Buzz
'1. The Selfish Gene (Gen ích kỷ) - Richard Dawkins'
Gen ích kỷ đã gây ra một làn sóng cuồng nhiệt trong cộng đồng sinh học và đại chúng khi nó được xuất bản lần đầu vào năm 1976. Cuốn sách này đã giới thiệu một cách sống động về cuộc sống qua góc nhìn của gen, với phong cách viết rõ ràng, tổng hợp các yếu tố của lựa chọn tự nhiên, tạo ra một khung khái niệm áp dụng rộng rãi cho kiến thức về tiến hóa, và đã được thời gian chứng minh.
Chính xác trong tư duy, nhưng được viết bằng ngôn ngữ không chuyên môn, Gen ích kỷ được đánh giá cao rộng rãi là một kiệt tác của văn học khoa học, và nội dung của nó vẫn còn phù hợp với thời đại như ngày nó được xuất bản. 'Cuốn sách này cần được đọc, có thể được đọc bởi hầu hết mọi người. Nó mô tả một cách tài năng cái nhìn mới về thuyết tiến hóa.' ―W. D. Hamilton
'2. Cấu trúc của các cuộc cách mạng khoa học (The Structure of Scientific Revolutions) – Thomas Kuhn'
Trên một bức tranh vui trên tạp chí 'Frank & Ernest', có một chú gà con mới nở ra khỏi vỏ trứng, nhìn xung quanh và nói: “Ồ! Sự thay đổi mẫu mực!” đồng trách Thomas Kuhn ở giai đoạn sau cùng của quá trình. Quả thực chỉ có một vài triết gia hoặc sử gia có đủ ảnh hưởng để đưa vào truyện cười, và Kuhn là một trong số họ.
Cấu trúc của các cuộc cách mạng khoa học thực sự là một kiệt tác về lịch sử của khoa học. Kuhn sử dụng các thuật ngữ như “sự thay đổi mẫu mực” hoặc “khoa học tiêu chuẩn,” ý tưởng của ông về việc các nhà khoa học đã chuyển từ trạng thái khinh bỉ sang nghi ngờ rồi chấp nhận một lý thuyết mới như thế nào, ông nhấn mạnh vào các yếu tố xã hội và tâm lý học trong khoa học – tất cả đều có tác động sâu sắc tới sử gia, nhà khoa học, triết gia, nhà phê bình, nhà văn, chuyên gia kinh tế, và thậm chí cả họa sỹ đường phố.
Một số nhà khoa học (như Steven Weinberg và Ernst Mayr) đã rất phẫn nộ với Kuhn, đặc biệt là với sự nghi ngờ mà ông đã gây ra – hoặc cách mà công trình của ông đã được sử dụng để nảy sinh ra những nghi ngờ - về ý niệm của tiến trình khoa học. Tuy nhiên, có người nói rằng việc chấp nhận của lý thuyết tiến hóa vào những năm 1960, được thúc đẩy bởi sự chống đối của các nhà địa chất, là một bước lùi của sự thay đổi mẫu mực. Thậm chí, Weinberg cũng đã nói rằng “Cấu trúc [các cuộc cách mạng khoa học] đã ảnh hưởng sâu sắc hơn so với các tác phẩm khác về lịch sử của khoa học.” Trong lời bạt của Kuhn, “Chúng ta đều đang sống trong thời đại Hậu Kuhn.”
'3. Nguồn gốc của các loài (Origin of Species) – Charles Darwin'
Việc phát hành cuốn sách Nguồn gốc các loài của Darwin vào năm 1859 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong tư duy khoa học. Darwin đã mất 20 năm để hoàn thành cuốn sách này, bởi ông đã dự đoán được sự bùng nổ của cuộc tranh cãi khi nó được công bố. Quả thực, toàn bộ bản in đầu tiên đã bán hết chỉ trong ngày phát hành, Nguồn gốc các loài đã làm thay đổi cả khoa học, triết học và tôn giáo.
Những lập luận logic, dựa trên cơ sở của Darwin đã một cách cẩn thận trình bày lý thuyết về chọn lọc tự nhiên và khẳng định rằng các loài không được tạo ra cùng một lúc bởi một sự can thiệp thiêng liêng, mà thay vào đó bắt đầu từ một vài dạng đơn giản, sau đó tiến hóa và thích nghi qua thời gian. Dù ông gặp khó khăn với sức khỏe, thảo luận về các thí nghiệm của mình để kiểm tra sự tuyệt chủng ở loài ong, hoặc nói về một cuộc trò chuyện về loài chuột đào hang ở Nam Mỹ, thành tựu to lớn của Darwin đều là điều đáng ngạc nhiên và dễ hiểu.
