Buzz
1. Bài soạn mẫu số 4
Câu 1 (trang 118 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Các động từ miêu tả trạng thái cảnh ngày hè:
+ đùn đùn gợi hình ảnh tán cây hòe xanh thẫm, như liên tục dâng lên
+ giương rộng ra
+ phun tỏa ra sự nổi bật của hoa lựu đỏ.
- Cảnh vật hiện lên với sức sống mãnh liệt, như tràn đầy, màu xanh của lá hòe đùn đùn lên và tán cây giương ra phủ rộng, làm cho hoa lựu ở hiên nhà phun ra màu đỏ rực.
Câu 2 (trang 118 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Màu sắc rực rỡ, tươi sáng: màu xanh của cây hòe, màu đỏ của hoa lựu, hoa sen
- Âm thanh của sự sống: tiếng ồn ào của chợ cá, tiếng ve sầu như âm thanh đàn
- Sự hòa quyện giữa cảnh vật và con người:
+ dấu vết của con người gần gũi: cây hòe, cây lựu, hồ sen... dưới bàn tay chăm sóc của con người
+ hình ảnh hiên nhà, ao nước, ngôi lầu, âm thanh sinh hoạt (ồn ào chợ cá)
⇒ Tất cả hòa quyện tạo nên vẻ đẹp giản dị, gần gũi của quê hương, đất nước và con người Việt Nam
Câu 3 (trang 118 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Cảm nhận của Nguyễn Trãi:
+ Nhà thơ cảm nhận tinh tế qua các giác quan như thị giác, thính giác, khứu giác và cảm giác.
+ Thiên nhiên càng cụ thể bao nhiêu, càng đẹp bao nhiêu thì chứng tỏ tâm hồn nhà thơ càng đẹp bấy nhiêu
- Tấm lòng của Nguyễn Trãi:
+ Tình yêu thiên nhiên nồng nàn, thiết tha.
+ Tình yêu thiên nhiên bắt nguồn từ lòng yêu đời, yêu cuộc sống của tác giả.
+ Nguyễn Trãi yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống, gắn liền với lòng yêu dân, yêu nước.
Câu 4 (trang 118 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Hai câu kết diễn tả khát vọng sâu sắc của tác giả về cuộc sống yên bình và hạnh phúc của nhân dân:
+ Nhà thơ mong mỏi âm thanh của khúc đàn Nam Phong của vua Thuấn, đem lại sự no đủ, hòa thuận cho nhân dân
+ Dùng chuyện xưa để nói đến hiện tại, thể hiện lòng yêu nước và thương dân sâu sắc
- Câu thơ cũng nhắc nhở các bậc quân vương coi trọng dân, thể hiện tư tưởng lấy dân làm gốc
- Âm điệu bài thơ thay đổi, có lúc nhanh dồn dập, có lúc chậm rãi, khoan thai.
- Tác dụng: làm dồn nén cảm xúc và mở ra dư âm cho bài thơ
Câu 5 (trang 119 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Cảm hứng chủ đạo là: tình yêu thiên nhiên, yêu đời, tình yêu sông nước, khát vọng về cuộc sống thái bình, hạnh phúc cho nhân dân
- Giải thích:
+ Yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống và khát vọng hòa bình hạnh phúc cho nhân dân là vẻ đẹp tâm hồn và lý tưởng của Nguyễn Trãi, nhân cách của ông.
+ Bài thơ sử dụng hình ảnh gần gũi, bình dị, câu thơ thất ngôn xen lục ngôn, Nguyễn Trãi mang đến bức tranh thiên nhiên đầy sức sống, khỏe khoắn. ⇒ vẻ đẹp tinh thần lạc quan trong tâm hồn nhà thơ.
LUYỆN TẬP
Vẻ đẹp thiên nhiên và tâm hồn Nguyễn Trãi qua bài thơ
- Vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên và cuộc sống ngày hè được miêu tả sinh động:
+ Hình ảnh cảnh vật: hòe xanh đùn đùn, thạch lựu hiên phun màu đỏ, hồng liên trì…
+ Âm thanh sự sống: tiếng ồn ào chợ cá, tiếng ve sầu dòn dã
+ Quan sát và lắng nghe vẻ đẹp cuộc sống từ tất cả các giác quan tinh tế của tác giả.
- Vẻ đẹp cuộc sống và tâm hồn Nguyễn Trãi: tâm hồn yêu thiên nhiên, tấm lòng ưu ái với dân và nước.
+ Cuộc sống giản dị, thanh tao.
+ Tâm hồn đầy yêu thương.
+ Cách sử dụng ngôn ngữ, hình ảnh dân tộc quen thuộc, gần gũi.
