13 bài phân tích xuất sắc nhất về bài thơ 'Hoàng Hạc Lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng' (Ngữ văn 10)

Lý Bạch, một danh nhân văn học Trung Quốc, để lại nhiều tác phẩm ấn tượng với hình ảnh đặc sắc và tình yêu thơ ca sâu sắc, tiêu biểu là bài thơ 'Hoàng Hạc Lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng'.

Bài thơ diễn tả sâu sắc tình bạn, qua hình ảnh lầu Hoàng Hạc tiễn biệt bạn thân, thể hiện nỗi buồn sâu lắng về sự xa cách, càng xa xôi càng làm tăng nỗi nhớ. Cuộc chia tay không chỉ là sự chia ly vật lý mà còn là sự xa cách tâm hồn, nỗi buồn sâu lắng vì chưa kịp trao đổi nhiều điều trước khi từ biệt. Tác giả cảm nhận được sự tiếc nuối và nỗi buồn khi tiễn bạn đi, để lại những cảm xúc man mác và khao khát về sự trở lại.

Những nỗi niềm sâu kín của tác giả được thể hiện qua hình ảnh thơ mộng, như cảnh bạn cũ rời khỏi lầu Hoàng Hạc, tháng ba hoa khói, và hình ảnh chiếc thuyền xanh mờ dần. Tình bạn, dù bền chặt, cũng không thể kéo dài mãi, và chia ly là điều không thể tránh khỏi. Dù vậy, tình cảm bạn bè vẫn được trân trọng và giữ gìn, và mỗi cuộc chia tay lại càng làm nổi bật nỗi nhớ mong và cảm xúc của tác giả.

Tháng ba, mùa của sự chia ly, trên lầu Hoàng Hạc, tác giả nhìn theo cánh thuyền rời xa, mang theo nỗi buồn về sự ra đi. Dòng sông Trường Giang rộng lớn như phản ánh tâm trạng của tác giả, với hình ảnh chiếc thuyền dần mất hút, thể hiện sự vắng mặt và sự cô đơn khi bạn ra đi. Tình cảm gắn bó và nỗi buồn về sự chia ly là chủ đề chính, và tác giả mượn hình ảnh thiên nhiên để thể hiện nỗi lòng của mình.

Cảnh chia ly rộng lớn và tĩnh lặng làm nổi bật nỗi nhớ và tình cảm sâu sắc mà tác giả dành cho bạn. Tác giả sử dụng hình ảnh hoa khói để diễn tả nỗi nhớ và sự quý trọng tình bạn, khẳng định rằng tình bạn sẽ vĩnh cửu, dù không gian rộng lớn và sự chia ly làm tăng thêm nỗi buồn và khao khát gặp lại. Đây là một bài thơ đầy xúc cảm về tình bạn và sự ra đi, với những hình ảnh mạnh mẽ và chân thực về nỗi nhớ và tình cảm của tác giả.

Trong thời đại Đường, Lí Bạch được coi là một trong những nhà thơ vĩ đại nhất trong văn học Trung Quốc, được ngưỡng mộ như một “thi tiên”. Ông là một thi nhân lãng mạn nổi tiếng với hơn 1000 bài thơ về thiên nhiên, chiến tranh, và tình yêu. Bài thơ 'Tại lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng' là một tác phẩm tiêu biểu, ghi lại khoảnh khắc tiễn biệt bạn và thể hiện sự thương nhớ sâu sắc. Tác phẩm phản ánh phong cách phóng khoáng của Lí Bạch, với lòng hào hiệp và khát vọng tự do, cùng những hình ảnh thiên nhiên huyền ảo.

Bài thơ bắt đầu với sự thể hiện tình bạn sâu sắc, ghi lại cảm xúc khi bạn rời Hoàng Hạc Lâu để đến Dương Châu vào tháng ba, mùa hoa khói. Những câu thơ đầu tiên thể hiện sự lưu luyến và sự gắn bó giữa hai nhà thơ, làm nổi bật sự quan trọng của cuộc gặp gỡ và chia tay:

'Cố nhân tây từ Hoàng Hạc lâu'
'Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu'

Trong khi đón tiếp bạn, Lí Bạch cảm thấy vui mừng, nhưng khi tiễn bạn, tâm trạng ông lại tràn ngập nỗi buồn và sự trống vắng. Những hình ảnh cánh buồm đơn độc và dòng sông Trường Giang nhấn mạnh cảm giác xa xôi và nỗi nhớ, khi con thuyền của bạn dần khuất khỏi tầm mắt:

'Cô phàm viễn ảnh bích không tận'
'Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu'

Lí Bạch chú trọng đến hình ảnh chiếc thuyền của bạn, đứng mãi nhìn nó cho đến khi nó biến mất vào bầu trời xanh biếc. Tâm trạng của ông là sự kết hợp giữa nỗi buồn và cảm giác cô đơn, khi cảnh vật rộng lớn càng làm nổi bật nỗi nhớ nhung. Bài thơ không chỉ thể hiện sự tiếc nuối mà còn cho thấy sự hòa quyện giữa tình bạn và thiên nhiên, với sự miêu tả hùng vĩ và không gian mênh mông.

Tình bạn của Lí Bạch và Mạnh Hạo Nhiên được thể hiện một cách sâu sắc, mang đến cho người đọc nhiều cảm xúc về sự chia ly và nỗi nhớ.

Mỗi nhà thơ đều mang dấu ấn riêng trong phong cách, và thơ Lý Bạch đặc trưng với sự phóng khoáng, thể hiện tinh thần hào hiệp và khát vọng tự do, đồng thời bỏ qua những danh vọng và của cải. Trong vô số bài thơ của ông, 'Hoàng Hạc Lâu tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng' nổi bật với hình ảnh độc đáo và cảnh sắc huyền ảo, ghi lại khoảnh khắc lưu luyến tại lầu Hoàng Hạc khi Lí Bạch tiễn Mạnh Hạo Nhiên đến Quảng Lăng.

