Buzz
Khi xem thời gian trên những tấm lịch treo tường, chúng ta thường bắt gặp cụm từ “tiết khí”. Theo đó, mỗi một năm sẽ có 24 khí tiết tương ứng với 4 mùa xuân, hạ, thu, đông. Thế nhưng không được mấy người hiểu chính xác cụm từ này có ý nghĩa gì? Cách tính của chúng như thế nào?
Đôi nét cần biết về tiết khí trong năm
Tiết khí được sử dụng rộng rãi trong các công tác lập lịch thuộc nền văn minh Phương Đông như: Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam, Triều Tiên để đồng bộ hoá các mùa. Vậy Tiết khí thật ra là gì?
Tiết khí là gì? Có bao nhiêu tiết khí trong năm?
Tiết khí thực chất là 24 điểm đặc biệt trên quỹ đạo chuyển động của Trái Đất khi quay xung quanh mặt trời. Khi ta chia mặt phẳng thành 360 độ thì tương ứng mỗi một tiết khí cách nhau 15 độ. Ngày bắt đầu một tiết khí là những ngày mặt trời ở các vị trí toạ độ nhất định.
Theo đó, trong một năm có 24 tiết khí theo lịch vạn niên. Đó là những ngày mà mặt trời nằm ở các kinh độ: 0°, 15°, 30°, 45°, 60°, 75°, 90°, 105°, 120°, 135°, 150°, 165°, 180°, 195°, 210°, 225°, 240°, 255°, 270°, 285°, 300°, 315°, 330°, 345° so với Trái Đất.
Khi ta chia mặt phẳng thành 360 độ thì tương ứng mỗi một tiết khí cách nhau 15 độ
Có 2 yếu tố làm ảnh hưởng tới khoảng cách giữa các tiết khí cạnh nhau:
Vì vậy, khoảng cách giữa 2 tiết khí gần nhau sẽ dao động trong khoảng 14-16 ngày. Ta có thể quan sát kỹ hơn bảng phân chia khí tiết trong hình dưới đây:
Bảng phân chia tiết khí trong năm
Ví dụ: ngày Lập Xuân là ngày 4 hoặc mùng 5 tháng 2 dương lịch. Khi đó, mặt trời nằm ở vị trí 315 độ trên mặt phẳng không gian của trái đất mà ta quan sát được. Sau ngày Lập Xuân, kéo dài đến ngày 19 hoặc 20 tháng 2. Khi ấy mặt trời đã chuyển sang vị trí 330 độ, có nghĩa là đã kết thúc tiết Lập Xuân bắt đầu bước vào tiết Vũ Thuỷ.
Có một điều thú vị rằng, hầu hết học giả tại Việt Nam đều cho rằng “tiết” và “khí” là 2 phần riêng biệt. Chúng luôn phiên đan xen lẫn nhau, cứ một “tiết” (trung khí) là lại tới một “khí” (tiết khí), bắt đầu từ tiết lập xuân. Tuy nhiên, để cho dễ hiểu và ứng dụng thì ngày nay chúng ta vẫn thường gọi chung là tiết khí, hoặc ngắn gọn là tiết.
Phân loại 24 tiết khí trong năm
Theo cổ đại, 24 tiết khí tương ứng 24 mốc thời gian cụ thể và tương ứng với 4 mùa trong năm. Chúng được người xưa phân loại dựa vào 4 tiêu chí như sau:
Ý nghĩa 24 tiết khí đối với phong thuỷ và đời sống
24 khí tiết trong năm được ứng dụng rộng rãi trong phong thuỷ và đời sống thường ngày. Theo nhiều nguồn ghi chép, cách đây từ Triều Hán Trung Quốc đã biết ứng dụng 24 tiết khí cho việc sản xuất nông nghiệp.
Bởi lịch tiết thường bắt đầu vào những ngày tương đối cố định theo lịch dương, lại phản ánh đúng với trạng thái tiết Trời và khí hậu. Vì vậy, người nông dân dễ dàng dùng lịch này để chuẩn bị canh tác trồng trọt theo thời tiết mỗi mùa.
Ví dụ như vụ Xuân thường được gieo trồng vào tiết Vũ Thuỷ, phòng chống sâu bệnh vào tiết Kinh Trập, vào tiết Mang chủng thì bắt đầu thu hoạch,…
Thậm chí, nhiều nơi vẫn duy trì thực hiện lễ cúng bái theo văn hoá nông nghiệp như lập xuân, lập hạ. Với ước mong một mùa màng thắng lợi, bội thu, mang lại sự sung túc cả năm. Bên cạnh đó, kết hợp lịch tiết trong chăn nuôi giúp phòng tránh dịch bệnh cho gia súc, gia cầm, thuỷ hải sản,..
Ngoài ra, 24 tiết khí trong năm cũng là sản phẩm văn hoá tinh thần được dân gian dày công mà kết lại. Nó còn là nguồn tham khảo hữu ích để mọi người xem được ngày tốt xấu.
