Các dòng họ đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa suốt hàng thế kỷ của Trung Quốc.
Theo sách “Bách gia tính” của Bắc Tống có 468 dòng họ, sách “Thiên gia tính” thời Minh có 1.968 dòng. Hiện nay, Trung Quốc có tổng cộng 6.363 dòng họ, gồm 3.730 dòng đơn, 2.475 dòng kép, 146 dòng ba chữ, 7 dòng bốn chữ và 5 dòng năm chữ.
Trong quá trình phát triển, nhiều dòng họ ở Trung Quốc đã dần biến mất, mãi mãi về sau. Như 4 dòng họ dưới đây, từng nổi tiếng ở bờ sông Hoa Hạ, nhưng giờ chỉ còn là hư vô trong dòng chảy của thời gian.
1. DÒNG Họ Nguyễn
Nguyễn là một dòng họ kép, không giống với dòng họ Nguyễn vẫn còn tồn tại ngày nay.
Trong cuốn “Vương Mãng truyện” có ghi chép: “Có một người trẻ nhà Đồ Môn ở quận Đỗ Lăng” (dịch nghĩa: thiếu niên nhà họ Đồ Môn, sinh sống ở quận Đỗ Lăng). Trong “Phong tục thông - Cầm đáo” cũng ghi lại về một người có tên Đồ Môn Cao ở nước Tần. Có thể khẳng định, họ Đồ Môn đã từng tồn tại trong lịch sử Trung Quốc.

Theo truyền thuyết, thời nhà Hán có một quan viên mang họ Đồ Môn, song sau đó vì phạm tội với Hoàng đế nên bị trục xuất và trở thành thường dân. Để kiếm sống, ông buộc phải bán thịt.
Nhờ tài kinh doanh, tiệm thịt ngày càng phát triển, từ một cửa hàng nhỏ đã trở thành một chợ trời lớn. Hiện nay, tên Đồ Môn cũng được biết đến như là một chợ thịt nổi tiếng ở Trung Quốc.
Tuy nhiên, vì số người mang họ Đồ Môn ít nên không thể hình thành thành một gia tộc lớn. Theo dòng lịch sử, thế hệ sau của họ Đồ Môn cảm thấy gánh nặng mang họ này quá liên quan đến máu (chữ “đồ” trong tiếng Trung có nghĩa là giết, mổ gia súc gia cầm), nên họ đã quyết định thay đổi sang họ khác. Về sau, họ Đồ Môn cũng dần dần biến mất.
2. Họ Phạm

Họ Phạm là một trường hợp đặc biệt trong hệ thống họ người của Trung Quốc. Chữ viết của họ này là sự kết hợp của 3 bộ chữ “thẻo” (刕 được đọc là /phạm/), dịch sang âm Hán Việt là Phạm, khác với họ Phạm (范) mà chúng ta thường nghe đến.
Trong tập “Bách gia tính” không đề cập đến họ Lê với 3 bộ chữ “đao”, nhưng tập “Thiên gia tính” thì có.
Theo truyền thống, họ Lê bắt nguồn từ họ Đao. Ban đầu, có một người tên là Đao Quỳ, sống trong nước Thục và có nhiều kẻ thù. Vì sợ hậu họa cho con cháu, hậu nhân của ông đã quyết định đổi họ từ Đao thành Lê.
Tuy nhiên, kẻ thù của Đao Quỳ không bao giờ xuất hiện, và ân oán dần phai mờ theo thời gian. Cuối cùng, họ Lê một lần nữa trở lại họ Đao, và từ đó, họ Lê cũng biến mất. Mặc dù chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn, nhưng họ Lê thực sự đã từng tồn tại.
3. Họ Phan
Theo truyền thuyết, Phan là một thần thú trong truyền thuyết cổ xưa, được miêu tả như một loài quái vật hung ác, sở hữu sức mạnh khủng khiếp và thèm khát thức ăn, luôn tìm cách thỏa mãn dục vọng ẩm thực của mình.

Trong “Sơn Hải kinh” có ghi chép: Ở núi Câu Ngô, trên nhiều ngọc, dưới nhiều đồng, tồn tại một loài quái vật tên Phan, hình dáng giống như một con dê có khuôn mặt người, mắt nằm dưới nách, răng như hổ, móng chân tay như con người, và kêu như tiếng trẻ con.
Thực ra, họ Thao Thiết xuất phát từ họ Tiêu. Khi đó, con trai thứ 8 của vua Lương là Tiêu Kỷ thất bại trong cuộc đấu tranh với Thái tử Tiêu Dịch và sau đó bị giết ở con hẻm núi. Sau khi lên ngôi, Tiêu Dịch đã trao họ Thao Thiết cho dòng dõi của Tiêu Kỷ, một sự trừng phạt của ông dành cho hậu thế về sau để chịu trách nhiệm cho lỗi lầm của tổ tiên.
Tuy nhiên, sau khi triều Lương diệt vong, người họ Thao Thiết lần lượt thay đổi họ và không quay trở lại họ Tiêu. Từ đó trở đi, họ Thao Thiết hoàn toàn biến mất.
4. Họ Phan
Chúng ta đều biết, “thành công” là một danh từ, biểu thị ý nghĩa của sự thành tựu vĩ đại mà ai cũng khao khát. Tuy nhiên, Thành Công cũng là một họ trong lịch sử Trung Quốc, được ghi nhận chủ yếu thông qua câu chuyện của vị Hoàng đế Hạ Vũ trong lịch sử cổ đại của Trung Quốc, nổi tiếng với việc xây dựng hệ thống chống lũ và thiết lập chế độ thừa kế cha truyền con nối ở Trung Quốc thông qua việc thành lập triều Hạ.

Theo truyền thống, Hạ Vũ vì nỗ lực giải quyết vấn đề lũ lụt ở Hoàng Hà đã không về nhà trong thời gian dài. Ngay sau khi kết hôn, ông rời bỏ vợ để đi làm công việc lớn.
Trong thời gian giữ chức, ông đã 3 lần đi qua nhà mình mà không bước vào để thăm gia đình. Ông đã bỏ lỡ cơ hội chứng kiến sinh con của vợ mình, thậm chí không lâu sau đó, ông còn nghe thấy tiếng vợ và con trò chuyện trước cửa nhà. Do tình hình lũ lụt rất nguy hiểm nên ông không thể làm ngơ.
Sau khi Hạ Vũ thành công trong việc kiểm soát lũ lụt, con cháu đã tôn kính ông bằng cách đổi họ thành Thành Công. Nhưng đến nay, họ này đã hoàn toàn biến mất, chỉ còn lại một dấu vết trong dòng lịch sử.
Nguồn: QQ