Buzz
Bài chia sẻ dưới đây được đăng trên trang blog cá nhân của Paul Graham. Ông là một nhà khoa học máy tính, nhà đầu tư mạo hiểm, nhưng nổi tiếng hơn cả với vai trò đồng sáng lập Viaweb và Y Combinator - tổ chức nuôi dưỡng start-up nổi tiếng nhất tại Mỹ. Y Combinator đã hỗ trợ hơn 1,000 start-up và là 'ngôi nhà chung' của những tên tuổi như Dropbox và Airbnb. Bạn có thể đọc những lời khuyên khởi nghiệp từ nhiều nguồn khác nhau, nhưng Y Combinator là một tên tuổi không cần thêm bất kỳ giới thiệu nào khác. Dưới đây là tóm tắt 6 nguyên nhân đầu tiên được đưa ra trong phần 1. (Lưu ý: Mọi chú thích là của tác giả bài viết).
Sau một phiên hỏi đáp Q&A, có một người hỏi tôi về nguyên nhân gây thất bại của các start-up. Sau khi suy nghĩ một lúc, tôi nhận ra rằng đó là một câu hỏi khó trả lời. Nó cũng giống như việc hỏi về điều gì tạo nên sự thành công của start-up - nếu bạn tránh được những nguyên nhân gây thất bại thì bạn sẽ thành công - đó là một câu hỏi quá lớn để trả lời ngay lập tức.
Sau đó, tôi nhận ra rằng việc nhìn nhận vấn đề theo hướng đó có thể hữu ích. Nếu liệt kê những điều bạn không nên làm, bạn có thể tạo ra một 'công thức thành công' bằng cách tránh những điều đó. Tự nhắc mình không làm những điều không nên làm dễ hơn là nhắc mình phải làm những điều cần làm.
Tại cốt lõi, chỉ có một lỗi có thể khiến start-up của bạn thất bại, đó là tạo ra sản phẩm mà không ai cần. Nếu bạn tạo ra thứ mà người khác cần, thì mọi thứ sẽ ổn dù bạn có làm gì đi nữa. Vậy nên dưới đây là danh sách 18 điều khiến cho start-up không tạo ra sản phẩm mà người dùng cần. Gần như tất cả các thất bại đều đi qua một trong 18 'cửa' này.
1. Chỉ Có Một Người Sáng Lập
Bạn đã từng để ý rằng có rất ít start-up thành công khi chỉ có một người sáng lập chứ? Ngay cả những công ty mà bạn nghĩ chỉ có một người sáng lập như Oracle thì sau này lại có nhiều hơn. Điều này không phải là ngẫu nhiên. Một người sáng lập có gì sai? Có lẽ là do họ không thể kêu gọi bạn bè cùng mở công ty với họ, điều này không ổn bởi bạn bè là những người hiểu họ nhất.
Ngay cả khi tất cả bạn bè của họ đều nhìn nhận sai và công ty là một cú đánh cược có lợi thì họ vẫn ở trong tình thế bất lợi. Khởi nghiệp một mình thì quá khó khăn. Ngay cả khi bạn có thể tự làm mọi thứ, bạn vẫn cần người để cùng suy nghĩ, cùng giải quyết những quyết định sai lầm hoặc làm mới tinh thần cho bạn khi mọi thứ không theo ý muốn.
Lý do cuối cùng có lẽ là quan trọng nhất. Những thời điểm khó khăn nhất của một start-up thực sự vô cùng khó khăn mà ít người có thể vượt qua một mình. Khi có nhiều người sáng lập, tinh thần đoàn kết sẽ kết nối họ với nhau. Mỗi người sẽ nghĩ rằng 'Mình không thể làm cho bạn bè thất vọng' và đó chính là nguồn động lực mạnh mẽ nhất mà con người có. Bạn sẽ không thể có được điều đó khi chỉ một mình.
2. Lựa Chọn Sai Địa Điểm
Start-up chỉ có thể phát triển ở một số ít địa điểm. Silicon Valley là nơi thống trị, tiếp theo là Boston, Seattle, Austin, Denver và New York. Ngoài ra, số lượng start-up ở các vùng khác cực kỳ ít. Ngay cả ở New York, số start-up tính theo đầu người có lẽ cũng chỉ bằng một phần 20 so với Silicon Valley. Ở các thành phố như Houston, Chicago hoặc Detroit, con số quá ít.