Còn đối với phong thuỷ, lịch tiết khí chiếm vai trò rất lớn trong việc xác định lá số tứ trụ, độ vượng suy ngũ hành trong các bộ môn phong thuỷ. Ví dụ như bát tự, tứ trụ, Quỷ cốc, Đồ hà lạc thư,…
Tên gọi, ý nghĩa, cách tính của 24 tiết khí trong năm
24 tiết khí được đặt dựa trên dự báo của thiên văn, khí hậu và công tác sản xuất nông nghiệp của người nông dân. Vậy ý nghĩa thực sự và cách tính của 24 tiết khí này thế nào?
Tiết khí mùa xuân
Mùa xuân bao gồm 6 tiết khí theo thứ tự lần lượt là: Tiết Lập Xuân, tiết Vũ Thủy, tiết Kinh Trập, tiết Xuân Phân, tiết Thanh Minh và tiết Cốc Vũ.
Tiết Lập Xuân, tiết Vũ Thủy, tiết Kinh Trập, tiết Xuân Phân, tiết Thanh Minh và tiết Cốc Vũ thuộc mùa xuân
Tiết Lập Xuân – Tiết khí thứ 1 trong 24 tiết khí
Tiết Lập xuân thường được bắt đầu từ ngày 4/2 hoặc 5/2 dương lịch hằng năm, khi kết thúc tiết Đại hàn. Và được kết thúc vào 18/02 hoặc 19/02 khi tiết Vũ Thuỷ bắt đầu. Tiết Lập xuân bắt đầu khi mặt trời đang ở vị trí 315 độ.
Ý nghĩa: “Lập” trong tiết Lập Xuân có nghĩa là sự khởi đầu, xác lập. Còn “Xuân” chính là mùa xuân. Hiểu một cách đơn giản, Lập Xuân tức sự khởi đầu của một mùa xuân, đánh dấu bắt đầu của một năm mới.
Đây là thời điểm được “mong chờ” nhất năm để bắt đầu mọi điều may mắn và tươi mới. Đất trời hân hoan hoan, cây cối sinh sôi đâm chồi nảy lộc, vạn vật được bước vào chu kỳ mới cho sự sống của mình.
Tiết Vũ Thủy – Tiết khí thứ 2 trong 24 tiết khí
Tiết Vũ thuỷ thường được bắt đầu vào ngày 19/02 hoặc 20/02 theo lịch dương hằng năm, khi mặt trời chạm mốc 330 độ.
Ý nghĩa: Tiết Vũ Thuỷ thường được bắt đầu bằng những cơn mưa hạt nhỏ li ti. Khoảng thời gian này mưa nhiều, trời âm u ám, những con gió xuân cũng bắt đầu xuất hiện.
Độ ẩm và ánh sáng ánh sáng này phù hợp cho cây cối và muôn loài sinh sôi, phát triển. Tiết Vũ Thuỷ cũng khoảng thời gian thuận lợi để người nông dân cấy cày, bắt đầu một mùa vụ tươi tốt mới.
Do đó, đây được coi là thời gian đẹp cho việc động phòng hoa chúc. Âm dương cân bằng, thiên thời – địa lợi – nhân hòa là điều kiện lý tưởng cho việc thụ thai. Những cặp vợ chồng đang mong ngóng tin vui nên chủ động sinh con trong tiết Vũ Thuỷ.
Nếu bạn ở Miền Bắc, bạn sẽ cảm nhận rõ nhất sự thay đổi của khí hậu này. Những đợt mưa liên tục làm cho không khí ẩm ướt và không có tia nắng nào để làm khô mọi thứ. Đối với nhiều người, đây là loại thời tiết khiến họ cảm thấy rất khó chịu vì hiện tượng 'ẩm mốc' đã bắt đầu xuất hiện.
Tiết khí Kinh Trập – Tiết thứ ba trong chuỗi 24 tiết khí
Tiết khí Kinh Trập thường bắt đầu vào ngày 06/03 hoặc 07/03 theo lịch dương hằng năm, khi mặt trời nằm ở vị trí 345 độ.
Ý nghĩa: “Kinh” trong Kinh trập mang ý nghĩa kích thích, đánh thức; “Trập” tức là sâu bọ, côn trùng. Kinh trập hiểu đơn giản là mùa “sâu tỉnh giấc”, là lúc sâu bọ tỉnh dậy sau giấc ngủ đông. Thời tiết lúc này ấm áp, bầu trời trong xanh, sáng sủa.
Bắt đầu bùng nổ sức sống và gieo rắc hỗn loạn vào mùa xuân của nông dân. Vì vậy, người làm nông cần thực hiện các biện pháp phòng trừ sâu bệnh để mùa màng trở nên phong phú. Đồng thời, trong tiết Kinh Trập, cũng là thời điểm quan trọng để đề phòng các bệnh tật cho gia súc và gia cầm. Việc làm sạch chuồng trại, khử trùng là rất quan trọng.
