5 Bậc Thang Của Tình Bạn Mà Chúng Ta Cần Có Trong Cuộc Sống

Theo Mark Manson, chúng ta cần bạn bè ở cả cấp độ xã giao lẫn thân thiết để có đời sống tinh thần lành mạnh. Vấn đề chỉ là xác định xem ai ở cấp độ nào.

Được chuyển ngữ từ bài viết “What Real Friends Look Like” đăng tải trên blog cá nhân của tác giả Mark Manson.

Thử tưởng tượng xem, nếu bạn độc thân cả đời sẽ như thế nào?

Có vẻ đó là một viễn cảnh khá tệ, nhưng chắc chắn chưa đến mức tận cùng thế giới. Chúng ta đều đã từng hoặc đang độc thân mà, phải không? Và cả những ai đã cam kết trong một mối quan hệ, họ cũng sẽ độc thân trở lại một ngày nào đó. Bên cạnh đó, có những người chọn sống độc thân cả đời và không cảm thấy họ đang bỏ lỡ điều gì cả.

Nhưng giờ thử tưởng tượng ngày mai bạn mất tất cả bạn bè bạn đang có - chẳng hạn họ đều tử nạn trên một chiếc máy bay bị rớt - và không bao giờ có thêm người bạn nào nữa.

Bạn sẽ nhận ra rằng, việc không lấy chồng/vợ có thể chưa hẳn lý tưởng, nhưng bạn vẫn có thể sống vui. Và thực tế rất nhiều người đang sống như vậy. Nhưng không có bạn bè thì khác - đây là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tự sát.

Chúng ta dành nhiều thời gian và năng lượng tinh thần cho các mối quan hệ lãng mạn, bởi những cảm xúc mãnh liệt mà chúng mang lại. Thế nhưng hiếm ai để ý đến chất lượng các mối quan hệ bạn bè của mình, xem những người quanh họ thực sự là “bạn” hay là “bè”.

Vậy tình bạn là gì, có giá trị ra sao, vì sao ta lại kết bạn, và vì sao tình bạn có thể đúng (hoặc sai) ở một số thời điểm? Cùng đào sâu tìm hiểu thêm về nó trong bài viết dưới đây.

Cấp độ 1: “Mình biết người đó”

Cấp độ 2: “Nhìn chung là mình có ấn tượng tốt về bạn”

Bạn và họ chỉ quen biết nhau ở mức độ sơ đẳng, và đôi khi cũng trò chuyện với nhau. Mối quan hệ ở cấp độ này chủ yếu là về lợi ích hơn là tình cảm.

Thuật ngữ “người quen” có thể phản ánh chính xác những người ở cấp độ 2 này. Đó có thể là đồng nghiệp, vợ/chồng của sếp, hàng xóm, người yêu, hoặc nhân viên phục vụ tại quán cafe bạn thường ghé. Họ là những người tạo ra môi trường sống dễ chịu hơn một chút cho bạn.

Dù bạn muốn hay không, những người quen như vậy vẫn cần thiết trong cuộc sống. Con người là sinh vật xã hội, việc tạo dựng ấn tượng tốt với người khác là vô cùng quan trọng. Và việc tạo dựng ấn tượng tốt này có thể bắt đầu từ những cuộc trò chuyện ngắn và… không mục đích về mọi chủ đề trên đời, từ thời tiết, thể thao đến giải trí.

Tóm lại, họ có ấn tượng tốt với bạn. Và nếu có vấn đề bất ngờ mà không thể nhờ gia đình hoặc bạn bè, bạn có thể nhờ đến họ. Tuy nhiên, mối quan hệ chỉ đến đó thôi, và bạn hiếm khi nghĩ đến việc mời họ đi ăn hoặc đi chơi vào cuối tuần.

Cấp độ ba: “Bạn ưa thích cái đó à? Mình cũng vậy đấy!”

Ở cấp độ này, khái niệm về “tình bạn” bắt đầu hình thành. Đây là những người bạn có cùng sở thích, gặp nhau thường xuyên. Mối quan hệ này thường dễ chịu, tập trung vào những điểm chung như sở thích về phim, thể thao hoặc việc chăm sóc con cái.

Tương tự như cấp độ 2, tình bạn ở cấp độ 3 cũng mang lại lợi ích. Tuy nhiên, ở cấp độ 3, bạn bắt đầu quan tâm đến con người thật sự của đối phương. Điều này khiến cuộc sống trở nên dễ dàng hơn rất nhiều. Khi bạn thực sự quan tâm đến một điều gì đó, tốt khi có người khác cũng quan tâm đến điều đó.

Tình bạn ở cấp độ 3 hiếm khi gây ra những drama lớn, bởi hai bạn cố gắng tránh các vấn đề nhạy cảm và không can thiệp vào cuộc sống cá nhân của nhau. Ví dụ, nếu cả hai bạn đều yêu thích xe hơi, bạn sẽ không quan tâm đến việc bạn ấy có đối xử tốt với gia đình hay không. Bạn cũng không quan tâm đến công việc của anh bạn nếu anh ấy vẫn chơi game với bạn - vấn đề này không đáng quan tâm ở cấp độ này.

Do đó, tình bạn ở cấp độ 3 có thể rất vững chắc hoặc rất mong manh, tùy thuộc vào hoàn cảnh. Nếu bạn trải qua một sự kiện lớn như ly hôn hoặc mất người thân, tình bạn vẫn không thay đổi. Nó có thể thay đổi ở mức độ nhất định.

