Buzz
1. Truyện ngụ ngôn là gì?
Truyện ngụ ngôn là những câu chuyện kể bằng văn xuôi hoặc văn vần, mang tính giáo dục qua việc sử dụng ẩn dụ hoặc nhân hóa các loài vật, con người để truyền đạt những bài học về luân lý, triết lý, hoặc những quan sát về xã hội và những thói hư tật xấu. Một số truyện ngụ ngôn có thể gây cười nhưng vẫn truyền tải thông điệp sâu sắc, nhắc nhở và giáo dục. Người xưa đã quan sát động vật để săn bắt và tự vệ, từ đó mượn hình ảnh loài vật để phản ánh bản chất con người, dẫn đến sự ra đời của truyện ngụ ngôn.
Nội dung của truyện ngụ ngôn Việt Nam thường bao gồm các điểm chính sau:
- Chỉ trích quyền lực: là sự chỉ trích thái độ ngạo mạn và đạo đức giả của những kẻ quyền cao chức trọng (Ví dụ: khi chúa sơn lâm ốm, Chèo bẻo và xấu tính, Mèo ăn chay...)
- Phê phán những thói hư tật xấu của con người: từ thói khoe khoang, chủ quan, tham lam đến việc đoán mò (Ví dụ: Ếch ngồi đáy giếng, Người nông dân và con lừa, Thả mồi bắt bóng, Cà cuống và người bịt mũi, Thầy bói xem voi...)
- Rút ra bài học từ thực tiễn: những bài học giá trị từ cuộc sống, mặc dù không phải triết lý rõ ràng nhưng khuyên người ta nên đứng đúng vị trí, sống có lập trường, biết đoàn kết và tránh xa những ảo tưởng (Ví dụ: Quạ mặc lông công, Đẽo cày giữa đường, Chị bán nồi đất, Chuyện bó đũa, Mèo lại hoàn mèo, Ếch ngồi đáy giếng...)
Khởi nguồn của truyện ngụ ngôn: Truyện ngụ ngôn phần lớn xuất phát từ truyện về loài vật. Xưa kia, con người sống gần gũi với tự nhiên, chưa hoàn toàn tách biệt, và thường quan sát động vật để săn bắn và tự vệ. Do sự phân biệt giữa con người và tự nhiên chưa rõ ràng, nên người ta đã gán cho các con vật các phẩm chất của con người. Truyện loài vật ra đời từ đây. Khi con người bắt đầu sử dụng truyện loài vật để phản ánh bản chất con người, truyện ngụ ngôn xuất hiện. Truyện ngụ ngôn thường sử dụng hình ảnh cụ thể để diễn đạt những khái niệm trừu tượng (chẳng hạn như ngu như bò, nhanh như cắt). Khi các hình ảnh này chuyển thành các ẩn dụ có tính chất xã hội, truyện ngụ ngôn trở thành phổ biến.
2. Hướng dẫn kể lại một truyện ngụ ngôn
- Bước 1: Xác định chủ đề, đối tượng nghe, mục tiêu, không gian và thời gian kể chuyện.
- Bước 2: Tìm ý chính và lập dàn ý cho câu chuyện.
- Mở đầu: Giới thiệu câu chuyện, các nhân vật và đưa ra câu hỏi để người nghe dự đoán bài học từ câu chuyện.
- Phần chính: Kể chuyện theo diễn biến từ đầu đến cuối, thay đổi giọng điệu phù hợp, thể hiện sự hài hước khi cần thiết, và thêm một số miêu tả về nhân vật.
- Kết thúc: Nhận xét và đánh giá tổng quan về câu chuyện.
- Bước 3: Xác định cách mở đầu và kết thúc câu chuyện sao cho thu hút. Chọn từ ngữ phù hợp với văn nói, nói rõ ràng, nhiệt tình và tự nhiên. Quản lý thời gian trình bày hợp lý.
- Bước 4: Thảo luận và đánh giá.
- Người trình bày: Chú ý lắng nghe các câu hỏi và nhận xét từ người nghe, đáp ứng một cách phù hợp và tôn trọng ý kiến của họ.
- Người nghe: Đưa ra nhận xét hoặc câu hỏi để nhắc nhở người trình bày bổ sung các thông tin còn thiếu hoặc chưa rõ ràng.