Trong tiết Kinh Trập, người làm nông cần thực hiện các biện pháp phòng trừ sâu bệnh để đảm bảo mùa màng trở nên thịnh vượng
Tiết Xuân Phân – Tiết thứ tư trong chuỗi 24 tiết khí
Tiết Xuân Phân bắt đầu từ ngày 21/3 hoặc 23/3 theo lịch dương, tiếp theo sau tiết Kinh Trập. Kết thúc vào ngày 05/04 (hoặc 06/04) khi tiết Thanh Minh bắt đầu. Tiết Xuân Phân bắt đầu khi mặt trời nằm ở vị trí 0 độ.
Ý nghĩa: Theo Hán Việt, Xuân Phân là thời điểm giữa mùa xuân. Ở lúc này, sự hài hòa giữa âm dương, mặt trời ở giữa đường xích đạo, ngày đêm đều bằng nhau ở cả hai nửa bán cầu. Tiết Xuân Phân là khởi đầu của mùa xuân ở bắc bán cầu.
Đây là thời điểm lý tưởng cho những sự kiện trọng đại như cưới hỏi, khai trương, xây dựng nhà cửa,...
Tiết Thanh Minh – Tiết thứ năm trong chuỗi 24 tiết khí
Tiết khí Thanh Minh thường bắt đầu vào ngày 05/04 hoặc 06/04 theo lịch dương, lúc này mặt trời chạm mốc 15 độ.
Thành Minh, thời kỳ tiết trời trong trẻo và tinh khiết nhất. Không còn cơn mưa nhỏ của mùa xuân, bầu trời mở ra rạng ngời và thoáng đãng. Thời tiết ấm áp, cây cỏ và tự nhiên bắt đầu bước vào giai đoạn sinh trưởng và phát triển được gọi là thanh minh.
Chắc hẳn ta đã quá quen với câu thơ: “Thanh Minh tháng ba, Lễ là tảo mộ, hội là Đạp Thanh”. Thanh Minh là thời điểm tảo mộ đầu năm để tưởng nhớ ông bà, tổ tiên.
Thủ tục tảo mộ từ lâu đã trở thành nét đẹp gắn liền với đạo đức và bổn phận của người Việt Nam. Thời tiết tốt làm cho cây cỏ tươi tốt trùm lên mộ, cần phải cắt tỉa và tảo mộ để làm cho nơi nghỉ của người đã khuất thêm phần trang trí.
Tiết Cốc Vũ – Tiết thứ sáu trong chuỗi 24 tiết khí
Tiết khí Cốc Vũ là phần cuối cùng trong chuỗi tiết khí mùa Xuân. Cốc Vũ thường xuất hiện vào ngày 20/04 hoặc 21/04 theo lịch dương, khi mặt trời ở vị trí 30 độ.
Ý nghĩa: “Cốc” mang ý nghĩa về hạt ngũ cốc nói chung, “Vũ” đề cập đến mưa.
Khác với tiết khí Vũ Thuỷ với những cơn mưa phùn nhẹ, tiết Cốc Vũ mở đầu bằng những cơn mưa rào lớn, là dấu hiệu cho thấy mùa hạ sắp đến. Cơn mưa này giúp cây cỏ phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là các loại ngũ cốc và hoa màu.
Bắt đầu tiết Cốc Vũ, không chỉ có sự thay đổi của vạn vật mà còn có sự chuyển biến trong quy luật ngũ hành, âm dương. Khí Mộc chuyển sang Khí Hoả, do đó, mọi người cần duy trì sức khỏe, tránh cảm lạnh và thích nghi với biến động của ngày dài và đêm ngắn.
Hơn nữa, đây là thời điểm kết thúc mùa xuân và bắt đầu mùa hạ, do đó, người dân thường tổ chức lễ tế thần mưa, thần biển. Mong muốn có mưa thuận gió hòa để đảm bảo mùa màng bội thu.
Tiết khí mùa Hạ
Mùa hạ gồm 6 tiết khí: bắt đầu với Lập hạ, Tiểu mãn, Mang chủng, Hạ chí, Tiểu thử, Đại thử.
Mùa hạ bao gồm 6 tiết khí: Lập hạ, Tiểu mãn, Mang chủng, Hạ chí, Tiểu thử, Đại thử.
Tiết Lập Hạ – Tiết thứ bảy trong chuỗi 24 tiết khí
Tiết khí Lập Hạ thường bắt đầu vào ngày 06/03 hoặc 07/03 theo lịch dương, khi mặt trời nằm ở vị trí 45 độ.
Ý nghĩa: Lập Hạ là tiết thứ 7 trong chuỗi 24 tiết khí, đánh dấu sự chuyển giao vào mùa hạ. Giống như tiết Lập Xuân, đây là khoảnh khắc “chớm hạ”, nơi bắt đầu thấy sự thay đổi về nhiệt độ.