Bài thơ mở đầu bằng việc thể hiện tình cảm bạn bè sâu sắc, mối quan hệ lâu bền giữa hai nhà thơ. Những câu thơ mô tả không gian và thời gian khi bạn lên đường, từ Hoàng Hạc Lâu đến Dương Châu vào tháng ba, mùa hoa khói. Câu thơ nổi bật với sự sáng tạo, dùng “há” để thể hiện “xuôi dòng” và hình ảnh “yên hoa” là ẩn dụ thơ mộng:

“Cố nhân tây từ Hoàng Hạc lâu”
“Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu”

Những câu thơ này không chỉ xác định thời gian và không gian mà còn thể hiện nỗi niềm sâu lắng của người ở lại. Hình ảnh của lầu Hoàng Hạc và Dương Châu, cách xa nhau hàng nghìn dặm, mang đến cảm giác trống vắng và nỗi nhớ nhung của đôi bạn tri âm. Các câu thơ tiếp theo cho thấy hình ảnh Lí Bạch đứng nhìn theo con thuyền của Mạnh Hạo Nhiên, tạo nên một kết cấu nghệ thuật hài hòa giữa gần và xa:

“Cô phàm viễn ảnh bích không tận”
“Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu”

Chiếc thuyền lẻ loi xa dần và dòng sông Trường Giang bao la như càng làm nổi bật sự chia ly. Lí Bạch chú trọng đến hình ảnh chiếc thuyền của bạn, nhìn mãi cho đến khi nó biến mất vào bầu trời xanh. Sự lạc lõng và tình cảm nhớ nhung được thể hiện qua bức tranh thiên nhiên rộng lớn, cho thấy sự gắn bó và lưu luyến của tác giả. Bài thơ không chỉ tôn vinh tình bạn đẹp mà còn là một tác phẩm tiêu biểu của thể thơ thất ngôn tứ tuyệt với cấu trúc nghệ thuật tinh tế.

Với sự kết hợp giữa ngôn ngữ trang nhã và hình ảnh gợi cảm, bài thơ đã để lại ấn tượng sâu sắc về nỗi buồn chia ly và tình bạn bền chặt.

Lí Bạch, danh tiếng lừng lẫy của thơ Đường, dù nhiều tác phẩm đã bị thất lạc, nhưng đến nay, vẫn còn gần một nghìn bài thơ, với nhiều kiệt tác bất hủ. Thơ của ông nổi bật với phong cách phóng khoáng, thể hiện lòng hào hiệp, khát vọng tự do, và sự khinh thường danh lợi. Ông thường sáng tạo những hình ảnh độc đáo và cảnh sắc huyền ảo, lung linh.

Vì vậy, ông được tôn vinh với danh hiệu “thi tiên”. Trong những tác phẩm xuất sắc của ông, bài thơ tứ tuyệt “Hoàng Hạc Lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng” là một ví dụ điển hình. Bài thơ đã được Ngô Tất Tố dịch sang tiếng Việt rất thành công theo thể thơ lục bát:

Bạn từ lầu Hạc lên đường,
Giữa mùa hoa khói, Châu Dương xuôi dòng.
Bóng buồm đã khuất bầu không,
Trông theo chỉ thấy dòng sông bên trời.

Lí Bạch có nhiều bạn đến từ các tầng lớp khác nhau, và tình bạn của ông luôn nồng hậu và chân thành. Ông quý mến Uông Luân, một người nông dân chất phác, và cảm nhận tình cảm bạn dành cho mình là “sâu hơn nghìn thước”. Khi nghe tin Vương Xương Linh gặp khó khăn, Lí Bạch muốn gửi nỗi buồn cùng ánh trăng và gió (“Ta gửi nỗi sau cho trăng sáng - Theo gió đi về đất Dạ Lang”). Mặc dù chỉ gặp Đỗ Phủ một lần trong đời, ông vẫn không ngừng nhớ nhung “Nhớ anh như sông Vấn - Về nam chảy dạt dào”).

Mạnh Hạo Nhiên là bạn tri kỷ của Lí Bạch. Cả hai đều có những điểm tương đồng, như khát vọng làm quan không thành, và đều tìm thấy niềm vui trong thiên nhiên. Phong cách thơ của Mạnh Hạo Nhiên cũng gần gũi với phong cách của Lí Bạch, nên việc tiễn biệt trong điều kiện giao thông khó khăn của thời xưa, khiến nhà thơ không thể không lưu luyến. Hai câu đầu của bài thơ:

Cố nhân tây từ Hoàng Hạc lâu,
Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu.

(Bạn cũ từ lầu Hoàng Hạc về phía Tây, xuôi dòng đến Dương Châu giữa tháng ba mùa hoa khói). Dường như đây chỉ là những câu thơ tường thuật đơn giản về địa điểm và thời gian. Nhưng nếu đọc kỹ, có thể cảm nhận được nỗi buồn sâu sắc đằng sau những từ ngữ cụ thể. “Cố nhân” không chỉ là bạn, mà là người đã gắn bó lâu dài và đáng trân trọng.

Như nhiều cuộc tiễn biệt khác trong thơ Đường, cuộc chia tay này cũng diễn ra bên bờ sông. Tuy nhiên, điểm nhìn của người tiễn là từ lầu Hoàng Hạc, giúp Lí Bạch nhìn thấy bạn lâu hơn và xa hơn. Nỗi buồn càng thêm thấm thía trước cảnh vật bao la. Điều này rõ hơn trong hai câu cuối:

Cô phàm viễn ảnh bích không tận,
Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu.

(Cánh buồm lẻ loi mất hút trong khoảng không xanh biếc - Chỉ thấy dòng Trường Giang chảy miết bên trời). Hai câu cuối không chỉ tường thuật, mà còn bộc lộ nỗi lòng của người đưa tiễn. Chữ “cô” (cô đơn) là một từ quan trọng, giúp miêu tả sự cô đơn của nhà thơ. Hình ảnh “cánh buồm cô lẻ” gợi lên sự cô đơn của cả Lí Bạch và Mạnh Hạo Nhiên.

