Buzz
Hai người đàn ông chỉ tuân theo hợp đồng thôi, họ có sai đâu?
Ba thập kỷ trước, có tổng cộng 28 người may mắn được ký hợp đồng “ngọt” nhất trong lịch sử hàng không: họ mua vé bay hạng thương gia trọn đời mang tên AAirpass của hãng American Airlines. Với giá cực kỳ hời chỉ 250.000 USD (tương đương khoảng 560.000 USD vào năm 2019), AAirpass cho phép hành khách bay hạng nhất suốt đời. Hơn nữa, chỉ với phụ phí 150.000 USD, chủ nhân của AAirpass có thể mang thêm bất kỳ ai lên bay hạng nhất cùng mình.
Tỷ phú Mark Cuban, một trong số 28 người may mắn, nói rằng “đây là một trong những thỏa thuận hời nhất tôi từng làm trong đời”.
Có người được hưởng lợi, chắc chắn cũng có người “bị hại”, và đó chính là hãng hàng không American Airlines. Họ lỗ hàng triệu USD mỗi năm chỉ vì có một số hành khách bay hạng nhất liên tục, nên họ cố gắng thu hồi lại những AAirpass đã phát hành. Việc ngồi ở ghế cao hơn cả hạng thương gia và có quyền bay miễn phí suốt đời, không một hãng hàng không nào chịu nổi.
Chiếc vé trọn đời huyền thoại.
Bắt đầu câu chuyện như sau: Vào năm 1981, American Airlines đang đối mặt với nguy cơ phá sản …
Không chỉ American Airlines mà cả ngành hàng không Mỹ đều đối mặt với thách thức từ Luật Bãi Bỏ Quy định Hàng Không năm 1978, khiến cạnh tranh tăng lên, hãng lớn không còn độc quyền đường bay và phải cạnh tranh với hãng nhỏ hơn. American Airlines đã thua lỗ 76 triệu USD vào năm 1980 do cạnh tranh khốc liệt hơn và giảm giá vé đột ngột; sau đó hãng này mất lòng tin của công chúng.
Chủ tịch mới của American Airlines, Robert Crandall, có một phương án mới lạ: bán vé trọn đời với giá 250.000 USD cho nhóm hành khách giàu có nhất. Tuy nhiên, kế hoạch này không suôn sẻ như mong đợi.
“Ban đầu ý tưởng là bán vé trọn đời cho các tổ chức mua cho những người phải đi lại nhiều. Nhưng như thường lệ, quần chúng thông minh hơn tập đoàn lớn nhiều. Họ tận dụng vé trọn đời này tối đa”, Crandall nói.
Vào năm 1994, AA dừng phát hành AAirpass; nhưng vẫn có 28 người may mắn sở hữu loại vé này.
Thượng đẳng trong khoang hạng nhất
Steve Rothstein, một nhà đầu tư tại Chicago, là một trong những hành khách thân thiết của American Airlines. Rothstein thu hút sự chú ý của hãng.
“American Airlines liên hệ với tôi và nói rằng, dựa trên tần suất bay của tôi, AAirpass sẽ là một đầu tư tốt”, Rothstein nói. “Đó như một loại trái phiếu: họ trả cho tôi dưới dạng vé máy bay thay vì tiền mặt. Họ cần tiền và họ có thể cho tôi dặm bay”.
Trong một sự kiện ủng hộ trẻ em mắc ung thư, ông Rothstein đã phát biểu. Sự kiện được tổ chức bởi American Airlines.
Với giá ưu đãi 383.000 USD, Rothstein đã mua được AAirpass cùng với vé hành khách kèm theo. Mặc dù American Airlines có lẽ vui vẻ với khoản tiền cứu cánh trong thời gian tài chính khó khăn, nhưng trong 25 năm sử dụng vé AAirpass trọn đời, Steve Rothstein đã bay hơn 10.000 lần. Điều này cho thấy rõ ai đang là người 'vắt sữa' ai.
Rothstein đã bay hàng ngàn lượt tới New York, Los Angeles và San Francisco. Ông thường xuyên ghé thăm London, thậm chí có khi nhìn thấy sương mù hơn 10 lần mỗi tháng. Có những lúc rảnh rỗi, ông còn bay tới Ontario chỉ để thưởng thức một chiếc sandwich địa phương. Và nhiều khi cảm thấy tâm hồn thiện lương, ông đã mời một người lạ gặp ở sân bay lên khoang hạng nhất cùng mình.
“Hợp đồng ghi rõ là vô tận, không hạn chế thời gian. Vì sao phải lìa xa điều đã được ghi chép?”, ông nói.
Theo tài liệu từ American Airlines, đây là những nơi mà Steve Rothstein thường lui tới:
New York: 1.000 chuyến
San Francisco: 500 chuyến
Los Angeles: 500 lượt đi
London: 500 lượt đi
Tokyo: 120 lượt đi
Paris: 80 lượt đi
Sydney: 80 lượt đi
Hong Kong: 50 lượt đi
Ảnh bên trái: ông Rothstein và vợ trong chuyến du lịch quanh thế giới đầu tiên của họ. Ảnh bên phải: ông Rothstein đứng ở Los Angeles.