Thời tiết trở nên nóng lên và thường xuyên xuất hiện những cơn mưa bão mát vào mùa hè. Điều này giúp cây cỏ phát triển khỏe mạnh, chuẩn bị cho mùa thu hoạch. Nông dân cần chăm sóc cẩn thận để bảo vệ mùa màng khỏi sự tấn công của côn trùng.
Đối với ngư dân, đây là thời kỳ thuận lợi để đánh bắt hải sản. Khí hậu này tạo điều kiện cho động vật dưới nước phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, do thời tiết mưa nhiều, có thể xuất hiện nhiều cơn bão lớn, ngư dân cần cẩn trọng để đảm bảo an toàn.
Tiết Tiểu Mãn – Tiết thứ tám trong chuỗi 24 tiết khí
Tiết khí Tiểu Mãn thường bắt đầu vào ngày 21/05 hoặc 22/05 theo lịch dương, khi mặt trời ở vị trí góc 60 độ.
Ý nghĩa: Tiểu Mãn hiểu đơn giản là lũ nhỏ, xuất hiện do thời tiết nóng ẩm, có mưa và lũ lụt. Mực nước sông tăng cao với nguồn nước dồi dào, không còn khô hạn như trước đó.
Với những đặc điểm của thời tiết, Tiết khí Tiểu Mãn mang ý nghĩa quan trọng trong cuộc sống. Đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, đây là thời kỳ hoa màu, cây cỏ chuẩn bị cho mùa thu hoạch. Do đó, việc chăm sóc, phòng trừ bệnh tật và lũ lụt trở nên quan trọng.
Bên cạnh đó, con người cần chú ý đến các bệnh truyền nhiễm, tim mạch,.. để bảo vệ sức khỏe.
Tiết Mang Chủng – Tiết thứ 9 trong chuỗi 24 tiết khí
Tiết khí Mang Chủng thường bắt đầu vào ngày 06/06 hoặc 07/06 theo lịch dương, mặt trời đang ở vị trí góc 75 độ.
Ý nghĩa: “Mang” đề cập đến râu hay vòi nhuỵ của các loại ngũ cốc, còn “chủng” ám chỉ các hạt giống nói chung. Tiết Mang chủng là thời kỳ cây phát triển, chín muồi để tạo ra hạt giống cho mùa sau.
Tiết Mang chủng thường mang theo mưa bất chợt, đôi khi sao Thất nữ (sao tua rua) xuất hiện. Đây là thời điểm thu hoạch trái cây, lương thực hoặc trồng cây vụ trễ. Gieo mạ là hoạt động nổi bật trong tiết Mang chủng.
Thời tiết nóng bức ảnh hưởng đến sức khỏe, nên ăn mặc mát mẻ, uống nhiều nước và duy trì chế độ ăn uống khoa học. Cần chú ý chống nắng, hạn chế ra đường khi trời nắng to, đặc biệt là từ 12h trưa đến 15h chiều.
Tiết Hạ Chí – Tiết thứ 10 trong chuỗi 24 tiết khí
Hạ Chí là tiết khí thứ 10 trong 24 tiết khí, thường xuất hiện vào ngày 21/06 hoặc 22/06 theo lịch dương. Trong ngày Hạ Chí, mặt trời đang ở vị trí xích kinh 90 độ.
Ý nghĩa: Tiết khí Hạ Chí đánh dấu giữa mùa hạ, với thời tiết nóng bức, ánh sáng mặt trời kéo dài. Đôi khi có hiện tượng “đêm trắng” ở một số nơi ở Bắc Âu, khiến thời gian ban đêm chỉ chạng vạng, mờ sáng.
Với đặc điểm của thời tiết oi bức, gió Tín phong và Mậu dịch hoạt động mạnh mẽ hơn bao giờ hết, tạo ra trận mưa kéo dài, thiên tai, bão lũ ảnh hưởng đến cuộc sống. Mặc dù nhiệt độ nóng ẩm làm ảnh hưởng tới con người, nhưng lại là điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của sinh vật và nguồn thức ăn dồi dào.
Tiết Hạ Chí tạo ra trận mưa kéo dài, thiên tai, bão lũ ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của người dân
Ngoài ra, thời tiết Hạ chí biến đổi thường xuyên, gây nên cảm cúm, cảm lạnh, sốt xuất huyết,…
Tiết Tiểu Thử – Tiết khí thứ 11 trong 24 tiết khí
Tiết khí Tiểu Thử thường bắt đầu vào ngày 07/07 hoặc 08/07 theo lịch dương hằng năm, khi mặt trời đang o vị trí 105 độ.
Ý nghĩa: Tiểu thử mang ý nghĩa của sự nóng nhẹ, với thời tiết nắng nóng nhưng chưa đến cực điểm. Là giai đoạn chuẩn bị cho thời kỳ nóng nhất trong năm.
