3. Các hoạt động thú vị rèn luyện trí não và kích thích tư duy cho trẻ

Để rèn luyện trí não và kích thích tư duy cho trẻ, đầu tiên, phụ huynh cần hiểu rõ về các loại tư duy cơ bản. Từ đó, phụ huynh có thể áp dụng những phương pháp rèn luyện hiệu quả nhất giúp trẻ phát triển trí não một cách tốt nhất.

Rèn luyện, khuyến khích tư duy cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ

Tư duy hình ảnh và hành động trực quan

Các hoạt động liên quan đến hình ảnh và hành động trực quan đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích và phát triển tư duy của trẻ. Tư duy hình ảnh và hành động trực quan xuất hiện ở trẻ từ 1 đến 3 tuổi. Trong thời kỳ này, bé có khả năng quan sát và đặc biệt thích bắt chước các hoạt động xung quanh. Đây được coi là nền tảng để não phát triển hình ảnh và tạo ra mối liên hệ, gọi là tư duy hình ảnh và hành động trực quan. Loại tư duy này xuất hiện ở trẻ từ 3 đến 6 tuổi. 

Tư duy sáng tạo

Như chúng ta đã biết, sáng tạo là khả năng tìm ra điều mới lạ từ những điều đã có hoặc chưa có. Đây cũng là một loại tư duy - tư duy sáng tạo. Để rèn luyện loại tư duy này, ngay từ nhỏ, phụ huynh cần tạo điều kiện cho trẻ suy nghĩ, sáng tạo bằng cách cho trẻ xem tranh, vẽ, nặn đất sét, …

Vẽ tranh động viên tư duy sáng tạo của trẻ em

Tư duy hợp lý

Tư duy hợp lý là khả năng suy luận, xử lý các vấn đề và giải quyết chúng một cách hiệu quả nhất. Ngay từ khi còn nhỏ, các bậc phụ huynh có thể phát triển tư duy này cho con cái thông qua các trò chơi như câu đố, ghép hình, lắp ráp,...

Tư duy phản biện (tư duy phân tích)

Tư duy phản biện là khả năng phân tích, đánh giá, nhận thức vấn đề theo góc nhìn của bản thân và từ đó đưa ra lập luận khách quan và chính xác hơn để phủ định các quan điểm chủ quan. Tư duy này giúp trẻ tự lập, có quan điểm riêng. Phụ huynh có thể rèn luyện tư duy phản biện cho trẻ bằng cách lắng nghe, trò chuyện nhiều và thúc đẩy bé phát biểu ý kiến của mình. Ví dụ, sau khi kể cho bé nghe một câu chuyện, cha mẹ có thể đặt câu hỏi cho bé.

Tư duy trừu tượng

Tư duy trừu tượng của trẻ đơn giản là khả năng hình dung, tưởng tượng dựa trên những điều mà trẻ thấy và nhớ lại. Ví dụ, khi trẻ xem bức tranh về hươu cao cổ, trẻ có thể nhớ rằng con hươu cao cổ thì cao và có một cái cổ dài. Từ đó, khi người thân hỏi trẻ “con hươu cao cổ như thế nào?”, bé có thể trả lời “con hươu cao cổ cao và có cổ rất dài”

Đặc điểm tư duy của trẻ có sự khác biệt ở từng nhóm độ tuổi. Vì vậy, việc áp dụng các phương pháp rèn luyện, kích thích tư duy cho trẻ cần phải phù hợp với từng giai đoạn phát triển của bé. 

Đối với trẻ từ 15 - 36 tháng

Ở độ tuổi này, trẻ bắt đầu phát triển tư duy thông qua việc quan sát và thực hành các hoạt động. Trẻ có khả năng kết nối giữa các sự vật, hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa chúng. Ví dụ: khi bé thấy mẹ sử dụng máy quạt, bé sẽ học cách điều khiển máy quạt bằng cách nhấn các nút khác nhau.

Khi trẻ đạt đến độ tuổi này, phụ huynh có thể giúp bé tiếp xúc với đồ chơi và tranh ảnh đơn giản để giúp bé phát triển khả năng quan sát, so sánh và hình dung.

Đối với trẻ từ 3 đến 6 tuổi

Ở giai đoạn này, trẻ phát triển từ tư duy trực quan hành động sang tư duy trực quan hình tượng. Trẻ hình thành hình ảnh và ghi nhớ thông qua thời gian tiếp xúc và quan sát.

Hãy để bé tự lựa chọn những bức tranh mà bé yêu thích để ghép

Khi đến cuối độ tuổi (5 - 6 tuổi), tư duy trực quan hình tượng của bé phát triển mạnh mẽ hơn nhờ vào việc tích lũy nhiều hình ảnh và kinh nghiệm.

Dưới đây là một số hoạt động và trò chơi hữu ích giúp rèn luyện trí não và kích thích tư duy cho trẻ mà các bậc phụ huynh có thể áp dụng:

• Phân biệt các đồ vật: Cha mẹ có thể cho trẻ xem tranh ảnh của các đồ vật, con vật, các loại rau quả và giới thiệu chúng cho trẻ, sau đó hỏi tên và nhắc lại các đặc điểm của chúng. 

Mô tả đặc điểm của các loại trái cây trước khi hỏi trẻ

• Xếp hình tháp, lâu đài: Khi chơi trò này, trẻ phát triển tư duy logic trong việc sắp xếp các hình khối với kích thước và màu sắc khác nhau để xây dựng lâu đài. Các bậc phụ huynh cũng có thể hỏi trẻ về câu chuyện của những nhân vật sống trong lâu đài để kích thích sự sáng tạo. Trong quá trình này, nên đặt câu hỏi “tại sao?” để khuyến khích trẻ suy nghĩ sâu hơn.

• Ghép hình: Chọn những bức tranh mà trẻ yêu thích hoặc tranh về các con vật, sự vật xung quanh để trẻ có cơ hội phân tích và ghép đúng các mảnh ghép.

• Đếm bậc thang: Khi trẻ leo bậc thang và đếm số, chúng sẽ nhanh chóng nhớ số từ khi còn nhỏ.