Câu thơ thứ tư giữ được hình ảnh “dòng sông bên trời”, nhưng việc thêm chữ “trông theo” làm giảm tính hàm súc của bài thơ, vốn là đặc trưng của thơ Đường. Trong nguyên tác, sự “trông theo” được thể hiện một cách tự nhiên, tạo nên nỗi buồn sâu sắc mà không cần phải diễn tả trực tiếp. Lí Bạch đã phá vỡ cách tả cảnh chia ly quen thuộc, tạo nên một bài thơ đặc sắc, với nỗi buồn chia biệt và tình cảm quyến luyến vẫn được thể hiện sâu sắc.

Bốn câu thơ cho thấy hình ảnh rõ nét của nhà thơ từ lầu Hoàng Hạc, mãi nhìn theo con thuyền lẻ loi đưa bạn ra đi, và khi cánh buồm mờ dần vào không gian xanh biếc, ông vẫn vọng theo dù chỉ còn thấy dòng Trường Giang chảy ngang trời. Nỗi buồn xa bạn của Lí Bạch ngày càng lớn, lan tỏa vào không gian rộng lớn.

Lí Bạch, còn được gọi là Thái Bạch và có hiệu Thanh Liên cư sĩ, sinh ra ở Thành Kỉ, Lũng Tây và lớn lên ở Thanh Liên, huyện Chương Minh thuộc Miên Châu. Quê hương của Lí Bạch nổi tiếng với phong cảnh hùng vĩ và sơn thuỷ hữu tình, là nơi tụ hội nhiều anh hùng và cũng là nguồn cảm hứng cho những câu chuyện truyền kỳ hấp dẫn. Những yếu tố này đã ảnh hưởng lớn đến phong cách thơ phóng khoáng và tinh thần kiên cường của ông, góp phần làm nên danh tiếng của Lí Bạch như một nhà thơ lãng mạn nổi bật trong văn học Trung Hoa.

Cuộc đời của Lí Bạch là minh chứng cho một con người đã “đọc nát vạn quyển sách, đi hết vạn dặm đường”. Ông đã sáng tác hơn 1000 bài thơ, với nhiều tác phẩm nổi tiếng. Thơ của Lí Bạch hòa quyện tâm hồn bay bổng với một lòng yêu mến cuộc sống. Mỗi bài thơ của ông đều phản ánh niềm khao khát thực hiện lý tưởng và đam mê cảnh đẹp thiên nhiên. Bài thơ “Hoàng Hạc lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng” là một tác phẩm tiêu biểu, thể hiện phong cách nghệ thuật của Lí Bạch qua chủ đề tình bạn và cuộc chia ly, một chủ đề quen thuộc trong thơ cổ kim. Mặc dù đề tài không mới, nhưng tài năng của Lí Bạch đã tạo ra một biểu tượng đẹp về tình bạn. Mạnh Hạo Nhiên, một người bạn tri âm của Lí Bạch, đã được ca ngợi trong bài thơ này:

Ta yêu Mạnh Hạo Nhiên

Phong lưu thiên hạ biết

Mạnh Hạo Nhiên (689–740) là một nhà thơ nổi tiếng thời Đường. Dù tuổi tác cách nhau 12 năm, cả hai đều có nhiều điểm chung: cuộc đời trắc trở, tính tình hào hiệp, không màng danh lợi và yêu thích du ngoạn. Mặc dù Mạnh Hạo Nhiên được triều đình triệu đến Dương Châu làm quan, kết thúc những ngày cùng bạn bè uống rượu, bài thơ không miêu tả cuộc chia ly mà chỉ phản ánh tâm trạng của người tiễn đưa. Lầu Hoàng Hạc, một di tích văn hoá nổi tiếng của Trung Quốc, trở thành bối cảnh đầy cảm xúc cho cuộc chia tay. Thơ Đường, mặc dù ngôn từ không phong phú, nhưng hàm súc và tinh tế. Các nhà thơ cổ điển chú trọng chọn lọc, tinh chỉnh và làm đẹp ngôn từ. Hình ảnh trong thơ thường mang tính khái quát và sử dụng ẩn dụ tượng trưng. Nghệ thuật ngôn ngữ và quy luật của thơ Đường tạo nên khả năng “ngôn hữu hạn ý vô cùng”, với vẻ đẹp cổ điển qua niêm luật chặt chẽ và đối xứng, đặc biệt là tính chất “thi trung hữu hoạ” và “thi trung hữu nhạc”.

Bài thơ được sáng tác khi Lí Bạch gặp nhiều khó khăn trong việc thực hiện lý tưởng giúp nước. Mặc dù được giới thiệu vào triều đình của Đường Minh Hoàng, ông đã thất vọng và tìm sự an ủi trong rượu. Tính tình phóng khoáng của Lí Bạch không phù hợp với môi trường quan trường phức tạp. Mạnh Hạo Nhiên, một nhà thơ theo trường phái “sơn thuỷ điền viên”, cũng không hài lòng với việc làm quan ở Dương Châu. Vì vậy, Lí Bạch tiễn bạn trong tâm trạng đầy trắc ẩn và lo lắng. Bài thơ tứ tuyệt, dù chỉ hai mươi tám chữ, chứa đựng nỗi niềm sâu sắc. Mở đầu bằng câu thơ quen thuộc của Đường thi, giới thiệu tình huống chia tay:

Cố nhân tây từ Hoàng Hạc lâu

(Bạn từ lầu Hạc lên đường)

Câu thơ dịch không thể diễn tả hết hàm súc của từ “cố nhân” và “tây từ”, chỉ rõ địa điểm chia tay. Sự kết hợp giữa thanh bằng và gieo vần trong nguyên tác tạo ra dư âm thể hiện sự bịn rịn. “Tây từ” chỉ hướng về phía tây (lầu Hoàng Hạc khi lên thuyền xuôi Dương Châu), gợi hình ảnh người ra đi trong cảm nhận của người ở lại. Câu thơ đầu tiên mô tả địa điểm chia tay, còn câu thơ thứ hai mở rộng không gian chia tay, vừa thực vừa mang tính nghệ thuật:

Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu

(Giữa mùa hoa khói, Châu Dương xuôi dòng)

Bốn chữ “yên hoa tam nguyệt” chỉ thời gian tháng ba mùa xuân, tạo hình ảnh “hoa khói” với hơi nước và sương mù. Đây là thời gian và không gian của cuộc chia tay, đồng thời là biểu tượng nghệ thuật mạnh mẽ. “Yên hoa” biểu thị khói sương mù trên sông và mùa xuân Trung Quốc, thường được miêu tả trong thơ như một hình ảnh gợi cảm. Lầu Hoàng Hạc vào mùa xuân là khung cảnh lý tưởng cho việc đàm đạo thi ca và nhân tình thế thái. Tuy nhiên, sự chia tay lại mang đến nỗi niềm tâm sự cho cả hai. Câu thơ thứ hai mở ra tâm trạng của người đưa tiễn, rõ hơn qua hai câu thơ cuối:

Cô phàm viễn ảnh bích không tận,

Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu.