Dù vậy, độ ẩm và nhiệt độ trong tiết khí Tiểu Thử vẫn được xem là cao, ảnh hưởng mạnh đến quá trình sinh sôi của hệ động vật. Cây trồng phát triển mạnh cũng mở cửa cho loài cỏ có hại xâm chiếm mạnh mẽ.
Muông thú, chim chóc, gia cầm và thủy sản trong tiết Tiểu thử bắt đầu bước vào giai đoạn thịnh vượng nhất. Chúng hoạt động mạnh mẽ và không ngừng phát triển.
Trong tiết Tiểu thử, ngoài việc lo lắng về đồng áng, người nông dân cũng cần đề phòng và đối mặt với thiên tai, bão lụt.
Tiết Đại Thử – Tiết khí thứ 12 trong 24 tiết khí
Tiết Đại thử nằm ở vị trí thứ 12 trong chuỗi 24 tiết khí, đồng thời là tiết khí cuối cùng của mùa Hạ. Thường bắt đầu vào ngày 22/07 hoặc 23/07 theo lịch dương hằng năm, khi mặt trời đang ở độ nghiêng 120 độ.
Ý nghĩa: “Đại” ám chỉ lớn, “thử” là nắng nóng. Tiết khí Đại thử ghi chú mốc thời gian nắng nóng đạt đến mức cao nhất trong năm. Theo khoa học, di chuyển của mặt trời về đường xích đạo mang theo lượng nhiệt lớn, tạo ra áp thấp nhiệt đới và bão lụt.
Tiết khí Đại Thử là thời điểm dương khí mạnh mẽ, nên giảm thiểu hoạt động ngoài trời để tránh mất nước và kiệt sức. Ăn uống nhiều thực phẩm thanh mát như mướp đắng, đậu xanh, bí đao, cần tây giúp cơ thể ứng phó với biến đổi thời tiết.
Tiết khí mùa Thu
Vượt qua mùa hạ, tiết khí mùa thu gồm 6 đợt: Lập thu, Xử thử, Bạch lộ, Thu phân, Hàn Lộ và cuối cùng là Sương Giáng.
Mùa thu kết hợp 6 tiết khí: Lập thu, Xử thử, Bạch lộ, Thu phân, Hàn Lộ và kết thúc bằng Sương Giáng.
Tiết Lập Thu – Tiết khí thứ 13 trong 24 tiết khí
Tiết Lập thu thường bắt đầu từ ngày 8/8 hoặc 8/9 dương lịch hàng năm khi kết thúc tiết Đại thử. Kết thúc vào ngày 23/08 (hoặc 24/08) khi tiết Tiểu Mãn bắt đầu. Tiết khí Lập Thu mở đầu khi mặt trời ở độ nghiêng 135 độ.
Nghĩa của Lập Thu: Đánh dấu sự bắt đầu của tiết trời thu, chấm dứt những ngày hè nóng bức. Con người thấy thoải mái, dễ chịu hơn với không khí se se lạnh, cảnh đẹp thơ mộng khiến đêm trở nên hữu tình.
Lập thu mang ý nghĩa quan trọng đối với con người và động vật. Đối với con người, là thời kỳ bận rộn thu hoạch hoa màu, lương thực. Mùa thu không thể thiếu hình ảnh cốm xanh, hoa cúc. Còn với động vật, đây là thời điểm tìm kiếm thức ăn để dự trữ cho mùa đông giá lạnh.
Tiết Xử Thử – Tiết khí thứ 14 trong 24 tiết khí
Tiết khí Xử Thử có thể rơi vào ngày 23/08 hoặc 24/08 theo lịch dương hằng năm, khi mặt trời đang ở vị trí 150 độ.
Ý nghĩa: “Kết thúc” là điều chỉnh của thời gian, còn “Trải nghiệm” là sự đa dạng, mới mẻ. Kết thúc trải nghiệm là sự khởi đầu mới, tận hưởng hết bản lĩnh oi bức của ngày hè đã qua. Không khí trong lành của mùa thu bắt đầu tràn ngập, nhiệt độ chuyển mình trên Bắc bán cầu.
Bên cạnh đó, tháng 7 âm lịch thường là thời điểm của sự hồn nhiên. Theo quan niệm dân gian, đây là lúc năng lượng tiêu cực hoạt động mạnh mẽ, tạo ra những cơ hội mới và đẩy lùi mọi trở ngại.
Lễ hội kỷ niệm sự chia ly ngọt ngào Ngưu Lang – Chức Nữ cũng diễn ra trong thời kỳ này. Câu chuyện tình buồn, đong đầy cảm xúc. Vì vậy, chúng ta thường tránh tổ chức các sự kiện quan trọng, khai trương trong giai đoạn này để tránh đem lại những điều không may mắn.
Trong tiết trời Xử Thử, nhiều loài động vật bắt đầu di cư để tránh cái lạnh, có loại vẫn giữ nguyên thói quen dự trữ thức ăn. Những người nông dân lại bận rộn với việc thu hoạch và chuẩn bị đất đai cho mùa đông sắp tới.