2. Bài soạn tham khảo số 5
Câu 1 (trang 118 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Các động từ miêu tả trạng thái của cảnh mùa hè:
+ 'đùn đùn' thể hiện màu xanh đậm của tán hoè dày đặc, liên tục lan rộng
+ 'giương rộng ra'
+ 'phun' làm nổi bật màu đỏ tươi của hoa lựu.
- Cảnh vật hiện lên đầy sức sống, tràn trề năng lượng, làm cho màu xanh của lá hòe lan rộng và tán cây vươn cao che phủ, trong khi cây lựu trước hiên nhà phun ra sắc đỏ.
Câu 2 (trang 118 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Màu sắc tươi sáng và nổi bật: màu xanh của cây hoa hòe, màu đỏ của hoa lựu, hoa sen
- Âm thanh của sự sống: tiếng xôn xao của chợ cá, tiếng ve sầu như tiếng nhạc
- Sự hòa quyện giữa cảnh vật và con người.
+ Các dấu vết, hình ảnh của con người rất gần gũi: cây hòe, cây lựu, hồ sen... dưới sự chăm sóc của con người
+ Hình ảnh hiên nhà, ao cá, ngôi lầu, âm thanh sinh hoạt (tiếng xôn xao của chợ cá)
⇒ Tất cả hòa quyện tạo nên vẻ đẹp giản dị, gần gũi và thân thuộc của quê hương, đất nước và con người Việt Nam
Câu 3 (trang 118 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Cảm nhận của Nguyễn Trãi:
+ Nhà thơ cảm nhận một cách sâu sắc qua các giác quan như thị giác, thính giác, khứu giác và cảm giác.
+ Sự cụ thể của thiên nhiên phản ánh vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ
- Tấm lòng của Nguyễn Trãi:
+ Tình yêu thiên nhiên nồng nàn và sâu sắc.
+ Tình yêu thiên nhiên xuất phát từ lòng yêu đời và cuộc sống của tác giả.
+ Nguyễn Trãi yêu thiên nhiên, cuộc sống và gắn bó với lòng yêu nước, yêu dân tộc.
Câu 4 (trang 118 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Hai câu kết thể hiện khát vọng và tâm tư sâu lắng của tác giả về cuộc sống yên bình và hạnh phúc của dân chúng:
+ Nhà thơ mong mỏi khúc nhạc Nam Phong của vua Thuấn, đem lại sự no đủ và hòa thuận cho nhân dân
+ Dùng chuyện xưa để nói đến hiện tại, thể hiện lòng yêu nước và thương dân sâu sắc
- Câu thơ cũng nhắc nhở các bậc quân vương phải coi trọng dân, thể hiện tư tưởng đặt dân lên hàng đầu
- Âm điệu bài thơ thay đổi, có lúc nhanh dồn dập, lúc lại chậm rãi, nhẹ nhàng.
- Tác dụng: cảm xúc được dồn nén và mở ra dư âm cho bài thơ
Câu 5 (trang 119 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):
- Cảm hứng chủ đạo là tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu sông nước và khát vọng về cuộc sống hòa bình và hạnh phúc cho nhân dân
- Giải thích
+ Tình yêu thiên nhiên, cuộc sống con người và khát vọng hòa bình hạnh phúc cho nhân dân phản ánh vẻ đẹp tâm hồn và lý tưởng của Nguyễn Trãi.
+ Bài thơ sử dụng hình ảnh gần gũi, bình dị, với thể thơ thất ngôn xen lục ngôn, Nguyễn Trãi mang đến một bức tranh thiên nhiên sống động và khỏe khoắn. => Vẻ đẹp của tinh thần lạc quan trong tâm hồn nhà thơ.
LUYỆN TẬP
Vẻ đẹp thiên nhiên và tâm hồn Nguyễn Trãi qua bài thơ
- Vẻ đẹp của cảnh vật và cuộc sống mùa hè được miêu tả một cách sống động:
+ Hình ảnh cảnh vật: hòe xanh lan rộng, lựu đỏ ở hiên, hoa sen hồng…
+ Âm thanh của cuộc sống: xôn xao của chợ cá, tiếng ve sầu như nhạc
+ Quan sát và lắng nghe vẻ đẹp cuộc sống từ tất cả các giác quan tinh tế của tác giả.
- Vẻ đẹp cuộc sống tâm hồn Nguyễn Trãi: tâm hồn yêu thiên nhiên và lòng ưu ái với dân tộc.
+ Cuộc sống giản dị và thanh thoát.
+ Tâm hồn đầy ắp tình yêu thương.
+ Sử dụng ngôn ngữ và hình ảnh dân tộc quen thuộc và gần gũi.
3. Bài soạn tham khảo số 6
Câu 1 (trang 118 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Bài thơ miêu tả cảnh ngày hè với nhiều động từ đặc sắc. Hãy chỉ ra những động từ đó và giải thích cách chúng thể hiện trạng thái cảnh vật.