(Bóng buồm đã khuất bầu không,

Trông theo chỉ thấy dòng sông bên trời.)

Bài thơ không chỉ về cuộc chia ly mà là tâm trạng của người tiễn đưa, với thời gian và không gian nghệ thuật vừa hư vừa thực. Bài thơ có kết cấu hướng tâm, tập trung vào hình ảnh người ra đi. Cuộc đưa tiễn diễn ra trong không gian mở và thời gian vô định. Không gian mở rộng từ lầu Hoàng Hạc đến Dương Châu, nhưng hình ảnh “cô phàm” nổi bật giữa màu xanh của sông Trường Giang và chân trời. Cánh buồm nhỏ bé giữa sự mênh mông của nước và trời gợi tả tâm trạng cô đơn của người ra đi và của người tiễn đưa. Cánh buồm trở thành hình ảnh đối lập giữa sự nhỏ bé và sự mênh mông, đồng thời thể hiện sự cô đơn và nỗi niềm của người đưa tiễn. Dòng Trường Giang hiện lên dữ dội, phản ánh sóng trong lòng người đưa tiễn. Bài thơ của Lí Bạch, với những hình ảnh mạnh mẽ và giàu cảm xúc, không chỉ thể hiện tài năng nghệ thuật mà còn tình bạn sâu sắc giữa hai nhà thơ thời Đường.

Lí Bạch, nhà thơ vĩ đại của Trung Hoa, đã để lại một di sản văn học phong phú với nhiều tác phẩm sâu sắc về nội dung và nghệ thuật. Một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông là bài thơ 'Hoàng Hạc Lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng'.

Bài thơ này thể hiện sâu sắc tình bạn chân thành giữa Lí Bạch và Mạnh Hạo Nhiên. Bối cảnh là cuộc chia ly tại lầu Hoàng Hạc, nơi Lí Bạch tiễn bạn đi đến miền đất mới. Mở đầu bài thơ, Lí Bạch tái hiện cảnh chia ly và thể hiện xúc cảm sâu lắng của mình:

“Cố nhân tây từ Hoàng Hạc Lâu

Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu”

Dịch:

(Bạn cũ từ biệt tại lầu Hoàng Hạc, hướng về phía Tây

Tháng ba hoa khói, xuôi dòng đến Dương Châu)

Hai câu đầu miêu tả cảnh chia ly một cách chân thật và cảm động. Ngôn từ giản dị nhưng gợi cảm giác sâu lắng, thể hiện nỗi buồn và sự lưu luyến của Lí Bạch trước sự ra đi của bạn mình.

Cụm từ “bạn cũ” thể hiện sự gắn bó sâu đậm, còn “mùa hoa khói” tượng trưng cho không gian chia ly, mang đến cảm giác buồn bã.

Hai câu thơ sau là linh hồn của bài thơ, miêu tả cảnh nhà thơ tiễn bạn cho đến khi cánh buồm khuất dạng trên dòng Trường Giang:

“Cô phàm viễn ảnh bích không tận

Duy kiến Trường Giang Thiên tế lưu”

Dịch:

(Cánh buồm đơn lẻ khuất dạng

Chỉ còn thấy dòng Trường Giang chảy mãi bên trời)

Nhìn cánh buồm khuất dần, ta cảm nhận được tình cảm sâu sắc và sự quý trọng của người ở lại. Cánh buồm đơn độc trên nền trời rộng lớn phản ánh tâm trạng lưu luyến của nhà thơ.

Bài thơ không chỉ là một tác phẩm về tình bạn mà còn thể hiện tài năng nghệ thuật của Lí Bạch. Mặc dù viết về sự chia ly, Lí Bạch vẫn giữ được tâm hồn phóng khoáng và tình yêu thiên nhiên trong từng câu chữ.

Lý Bạch, một trong ba đại thi hào thời Đường, được tôn vinh là “Thi tiên”, đã để lại cho hậu thế nhiều bài thơ kiệt xuất. Trong số đó, bài thơ “Hoàng Hạc Lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng” nổi bật với giá trị nghệ thuật và cảm xúc sâu lắng.

Tiêu đề bài thơ gợi mở bối cảnh chia ly tại lầu Hoàng Hạc, một danh thắng nổi tiếng ở Vũ Xương, Hồ Bắc, nơi có liên quan đến huyền thoại Phí Văn Vi. Lý Bạch tiễn bạn mình, Mạnh Hạo Nhiên (689-740), một nhà thơ nổi tiếng và bạn vong niên của ông, từ lầu Hoàng Hạc, thể hiện sự gắn bó sâu sắc qua cụm từ “cố nhân” (bạn cũ):

Cố nhân tây từ Hoàng Hạc lâu

(Bạn từ lầu Hoàng Hạc lên đường)

Câu thơ dịch đạt sự thanh thoát, nhưng từ “tây” chưa thể hiện đầy đủ hướng đi của bạn. Từ “cố nhân” trong thơ cổ thường gợi cảm xúc sâu lắng:

“Dạng chu tầm thuỷ tiện

Nhân phỏng cố nhân cư”

Mạnh Hạo Nhiên

(Thuật dòng thuyền bơi

Cố nhân gần đó, ghé thăm)

“Tại ai, há dám phụ lòng cố nhân”

(câu 2330 - “Truyện Kiều”)

Câu thơ thứ hai làm rõ thời gian và địa điểm bạn đi đến, ngày tháng ba (tam nguyệt) mùa hoa khói (yên hoa), về Dương Châu - một đô thị nổi tiếng thời Đường:

“Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu”

(Giữa mùa hoa khói, xuôi về Dương Châu)

Từ “há” trong bản dịch của Ngô Tất Tố là “xuôi dòng”. “Yên hoa” là ẩn dụ thơ mộng, không chỉ xác định thời gian và không gian mà còn diễn tả nỗi lòng của kẻ ở người đi, với khoảng cách xa xôi hiện lên qua thơ. Đây là lúc chia tay người bạn thân thiết.

