Buzz
Tóm tắt và Phân tích Cuộc đấu giữa thiện và ác trong truyện Lục Vân Tiên hay, được chọn lọc từ các bài văn xuất sắc của học sinh lớp 9 trên toàn quốc giúp học sinh lớp 9 có thêm tài liệu tham khảo để viết văn dễ dàng hơn.
5+ Cuộc đấu giữa lương tâm và tà ác trong truyện Lục Vân Tiên (thú vị, súc tích)
Phân tích Cuộc đối đầu giữa thiện và ác trong truyện Lục Vân Tiên - mẫu 1
Nguyễn Đình Chiểu là một trong những nhà thơ yêu nước đáng kính trong thời kỳ đất nước bị thực dân Pháp xâm lược. Tác phẩm Lục Vân Tiên của ông không chỉ là một kiệt tác văn học mà còn là tấm gương sáng cho cuộc đấu tranh giữa 'cái thiện' và 'cái ác' trong xã hội phong kiến suy tàn. Nguyễn Đình Chiểu đã viết nên một câu chuyện lớn về sự gan dạ, quyết tâm chiến đấu vì chính nghĩa, và cuối cùng, cái thiện vẫn chiến thắng.
Trong Lục Vân Tiên, chúng ta thấy cuộc đối đầu giữa lương tâm và tà ác, giữa người tốt và người xấu. Họ có hành động và tư tưởng đối lập, đối địch với nhau, gây ra cuộc đấu tranh gay gắt.
'Cái thiện' là những con người và hành động tốt đẹp, trong sáng, rõ ràng như ánh sáng ban ngày. Còn 'cái ác' là những con người và hành động tà ác, đê tiện, u ám, dù che giấu bằng lớp vỏ giả tạo. Họ dùng mọi cách độc ác, âm mưu để tấn công cái thiện, nhưng cuối cùng, dù trải qua nhiều khó khăn, gian truân, thậm chí là đày đọa, cái thiện vẫn chiến thắng. Nguyễn Đình Chiểu đã viết về sự kiên cường, quyết tâm chiến đấu vì chính nghĩa, và cuối cùng, cái thiện luôn đánh bại cái ác.
Trước hết, Lục Vân Tiên là biểu tượng cho lý tưởng sống và đạo đức cao quý của nhân dân thời bấy giờ. Anh là người học rộng kiến thức, võ nghệ tinh thông và luôn sẵn lòng giúp đỡ người khi họ gặp khó khăn. Là một con trai hiếu thảo, khi nghe tin mẹ qua đời, anh đến thăm và tham gia tang lễ. Sự mất mẹ khiến anh đau lòng đến mức khóc lóc đau đớn. Từ đó, cuộc đời của Lục Vân Tiên trải qua nhiều gian khổ. Dù bị đẩy xuống nước, bị đưa vào hang sâu, hay bị phản bội và lừa dối, tâm hồn anh vẫn trong sáng như 'trăng sao'. Cuối cùng, nhờ vào sự giúp đỡ của bạn bè và những người tốt lành, anh mới được giải thoát và đạt được thành công vượt qua khó khăn, đỗ Trạng Nguyên, và quay về với vinh quang.
Hớn Minh, bạn của Vân Tiên, luôn không chịu đựng sự bất công khi gặp phải. Vương Tử Trực, mặc dù không có tài năng văn võ như Vân Tiên hay tính cách mạnh mẽ như Hớn Minh, nhưng lại là người trung thực, thẳng thắn và luôn gìn giữ tình bạn.
Ngoài ra, còn có những người lao động như ông Ngư, ông Tiều, dù sống trong nghèo khó nhưng lại rất nhân từ và luôn sẵn lòng giúp đỡ người khác mà không đòi hỏi bất kỳ lợi ích nào.
Trong số những con người đó, Kiều Nguyệt Nga nổi tiếng với lòng trung hậu và tình yêu trung thành. Được Lục Vân Tiên giúp đỡ khi gặp khó khăn, Nguyệt Nga đã ấn tượng với anh và tôn sùng anh như một vị cứu tinh và một người chồng lý tưởng.
