Buzz
Câu hỏi được đặt ra luôn là, người tiêu dùng hiện đang mong đợi điều gì từ thế hệ điện thoại mới sắp ra mắt? Hiệu suất xử lý từ phần cứng? Tỉ lệ màn hình so với diện tích trước là bao nhiêu? Camera trang bị những công nghệ ống kính mới nào? Hay chỉ là về thời lượng pin?Nói về điều đó để khẳng định một sự thực, sự phát triển của ngành công nghệ di động toàn cầu đã biến thành một cuộc đua, mà trong đó, tất cả các thương hiệu phải cố gắng hòa mình vào một khuôn khổ chung, một mẫu thiết kế chung để hy vọng đạt được thành công về doanh thu và doanh số bán hàng.Điện thoại ngày càng mạnh mẽ, màn hình ngày càng sắc nét, chụp ảnh đẹp hơn, pin sử dụng được lâu hơn, nhưng cảm giác nhàm chán cũng trở nên rõ ràng hơn. Khi ra đường, thấy người ta đều cầm trên tay những chiếc điện thoại có khung kim loại và mặt kính hình chữ nhật.Bên trong chúng, các hãng tích hợp những thành tựu xuất sắc nhất của ngành công nghệ, chỉ để tạo ra hiệu suất mạnh mẽ nhất, điểm số benchmark ấn tượng nhất, kết hợp với phần cứng và phần mềm để tạo ra một thiết bị thuyết phục người dùng mua.
Tiếp theo, với áp lực từ việc niêm yết trên sàn chứng khoán, các hãng tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển, chuỗi cung ứng và chiến lược marketing, với mục tiêu cuối cùng là bán ra càng nhiều điện thoại mới càng tốt, để có báo cáo tài chính đẹp và đạt doanh số kỳ vọng.Nếu đạt được mục tiêu đó, thì sẽ lại đặt ra một mục tiêu mới cho quý tiếp theo, và cả hệ thống sẽ tiếp tục hoạt động theo cách được mô tả, không khác gì một kịch bản. Kết quả của cuộc đua được ghi nhận từng quý, thậm chí từng tháng, khi các hãng được xếp hạng dựa trên doanh số bán ra trong cùng một khoảng thời gian.Thậm chí, đến một thời điểm, khi có quá nhiều người nhận ra họ không cần phải thay đổi thiết bị mới vì điện thoại cũ vẫn hoạt động tốt, thì các bản cập nhật hệ điều hành mới được tung ra, đi kèm với những phần mềm và ứng dụng ngày càng nặng, tạo ra áp lực lên phần cứng. Do đó, nhiều người buộc phải mua điện thoại mới để đáp ứng nhu cầu. Điều này được gọi là 'planned obsolescence'.Tất cả những điều trên, nếu không phải do Apple gây ra trực tiếp hoặc gián tiếp, thì ít nhất cũng là một phần của họ.
Không thể phủ nhận cách iPhone đã tạo ra một cuộc cách mạng công nghệ vào những năm đầu thế kỷ XXI. Giống như khi tiến sĩ Karl Benz sáng chế chiếc xe ô tô 4 bánh vào năm 1886, tên là Benz Patent Motor Car, thay đổi cách mà con người di chuyển, iPhone cũng đã tạo ra một thế giới mới. Nó mang lại khả năng kết nối mọi lúc mọi nơi, mọi tiện ích và ứng dụng trong một chiếc điện thoại nhỏ gọn trong túi quần.Trước khi có iPhone, điện thoại di động trông giống như thế này:
Mặc dù điện thoại trước đó có tính năng hạn chế, nhưng thời kỳ đó thực sự là kỷ nguyên hoàng kim của công nghệ di động. Các thiết bị nhỏ xinh dần trở nên mạnh mẽ và phục vụ người dùng tốt hơn. Điều quan trọng nhất là mỗi chiếc điện thoại đều có cá tính riêng, giống như chủ nhân của nó.Tuy nhiên, chỉ vài năm sau khi iPhone được ra mắt, thị trường điện thoại toàn cầu đã thay đổi đáng kể. Điều này rõ ràng nhất qua việc xem xét 9 chiếc điện thoại tốt nhất trong năm 2010, tức là 12 năm trước:
Vào năm 2010, ngành công nghệ di động đã bắt đầu 'đi vào lối mòn'. Các smartphone dạng thanh trở nên phổ biến hơn. Khi 'lối mòn' đã được xác định, các biến đổi tiếp theo đã diễn ra rất dễ đoán: Màn hình trở nên lớn hơn, đến mức cầm nắm cũng trở nên khó khăn. Viền màn hình trở nên mỏng hơn. Sau đó là cuộc đua về cấu hình, với sự xuất hiện của các chip Geekbench 5 và Antutu đạt điểm số cao hơn.
