5 Bài phân tích xuất sắc về bài thơ 'Thu sang' của Đỗ Trọng Khơi (Ngữ văn 7 - SGK Chân trời sáng tạo)

Khoảnh khắc chuyển mùa luôn mang lại nhiều cảm xúc cho các nhà thơ. Trong bài thơ “Thu sang”, Đỗ Trọng Khơi đã tinh tế miêu tả vẻ đẹp của thiên nhiên khi thu về.

“Tràn ngập nỗi mong manh

Tiếng chim làm chuyển mùa xanh”

Khi dấu vết của mùa hè chỉ còn mờ nhạt, một tiếng chim vang lên đã “chuyển mùa xanh” thành thu. Thiên nhiên đang bước vào mùa thu với những dấu hiệu rõ rệt.

Nhà thơ diễn tả vẻ đẹp mùa thu qua sắc vàng từ nắng và mưa. Màu vàng đến từ đất trời, tạo nên một không gian nhuộm vàng của mùa thu.

“Vàng như nắng, như mưa

Như lòng đất, như trời xưa nhuộm”

Tác giả còn gửi gắm nỗi luyến tiếc mùa hè, khi sắc xanh của ngày hè và âm thanh của “hồn ve” đã ra đi.

“Xanh mờ dần mùa hè

Nắng nồng theo hồn ve rời bỏ”

Cuối bài, khung cảnh khu vườn chiều thu hiện lên thật độc đáo:

“Vườn chiều rộn lá thu về

Heo may nắm trăng vàng rong chơi”

Khu vườn thu với lá vàng xào xạc. Hình ảnh gió heo may “nắm” trăng vàng “rong chơi” giữa không gian vàng rực thật sáng tạo và thú vị.

Bài thơ “Thu sang” đã thể hiện được vẻ đẹp của thiên nhiên trong lúc chuyển mùa từ hạ sang thu qua cái nhìn nhạy bén của tác giả.

Nhà thơ Trần Đăng Khoa nhận xét về Đỗ Trọng Khơi: “Ông là một nhà thơ đặc biệt, dù thất học, mồ côi và mang tật nguyền từ nhỏ, nhưng với nghị lực phi thường, ông đã vượt qua số phận để sống và cống hiến cho nền văn học Việt Nam.

Những vần thơ của ông luôn chứa đựng quan niệm nhân sinh sâu sắc, là sự chiêm nghiệm về những điều thân thuộc quanh ta, tạo nên phong cách nghệ thuật rất riêng biệt…”. Đỗ Trọng Khơi đã tìm thấy chính mình qua việc đọc sách, khám phá chân lý sống và niềm tin lạc quan.

Trong tác phẩm “Thu sang”, chúng ta thấy hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp, sống động, được thể hiện qua tình cảm yêu thương và trân trọng của tác giả đối với thiên nhiên.

“Ngàn nỗi mong manh đã tràn

Tiếng chim làm chuyển mùa xanh sang thu”

“Vàng như nắng, như mưa tự nhiên

Từ lòng đất, từ trời xưa nhuộm về”

“Xanh đã kiệt sức mùa hè

Nắng nồng theo hồn ve vắng bóng”

“Vườn chiều rộn lá thu sang

Heo may nắm trăng vàng rong chơi”

Khi mùa hè chỉ còn lại những dấu vết mỏng manh trên bầu trời, Đỗ Trọng Khơi bằng cảm nhận tinh tế của mình đã nghe thấy tiếng chim báo hiệu mùa thu đang đến gần.

Màu sắc cũng hòa quyện hài hòa, báo hiệu sự ra đi của mùa hè và sự tràn ngập sức sống của mùa thu. Màu vàng trên bầu trời không phải do mùa hè để lại mà là màu vàng tự nhiên từ nắng, mưa và trời đất. Sắc xanh còn lại trên bầu trời như đã kiệt sức, báo hiệu mùa hè sắp nhường chỗ cho thu. Khung cảnh trở nên sống động, tràn đầy màu sắc và rộn rã.

Cuối cùng, mùa thu đã hiện diện trong khu vườn với những lá vàng, báo hiệu sự đến của mùa thu.

Bài thơ kết hợp hoàn hảo giữa màu sắc và âm thanh của thiên nhiên, với âm thanh náo nhiệt và gam màu tươi sáng, rực rỡ. Qua đó, tác giả thể hiện rõ nét vẻ đẹp sinh động của mùa thu. Đỗ Trọng Khơi đã vẽ nên một bức tranh thiên nhiên phong phú và đặc sắc, chỉ có những người yêu thiên nhiên mới có thể viết nên những dòng thơ chân thực như vậy.