Tất cả những người này hợp thành một đội quân đạo đức và nhân hậu, luôn sẵn sàng đấu tranh cho lẽ phải, với tình yêu nhân loại và sẵn lòng hy sinh vì lợi ích cộng đồng. Trong tác phẩm, 'cái thiện' không chỉ là một khái niệm trừu tượng, mà được thể hiện thông qua những con người cụ thể, những hành động rõ ràng và những trận chiến đầy hùng hồn giữa lương tâm và tà ác.
Những phẩm chất cao quý của Lục Vân Tiên là tấm gương sáng về đạo đức và nhân cách cho chúng ta. Điều khiến nhân vật này được nhân dân truyền miệng không chỉ là tác phong sống cao quý, mà còn là sự sẵn lòng hy sinh trong cuộc chiến vì lẽ nghĩa.
Trên con đường, nghe tiếng kêu cứu, không quan trọng người bị nạn là ai, kẻ cướp là ai, hay nguy hiểm đang rình rập. Lục Vân Tiên không do dự, ngay lập tức lao vào giữa đám cướp, đánh tan bọn tội phạm một cách dũng cảm. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, anh không coi việc này là một ân nghĩa và từ chối việc được đền đáp. Anh nói:
Sau này, nhờ vào sự tình cơ, Vân Tiên đã gặp lại Kiều Nguyệt Nga, tuy nhiên chắc chắn anh không nghĩ rằng mình đã làm một việc lành cho người khác. Vân Tiên luôn làm việc nghĩa một cách vô điều kiện, coi đó như là điều tất yếu trong cuộc sống, không thể nào thay đổi. Có lẽ, nếu Nguyễn Đình Chiểu muốn truyền đạt điều gì đó thông qua câu chuyện này, đó chính là điều đó.
'Cái ác' lại được thể hiện qua sự áp bức của bọn cường quyền. Đấu tranh với chúng là một trận chiến giữa sự sống và cái chết. Đấng Sinh, một quan huyện giàu có, đã thực hiện hành động cưỡng hiếp phụ nữ trên đường vào ban ngày. Trước sự bất công đó, Hớn Minh đã nổi giận và hành động kịp thời, không thường ngày:
Thái Sư muốn ép buộc Nguyệt Nga phải kết hôn với con trai của ông nhưng bị từ chối. Thái Sư buộc nàng tham gia chiến dịch quân sự Ô Qua. Để bảo vệ tình yêu với Vân Tiên, nàng đã hy sinh bản thân bằng cách nhảy xuống sông tự tử cùng bức hình của Vân Tiên.
Đó là một tinh thần kiên định bảo vệ lòng trung thực và phẩm chất của con người.
Trong việc đọc truyện Lục Vân Tiên, chúng ta nhận thấy qua các cuộc chiến đấu giữa cái thiện và cái ác, giữa chính nghĩa và phi nghĩa, Nguyễn Đình Chiểu có vẻ muốn truyền đạt một thông điệp cho mọi người: Để sống trong xã hội này, con người cần phải có những phẩm chất cao quý; lòng nhân ái, trung hậu, trung thực và sẵn lòng hy sinh vì lẽ nghĩa. Đó chính là lối sống lý tưởng của dân ta. Nhà thơ cũng chỉ trích những lối sống như của cha con Võ Công 'tham lam và ích kỷ' hay của Trịnh Hâm 'lừa gạt thầy trò'... Đó là ý nghĩa được rút ra từ cuộc chiến đấu. Tác phẩm đã để lại cho chúng ta một bài học quý giá về đạo lý và cách làm người cho thế hệ trẻ ngày nay.
Phân tích Cuộc đấu tranh giữa thiện và ác trong truyện Lục Vân Tiên - mẫu 2
Trong cuốn sách Một số tư liệu về cuộc đời và tác phẩm của Nguyễn Đình Chiểu (NXB Khoa học Xã hội, 1965), G. Ô-ba-rê từng nhận xét: Truyện Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu được coi là 'một trong những sản phẩm hiếm hoi của trí tuệ con người, với điểm mạnh là thể hiện chân thực những cảm xúc của một dân tộc'. Một trong những cảm xúc đó là lòng yêu mến và trân trọng cái thiện, đồng thời căm ghét và chỉ trích cái ác trong cuộc sống. Qua đoạn trích 'Vân Tiên gặp nạn', nhà thơ đã minh họa rõ sự đối lập giữa thiện và ác, là bản sắc của toàn bộ tác phẩm.
