của người cha gửi đến con trai của mình. Những lời khuyên nhủ chân thành và tha thiết, cùng với cách thể hiện mới lạ, mang vẻ giản dị và mộc mạc nhưng rất sâu lắng của người dân tộc miền núi.

Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh những bước đi chập chững của đứa trẻ, được cha mẹ động viên và khuyến khích:

'Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

Một bước chạm tiếng nói

Hai bước chạm tiếng cười'

Câu thơ gợi cho người đọc hình ảnh đứa trẻ mới tập đi, với những bước chân đầu tiên hướng về cha mẹ, những người gần gũi nhất. Mỗi bước đi của đứa trẻ đều mang đến niềm vui và hạnh phúc cho cha mẹ, từ đó tạo nên không khí ấm áp của gia đình.

Câu thơ cũng phản ánh quá trình trưởng thành của đứa con, từ những bước đi đầu tiên đến khi biết nói, biết cười, và mỗi giai đoạn trưởng thành đều được cha lưu giữ trong ký ức.

'Người đồng mình yêu lắm con ơi

Đan lờ cài đan hoa

Vách nhà ken câu hát

Rừng cho hoa'

Những câu thơ này thể hiện sự gắn bó và yêu thương của người cha với những người cùng sống trong quê hương. Dù cuộc sống vất vả, họ vẫn giữ được niềm vui và lạc quan, từ những công việc lao động đến những lời hát ngân vang, cùng với những nguồn tài nguyên quý giá từ thiên nhiên.

'Con đường cho những tấm lòng

Cha mẹ nhớ mãi về ngày cưới

Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời'

Người cha muốn nói về sự ra đời của đứa con như là kết tinh của tình yêu và lòng gắn bó. Ngày cưới là khoảnh khắc quan trọng nhất trong cuộc đời cha mẹ, và đứa con được sinh ra trong niềm hạnh phúc và yêu thương của gia đình.

'Người đồng mình thương lắm con ơi

Cao đo nỗi buồn

Xa nuôi chí lớn

Dẫu sao thì cha vẫn muốn

Sống trên đá không chê đá gập ghềnh,

Sống trong thung không chê thung nghèo đói'

Các câu thơ này là những lời dạy sâu sắc của người cha. Những người dân quê, dù sống trong hoàn cảnh khó khăn, vẫn giữ được phẩm hạnh và chí lớn. Dù cuộc sống có nghèo khó, họ vẫn giữ thái độ lạc quan và không chê bai nguồn gốc của mình.

'Sống trên đá không chê đá gập ghềnh' và 'Sống trong thung không chê thung nghèo đói' thể hiện tinh thần kiên cường và khả năng thích nghi, một bài học quý giá mà người cha gửi gắm cho con.