Giai đoạn Bạch Lộ – Phần thứ 15 trong chuỗi 24 giai đoạn thời tiết
Thời kỳ Bạch Lộ thường bắt đầu vào ngày 08/09 hoặc 09/09 theo lịch dương, khi mặt trời nằm ở vị trí 165 độ.
Ý nghĩa: Bạch lộ mang ý nghĩa của sương trắng, giai đoạn Bạch Lộ hiểu đơn giản là thời điểm sương mù xuất hiện khắp nơi. Lúc này, ánh sáng mặt trời trở nên mờ nhạt, thời tiết chuyển sang mát mẻ. Buổi tối khi ra đường, không khí mang chút se lạnh, thường có sương ẩm giữ lại trên lá cây sau cả đêm.
Cuộc sống hàng ngày của con người cũng phải đối mặt với nhiều ảnh hưởng trong giai đoạn Bạch Lộ. Sương mù lan toả gây khó khăn trong việc di chuyển vào buổi tối và sáng sớm. Việc phải lên kế hoạch khắc phục là cần thiết để đảm bảo an toàn cho bản thân.
Để bảo vệ sức khỏe, cần áp dụng chế độ dinh dưỡng giàu vitamin để tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể.
Bạch lộ có nghĩa là sương trắng, trong giai đoạn Bạch Lộ, sương mù bắt đầu xuất hiện, tô điểm cho khung cảnh thiên nhiên.
Tiết Thu Phân – Phần thứ 16 trong chuỗi 24 giai đoạn thời tiết
Thời kỳ Thu Phân thường bắt đầu vào ngày 22/09 hoặc 23/09 theo lịch dương, khi mặt trời nằm ở vị trí 180 độ.
Ý nghĩa: Như Xuân Phân, Thu Phân là thời điểm giữa mùa Thu. Bắt đầu từ khi mặt trời đạt vị trí 180 độ, tạo thành góc 90 độ với đường xích đạo. Điều này làm cho độ ẩm và nhiệt độ ở cả hai bán cầu trở nên tương đồng. Nhiệt độ tiếp tục giảm, cây cỏ bắt đầu rơi lá, tạo nên hình ảnh tuyệt vời.
Ánh sáng yếu hơn trong giai đoạn này khiến cho thực vật quang hợp giảm hiệu suất. Sự sống giữa thiên nhiên chuyển sang trạng thái nghỉ ngơi, chờ đợi thời cơ mới. Một sự kiện đặc biệt trong Thu Phân là Tết Trung Thu, thời điểm gia đình tụ tập, ấm cúng.
Thu Phân là thời kỳ lợi hại với người mệnh Kim. Họ thường có sức khỏe tốt, công việc thuận lợi và nhiều niềm vui. Ngược lại, người mệnh Mộc có thể cảm thấy mệt mỏi, uể oải, gặp khó khăn trong việc tập trung.
Tiết Hàn Lộ – Phần thứ 17 trong chuỗi 24 giai đoạn thời tiết
Tiết Hàn Lộ thường bắt đầu vào ngày 08/10 hoặc 09/10 theo lịch dương. Trong ngày này, mặt trời nằm ở vị trí xích kinh 195 độ.
Ý nghĩa: “Hàn” biểu tượng cho hơi lạnh, tê buốt; còn “Lộ” là sương mù hay giọt nước ẩm bám lại trên cành lá. Vì vậy, Hàn Lộ là lúc sương mù lạnh buốt xuất hiện.
Các nước thuộc nửa Bắc bán cầu trải qua thời gian ngắn ngày và ít ánh sáng mặt trời, khiến cho trời tối sớm. Hạt sương từ Bạch Lộ chuyển sang Hàn Lộ không chỉ làm tăng sự mơ hồ mà còn đưa đến không khí lạnh lẽo.
Đây là thời kỳ bắt đầu của mùa đông, khi năng lượng dương từ mùa hạ chuyển sang năng lượng âm. Cây cỏ chấm dứt hoạt động, động vật chuẩn bị bước vào giấc ngủ đông dài.
Để thích nghi với sự biến đổi này, hoạt động sinh lý của con người cần các biện pháp phòng tránh lạnh như: thêm lớp áo, bổ sung chế độ ăn giàu đạm như sữa, cá, tôm, thịt bò,…
Tiết Sương Giáng – Giai đoạn thứ 18 trong 24 tiết khí
Sương Giáng, tiết khí cuối cùng của mùa Thu, thường bắt đầu vào ngày 23/10 hoặc 24/10 theo lịch dương, ngay sau Tiết Hàn Lộ. Trong ngày này, mặt trời đạt vị trí xích kinh 210 độ.
Ý nghĩa: “Sương” là những hạt sương, giọt nước nhẹ nhàng; “giáng” biểu tượng cho việc rơi xuống. Sương Giáng là thời kỳ sương mù rơi nhiều, đặc đặc. Chúng bao trùm toàn bộ khu vực, hạn chế tầm nhìn.