“Bạn từ lầu Hạc ra đi

Dương Châu Hoa khói giữa kỳ tháng ba”

(Nhữ Thành)

Hai câu “Khai thừa” chỉ là phần nổi, tâm sự thầm kín mới là hàm ý sâu xa của câu thơ.

Hai câu cuối là linh hồn bài thơ, thể hiện tình cảm sâu sắc và cảm động của Lý Bạch đối với Mạnh Hạo Nhiên. Hình ảnh cánh buồm đơn độc, mất hút vào trời xanh gợi cảm giác lưu luyến, nhớ thương. Cảnh vật như dòng sông, cánh buồm và bầu trời phản ánh tâm trạng của Lý Bạch khi tiễn bạn:

“Cô phàm viễn ảnh bích không tận

Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu”

(Cánh buồm khuất dần vào bầu trời

Chỉ thấy dòng Trường Giang chảy bên trời)

Hình ảnh cánh buồm xa dần là tâm trạng của Lý Bạch, chỉ nhìn thấy hình ảnh duy nhất là bạn xa dần.

Bài thơ “Hoàng Hạc Lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng” là một tuyệt tác thất ngôn tứ tuyệt của Lý Bạch, chứa đựng niềm xúc cảm chân thành và đẹp đẽ.

Lý Bạch, đại thi hào thời Đường, để lại cho đời gần một nghìn bài thơ, trong đó nhiều tác phẩm là kiệt tác. Bài thơ “Hoàng Hạc Lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng” là một trong những sáng tác nổi bật nhất của ông, thuộc thể thơ tứ tuyệt và được Ngô Tất Tố dịch sang tiếng Việt theo thể lục bát.

Bài thơ viết để tiễn biệt người bạn tri âm, Mạnh Hạo Nhiên, khi ông rời quê hương đi đến nơi khác. Mặc dù hai người cách nhau 12 tuổi, tình bạn giữa họ vô cùng sâu sắc, không chỉ là bạn bè mà còn là tri kỷ. Bài thơ mở đầu bằng cảnh chia ly tại lầu Hoàng Hạc:

“Cố nhân tây từ Hoàng Hạc Lâu,

Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu”

Từ “cố nhân” thể hiện mối gắn bó thân thiết giữa Lý Bạch và Mạnh Hạo Nhiên, người bạn lâu năm. Hoàng Hạc Lâu, nằm trên núi Hoàng Hạc bên sông Trường Giang, là thắng cảnh nổi tiếng của Trung Quốc. Câu thơ miêu tả cảnh chia tay, nổi bật với cảm xúc lưu luyến của nhà thơ.

Hình ảnh con thuyền đưa Mạnh Hạo Nhiên xuôi dòng từ lầu Hoàng Hạc tới Dương Châu vào giữa tháng ba, mùa hoa khói, biểu thị sự chia ly. Đối với Lý Bạch, sự ra đi của bạn để lại nỗi buồn sâu sắc. Hoa khói trên sông làm tăng thêm nỗi lòng của nhà thơ, khi con thuyền dần khuất khỏi tầm mắt:

“Cô phàm viễn ảnh bích không tận

Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu”

Hình ảnh con thuyền đơn độc tan vào màu xanh của trời đất gợi cảm giác mất mát, hòa nhập với thiên nhiên. Con thuyền xa dần, tạo nên sự buồn bã, nhấn mạnh sự lưu luyến và tâm trạng cô đơn của Lý Bạch.

Bài thơ là một bức tranh cảm động về tình bạn, thể hiện sự trân trọng và cảm xúc chân thành của Lý Bạch với Mạnh Hạo Nhiên.

Thi pháp trong bài thơ 'Hoàng Hạc Lâu tiễn Mạnh Hạo Nhiên đến Quảng Lăng' nổi bật với hai khía cạnh chính: cái nhìn nghệ thuật về con người và sự tinh tế trong ngôn từ. Trong thơ Đường, thiên nhiên và con người thường hòa quyện với nhau, con người lấy thiên nhiên làm cảm hứng để diễn tả cảm xúc và tình yêu đối với cảnh vật. Hồ Chí Minh đã nêu rõ điều này trong bài viết 'Khán 'Thiên gia thi' hữu cảm':

Cổ thi thiên ái thiên nhiên mỹ,
Sơn thủy yên hoa tuyết nguyệt phong

Dịch:

Thơ cổ thường yêu cảnh thiên nhiên đẹp,/ Núi, nước, khói, hoa, tuyết, trăng, gió

Bài thơ của Lý Bạch cũng miêu tả thiên nhiên, nhưng có sự độc đáo và khác biệt so với thơ Đường chung. Trong bài thơ, mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên không hòa hợp mà là một khoảng cách rộng lớn. Không gian thiên nhiên trong bài thơ không chỉ là địa danh cụ thể như lầu Hoàng Hạc, Dương Châu, sông Trường Giang, mà còn mở rộng ra thành mảng không gian mênh mông, không giới hạn, hòa vào trời đất.

Trên nền không gian rộng lớn đó, con người trở nên nhỏ bé và mờ nhạt, đặc biệt là hình ảnh Mạnh Hạo Nhiên ra đi từ lầu Hoàng Hạc. Sự mờ dần của con người vào không gian vô tận thể hiện cái nhìn nghệ thuật độc đáo của Lý Bạch, nơi con người trở nên mong manh giữa sự bao la của vũ trụ. Tình cảm của nhà thơ đối với bạn, cùng sự lo lắng, được kéo dài và mở rộng đến mức không thể diễn tả hết bằng ngôn từ cụ thể. Trong một bài thơ khác, Lý Bạch cũng khẳng định tình bạn vượt qua giới hạn của thiên nhiên:

Đào Hoa đàm thủy thâm thiên xích
Bất cập Uông Luân tống ngã tình

(Đào Hoa đầm nước sâu nghìn thước/ Không bằng tình bạn Uông Luân khi tiễn ta).