Hôm qua, khi tôi đang trò chuyện với một người bạn, chúng tôi nhận ra một điều: ngành công nghiệp smartphone đã tạo ra những sản phẩm 'all-rounder', có tất cả tính năng tốt nhưng lại không có điểm nổi bật. Mỗi sản phẩm giờ đây chỉ cần một 'điểm bán hàng độc nhất', theo cách của các nhà tiếp thị, nếu không thì khó cạnh tranh.Nhân tiện, tôi muốn chia sẻ lại bài viết mà tôi dịch hôm qua. Dù Carl Pei đang tạo hype cho Nothing phone, nhưng những gì anh ấy nói cũng đúng. Các hãng điện thoại hiện nay đều phải gò mình vào cùng một khuôn khổ để tối ưu hóa doanh số, và do đó, sự sáng tạo đang dần biến mất.Kết quả như đã nói ở trên. Mọi thứ đều trở nên quen thuộc, hình dáng chữ nhật, vật liệu kim loại, nhựa và kính. Khuôn khổ này đã được Apple thiết kế từ 15 năm trước, với thành công của iPhone.Carl đã đề cập đến 'sáng tạo' một cách không thể phủ nhận. Chỉ khi các hãng đảm bảo lợi nhuận từ các sản phẩm truyền thống và tuân thủ theo khuôn khổ thị trường, họ mới có không gian để sáng tạo. Đó là khi chúng ta thấy ra Galaxy Z Fold, Z Flip, và Moto Razr 2020...
Đó chính là cách mà Nokia ngồi trên ngôi vương cho đến khi iPhone được giới thiệu vào ngày 9/1/2007. Doanh số của các mẫu như 1100, 3210 hay 1110 rất lớn, cho phép họ có khả năng tài chính để thực hiện những dự án độc đáo nhất. Anh em còn nhớ các mẫu như 7600 hình chiếc lá, 7280 hình thỏi son, hoặc ước mơ về N93 không?Tuy nhiên, áp lực từ thị trường và chi phí nghiên cứu phát triển sản phẩm, cũng như chi phí sản xuất điện thoại, đã khiến các hãng ngần ngại với khái niệm “sáng tạo”. Họ không thể đặt cược hết tất cả, dồn hết nguồn lực vào việc tạo ra một thiết bị mới, nơi mà các kỹ sư có quyền quyết định, trong khi các nhân viên kế toán không có quyền tham gia quyết định.Mục tiêu là tạo ra một sản phẩm làm thay đổi thị trường giống như iPhone đã làm được 15 năm trước. Một sản phẩm như vậy có thể dẫn đến hoặc thành công lớn, hoặc thất bại lớn, như trường hợp của BlackBerry.Dù nói là 50/50, nhưng trong thị trường smartphone hiện nay, thực tế có lẽ là 0.05/9.95. Thậm chí, Apple cũng đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm “iPhone tiếp theo” để duy trì doanh thu, khi sức hút và doanh số của iPhone có dấu hiệu giảm sút. Vì vậy, các hãng khác càng khó có thể đạt được điều đó.Tại sao các hãng lại cảm thấy khó chịu với việc phát triển một dự án điện thoại thực sự độc đáo và sáng tạo? Câu trả lời không chỉ đơn giản nằm ở xu hướng thị trường và khung cảnh của ngành công nghiệp điện thoại.