Tại sao lại có sự chênh lệch lớn như vậy? Có lẽ lý do cũng tương tự như trong các lĩnh vực khác. Đâu là trung tâm thời trang lớn thứ sáu của Hoa Kỳ? Trung tâm lớn thứ sáu về dầu khí, tài chính hay xuất bản? Dù ở đâu và là ai thì khi đứng quá xa khỏi vị trí 'top', việc gọi là 'trung tâm' cũng chỉ là một từ không chính xác.
Có một câu hỏi thú vị là tại sao lại có những thành phố trở thành trung tâm startup nhưng lý do các startup phát triển tại đó cũng giống như trong bất kỳ ngành nào, đó là nơi có các chuyên gia. Tiêu chuẩn cao hơn, mọi người nhiệt huyết hơn với những gì họ làm, người bạn muốn thuê đang sống ở đó, và các ngành công nghiệp hỗ trợ cũng ở đó. Không ai biết chính xác những yếu tố này kết hợp ra sao để có thể giúp tăng trưởng startup ở Silicon Valley và đánh bại con số đó ở Detroit nhưng rõ ràng rằng số startup trên đầu người ở đây cao hơn hẳn những nơi khác.
3. Lựa Chọn Thị Trường Ngách Quá Nhỏ
Hầu hết các doanh nghiệp xin vốn từ Y Combinator đều gặp phải một vấn đề chung: lựa chọn một thị trường ngách quá nhỏ và an toàn vì hy vọng tránh cạnh tranh. Nếu nhìn vào cách những đứa trẻ chơi thể thao, bạn sẽ nhận ra rằng, dưới một mức tuổi nào đó trẻ em thường sợ bóng. Khi bóng tới gần thì phản xạ của chúng là tránh xa. Khi còn là một cầu thủ sân ngoài 8 tuổi, tôi hiếm khi bắt được bóng bởi cứ khi nào bóng bay tới thì tôi lại nhắm mắt và giữ găng tay để bảo vệ mình hơn là để bắt bóng.
Lựa chọn thị trường ngách nhỏ cũng như chiến thuật với trái bóng của cậu bé 8 tuổi là tôi. Nếu muốn làm điều gì đó thực sự tốt thì bạn sẽ phải có đối thủ và bạn sẽ phải đối mặt với họ. Chỉ có thể tránh cạnh tranh bằng cách tránh những ý tưởng hay. Tôi nghĩ tránh những vấn đề lớn theo cách này hầu hết là do vô thức. Không phải là mọi người nghĩ tới ý tưởng lớn nhưng lại lựa chọn ý tưởng nhỏ hơn bởi chúng an toàn hơn. Vô thức thậm chí còn không để bạn nghĩ tới ý tưởng lớn. Giải pháp có lẽ là nghĩ ra ý tưởng mà bạn không can dự vào. Ý tưởng lớn để 'ai đó' thực hiện sẽ như thế nào?
4. Ý Tưởng Phái Sinh
Rất nhiều ứng dụng chúng tôi nhận được là phiên bản bắt chước từ một công ty. Đó cũng là một nguồn ý tưởng nhưng không phải là tốt nhất. Nếu bạn nhìn vào nguồn gốc của mọi startup thành công thì rất ít bắt đầu bằng việc bắt chước công ty khác. Họ lấy ý tưởng từ đâu? Thường thì từ một vài vấn đề cụ thể và chưa được giải quyết mà những người sáng lập khác đã phát hiện ra.
Startup của chúng tôi phát triển phần mềm tạo cửa hàng trực tuyến. Ban đầu, chỉ có vài trang web có thể đáp ứng yêu cầu mua hàng, nhưng thông qua các chuyên gia web và chi phí cao. Chúng tôi nhận thức rằng nếu mua sắm trực tuyến phát triển, các trang này sẽ cần phần mềm giống của chúng tôi. Vì vậy, chúng tôi bắt đầu phát triển phần mềm, mọi thứ đều ngắn gọn và đơn giản như vậy.
Có vẻ như vấn đề lớn nhất cần giải quyết là những vấn đề ảnh hưởng đến cá nhân bạn. Apple ra đời vì Steve Wozniak muốn có một chiếc máy tính. Google ra đời vì Larry và Sergey không thể tìm thấy thông tin họ cần trên mạng, Hotmail ra đời vì Sabeer Bhatia và Jack Smith không thể trao đổi email khi làm việc.