Ý tưởng sâu sắc này vẫn là một vấn đề gây tranh cãi cho đến ngày nay, khiến cuốn sách trở thành một trong những tác phẩm có ảnh hưởng nhất trong lịch sử khoa học tự nhiên – một công trình quan trọng không chỉ trong thời đại của nó mà còn trong lịch sử của nhân loại.
'4. Súng, vi trùng và thép (Guns, Germs, and Steel) – Jared Diamond'
''
Trong cuốn sách đầy nghệ thuật, tri thức và thú vị này, Jared Diamond đã đưa ra những lập luận thuyết phục về việc nhân tố địa lý và môi trường đã tạo ra thế giới hiện đại. Các xã hội bắt đầu với việc sản xuất lương thực sớm tiến tới thời kỳ săn bắt và hái lượm, và sau đó phát triển các tôn giáo – cũng như vi trùng gây bệnh và các vũ khí chiến tranh – và khám phá biển và đất liền để chinh phục và tiêu diệt các nền văn hóa sơ khai.
Một tiến triển lớn trong nhận thức về xã hội loài người, Súng, vi trùng và thép ghi lại cách mà xã hội hiện đại được hình thành và phá hủy các lý thuyết phân biệt chủng tộc của lịch sử nhân loại.
'5. Bản thiết kế vĩ đại (The Grand Design) - Stephen Hawking'
Vũ trụ bắt đầu từ bao giờ và như thế nào? Tại sao chúng ta ở đây? Bản chất của thực tại là gì? Có phải “bản thiết kế vĩ đại” của vũ trụ là một bằng chứng cho một người sáng tạo, người đã tạo ra tất cả mọi thứ – hoặc khoa học đang cung cấp một lời giải thích khác? Trong cuốn sách này, Stephen Hawking và Leonard Mlodinow giới thiệu những tư duy khoa học mới nhất về những vấn đề đó và về những bí ẩn vĩnh cửu của vũ trụ, bằng một ngôn ngữ đơn giản và dễ hiểu.
Theo cơ học lượng tử, vũ trụ không chỉ tồn tại trong một lịch sử duy nhất. Các tác giả giải thích rằng chúng ta là sản phẩm của các dao động lượng tử ở thời điểm đầu của vũ trụ, và mô tả lý thuyết lượng tử về “đa vũ trụ” – ý tưởng rằng vũ trụ của chúng ta chỉ là một trong số rất nhiều vũ trụ tự nhiên nảy sinh từ hư không, mỗi vũ trụ có một bộ luật tự nhiên riêng biệt. Họ kết luận bằng một đánh giá đáng chú ý về thuyết M, một lý thuyết đang được ứng cử là giải pháp cuối cùng cho một “thuyết vạn vật”: một lý thuyết thống nhất mà Einstein đã tìm kiếm, và nếu được xác nhận, sẽ đánh dấu một bước tiến lớn trong lịch sử tri thức nhân loại.
'6. Vũ trụ (Cosmos - Carl Sagan)'
Trong cuốn sách này, Sagan khám phá quá trình tiến hóa của vũ trụ trong suốt 15 tỉ năm và sự phát triển của khoa học và văn minh nhân loại. Vũ trụ dấn thân vào nguồn gốc của tri thức và phương pháp khoa học, kết hợp giữa khoa học và triết học, và suy đoán về tương lai của khoa học. Cuốn sách cũng tranh luận về các tiên đề cơ bản của khoa học bằng cách kể lại câu chuyện của các nhà khoa học nổi tiếng xuyên suốt lịch sử, đặt đóng góp của họ vào ngữ cảnh lớn hơn của sự phát triển khoa học hiện đại.
Cuốn sách phủ sóng một phạm vi rất rộng, bao gồm quan điểm của Sagan về các vấn đề như nhân chủng học, vũ trụ, sinh học, lịch sử và thiên văn học từ thời xa xưa đến hiện đại. Sagan tái hiện quan điểm của mình về sự sống ngoài trái đất – về sự vĩ đại của vũ trụ mở ra cơ hội cho hàng ngàn nền văn minh ngoài trái đất, mặc dù không có bằng chứng cụ thể về việc các dạng sống đó đã từng ghé qua trái đất.
Mytour (Read Station) tổng hợp