Nét đặc trưng của Tiết Sương Giáng là hình ảnh hơi nước nổi lên từ ao rừng, dòng suối. Trời lạnh khô, sương rơi dày đặc, thậm chí có sương muối ảnh hưởng đến hoa màu. Do đó, việc chăm sóc cây trồng và động vật càng trở nên quan trọng hơn.
Ngày xưa, ông bà ta thường nói “bổ đông không bằng bổ Sương Giáng”, một lời nhắc nhở về sự quan trọng của việc bổ sung năng lượng cho cơ thể khi bước vào tiết khí này.
Tiết khí mùa Đông
Mùa thu đã trôi qua, giờ là lúc mùa đông bắt đầu. Tiết khí mùa Đông gồm 6 giai đoạn: Lập Đông, Tiểu Tuyết, Đại Tuyết, Đông Chí, Đại Hàn và cuối cùng là Tiểu Hàn.
Mùa Đông bao gồm 6 tiết khí: Lập Đông, Tiểu Tuyết, Đại Tuyết, Đông Chí, Đại Hàn và cuối cùng là Tiểu Hàn.
Tiết Lập Đông – Phần thứ 19 trong chuỗi 24 tiết khí
Tiết Lập Đông thường bắt đầu vào ngày 07/11 hoặc 08/11 theo lịch dương, khi mặt trời nằm ở vị trí 225 độ. Giống như Lập Thu, đây là thời kỳ bắt đầu của mùa đông.
Ý nghĩa: Lập Đông là điểm khởi đầu cho một mùa đông lạnh giá. Trong thời kỳ này, nhiệt độ và ánh sáng ở bắc bán cầu giảm sút. Chúng ta thường trải qua những cơn gió lạnh đầu mùa từ phía Bắc, đêm trở nên dài và ban ngày trở nên ngắn.
Với điều kiện thời tiết như vậy, cây cỏ cần duy trì lượng nước tối đa để tránh khô héo. Nông dân cũng nên canh tác rau ôn đới và những loại rau màu mùa đông như bắp cải, súp lơ, su hào,…
Chăm sóc động vật nuôi cũng đòi hỏi sự chú ý khi bước vào tiết Lập Đông. Hạn chế tác động của gió sương, sử dụng ánh sáng bổ sung để duy trì nhiệt độ cho chúng. Với người mắc bệnh tim mạch, ngoài việc giữ ấm cơ thể, đây là thời kỳ cần phải đặc biệt chú ý.
Tiết Lập Đông là thời điểm tất niên mới, nhiều hoạt động ăn mừng được tổ chức để tưởng nhớ thành công của mùa màng.
Tiết Tiểu Tuyết – Giai đoạn thứ 20 trong chuỗi 24 tiết khí
Tiết khí Tiểu Tuyết thường bắt đầu vào ngày 22/11 hoặc 23/11 theo lịch dương, khi mặt trời ở vị trí 240 độ.
Ý nghĩa: Tiết Tiểu Tuyết khởi đầu với những viên tuyết nhỏ rơi vào đầu mùa. Chúng rơi lẻ tẻ, chưa có trật tự và lượng vừa đủ. Vì địa lý, tại Việt Nam, tiết khí này thường không hiển nhiên như ở Trung Quốc, Nhật Bản.
Vào ngày Tiểu Tuyết, mặt trời che mờ, không có mưa. Đồng thời, xuất hiện hiện tượng sương muối và nước đóng băng. Trong tiết Tiểu Tuyết, nên ăn nhiều thực phẩm tốt cho tim mạch như rau cần, củ cải, táo mèo,…
Theo văn hóa Hàn Quốc, vào những ngày tuyết đầu mùa Tiểu Tuyết, mọi ước nguyện thành hiện thực và mọi lời nói dối đều được tha thứ.
Tiết Đại Tuyết – Phần thứ 21 trong chuỗi 24 tiết khí
Tiết Đại Tuyết thường bắt đầu vào ngày 07/12 hoặc 08/12 theo lịch dương, khi mặt trời nằm ở tọa độ xích kinh 255 độ.
Ý nghĩa: Nếu tiết Tiểu Tuyết chỉ mang lại những trận tuyết nhỏ, thì Đại Tuyết đem đến những cơn mưa tuyết lớn.
Chúng thường xảy ra với mật độ dày đặc, tạo nên bức tranh mùa đông hoang tàn. Ở Việt Nam, chúng ta có thể trải nghiệm qua những cơn gió mùa Đông Bắc mạnh mẽ. Có những nơi như Sapa thậm chí có thể chứng kiến tuyết rơi.
Trái ngược với Tiểu Tuyết nhẹ nhàng, Đại Tuyết mang đến những trận tuyết lớn và ảnh hưởng mạnh mẽ đến môi trường.