Nhìn về phía Texas, ta thấy một nhân viên tư vấn có tên là Jacques Vroom quyết định đầu tư một khoản tiền lớn hơn khả năng chi trả của mình, 400.000 USD cho vé AAirpass trọn đời và vé cho người đi kèm. “Trong cả cuộc đời, tôi chưa bao giờ dám chi tiêu đến 400.000 USD cho bất cứ thứ gì. Nhưng cuối cùng tôi đã đồng ý vay tiền với lãi suất 12% trong 5 năm, vì tôi tin rằng chiếc vé này sẽ mang lại nhiều lợi ích cho tôi trong cuộc sống”, Vroom nói.
Và ông cũng tận dụng hoàn toàn cơ hội mà cuộc đời ban tặng: trong 20 năm tiếp theo kể từ khi nhận vé, ông bay được khoảng 3.200.000 kilomet mỗi năm, tương đương với việc bay 2.772 lượt giữa Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh mỗi năm.
Ông Vroom sử dụng AAirpass để theo dõi mọi trận đấu mà con trai thi đấu ở bờ Đông. Ông ghé qua Pháp, qua Anh chỉ để trưa với bạn. Khi con gái ông phải làm bài tập về văn hóa Nam Mỹ, ông đưa cô bé tới Buenos Aires để xem rodeo, và ngày hôm sau ông lại bay về nhà khoang hạng nhất.
Giống như Rothstein, ông Vroom tin tưởng vào những từ ngữ được viết trong hợp đồng. “Họ sử dụng những từ như ‘không giới hạn’ và ‘trọn đời’. Nhưng rồi, lũ quản lý đó lại tước mất cái vé đó đi”.
Hợp đồng AAirpass của ông Rothstein.
Đối với hai người đàn ông mua vé trọn đời, “lũ quản lý đó” chính là kẻ lừa đảo
Năm 2007, Mỹ lại một lần nữa đối mặt với khủng hoảng tài chính. Trong quá trình điều tra lỗ hổng khiến công ty thua lỗ liên tục, American Airlines tìm lại hồ sơ về những chiếc vé trọn đời cũ, hai cái tên Steve Rothstein và Jacques Vroom lộ diện.
Hãng hàng không ước tính rằng hai ông Rothstein và Vroom đã chi tiêu khoảng 1 triệu USD mỗi năm của hãng, bao gồm cả thuế, phí dịch vụ và tổn thất về vé máy bay trong mỗi chuyến đi du ngoạn như vậy. American Airlines đã tìm cách thu hồi lại hai vé AAirpass.
CEO của Southwest là Herb Kelleher (trái) và chủ tịch Robert Candall (phải) của American Airlines.
Phóng viên Ken Bensinger của tờ Los Angeles Times là người khám phá ra tài liệu cũ ghi lại vụ việc đòi lại những chiếc vé độc đáo này: theo những gì được ghi lại, Rothstein đã đặt chỗ tới 3.000 lần trong vòng 4 năm và hủy tới 2.500 chuyến, trong khi Vroom thỉnh thoảng nhận tiền từ người khác để đặt vé hộ.
Mặc dù hợp đồng ban đầu không cấm hành vi này, nhưng American Airlines vẫn coi đây là “hoạt động lừa đảo”, và đã phát động một chiến dịch để đẩy lùi Rothstein và Vroom.
Tháng Bảy năm 2008, khi đang di chuyển bên trong sân bay Heathrow tại London, Vroom đã bị nhiều đặc vụ áp sát và bị đưa về địa phương; vài tháng sau, Rothstein bị giữ lại khi đang chuẩn bị lên máy bay tại Chicago. Cả hai đều bị tước vé trọn đời và bị cấm bay American Airlines.
Cả hai “thợ vắt sữa bò” chuyên nghiệp này đều đã kiện American Airlines vì vi phạm hợp đồng, nhưng rồi họ đều bại trận trước “hàng triệu luật sư của hãng”. Mặc kệ việc American Airlines cũng không mấy thành công: họ đã phải tuyên bố phá sản và tái cơ cấu lại công ty vào năm 2011. Bây giờ họ cũng ổn định hơn nhiều rồi.
Cả Rothstein và Vroom đều không nhận lại được chiếc vé đặc biệt. Ngoài họ, còn một người thứ ba cũng bị thu hồi AAirpass. Các khách hàng còn lại, bao gồm cả tỷ phú Mark Cuban, vẫn được giữ lại vé của họ.
Phía trên là thông báo hủy vé AAirpass của ông Rothstein từ American Airlines, phía dưới là bức thư biểu dương của Robert Randall gửi ông Rothstein.
Nhìn lại quãng thời gian đó
Thời kỳ của AAirpass là biểu tượng cho sự biến động trong ngành hàng không. Chiếc vé trọn đời xuất hiện khi cả ngành đang lao đao, các hãng chiến đấu từng phần để thu hút khách hàng; có nơi thậm chí cung cấp những tiện ích... mà không ai ngờ đến, như việc dùng bữa trên không.
Nhưng bây giờ, mọi thứ đã thay đổi. Khách hàng đấu giá để có một chỗ trên máy bay đã là điều đáng mừng với họ, không cần phải quan tâm đến hạng ghế nữa. Thời đại đang thay đổi nhanh chóng...
Và trong thời đại này, không ai đi máy bay dân dụng để đi ăn trưa ở Paris nữa, mọi người đã chuyển sang sử dụng máy bay riêng.
Dựa trên bài viết của Zachary Crockett cho The Hustle, ảnh ông Steve Rothstein được cung cấp bởi con gái ông, Caroline Rothstein cho The Guardian