3. Một số mẫu truyện ngụ ngôn trong chương trình Ngữ Văn lớp 7
3.1. Truyện ngụ ngôn 1: Thầy bói xem voi
Trong một ngày buôn bán ế ẩm, năm thầy bói ngồi trò chuyện và than phiền không biết con voi trông như thế nào. Đúng lúc đó, họ nghe tin có con voi đi ngang qua, nên đã cùng nhau góp tiền để nhờ người giữ voi dừng lại cho họ xem. Mỗi thầy bói sờ vào một bộ phận khác nhau của con voi như vòi, ngà, chân, tai, hoặc đuôi. Sau khi quan sát, họ thảo luận về hình dáng của voi. Thầy bói sờ thân cây cho rằng voi giống như một con đỉa, trong khi thầy sờ ngà lại nghĩ nó giống như một cái cán. Thầy sờ tai nói voi giống như cái quạt, còn thầy sờ chân cho rằng voi giống như cái cột. Thầy sờ đuôi thì cho rằng voi giống như cái chổi. Do mỗi người chỉ thấy một phần và không đồng ý với các ý kiến khác, họ đã xảy ra tranh cãi và đánh nhau, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.
3.2. Truyện ngụ ngôn 2: Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng
Nhóm bác Tai, lão Miệng, cô Mắt, cậu Chân và cậu Tay đã sống hòa thuận từ trước đến nay. Một hôm, cô Mắt phàn nàn với cậu Chân và cậu Tay về việc lão Miệng chỉ ăn mà không làm việc gì cả. Cô đề nghị cùng cậu Chân và cậu Tay ngừng làm việc để xem lão Miệng có sống nổi không. Họ đã đến gặp bác Tai và thông báo về quyết định này. Bác Tai đồng ý tham gia cùng nhóm đến gặp lão Miệng. Khi đến nơi, họ không chào hỏi mà trực tiếp thông báo rằng họ sẽ ngừng làm việc để nuôi lão Miệng. Lão Miệng rất ngạc nhiên và muốn thảo luận nhưng bị từ chối. Sau ba ngày không làm việc, tất cả đều cảm thấy mệt mỏi: cô Mắt thì lờ đờ, bác Tai cảm thấy ù ù, còn cậu Chân và cậu Tay không còn sức lực. Nhận ra sai lầm, họ trở lại nhà lão Miệng và thấy lão trong tình trạng yếu ớt. Họ đã giúp lão ăn uống đầy đủ, và từ đó mọi người lại sống hòa thuận và chăm chỉ làm việc.
3.3. Truyện ngụ ngôn 3: Hai người bạn và con gấu
Một sáng nọ, hai người bạn đang đi dạo trong rừng thì bất ngờ gặp một con gấu. Người bạn đi trước nhanh chóng trèo lên một cành cây, trong khi người bạn đi sau vội nằm xuống đất và vùi mặt vào cát. Con gấu đến gần và ngửi người nằm dưới, nhưng không phát hiện được mùi gì, nên nghĩ người đó đã chết và bỏ đi. Khi gấu rời đi, người bạn trên cây hỏi bạn mình về điều gấu thì thầm. Người nằm dưới đất thất vọng trả lời rằng: “Gấu bảo không nên tin vào những người bỏ rơi bạn bè trong lúc nguy hiểm.”
3.4. Truyện ngụ ngôn 4: Ếch ngồi đáy giếng
Ngày xưa, có một con ếch sống trong một cái giếng nhỏ hẹp. Do chỉ biết cuộc sống dưới đáy giếng, ếch nghĩ rằng mình là sinh vật mạnh mẽ nhất vì không thấy thế giới bên ngoài. Ếch rất tự mãn với sự khôn ngoan của mình và nghĩ rằng bầu trời chỉ lớn bằng cái vung. Khi mưa to làm nước trong giếng dâng cao, ếch được đưa ra ngoài và nhận thấy mọi thứ không giống như nó tưởng tượng. Nó cảm thấy lạc lõng và vẫn không hiểu được quy mô thực sự của thế giới. Khi trời tối và một con trâu bước qua, ếch bị dẫm nát và kết thúc cuộc đời trong sự kiêu ngạo. Câu chuyện này cảnh báo về sự tự mãn và tầm nhìn hạn hẹp, đồng thời dạy chúng ta bài học về khiêm tốn và sự mở rộng tầm hiểu biết.