Ngôn từ trong bài thơ 'Hoàng Hạc Lâu tiễn Mạnh Hạo Nhiên đến Quảng Lăng' không chỉ miêu tả mà còn gợi mở, tạo nên một bức tranh rộng lớn và sâu thẳm. Ngôn từ tạo ra một không gian không thể bị gò bó, với sự hoành tráng của không gian và sự sâu lắng của tình cảm:

Cố nhân tây từ Hoàng Hạc lâu,
Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu.
Cô phàm viễn ảnh bích không tận,
Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu.

Dịch nghĩa:

Bạn cũ từ biệt tại lầu Hoàng Hạc,
Giữa mùa hoa khói, xuống Dương Châu.
Bóng buồm đơn lẻ mất hút,
Chỉ thấy sông Trường Giang chảy mãi bên trời.

Hệ thống ngôn từ trong bài thơ phản ánh lộ trình của người đi và sự dõi theo của người tiễn. Điểm độc đáo là ngôn từ bắt đầu với địa danh cụ thể như lầu Hoàng Hạc, rồi chuyển sang Dương Châu, tháng ba. Trong câu thơ thứ hai, hình ảnh rõ ràng dần mờ nhạt bởi mùa hoa khói, và cuối cùng, hình ảnh người ra đi mất hút vào không gian xanh biếc vô tận, hòa vào sông Trường Giang chảy vào trời.

Ngôn từ chuyển từ cái cụ thể sang cái mơ hồ, phản ánh tình cảm sâu lắng của tác giả. Không gian rộng lớn, mờ ảo, với sự tách biệt của con người và thiên nhiên, gợi lên triết lý về sự nhỏ bé của con người trước vũ trụ rộng lớn và tình cảm thương nhớ sâu sắc của tác giả. Thơ Đường thường dùng gợi để tạo cảm xúc, và bài thơ này đạt đến đỉnh cao của sự gợi mở đó.

Lý Bạch thể hiện nỗi nhớ bạn sâu đậm trong bài thơ bất tử 'Hoàng Hạc Lâu tiễn Mạnh Hạo Nhiên đến Quảng Lăng'. Dù là một bài thơ về con người, thiên nhiên vẫn chiếm ưu thế, khiến con người trở nên nhỏ bé và mờ nhạt giữa vẻ đẹp rộng lớn của thiên nhiên:

Bạn từ lầu Hoàng Hạc ra đi,
Giữa mùa hoa khói, Dương Châu trôi xuôi.
Bóng buồm đã khuất trong không gian,
Trông theo chỉ thấy sông dài bên trời.

(Ngô Tất Tố dịch)

Hệ thống ngôn từ phản ánh hành trình của người ra đi và sự dõi theo của người tiễn. Ngôn từ bắt đầu từ địa danh cụ thể như lầu Hoàng Hạc, chuyển sang Dương Châu, tháng ba, và dần mờ nhạt vào không gian xanh biếc, tạo nên một bức tranh đầy cảm xúc và triết lý về sự nhỏ bé của con người trước thiên nhiên vĩ đại.

Lí Bạch (701-762) là một trong ba nhà thơ vĩ đại thời Đường, được mệnh danh là 'Thi tiên' với hơn một nghìn bài thơ xuất sắc. Là một thi sĩ và kiếm khách, ông coi nhẹ danh lợi, yêu thích du ngoạn và tìm kiếm đạo tiên. Những bài thơ của ông thường chứa đựng trăng, rượu, hoa, cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, tình bạn tri kỉ, tình yêu quê hương và khát vọng tự do. Dù đã làm quan ba năm ở Tràng An, ông vẫn từ bỏ công danh để tiếp tục hành trình thơ ca. Những tác phẩm như 'Vọng Lư Sơn bộc bố', 'Hành lộ nan', 'Tĩnh dạ tư', 'Hoàng Hạc lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng', 'Tảo phát Bạch Đế thành' đều thể hiện vẻ đẹp của tâm hồn thi sĩ này.

Bài thơ 'Hoàng Hạc lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng' ghi lại khoảnh khắc cảm động khi Lí Bạch tiễn bạn Mạnh Hạo Nhiên đi về Quảng Lăng, thể hiện nỗi lưu luyến và thương nhớ. Lầu Hoàng Hạc, nơi Lí Bạch tiễn bạn, thuộc Vũ Xương, tỉnh Hồ Bắc, gắn liền với huyền thoại Phí Văn Vi đắc đạo thành tiên. Mạnh Hạo Nhiên (689-740) là một nhà thơ nổi tiếng và là bạn tri âm của Lí Bạch. Hai chữ 'Cố nhân' trong câu thơ đầu phản ánh mối quan hệ sâu sắc giữa hai nhà thơ:

'Cố nhân tây từ Hoàng Hạc lâu'
(Bạn từ lầu Hoàng Hạc lên đường)

Câu thơ dịch rất hay, nhưng chữ 'tây' chưa làm rõ hướng đi của bạn, và chữ 'bạn' không lột tả hết ý nghĩa của 'cố nhân'. Trong thơ cổ, từ 'cố nhân' thường gợi nhiều tình cảm sâu sắc:

'Dạng chu tầm thuỷ tiện
Nhân phỏng cố nhân cư'
(Thuật dòng đủng đỉnh thuyền bơi
Cố nhân gần đó, qua chơi thăm nhà)

Câu hai phát triển ý từ câu đầu, mô tả thời gian và điểm đến của bạn: Mạnh Hạo Nhiên lên đường vào tháng ba, mùa hoa khói, đến Dương Châu - đô thị nổi tiếng thời Đường:

'Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu'
(Giữa mùa hoa khói Châu Dương xuôi dòng)

Chữ 'há' được dịch thành 'xuôi dòng' tạo sự hấp dẫn cho bài thơ. 'Yên hoa' là ẩn dụ phổ biến trong thơ Đường. Câu thơ không chỉ xác định thời gian và không gian mà còn diễn tả nỗi niềm của người ở lại. Lầu Hoàng Hạc và Dương Châu cách xa hàng nghìn dặm, biểu thị nỗi nhớ thương, chia ly của đôi bạn tri âm. Một bản dịch khác cũng rất thú vị:

'Bạn từ lầu Hạc ra đi
Dương Châu Hoa khói giữa kỳ tháng ba'
(Nhữ Thành)

Trong hai câu thơ mở đầu, yếu tố tự sự chỉ là bề nổi; nỗi lòng thầm kín mới là tầng sâu. Hoàng Hạc Lâu không chỉ là nơi ly biệt mà còn là điểm nối giữa các câu thơ. Lí Bạch đã sử dụng thành công thủ pháp không gian 'cận - viễn' để tạo nên một tác phẩm hoàn hảo.