Đỗ Trọng Khơi, thi sĩ đặc biệt của nền văn học Việt Nam hiện đại, dù gặp tai ương từ khi còn nhỏ, đã không để số phận định đoạt cuộc đời mình. Dù bị bệnh tật và chỉ có thể viết từ giường bệnh, ông đã tạo ra những tác phẩm đầy cảm xúc về tình người và cuộc sống. Nhiều tác phẩm và giải thưởng đã ghi nhận sự cống hiến của ông và động viên ông trong cuộc sống. “Thu sang” là một trong những thi phẩm lục bát khẳng định điều đó, miêu tả bức tranh thiên nhiên chuyển giao mùa và bày tỏ lòng yêu nước, yêu quê hương của tác giả.

Hai câu thơ đầu tiên của bài thơ vẽ nên khoảnh khắc chuyển giao mùa bằng sự tinh tế và nhạy cảm. Khi mùa hè đang ở ngưỡng cuối cùng của nó, chỉ còn lại chút dư âm mỏng manh về thanh âm và màu sắc. Sự tràn đầy và viên mãn sẽ chuyển mình thành hình thái khác.

Mùa hè cũng vậy, khi “đã tràn ngàn nỗi mong manh”, tiếng chim cất lên như làm cho khoảng trời xanh chuyển sang mùa thu: “Đã tràn ngàn nỗi mong manh/ Tiếng chim đẩy khoảng trời xanh sang mùa”.

Không chỉ âm thanh của chim, mà chính sắc vàng cũng làm nên vẻ đẹp mùa thu. Mùa thu vốn đã mang sắc vàng tự nhiên, nên màu vàng luôn hiện diện trong không gian rộng lớn. Đỗ Trọng Khơi không miêu tả chi tiết từng sắc vàng, mà cảm nhận qua không gian và thời gian một cách rộng lớn: “Vàng như tự nắng tự mưa/ Tự lòng đất, tự trời xưa nhuộm về”.

Sắc vàng của mùa thu đã chiếm ưu thế, sắc xanh của mùa hè không thể chống đỡ, đã mờ nhạt và “kiệt sức”. Ánh nắng mùa hè giờ tan theo tiếng ve xa lạ. Những câu thơ thể hiện cảm xúc sâu lắng và nỗi lòng của thi nhân: “Xanh lên đã kiệt sức hè/ Nắng nồng theo lối hồn ve lìa ngàn”.

Hai câu cuối miêu tả âm thanh của lá thu trong vườn chiều. Âm thanh vui tươi, sống động, khác hẳn với sự lặng lẽ của mùa thu trong thơ Lưu Trọng Lư trước năm 1945: “Vườn chiều rộn lá thu sang/ Heo may ngậm mảnh trăng vàng rong chơi”.

Mùa hè đã nhường chỗ cho mùa thu, âm thanh lá thu xào xạc và vui tươi. Hình ảnh trong câu thơ cuối rất đẹp và lãng mạn qua cái nhìn tinh tế của tác giả. Gió heo may không có hình dáng, chỉ là cảm giác lạnh lẽo khi thu đến. Đỗ Trọng Khơi cảm nhận gió heo may đang “ngậm” mảnh trăng vàng trong bầu trời vàng rực rỡ. Một bức tranh thu rộng lớn và mênh mông, tràn ngập sắc vàng, khiến lòng người xao xuyến.

Bài thơ “Thu sang” của Đỗ Trọng Khơi là bức tranh thiên nhiên sống động trong sự chuyển giao mùa, thể hiện tình yêu thiên nhiên và đất nước. Với ngôn từ biểu cảm và hình tượng thơ đầy âm thanh và màu sắc, bài thơ thể hiện tình yêu trong sáng và nghị lực của một thi sĩ “suốt đời nằm để viết”.

Trong suốt bốn mùa của năm - xuân, hạ, thu, đông, mỗi mùa đều mang một vẻ đẹp riêng biệt. Tuy nhiên, mùa thu có lẽ là mùa lãng mạn và duyên dáng nhất với vẻ đẹp nhẹ nhàng và thơ mộng. Khoảnh khắc giao mùa từ hè sang thu luôn là nguồn cảm hứng dạt dào cho các nhà thơ, điển hình là bài thơ “Thu sang” của Đỗ Trọng Khơi.