. Truyện ngụ ngôn 5: Sư tử, báo và kền kền
Câu chuyện 'Sư tử, báo và kền kền' kể về một sư tử và một báo đang lạc trong rừng, cả hai đều khát nước. Khi tìm được một hố nước nhỏ, chúng bắt đầu tranh cãi xem ai sẽ uống nước trước, vì hố chỉ đủ nước cho từng con. Trong khi chúng cãi nhau, bầy kền kền bay qua và, thấy chúng đang tranh cãi, lập mưu lừa chúng. Kền kền báo động rằng đất sẽ sụt lở, khiến sư tử và báo hoảng hốt bỏ chạy. Khi quay lại, chúng phát hiện hố nước đã bị kền kền uống sạch. Câu chuyện nhấn mạnh tính ích kỷ và hậu quả của sự tranh giành nhỏ nhen.
3.6. Truyện ngụ ngôn 6: Chó sói và chiên con
Truyện 'Chó sói và chiên con' kể về một con chiên non đang uống nước tại dòng suối. Con sói xuất hiện và đe dọa chiên con, cáo buộc nó làm đục nước uống của mình. Chiên con giải thích rằng mình uống ở chỗ khác, xa nguồn nước của sói, nhưng sói không tin và tiếp tục tìm cớ để ăn thịt chiên. Dù chiên con biện minh rằng mình chưa ra đời vào năm ngoái khi sói nói xấu nó, sói vẫn không thay đổi ý định. Câu chuyện chỉ trích hành động dối trá và bịa đặt để thỏa mãn ý đồ cá nhân.
4. Một số truyện ngụ ngôn ngoài chương trình Ngữ Văn 7
4.1. Truyện ngụ ngôn 'Kiến và châu chấu'
Một nhóm kiến làm việc chăm chỉ suốt mùa hè để chuẩn bị cho mùa đông lạnh lẽo. Trong khi đó, con châu chấu chỉ ca hát và không hiểu tại sao kiến lại chăm chỉ như vậy. Khi mùa đông đến, châu chấu không có gì để ăn và gần như chết đói. Những con kiến đã cứu nó, và châu chấu nhận ra tầm quan trọng của việc chuẩn bị trước.
=> Bài học: Luôn suy nghĩ về tương lai và chuẩn bị từ sớm. Dù có thể không cần ngay lập tức, nhưng không nên trì hoãn. Bạn không muốn đợi đến khi cần mới chuẩn bị mọi thứ.
4.2. Truyện ngụ ngôn 'Con quạ và cái bình nước'
Vào một ngày hè oi ả, một con quạ tìm thấy một bình nước nhưng không thể với được nước ở bên trong. Nó không bỏ cuộc và thả những viên sỏi nhỏ vào bình để nước dâng lên đến mức nó có thể uống được.
=> Bài học: Đừng từ bỏ khi gặp khó khăn. Sự kiên trì sẽ giúp bạn vượt qua thử thách. Ý tưởng của bạn có thể thành công nếu bạn không bỏ cuộc, và bạn sẽ tìm ra giải pháp cho vấn đề.
4.3. Truyện ngụ ngôn 'Con muỗi và con bò đực'
Một con muỗi bay quanh một bãi cỏ và quyết định nghỉ ngơi trên sừng của một con bò đực. Khi chuẩn bị rời đi, muỗi xin lỗi bò đực vì đã làm phiền. Muỗi nghĩ rằng bò đực sẽ vui mừng khi nó đi, nhưng bò đực đáp: 'Không sao đâu. Tôi thậm chí không nhận thấy sự hiện diện của bạn.'
=> Bài học: Bạn có thể không quan trọng như bạn tưởng. Chúng ta thường cảm thấy mình quan trọng hơn trong mắt người khác. Điều bạn làm hay nói có thể không được chú ý nhiều như bạn nghĩ. Hãy là chính mình thay vì cố gắng làm nổi bật.
Hy vọng rằng bài viết trên đã mang lại cho bạn đọc những thông tin bổ ích. Xin chân thành cảm ơn.