Trích đoạn “Lục Vân Tiên gặp nạn' nằm trong phần thứ hai của câu chuyện. Đang lẻ loi trên đất khách với đôi mắt mù lòa và nỗi đau vô tận về người mẹ mới khuất, Lục Vân Tiên lại gặp Trịnh Hâm đi về. Sẵn lòng ganh đua, thù oán với Vân Tiên từ trước, Trịnh Hâm lợi dụng cơ hội để hại Vân Tiên. Hắn dụ dỗ tiểu đồng vào rừng, buộc trói rồi giả vờ đưa Vân Tiên lên thuyền, hứa sẽ đưa anh trở về quê hương. Chờ đến khi tối tăm, Trịnh Hâm mới thực hiện hành động tàn ác của mình.
Qua cách xử sự của các nhân vật khi đối mặt với người gặp hoạn: Trịnh Hâm khi gặp Vân Tiên bị mù, ông Ngư và gia đình khi gặp Vân Tiên bị đẩy xuống sông, tác giả đã phơi bày cái ác - được đại diện bởi kẻ tàn ác Trịnh Hâm, cùng với việc ca ngợi cái thiện, đặc biệt là nhân vật ông Ngư và gia đình ông.
Trịnh Hâm là một kẻ tâm địa hèn hạ, tày trời. Ban đầu ghen ghét Vân Tiên, nhưng cho đến khi Vân Tiên mù lòa và gặp nạn, lòng tàn ác của Trịnh Hâm vẫn chưa thỏa mãn. Vân Tiên đã mù, mất hết của cải, đang lẻ loi. Với Vân Tiên, Trịnh Hâm lại là người quen. Nhưng gã hèn nhát Trịnh Hâm lại lợi dụng cơ hội, hại người đang trong cảnh khó khăn, cần sự giúp đỡ:
Lúc ấy, Trịnh Hâm tay trắng,
Đẩy Vân Tiên ngay xuống hồng hạc
Không những thế, Trịnh Hâm còn làm điều đáng kinh tởm, vừa hành án vừa tỏ ra vui vẻ:
Trịnh Hâm lúc đó lên tiếng,
Kêu gọi người tỉnh thức lên từ giấc mộng phôi pha.
Không chỉ không thực hiện lời hứa của mình (hứa đưa Vân Tiên trở về quê), mà còn hại hắn. Đó là sự phản bội bạn bè, phản bội lời hứa của chính mình. Đối với những người trọng đạo lý của Nho giáo xưa, lời hứa vô cùng trọng đại, là điều quý giá nhất, là dấu hiệu danh dự cho mỗi người: Lời đã nói ra như dao chém đá, một lời hứa nặng tựa núi. Vì thế, hành động của Trịnh Hâm phản ánh tâm địa không chỉ vô nhân vô nghĩa, mà còn gian xảo, quỷ quyệt của hắn. Tất cả chỉ vì lòng ganh ghét, vì sự ghen tức với tài năng của Vân Tiên. Độc ác đó thấm sâu vào trong tâm hồn, trở thành bản chất độc ác của Trịnh Hâm.
Chỉ với tám dòng thơ, tác giả đã sắp xếp các tình tiết một cách hợp lý, thể hiện diễn biến hành động rất nhanh chóng, tính toán và vô cùng độc ác của Trịnh Hâm. Tâm hồn tàn ác của gã là biểu tượng cho cái ác trong toàn bộ tác phẩm. Đó là sự lừa dối, phản trái của những Bùi Kiệm, Võ Công,... Họ không chỉ một hai lần hại những tâm hồn thuần khiết như Lục Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga…
Nhưng Nguyễn Đình Chiểu không nản lòng với cuộc sống, bức tranh về cái ác, lòng nhân ái của nhà thơ muốn tạo ra sự tương phản để tôn vinh cái thiện. Cái thiện đó được biểu hiện qua lòng hiệp nghĩa và trái tim nhân ái của ông ngư và gia đình ông.