“Màn ngân tràn đầy cảm giác mỏng manh

Tiếng chim đưa ngày xanh về mùa mới

Vàng rực như ánh nắng, như mưa

Từ lòng đất và trời xưa nhuộm sắc vàng

Xanh đã nhạt màu, hè mệt mỏi

Nắng hồng theo tiếng ve biến mất

Vườn chiều đầy lá thu xào xạc

Heo may giữ mảnh trăng vàng rong chơi”

Khi mùa hè chỉ còn lại chút ít trên bầu trời, nhà thơ đã tinh tế cảm nhận được tiếng chim báo hiệu mùa thu đang đến gần. Không chỉ là âm thanh, mà màu sắc trên bầu trời cũng hòa quyện, báo trước sự kết thúc của mùa hè và sự tràn đầy sức sống của mùa thu. Sắc vàng trên bầu trời như được trời đất tự nhuộm, không phải do mùa hè để lại. Đó là màu vàng tự nhiên từ nắng, mưa và trời xưa.

Chút sắc xanh còn sót lại trên bầu trời như đã kiệt sức, báo hiệu mùa hè sắp rời đi để nhường chỗ cho mùa thu. Chút nắng hồng cuối cùng như theo tiếng ve biến mất, nhường chỗ cho mùa thu đến. Khung cảnh lúc này như một bức tranh tươi sáng, đầy màu sắc rộn rã.

Mùa thu đã chính thức bước vào bức tranh thiên nhiên, với vườn đầy lá báo hiệu sự xuất hiện của mùa thu. Gió heo may và ánh trăng vàng như những ngày rằm tháng Tám cũng xuất hiện trong khung cảnh này.

Bài thơ kết hợp hài hòa giữa âm thanh và màu sắc của thiên nhiên. Âm thanh rộn rã, náo nhiệt hòa cùng các gam màu tươi sáng, thể hiện rõ nét vẻ đẹp của mùa thu với sự sống động, đầy cảm xúc và sức sống. Ngôn ngữ biểu cảm, hình ảnh thơ đầy màu sắc và âm thanh phong phú.

Bài thơ là sự cảm nhận tinh tế của Đỗ Trọng Khơi về thiên nhiên, thả hồn vào đó để vẽ nên một bức tranh thiên nhiên sống động, tươi sáng với âm thanh của chim và sắc thu.

Mùa thu là chủ đề quen thuộc trong thơ ca. Một trong những bài thơ nổi bật về mùa thu là “Thu sang” của Đỗ Trọng Khơi.

Bài thơ bắt đầu bằng việc khắc họa khoảnh khắc giao mùa một cách tinh tế. Mùa hè đang chuẩn bị rời đi, chỉ còn lại âm thanh và màu sắc mong manh. Một tiếng chim “đẩy khoảng trời xanh sang mùa mới” báo hiệu sự xuất hiện của mùa thu:

“Màn cảm giác mỏng manh tràn ngập

Tiếng chim đưa ngày xanh về mùa mới”

Nhà thơ không chỉ dựa vào âm thanh và sắc vàng để tạo nên vẻ đẹp mùa thu. Ông miêu tả một cách khái quát về màu vàng từ ánh nắng, mưa, và từ lòng đất hay trời xưa, tất cả hòa quyện tạo nên vẻ đẹp thơ mộng:

“Vàng như ánh nắng, như mưa

Từ lòng đất và trời xưa nhuộm sắc”

Khi mùa hè qua đi, âm thanh của “hồn ve” cũng biến mất, để lại cảm xúc sâu lắng và chân thật của nhà thơ:

“Xanh đã nhạt màu, hè kiệt sức

Nắng hồng theo tiếng ve lùi xa”

Hai câu cuối miêu tả âm thanh của lá thu xào xạc trong vườn chiều, một âm thanh vui tươi, khác với sự lặng lẽ của mùa thu trong thơ trước Cách mạng tháng Tám 1945:

“Vườn chiều rộn lá thu xào xạc

Gió heo may giữ mảnh trăng vàng rong chơi”

Hình ảnh cuối cùng thật độc đáo và thú vị. Gió heo may không có hình dáng cụ thể, chỉ tạo cảm giác se lạnh khi mùa thu đến. Trong cảm nhận của nhà thơ, gió heo may như đang “ngậm” mảnh trăng vàng “rong chơi” giữa bầu trời vàng ươm.

Trăng vàng, lá vàng, mưa vàng, nắng vàng và cả trời đất cổ kim hòa quyện trong sắc vàng rực rỡ. Tác giả sử dụng hình ảnh độc đáo và thể thơ lục bát truyền thống cùng giọng thơ nhẹ nhàng để diễn tả vẻ đẹp mùa thu.

Bài thơ khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên trong buổi giao mùa từ hạ sang thu qua cảm xúc và cái nhìn tinh tế của tác giả.