Hai câu cuối là linh hồn của bài thơ, thể hiện tình cảm sâu sắc của Lí Bạch đối với Mạnh Hạo Nhiên. Cánh buồm nhỏ bé, xa dần, mất hút vào bầu trời xanh, là hình ảnh biểu thị tình cảm lưu luyến. Dòng sông càng rộng, chiếc thuyền càng nhỏ dần, mang đi tình bạn của Lí Bạch. Lí Bạch đã mượn thiên nhiên để diễn tả nỗi buồn chia ly, giữ được phong cách phóng khoáng và sự hùng vĩ của thiên nhiên.

'Cô phàm viễn ảnh bích không tận
Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu'
(Bóng buồm đã khuất bầu không
Trông theo chỉ thấy dòng sông bên trời).

Cái tâm cảnh của Lí Bạch được diễn tả bằng hai chữ 'duy kiến' - chỉ nhìn thấy. Lí Bạch sống trong thời Thịnh Đường, nơi kinh tế phát triển và đô thị sầm uất. Trong muôn ngàn cánh buồm, Lí Bạch chỉ nhìn thấy chiếc 'cô phàm' của bạn, thể hiện tình bạn tri âm sâu sắc.

Mặc dù chưa dịch hết hai chữ 'cô' và 'bích', Ngô Tất Tố đã lột tả được 'điệu Đường' và 'hồn Đường' của nguyên tác, thể hiện nỗi buồn và sự lưu luyến của Lí Bạch. Bài thơ là một tuyệt tác của thơ thất ngôn tứ tuyệt, phản ánh tâm hồn và tình bạn đẹp của Lí Bạch, cũng như của những tao nhân mặc khách thời Đường.

Cuộc chia tay luôn để lại những dấu ấn sâu đậm trong lòng cả người đi lẫn kẻ ở. Trong thời xưa, khi việc di chuyển và trao đổi thư từ còn khó khăn, những cuộc tiễn biệt thường gắn liền với nỗi nhớ nhung và lo âu. Điều này lý giải vì sao thơ tống biệt, hay chính xác hơn là thơ 'tống hành tặng biệt' (tiễn chân và từ biệt), lại chiếm một phần lớn trong văn học cổ điển. Lí Bạch, với tính cách cởi mở và cuộc đời phong lưu, đã viết rất nhiều bài thơ về đề tài tiễn biệt. Ông thường là người đưa tiễn, và có đến 150 bài thơ bắt đầu bằng 'tống' hoặc 'biệt'.

Trong số hơn 150 bài thơ tiễn biệt của Lí Bạch, 'Hoàng Hạc Lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng' nổi bật như một tác phẩm xuất sắc. Để hiểu rõ vị trí của bài thơ trong tập hợp thơ tống biệt của Lí Bạch, ta cần nhìn toàn cảnh:

Cố nhân tây từ Hoàng Hạc lâu,
Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu.

(Bạn từ lầu Hạc lên đường,
Giữa mùa hoa khói Châu Dương xuôi dòng)

Ở hai câu đầu, nhà thơ thường mô tả một cách đơn giản hoàn cảnh hoặc lý do chia tay. Ngôn từ không chỉ tự nhiên mà còn chính xác. Các dòng sông lớn ở Trung Quốc thường chảy theo hướng tây-đông, và Hoàng Hạc Lâu nằm ở phía trên dòng, vì vậy việc dùng từ 'tây' trước 'từ' và 'há' trước Dương Châu là rất hợp lý. Động từ 'từ' (từ biệt) mang ý nghĩa biểu cảm cao, và việc sử dụng 'cố nhân' không chỉ thể hiện sự tiễn biệt mà còn gợi cho độc giả hình dung về cảnh tiễn bạn từ lầu Hoàng Hạc, nơi người ở vẫn tiếp tục dõi theo bạn từ xa.

Hai câu đầu được coi là 'lệ cú' (câu đẹp), nhưng hai câu sau mới là phần tinh túy của bài thơ. Lí Bạch thường sử dụng cảnh để thể hiện tình cảm (dụng cảnh kết tình), với các thủ pháp như so sánh, nhân cách hóa, và đồng nhất tình và cảnh. Lần tiễn Mạnh Hạo Nhiên, lòng nhà thơ cũng dâng trào cảm xúc, và hai câu thơ mở đầu nêu rõ người ra đi và hoàn cảnh tiễn biệt, nhưng vẫn ẩn chứa nỗi lưu luyến sâu sắc.

Chưa lâu sau khi rời quê, Lí Bạch đã gặp gỡ và kết giao với Mạnh Hạo Nhiên, một nhà thơ tiền bối nổi tiếng. Lí Bạch luôn tôn kính và ngưỡng mộ bạn:

Ngô ái Mạnh phu tử
Phong lưu thiên hạ văn.

(Ta yêu Mạnh phu tử
Đã nổi tiếng phong lưu khắp thiên hạ)

Quan hệ đặc biệt này được thể hiện rõ qua từ 'cố nhân'. Lí Bạch tiễn bạn không phải ở quê nhà mà tại một địa điểm nổi tiếng, và cuộc tiễn biệt diễn ra trong không khí phồn vinh của thời Đường. Bạn ra đi trong một ngày xuân đẹp, đến Dương Châu, thành phố nổi tiếng thời đó. Qua bài thơ, ta không chỉ cảm nhận được nỗi bịn rịn mà còn thấy sự hân hoan của người tiễn.