Thấy người gặp nạn dưới sông, ông ngư đã ra tay giải cứu:
Ông chài thấy đâu liền cứu ngay lên bờ
Chẳng mất một chút thời gian để xem xét,
Ngư ông lòng hồn, mụ ông lòng miệng
Từ 'hối' mang ý nghĩa là thúc giục, giục giã. Ông ngư cùng vợ con đang cố gắng cứu sống Vân Tiên. Câu thơ đơn giản, chỉ tường thuật sự việc một cách tự nhiên, nhưng ẩn chứa bao tình cảm của cả một gia đình đối với người gặp nạn. Chính điều này đã tạo ra sự tương phản mạnh mẽ với hành động tàn ác, bất nhân của Trịnh Hâm.
Ngoài ra, ông Ngư và gia đình còn sẵn sàng giúp đỡ người gặp nạn: ông chân thành đề nghị Vân Tiên ở lại sống cùng, sẵn lòng chia sẻ cuộc sống giản dị nhưng ấm áp với người:
'Ngư ông bảo: Ở cùng ta
Ngày mai ta xây nhà cho vui'
Khi Vân Tiên tỏ ý băn khoăn 'ông đủ điều kiện nuôi mình' ông Ngư đã thể hiện lòng từ bi, tinh thần trọng hiếu của mình qua câu nói:
'Lòng ông chẳng mơ ước điều gì
Mà lòng nhân ái không mong đợi báo ơn'
Ý nghĩa là hành động từ thiện mà không mong chờ sự đền đáp. Đó là sự trong sạch, không vụ lợi của một tâm hồn thuần khiết... Điều này lại được thể hiện qua cuộc sống lao động của ông Ngư. Cuộc sống của ông đơn giản, không theo đuổi vật chất, không ghét bỏ cuộc sống đen tối và vô ích. Ông sống gắn bó với thiên nhiên, tâm hồn ông thanh thản và thư thái:
“Một mình bình yên làm việc
Thưởng thức mưa gió bên dòng sông'
Bằng đoạn thơ này, tác giả truyền tải khát vọng và niềm tin vào điều tốt lành, vào bản chất tốt đẹp của con người lao động bình thường. Cùng với những Hớn Minh, Vương Tử Trực, ông Tiều, ông quán,... ông Ngư đã đại diện cho cái thiện trong tác phẩm Lục Vân Tiên. Thông qua những nhân vật này, Nguyễn Đình Chiểu thể hiện một cái nhìn tiến bộ, lạc quan đậm chất dân tộc.
Giống như toàn bộ tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên, đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn không được Nàng Thơ trang trí về hình thức nhưng chính sự giản dị, mộc mạc của ngôn từ đã làm nổi bật tính cách các nhân vật và sự nhân ái, lạc quan của nhà thơ.
Đặc biệt, đoạn trích mô tả cuộc sống của ông Ngư, ngôn ngữ và lời thơ thanh thoát, duyên dáng, hình ảnh thơ mượt mà, ý nghĩa sâu xa. Đọc đoạn thơ, ta cảm nhận như tác giả đang sống trong nhân vật để thể hiện khát vọng sống của mình.
Qua sự đối lập giữa thiện và ác trong đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn, tác giả đã thể hiện lòng tin vào những điều tốt đẹp trong cuộc sống. Điều này cũng là điểm làm nên sức hút của toàn bộ tác phẩm.
Phân tích Cuộc đấu tranh giữa thiện và ác trong truyện Lục Vân Tiên - mẫu 3
Lục Vân Tiên là một tác phẩm thơ nổi tiếng của Nguyễn Đình Chiểu, thể hiện qua nó là tấm gương sáng cho đạo đức và lòng nhân ái. Truyện này được viết bằng chữ Nôm, là một kiệt tác của văn học Trung đại. Đọc truyện, ta được chiêm ngưỡng một Lục Vân Tiên hào hiệp, tài năng, và giàu lòng nhân ái. Trong khi đó, Kiều Nguyệt Nga được miêu tả là dịu dàng, nết na và tốt đẹp. Tác phẩm còn truyền đạt bài học sâu sắc về đạo lý sống, đặc biệt là sự đối lập giữa thiện và ác. Đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn thể hiện rõ điều này.