Các thiết bị ngày càng mạnh mẽ, nhưng cũng đồng nghĩa với chi phí. Hãy so sánh với lúc iPhone ra mắt: “Sức mạnh của chip trong chiếc iPhone đầu tiên mạnh gấp 120 lần máy tính đã đưa con người lên mặt trăng.” Để đạt được điều này, phải trả giá cao, và kinh tế cũng phải tham gia vào cuộc chơi.Một ví dụ gần đây là việc Xiaomi và Sony hợp tác sản xuất chip cảm biến 1' cho chiếc Xiaomi 12S Ultra, với kinh phí lên đến 15 triệu USD. Đây là số liệu đáng kể và cần phải được kế hoạch kỹ lưỡng để tạo lợi nhuận từ sản phẩm.
Đối với các hãng khác, họ lựa chọn cách đơn giản hơn bằng việc sử dụng linh kiện có sẵn từ các đối tác, sau đó kết hợp chúng vào thiết kế để tạo ra điện thoại di động. Toàn bộ hệ thống chuỗi cung ứng smartphone trở thành một cỗ máy hoạt động mạnh mẽ, sản xuất hàng triệu linh kiện tiêu chuẩn hóa. Đáng kinh ngạc là một nhà cung cấp có thể làm việc với nhiều hãng điện thoại cùng một lúc: Apple, Oppo, Samsung, Xiaomi…
Trong chuỗi cung ứng, mỗi hãng đảm nhận một vai trò khác nhau. Có hãng sản xuất SoC, hãng sản xuất panel màn hình, hãng sản xuất pin, chip kết nối sóng viễn thông và ăng ten, cũng như sản xuất các linh kiện nhỏ khác như khay SIM và nút bấm trên sườn máy. Mọi thứ diễn ra như một guồng máy, chỉ thay đổi theo từng thông số kỹ thuật và số liệu cụ thể của từng linh kiện.
Thậm chí cả việc lắp ráp linh kiện nhỏ từ hàng nghìn nhà sản xuất để tạo ra sản phẩm cuối cùng cũng được thực hiện bởi các đơn vị sản xuất theo đơn đặt hàng như Foxconn, Pegatron, Wistron. Ngoài ra còn có các đơn vị ODM, sẵn lòng sản xuất điện thoại cho bất kỳ hãng nào muốn, chỉ cần sử dụng thiết kế có sẵn của họ và đặt logo lên sản phẩm: Longcheer, Huaqin, Wingtech…
Đã gần 25 năm kể từ khi Tim Cook đến Apple, xây dựng chuỗi cung ứng sản phẩm công nghệ, để Steve Jobs an tâm trong căn phòng làm việc của mảng thiết kế cùng Jony Ive, cho ra đời iPod, MacBook, và iPhone. Hai bộ não, một sáng tạo, một kinh doanh đã làm nên Apple, cái tên nổi tiếng nhất trong làng công nghệ. Jobs khiến Apple được mọi người yêu mến, còn Cook mang lại thành công tài chính như ngày hôm nay.
Kiến trúc chuỗi cung ứng giúp Apple thành công và buộc các hãng khác phải đi theo một hướng chung: “Không đánh bại được họ? Hãy tham gia cùng luôn.” Khi mọi người tận dụng chuỗi cung ứng với hàng nghìn công ty sản xuất linh kiện, sự tương đồng trong từng chiếc điện thoại là không thể tránh khỏi.
Muốn tạo ra điều mới lạ, sáng tạo và đột phá như Sony và Xiaomi, tốn rất nhiều tiền, mà không ai đảm bảo hãng sẽ hồi vốn, chứ đừng nói là có lời. Thay vì hàng năm ra mắt những chiếc máy thiếu cá tính nhưng đảm bảo doanh số, tại sao không thử một cú nhảy lớn?
