Buzz
Bạn Có Phải Là Người Suy Nghĩ Quá Mức Trong Xã Hội?
“Nếu Suy Nghĩ Là Một Môn Thể Thao, Mình Đã Là VĐV Vô Địch Lâu Rồi.”
Câu Nói Này Có Vẻ Như Lời Đùa, Nhưng Thực Ra Lại Phản Ánh Đúng Tình Trạng Suy Nghĩ Quá Mức Mà Nhiều Người Đang Gặp Phải.
Đây Chính Là Dạng Biểu Hiện Của Siêu Nhận Thức, Hiểu Đơn Giản Là Suy Nghĩ Về Suy Nghĩ Của Chính Mình. Hiện Tượng Này Khá Phổ Biến Và Thường Giúp Bạn Nhận Ra Những Khuyết Điểm Trong Tư Duy. Nhưng Khi Lặp Đi Lặp Lại, Bạn Dễ Rơi Vào Vòng Quay Suy Nghĩ Quá Mức, Ảnh Hưởng Tiêu Cực Lên Nhiều Khía Cạnh Của Cuộc Sống.
Vậy Nguyên Nhân Gì Khiến Chúng Ta Suy Nghĩ Quá Mức? Dưới Đây Là 5 Kiểu Suy Nghĩ Quá Mức Mà Chúng Ta Thường Gặp, Và Một Số Gợi Ý Giúp Bạn Hành Động Ngay Khi Phát Hiện Ra Điều Đó:
1. Tiếng Nói Trong Đầu (Mental Chatter)
Đã Bao Giờ Bạn Cố Gắng Không Nghĩ Về Một Điều Gì Đó Nhưng Nó Lại Ngày Càng Đeo Đuổi Bạn? Điều Này Hoàn Toàn Bình Thường, Vì Công Việc Chưa Hoàn Thành, Áp Lực Tài Chính Hay Các Mối Quan Hệ Là Những Mối Lo Luôn Đeo Bám Bạn.
Mental Chatter Xảy Ra Một Phần Do Hiệu Ứng Zeigarnik, Khiến Não Bộ Coi Những Vấn Đề Là Chưa Hoàn Thành Và Không Yên. Tuy Nhiên, Theo Định Luật Murphy, Bạn Không Thể Giải Quyết Vấn Đề Gì Một Cách Triệt Để, Vì Sau Đó Sẽ Có Vấn Đề Khác Tự Nhiên Phát Sinh.
Cách Giải Quyết: Thay Vì Ngồi Yên Và Lo Lắng Không Ngừng, Bạn Nên Tạm Thời “Điều Hướng” Não Bộ Bằng Một Số Hoạt Động. Cách Này Vừa Giúp Bạn Tránh Để Những Suy Nghĩ Trên Tiếp Tục Chồng Chất Lên Nhau, Vừa Cho Não Một “Khoảng Nghỉ” Cần Thiết Để Minh Mẫn Trở Lại. Các Hoạt Động Bạn Có Thể Thử Bao Gồm:
- Giải Câu Đố, Ô Chữ Hoặc Sudoku. Các Bộ Môn Này Đóng Vai Trò “Đánh Lạc Hướng”, Cho Não Một Nội Dung Khác Để Suy Nghĩ.
- Tập Thể Thao, Đặc Biệt Các Môn Đồng Đội Như Bóng Đá, Bóng Chuyền. Khi Phải Tập Trung Vào Ván Đấu Và Các Đồng Đội, Bạn Sẽ Khó “Zone Out” Để Lo Lắng Về Những Vấn Đề Kia. Việc Vận Động Cũng Giúp Sản Sinh Endorphin Làm Tinh Thần Hưng Phấn.
- Trò Chuyện Với Người Khác. Giống Như Giải Ô Chữ, Việc Xã Giao Giúp Não Bộ Tạm Thời “Refresh” Khỏi Những Ưu Tư Thường Nhật.
2. Suy Nghĩ Đi Quá Xa (Over-reading into things)
“Lỡ Như Mối Tình Này Tan Vỡ, Mình Sẽ Không Tìm Được Ai Khác Và Không Bao Giờ Hạnh Phúc.”
“Đã 2 Ngày Rồi Mà Cô Ấy Chưa Trả Lời Tin Nhắn. Liệu Có Phải Mình Làm Gì Sai Không Nhỉ?”
“Nếu Bỏ Lỡ Visa Lần Này, Mình Sẽ Không Bao Giờ Được Đi Ra Nước Ngoài Nữa.”