Trong tiết Tiểu Tuyết, thực vật dường như ngừng hoạt động, chuyển sang trạng thái tiềm ẩn, sử dụng nguồn nước và dinh dưỡng đã tích trữ trước để duy trì đến mùa Xuân năm sau. Cây cỏ trở nên khô héo, lá cây rơi đầy đường phố giữa mùa đông.
Thời tiết Đại Tuyết rét buốt, người ta nên giữ ấm bằng cách hạn chế ra ngoài vào sáng sớm hoặc ban đêm. Ưu tiên ăn các thực phẩm cay nồng để tăng cường năng lượng, giữ ấm cho cơ thể. Thực hiện đều đặn hoạt động thể dục để duy trì sức khỏe và tăng cường sức đề kháng.
Tiết Đông Chí – Phần thứ 22 trong chuỗi 24 tiết khí
Tiết Đông Chí thường bắt đầu vào ngày 21/12 hoặc 22/12 theo lịch dương, khi mặt trời ở vị trí 270 độ.
Đông Chí đánh dấu giữa mùa đông, khi mặt trời chiếu thẳng xuống chí tuyến Nam tại bán cầu Bắc. Bình minh trễ, nhưng hoàng hôn sớm.
Trong tiết Đông Chí, cả con người và động vật đều nghỉ ngơi, giữ năng lượng cho mùa đông dài. Mọi sinh linh đều chìm đắm trong bình yên của trạng thái nghỉ ngơi.
Theo phong thuỷ, Đông Chí thuộc mùa Thuỷ vượng, là lúc tốt cho những người mang Mệnh thuỷ. Ngược lại, những người mang Mệnh Hoả nên hạn chế hoạt động quan trọng trong thời kỳ này.
Tiết Tiểu Hàn thường bắt đầu vào ngày 05/01 hoặc 06/01 theo lịch dương, khi mặt trời ở vị trí 285 độ.
Tiết khí Tiểu Hàn thường được bắt đầu vào ngày 05/01 hoặc 06/01 theo lịch dương hằng năm, khi mặt trời đang ở vị trí 285 độ.
Tiểu Hàn là thời kỳ lạnh nhưng chưa phải là đỉnh điểm khắc nghiệt. Mặc dù có những đợt rét, nhưng vẫn ở mức dễ chịu, là bước khởi đầu cho kỳ cực rét sắp tới.
Vì Việt Nam nằm hoàn toàn ở bán cầu Bắc, tiết Tiểu Hàn ảnh hưởng rõ rệt. Hãy giữ ấm cơ thể, tích trữ thực phẩm và chuẩn bị cho Tết Nguyên Đán sắp đến.
Người xưa tin rằng, để mọi việc lớn đạt thành công, hãy lên kế hoạch trong tiết Tiểu Hàn. Đây là thời điểm lý tưởng để đặt kế hoạch cho những dự định trong năm mới, đừng chậm trễ.
Tiết Đại Hàn – Tiết khí thứ 24 trong 24 tiết khí
Tiết Đại Hàn là tiết khí cuối cùng, hoàn thành chu kỳ 24 khí tiết trong một năm.
Tiết Đại Hàn là tiết khí cuối cùng trong chu kỳ 24 tiết, kết thúc vào ngày 04/02 hoặc 05/02 để mở đầu cho tiết Lập Xuân mới. Trong ngày Đại Hàn, mặt trời ở vị trí 300 độ.
Thời tiết Đại Hàn chính là thời điểm gió lạnh nhất, trời rét căm nhưng cây cỏ lại rụng chồi, báo hiệu sự hồi sinh của thiên nhiên. Bầu trời âm u, gió lạnh hanh khô tràn về mà không có dấu hiệu mưa.
Mặc dù thời tiết gặp khó khăn, nhưng cây cỏ bắt đầu mầm mống, chim én trở lại, tạo nên không khí ấm áp của mùa xuân sắp đến.
Cuối đông, gần tết, mọi người trở nên nhộn nhịp hơn. Nông dân cần chú ý đến biến đổi thời tiết để bảo vệ cây trồng và chuẩn bị tốt cho Tết Nguyên Đán.
Trong những ngày cuối đông, lúc chuẩn bị đón tết, mọi người trở nên năng động hơn. Nông dân cần theo dõi thật sát sự thay đổi của thời tiết để bảo vệ cây trồng và chuẩn bị cho Tết Nguyên Đán.
Thông tin đầy đủ về 24 Tiết khí trong năm: Tên gọi, ý nghĩa, cách tính. Lịch 24 khí là nghiên cứu về sự chuyển động của mặt trời ảnh hưởng tới cuộc sống. Nắm bắt sự thay đổi khí trời giúp ta trải nghiệm mùi vị của mùa Xuân, Hạ Thu, Đông một cách chân thực nhất.
Người đăng: Hóng Biến Dạo
Tags: 24 Tiết khí trong năm - Tên gọi, ý nghĩa, cách tính