Sau 15 năm kể từ Steve Jobs giới thiệu chiếc iPhone đầu tiên tại sự kiện Macworld 2007, sự thú vị của thế hệ smartphone ban đầu dần chuyển thành sự buồn chán, và tôi cũng không phải là ngoại lệ.
iPhone trong 15 năm qua cũng không tránh khỏi sự đồng điệu. Mỗi đời iPhone mới phải mạnh mẽ hơn đời trước, nhưng khoảng cách cảm xúc giữa chúng đang thu hẹp. iPhone 11 lên 12 chỉ mang lại sự chênh lệch nhỏ về thiết kế. iPhone 12 lên 13 càng ít tạo ra sự khác biệt hơn, mặc dù cải tiến về chất lượng máy và ảnh chụp.
Khi cuộc đua công nghệ chậm lại, không còn những bước đột phá như trước nữa. Không còn những thay đổi lớn như từ iPhone 3GS lên iPhone 4, hoặc từ iPhone 5 lên iPhone 6 Plus. Thậm chí cả việc giới thiệu iPhone X cũng không mang lại sự mới mẻ như trước, chỉ là thay đổi một phần về thiết kế và chức năng.
Khi nhắc đến điều này, tôi tin rằng nhiều người sẽ nhớ lại những kỷ niệm và cảm xúc xưa.
Dù vậy, sự đồng điệu của iPhone và hệ sinh thái iOS vẫn là tiêu chuẩn của điện thoại di động, mặc dù được nâng cấp liên tục từ hiệu năng đến kết nối. Tính năng mới được thêm vào qua từng phiên bản iOS mới.
Không phải ai cũng cần tất cả các tính năng đó, nhưng công nghệ tốt nhất thường là những điều nhỏ nhặt và hữu ích nhất. Từ thanh toán trực tuyến đến 5G và theo dõi sức khỏe, iOS cung cấp đầy đủ.
Không chỉ riêng iPhone, mà tất cả các hãng điện thoại đều nhắm tới mục tiêu đó, mang lại những sản phẩm đẹp hơn, tốt hơn, và hữu ích hơn. Nhưng sự sáng tạo và đổi mới luôn phải tuân theo xu hướng của ngành công nghiệp. Và cái khuôn khổ đó ảnh hưởng đến cả hình dáng và tính năng của từng chiếc điện thoại từ khi chỉ là những đường nét đầu tiên trên giấy của các nhà thiết kế.
Tôi luôn biết ơn những kỹ sư tại Apple đã tạo ra một sản phẩm góp phần thay đổi cách công nghệ phục vụ con người. Nhưng đồng thời, tôi cũng cho rằng, để giảm bớt sự háo hức quá mức về thị trường smartphone như hiện nay, đó cũng là trách nhiệm của chính hãng.
Nhân dịp này, tôi muốn chia sẻ với mọi người rằng anh trai tôi đang tổ chức một sự kiện kỷ niệm 15 năm ra mắt iPhone lần đầu tiên. Anh ấy tặng mọi người một chiếc iPhone XR. Để tham gia, chỉ cần nhấn vào liên kết bên dưới và chia sẻ những kỷ niệm đáng nhớ nhất của bạn với chiếc điện thoại Apple. Chúc mọi người may mắn nhé!
Deeptalk là loại bài viết phân tích sâu, với nội dung chất lượng kèm theo đồ họa đẹp mắt, khiến bạn say mê ngay từ cái nhìn đầu tiên. Các hình ảnh trong Deeptalk được tối ưu hóa để bạn có thể thưởng thức thông tin một cách mới mẻ và thú vị hơn bao giờ hết. Hãy chuẩn bị một ly cà phê thơm ngon, và thả mình vào thế giới của Deeptalk, bạn sẽ không thất vọng đâu!