Vậy nên thay vì sao chép Facebook với một số biến thể mà người dùng chắc chắn sẽ bỏ qua, hãy tìm kiếm ý tưởng theo một hướng khác. Thay vì bắt đầu từ một công ty và giải quyết vấn đề mà họ đã giải quyết, hãy tìm kiếm vấn đề và tưởng tượng một công ty sẽ giải quyết vấn đề đó. Mọi người đang phàn nàn về điều gì? Bạn mong muốn điều gì sẽ xuất hiện?
5. Kiên Định
Trong một số trường hợp, thành công đạt được nhờ có tầm nhìn về những gì bạn muốn đạt được và kiên định với chúng bất kể khó khăn nào. Nhưng startup không phải là một trong những trường hợp đó. Cách tiếp cận 'gắn chặt vào mục tiêu' như vậy sẽ hiệu quả với những người muốn giành huy chương vàng Olympic, nơi vấn đề đã được xác định rõ ràng. Startup cũng giống như làm khoa học và bạn cần phải đi theo dấu vết để xem nó dẫn bạn tới đâu.
Đừng quá bảo thủ với ý tưởng ban đầu vì nó có thể hoàn toàn sai lầm. Hầu hết các startup thành công cuối cùng lại là bởi những điều khác hoàn toàn so với những gì họ dự định ban đầu - thường thì khác tới nỗi ta không nghĩ rằng đó là cùng một công ty. Bạn cần phải sẵn lòng khi có ý tưởng hay hơn và phần khó nhất thường là bỏ đi ý tưởng cũ của mình. Thế nhưng việc chuyển sang các ý tưởng mới cũng cần phải được điều chỉnh đúng đắn. Thay ý tưởng mới hàng tuần cũng không kém phần 'chết người'. Liệu có một bài kiểm tra nào bạn có thể thử hay không? Một người nên tự hỏi liệu ý tưởng có thể tiến triển hay không. Nếu trong mỗi ý tưởng mới, bạn có thể sử dụng hầu hết những gì mình đã xây dựng trước đó thì có lẽ bạn đang đi theo một tiến trình mà sớm muộn chúng cũng sẽ gặp nhau tại một điểm. Nếu bắt đầu hoàn toàn từ con số 0 thì có lẽ là dấu hiệu không hay.
May mắn có người bạn để hỏi lấy lời khuyên: người dùng. Nếu bạn muốn thay đổi hướng và người dùng đồng ý, có lẽ đó là điều bạn nên thử.
6. Tuyển dụng Lập Trình Viên Yếu Kém
Tôi quên không đề cập điều này ở đầu danh sách nhưng hầu hết mọi người sáng lập mà tôi biết đều là lập trình viên. Điều này không quan trọng với họ vì nếu phải thuê một người không giỏi, công ty vẫn có thể tiếp tục hoạt động.
Khi nghĩ về nguyên nhân khiến hầu hết các startup thất bại trong lĩnh vực thương mại điện tử của những năm 90, người sáng lập chính là vấn đề chính. Nhiều công ty được thành lập bởi những người kinh doanh, tin rằng việc thuê một lập trình viên sẽ làm dự án thành công. Thực tế là khó khăn hơn nhiều - thậm chí gần như là không thể - bởi những người kinh doanh không thể nhận biết người lập trình giỏi. Họ có thể không nhìn thấy những người tốt nhất vì không ai thực sự giỏi lại thể hiện tầm nhìn của một doanh nhân.
Thực tế lại chứng minh rằng việc chọn người lập trình dựa trên sự tin tưởng của nhà kinh doanh (dựa trên hồ sơ - chứng chỉ Microsoft Certified Developer chẳng hạn) thường không hiệu quả. Khiến họ không hiểu vì sao startup của họ thất bại trong khi đối thủ lại phát triển mạnh mẽ. Vậy làm thế nào để chọn lập trình viên giỏi khi bạn không phải là lập trình viên? Có lẽ không có câu trả lời chính xác, chỉ có thể nói rằng, bạn cần tìm kiếm một lập trình viên giỏi để giúp bạn tuyển dụng.
Ghi Chú:
(1) Đây không phải là danh sách tất cả những lý do khiến start-up thất bại mà chỉ là những lý do mà bạn có thể kiểm soát được. Có một số vấn đề nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn, như vận đào hoa chẳng hạn.