Vân Tiên nghe tin mẹ mất khi đang trên đường đi thi, quay trở về quê để gặp mẹ lần cuối. Nhưng do tiếc thương, chàng bị mù. Giữa đường, chàng gặp phải sự không lành và không có nơi nương tựa. Chàng mong muốn sớm trở về nhà để thắp hương cho mẹ. Nhưng tên tiểu nhân Trịnh Hâm lại độc ác, hèn hạ. Trái với Lục Vân Tiên hào hiệp, Trịnh Hâm ích kỉ, hẹp hòi. Lúc khó khăn, Vân Tiên nghĩ rằng có thể nhờ Trịnh Hâm giúp đỡ nhưng lại bị lừa gạt. Vì lòng ghen ghét và đố kị, Trịnh Hâm trở nên tàn bạo, vô nhân tính. Hắn lợi dụng đêm tối để hành động tàn ác:
'Đêm khuya lặng lẽ như tờ,
Ngô nghiêng sao mọc mịt mờ sương bay.
Trịnh Hâm lúc đó ra tay,
Vân Tiên bị đẩy ngã xuống sông.
Trịnh Hâm giả tiếng gọi trời,
Để người tỉnh mộng phôi pha'
Hại người lại giả vờ, giả tríu, giả dối, làm ra vẻ đáng thương, một kẻ 'vừa ăn cướp vừa la làng' tỏ ra hiền lành để lấy lòng 'phôi pha' từ những người xung quanh. Đó chính là bản tính của một kẻ hiểu biết và ranh ma.
Nhưng trong cuộc sống, vẫn còn những người tốt, những vòng tay sẵn sàng che chở con người khi gặp hoạn nạn, khó khăn. Trái với sự độc ác của Trịnh Hâm là gia đình lão Ngư ông nghèo mà tốt lành. Ông Ngư là một chài lưới lòng nhân hậu, tốt bụng và đầy nhân ái.
'Ông chài thấy vớt ngay lên bờ.
Bằng lòng luyện lửa một giờ,
Ông hiền dạ tốt, mụ hiền mặt nhàn.
Vân Tiên vừa tỉnh giấc bằng tay,
Làm sao hồn phách mơ màng như mới tỉnh dậy.'
Sau khi cứu Vân Tiên lên bờ, ông Ngư nhận biết hoàn cảnh khốn khổ và đầy trớ trêu của Lục Vân Tiên. Ông đã che chở và giúp đỡ chàng, mặc dù gia đình nghèo khổ, bữa cơm chỉ có tương cà, nhưng tình thương trao trọn không ngại gì.
Ngư nói: 'Người cứ ở với tôi,
Ngày mai sẽ hẹn gặp già với vui'.
Giúp đỡ Vân Tiên mà không mong đợi đền đáp, chỉ vì lòng nhân nghĩa chân thành.
Nếu Trịnh Hâm chật hẹp thì Ngư ông cởi mở bấy nhiêu. Nếu cuộc sống của Trịnh Hâm là sự ganh đua, tật nhanh, hám lợi, ích kỷ thì cuộc sống của Ngư ông rất cao quý, không chạy theo tiền bạc, danh vọng. Một cuộc sống bình dị, tự do, thanh thản và trong trắng. Hoàn toàn xa lạ với những mưu mô, sẵn lòng vứt bỏ cả danh dự, lợi ích để đạt được mục tiêu của bản thân. Cuộc sống của Ngư ông dù nghèo khó về vật chất nhưng tràn đầy niềm vui và lòng tin vào cuộc sống. Hòa hợp giữa tình thương và tự nhiên rộng lớn, với thiên nhiên tươi đẹp như thơ.
'Nước trong rửa sạch ruột gan,
Danh lợi chỉ là vấn đề nhỏ nhoi.
Vịnh vui sóng vỗ rì rào,
Mai sau thổi gió, đêm nay đón trăng.
Thong thả làm việc một mình,
Khỏe mạnh nhổ neo, mệt mỏi thả câu xuống.
Thức tỉnh hôm nay, ngắm đêm mai đẹp'
Qua việc thể hiện sự đối lập giữa thiện và ác, Nguyễn Đình Chiểu đã lên án những kẻ bất nhân, thiếu lòng nhân ái. Đồng thời, truyền tải ước mơ về vẻ đẹp của lòng chân thành và tình người trong mỗi con người. Gửi gắm niềm tin và khát vọng vào sự thiện, vào trái tim nhân ái của con người, là tinh thần đồng cảm, đạo đức và cao quý muôn đời.