Đây Là Những Ví Dụ Điển Hình Của Kiểu Tư Duy Này. Nó Thường Xuất Hiện Khi Bạn Gặp Một Vấn Đề Và Hình Dung Về 7749 Viễn Cảnh Xấu Nhất, Dù Chúng Gần Như Sẽ Không Xảy Ra. Vì Vậy Nó Còn Được Gọi Là Suy Nghĩ Thảm Khốc (Catastrophic Thinking), Và Được Coi Là Một Biến Dạng Nhận Thức Do Ảnh Hưởng Tiêu Cực Đến Cảm Xúc Và Hành Vi.
Kiểu Suy Nghĩ Này Có Phần Tương Đồng Với Thiên Kiến Tiêu Cực Ở Chỗ Tập Trung Vào Kết Quả Xấu Của Mọi Thứ. Nhưng Nếu Thiên Kiến Tiêu Cực Giúp Bạn Giảm Thiểu Khả Năng Đi Chệch Hướng, Thì Suy Nghĩ Thảm Khốc Thường Không Lợi Ích Gì.
Cách Giải Quyết: Thừa Nhận Rằng Mình Đang Suy Nghĩ Quá Tiêu Cực. Theo Giáo Sư Tâm Lý Matthew Tull, Đây Là Bước Đầu Tiên Giúp Bạn “Thử Thách” Suy Nghĩ Của Chính Mình, Từ Đó Phần Nào Gỡ Rối Cho Não Bộ.
Tiếp Theo, Bạn Có Thể Thay Cách Nói “Lỡ Như” Hoặc “Nếu” Điển Hình Của Kiểu Suy Nghĩ Này Thành “Mình Sẽ Xem Mọi Việc Thế Nào”. Bước Này Giúp Bạn Đi Qua Giai Đoạn Sợ Hãi Và Tê Liệt, Chấp Nhận Những Gì Đã Xảy Ra Và Chuẩn Bị Kế Hoạch Xử Lý Những Gì Sắp Xảy Ra Sau Đó.
3. Đoán Định Tâm Trạng Người Khác (Mind Reading)
Đây Là Cảm Giác Lo Lắng, Bất An Khi Bạn Luôn Cố Gắng Đoán Xem Người Khác Đang Nghĩ Gì Về Mình. Kiểu Suy Nghĩ Này Là Một Biểu Hiện Phổ Biến Của People-Pleaser, Và Thường Xảy Ra Trong Các Mối Quan Hệ Bất Cân Xứng Về Vị Thế Hay Quyền Lực (Như Con Cái Với Cha Mẹ, Nhân Viên Với Sếp).
Theo Nhà Nhân Học Edward Hall, Mind Reading Có Thể Là Hệ Quả Của Lối Giao Tiếp Ngữ Cảnh Cao (High-Context Communication). Bạn Ở Tình Thế “Nói Một Nhưng Phải Hiểu Mười”, Phải Cố Gắng Đoán Ý Người Khác Dù Họ Không Nói Ra.
Kiểu Giao Tiếp Này Có Ưu Điểm Giúp Bạn Lịch Sự Hơn, Song Cũng Vô Tình Đẩy Bạn Vào Một Vòng Luẩn Quẩn Không Lối Thoát: Lo Âu Vì Không Đoán Được Ý Đối Phương, Sợ Hãi Vì Cho Rằng Họ Nghĩ Xấu Về Mình Và Lúng Túng, Thiếu Tự Tin Trong Giao Tiếp.
Bên Cạnh Đó, Hiệu Ứng Tâm Điểm (Spotlight Effect) Cũng Khiến Bạn Tưởng Rằng Mình Đang Bị Chú Ý Nhiều Hơn Thực Tế. Nhưng Thực Ra Người Khác Cũng Tập Trung Vào Bản Thân Họ Nhiều Hơn Là Bạn, Và Cũng Có Những Nỗi Lo Giống Như Vậy.
Hướng giải quyết: Tập trung vào tổng thể vấn đề thay vì từng cá nhân (bao gồm cả bản thân bạn). Khi trình bày ý tưởng mới trong cuộc họp, hãy tập trung vào việc nhấn mạnh sự quan trọng, ưu điểm và lợi ích mà nó mang lại cho tổ chức. Đừng quá lo lắng về cảm nhận của người khác, bởi đơn giản bạn không thể làm hài lòng mọi người.