Có phàm viễn ảnh bích không tận
Duy kiến trường giang thiên tế lưu.

(Bóng buồm đã khuất bầu không,
Trông theo chỉ thấy bóng sông bên trời.)

Hai câu thơ này hòa quyện tình cảm và cảnh vật. Tình cảm của Lí Bạch không gì sánh được, không thể so sánh với sông Trường Giang hay bầu trời. Cảnh vật vẽ ra là một quá trình chuyển động xa của con thuyền và sự ngóng trông của người tiễn. Dù sông Trường Giang có đông đúc, Lí Bạch chỉ tập trung vào chiếc buồm của bạn. Hai câu cuối, bên ngoài mô tả người ra đi nhưng thực chất là tâm trạng người ở lại. Đây là một mẫu mực của thi pháp Đường, thể hiện sự hòa quyện giữa cảnh và tình, sự hàm súc và tinh tế trong thơ.

Những khoảnh khắc chia tay luôn để lại trong lòng người đi và người ở những nỗi niềm sâu lắng và tiếc nuối vô hạn. Mỗi cuộc chia li như thế, dù trong hàng nghìn nhà thơ Đường, đều mang dấu ấn khó quên. Có lẽ chính vì vậy mà sự vô thường của đời sống lại khiến các thi nhân viết nên những tác phẩm bất hủ về đề tài này. Một trong số những bài thơ tiêu biểu là 'Hoàng Hạc Lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng' của Lý Bạch.

Lý Bạch, được mệnh danh là Thi Tiên của thơ Trung Quốc, đã đóng góp nhiều cho thơ ca cả thời Đường và hậu thế. Trong khi Đỗ Phủ được xem là nhà thơ của hiện thực, thì Lý Bạch lại nổi bật với phong cách lãng mạn, trí tưởng tượng phong phú và bút pháp tài hoa. Ông thường viết về thiên nhiên, chiến tranh, tình yêu và tình bạn, trong đó có cả sự chia ly. Các bài thơ tống biệt của ông không chỉ thể hiện tình bạn mà còn phản ánh sâu sắc tâm trạng và tư tưởng của tác giả. Bài thơ này cho thấy diện mạo tinh thần phong phú của nhà thơ.

Hai câu đầu là bức tranh chia ly cụ thể và sinh động:

• “Cố nhân tây từ Hoàng Hạc lâu,
• Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu”

Chỉ qua vài từ, tất cả các yếu tố đều hiện lên rõ nét: người tiễn – Lý Bạch; người ra đi – Mạnh Hạo Nhiên; điểm đến – Dương Châu, thành phố sầm uất thời Đường; điểm xuất phát – lầu Hoàng Hạc, gắn liền với truyền thuyết về hạc vàng bay về cõi tiên, mang đến vẻ đẹp thanh tao và sâu lắng; thời gian – giữa tháng ba, mùa xuân rực rỡ. Cảnh chia ly trong mắt tác giả vừa buồn cổ kính, vừa sáng đẹp, lãng mạn.

Nếu chỉ đơn thuần tái hiện cảnh chia ly, thì bút pháp của Thi Tiên chưa đủ để làm nên điều kỳ diệu. Ở đây, còn chứa đựng sự trân trọng và tình cảm sâu sắc dành cho bạn. “Cố” không chỉ là cái đã qua mà còn là sự vững bền, bền lâu. Động từ “từ” được sử dụng một cách tinh tế, thể hiện sự tiễn biệt với lòng kính trọng và ân cần. Câu thơ đọc lên trong âm hưởng trang trọng, lắng sâu, phản ánh tình cảm chân thành. Chọn không gian biểu tượng như lầu Hoàng Hạc và Dương Châu không chỉ để tạo nên hình ảnh đẹp mà còn để thể hiện sự lưu luyến, nỗi buồn khi chia xa. Lầu Hoàng Hạc tạo ra không gian lắng đọng, trong khi Dương Châu lại đầy sức sống, khiến tác giả lo lắng cho bạn khi rời xa.

Hai câu cuối, dù có vẻ đơn thuần tả cảnh, nhưng thực chất lại thể hiện tâm trạng người ở lại:

• “Cô phàm viễn ảnh bích không tận
• Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu”

Cánh buồm lẻ loi là dấu hiệu duy nhất của bạn, nhưng sớm bị mất hút trong không gian vô tận. Chỉ còn lại bóng dáng cánh buồm và dòng Trường Giang chảy vào cõi trời, trong khi thi nhân vẫn đứng cô đơn ở lầu Hoàng Hạc, ngập tràn nỗi sầu. Bài thơ khép lại với cái nhìn xa thẳm, mênh mông, hòa quyện giữa cảnh và tình. Lý Bạch khéo léo dùng bút pháp để thể hiện cảm xúc sâu lắng, vượt qua hiện thực. Cánh buồm trở thành biểu tượng của sự chia ly, làm nổi bật tình cảm và nỗi buồn của người tiễn đưa. Cảnh vật và tình cảm hòa quyện, thể hiện sự tuyệt vời của thơ Đường và tài năng của Thi Tiên.

Bài thơ về cảnh chia biệt giữa hai người bạn đã khẳng định tình bạn sâu sắc giữa Lý Bạch và Mạnh Hạo Nhiên. Dù là nỗi buồn, nhưng là nỗi buồn trong sáng, cảm động, không bi lụy mà đầy sâu lắng. Chính tình bạn đẹp đã tạo nên những câu thơ giản dị nhưng tuyệt vời. Tài năng của Lý Bạch không chỉ ở cách sử dụng bút pháp tả cảnh ngụ tình mà còn ở khả năng thể hiện cảm xúc chân thành và tinh tế. Các đặc điểm tiêu biểu của thơ Đường, như “hàm súc khêu gợi” và “ý tại ngôn ngoại”, đều có thể tìm thấy trong thơ của Lý Bạch.

Tài năng của người viết, và cũng là sự công phu trong thơ, chính là “ở ngoài thơ”. Khi tác phẩm kết thúc nhưng ý nghĩa vẫn dạt dào, tình cảm vẫn chân thành, đó mới là một tác phẩm có giá trị, như bài thơ “Hoàng Hạc Lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng” đã làm.