Sự thay đổi chính là việc hai bạn không còn chung sở thích nữa - điều đã đưa hai bạn lại gần nhau. Ví dụ, nếu bạn từng nghiện rượu và bỏ thuốc thành công, chắc chắn bạn sẽ không còn một số bạn đi nhậu như trước, vì họ chỉ quen và kết bạn với bạn qua việc nhậu. Điều này cũng xảy ra khi bạn ngừng chơi môn thể thao mà cả hai đều yêu thích, chuyển công việc hoặc đổi nơi sống.

Cấp độ bốn: “Chúng ta có nhiều điểm chung đấy nhỉ”

Tình bạn ở cấp độ 4 là sự tiếp tục phát triển từ cấp độ 3, khi hai bạn nhận ra không chỉ có sở thích chung mà còn có những giá trị và trải nghiệm sống tương đồng. Những mối quan hệ này thường kéo dài ít nhất vài năm, đôi khi cả đời.

Tình bạn ở cấp độ 4 thường thân mật nhưng thoải mái. Bạn cảm thấy tự nhiên và thoải mái khi ở bên họ, giống như khi ở một mình. Bạn có thể đùa giỡn với họ một cách tự nhiên mà không lo bị phê phán. Bạn có thể chia sẻ với họ về cuộc sống mà không sợ bị phán xét hoặc coi thường.

Dù có vẻ phong cách, nhưng bên cạnh gia đình, đây chính là những người bạn đồng hành tốt nhất của chúng ta trên con đường sống. Là con người, chúng ta luôn muốn được chấp nhận và tìm thấy sự gần gũi với người khác. Chúng ta cũng cần được thấu hiểu và chấp nhận người khác. Tình bạn cấp 4 chính là mối quan hệ đáp ứng được những nhu cầu này.

Tình bạn ở cấp độ 4 thường hiếm và khó tìm kiếm. Theo các chuyên gia xã hội, chúng ta chỉ duy trì được vài mối quan hệ như vậy trong suốt cuộc đời. Những mối quan hệ sâu đậm như vậy cần vài năm để phát triển, nên thường kéo dài khá lâu.

Thực tế, tình bạn ở cấp độ 4 chỉ tan biến khi một hoặc cả hai người trải qua những thay đổi lớn đến nỗi giá trị sống của họ bị ảnh hưởng sâu sắc (như kết hôn, sinh con, hoặc đối mặt với khủng hoảng ở tuổi trung niên). Nếu mất đi mối quan hệ này, bạn sẽ trải qua một giai đoạn đau khổ tương tự như khi chia tay người yêu, nhưng nhẹ nhàng hơn một chút.

Sau đó bạn gặp người khác, và quá trình kết bạn lại bắt đầu từ cấp độ 1.

Cấp độ năm: “Anh em mình như một gia đình”

Nếu cấp độ 4 là những người bạn thân thiết, thì cấp độ 5 chính là những người “anh chị em cùng cha khác ông” của bạn. Họ là những người bạn luôn trung thành, chỉ cần gọi một tiếng là sẽ có mặt bên bạn ngay lập tức.

Công việc hay mối quan hệ có thể đến và đi, nhưng tình bạn giữa hai bạn không bao giờ thay đổi. Bạn có thể chuyển đổi chỗ ở nhiều lần, sống ở nước ngoài vài năm, kết hôn rồi ly hôn - dù chuyện gì xảy ra thì tình bạn giữa hai bạn vẫn không đổi. Tình cảm mà hai bạn dành cho nhau đã lớn đến mức gần như không có gì thay đổi được cách mà họ nghĩ về nhau.

Khoảng cách địa lý hoặc mất liên lạc thời gian dài có thể làm phai nhạt một tình bạn cấp 3. Một thay đổi lớn về giá trị hoặc mục đích sống có thể làm mờ màu một tình bạn cấp 4. Nhưng không có điều gì trong số này có thể xóa sổ được một tình bạn cấp 5, và quan trọng nhất là hầu hết chúng nằm ngoài khả năng kiểm soát của chúng ta.

Tình bạn ở cấp độ này không thể lựa chọn hoặc kiểm soát, thậm chí không chắc chúng ta có thể xây dựng được nó khi đã trưởng thành hay không. Bởi tình cảm bền chặt như thế dường như chỉ xuất hiện ở những người là bạn từ thuở ấu thơ, cùng lớn lên bên nhau.

Một số nhận định khác về tình bạn

Có những người chỉ kết bạn ở cấp độ xã giao, không bao giờ lên cao hơn. Họ quen biết mọi người trong một nhóm, nhưng chẳng ai thực sự hiểu họ sâu sắc hơn. Không có sự gắn bó tình cảm, không có chia sẻ về giá trị hoặc trải nghiệm sống giữa họ và những người này. Và chắc chắn họ không mở lòng với nhau.

Cũng có người chỉ kết bạn ở mức độ sâu sắc. Họ thường nhút nhát và sợ bước ra khỏi vùng an toàn của mình. Họ có ít bạn, nhưng đều là bạn thân thiết thay vì những mối quan hệ hời hợt. Tuy nhiên, họ bỏ lỡ cơ hội tiếp xúc với nhiều người hơn.

Để có cuộc sống tinh thần lành mạnh, chúng ta cần tình bạn ở cả 5 cấp độ. Vấn đề là phải xác định ai thuộc cấp độ nào.

Cuối cùng, mọi tình bạn đều tự “rơi” xuống cấp độ thấp nhất. Ví dụ, nếu bạn coi tôi là cấp độ 4, nhưng tôi chỉ coi bạn là cấp độ 3, thì mối quan hệ của chúng ta sẽ khó có thể lên được cấp độ 3. Tôi sẽ khó mà nâng tương tác với bạn lên cấp độ 4, và sự chênh lệch trong cách nhìn nhận này khiến chúng ta vẫn ở lại cấp độ 3.