Lời giải chi tiết:
- Trong sáu câu thơ đầu của bài thơ, các động từ miêu tả trạng thái cảnh mùa hè bao gồm:
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương
Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương...
- Các động từ đùn đùn, giương, phun tạo nên hình ảnh sống động:
+ Từ đùn đùn gợi sự xanh tươi dày đặc của lá hòe, liên tiếp phủ đầy không gian.
+ Giương thể hiện sự mở rộng của cảnh vật.
+ Từ phun nhấn mạnh màu đỏ rực rỡ của hoa lựu.
=> Cảnh vật hiện lên với sức sống mạnh mẽ, dường như tất cả đều bùng nổ và tràn đầy sức sống. Màu xanh của lá hòe, màu đỏ của hoa lựu như bộc lộ sự sống mãnh liệt của thiên nhiên.
Câu 2 (trang 118 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Cảnh trong bài thơ thể hiện sự hòa quyện hoàn hảo giữa âm thanh, màu sắc, cảnh vật và con người. Hãy phân tích sự hòa hợp này.
Lời giải chi tiết:
- Bài thơ mô tả màu sắc của thiên nhiên: xanh của cây hòe, đỏ của hoa lựu, hoa sen và ánh nắng chiều màu vàng (lầu tịch dương).
- Âm thanh từ “lao xao” của “chợ cá làng ngư phủ” và âm thanh ve sầu (dắng dỏi) tạo nên sự sống động.
- Cảnh vật và con người hòa quyện qua các hình ảnh gần gũi: cây hòe, cây lựu, hồ sen đều có sự chăm sóc của con người, bên cạnh là hiên nhà, ao và lầu. Âm thanh từ xa như chợ cá cũng cho thấy sự hiện diện của con người.
- Sự hòa quyện giữa màu sắc, âm thanh, mùi vị và hình ảnh của con người tạo nên vẻ đẹp giản dị và thân thuộc của quê hương Việt Nam.
Câu 3 (trang 118 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Nhà thơ cảm nhận cảnh vật qua những giác quan nào? Qua đó, tấm lòng của nhà thơ đối với thiên nhiên được thể hiện như thế nào?
Lời giải chi tiết:
* Cảm nhận của Nguyễn Trãi:
- Nhà thơ sử dụng giác quan thị giác, thính giác, khứu giác và cảm giác để mô tả thiên nhiên. Những chi tiết như màu xanh của lá, màu đỏ của hoa lựu, hương thơm của hoa sen và tiếng ve kêu làm cho bức tranh mùa hè thêm sống động.
* Tấm lòng của Nguyễn Trãi:
- Tình yêu thiên nhiên của ông sâu sắc và chân thành, phản ánh tình yêu cuộc sống và lòng yêu nước. Ông thấy thiên nhiên đẹp đẽ và thể hiện lòng yêu quý đối với dân tộc và cuộc sống.
Câu 4 (trang 119 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Hai câu thơ cuối thể hiện tấm lòng của Nguyễn Trãi đối với nhân dân như thế nào? Nhận xét về âm điệu kết thúc của bài thơ.
Lời giải chi tiết:
- Hai câu kết bộc lộ khát vọng của Nguyễn Trãi về một cuộc sống yên bình và hạnh phúc cho nhân dân, đồng thời nguyện vọng cho thiên nhiên hòa bình và bền vững.
- Câu thơ kết thúc bằng lục ngôn tạo ra cảm xúc dồn nén, nhưng đồng thời mở ra dư âm, khiến âm điệu của bài thơ trở nên sâu lắng hơn, nhấn mạnh tâm tư và tư tưởng của nhà thơ.
Câu 5 (trang 119 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Cảm xúc chủ đạo của bài thơ là gì? Qua đó, làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi.
Lời giải chi tiết:
Cảm xúc chủ đạo của bài thơ:
- Bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên sâu sắc, phản ánh lòng yêu cuộc sống và khát vọng về hòa bình và hạnh phúc cho nhân dân.
- Tâm hồn Nguyễn Trãi đẹp đẽ và lạc quan, thể hiện qua sự miêu tả tinh tế về thiên nhiên và lòng mong mỏi cho một cuộc sống an lành.
- Bài thơ sử dụng hình ảnh gần gũi và câu thơ xen lục ngôn, tạo nên một bức tranh mùa hè đầy sức sống và tinh thần lạc quan.
Luyện tập
Câu 1 (trang 119 SGK Ngữ văn 10 tập 1)
Hãy cảm nhận vẻ đẹp thiên nhiên và tâm hồn của Nguyễn Trãi qua bài thơ.
Lời giải chi tiết:
Vẻ đẹp của mùa hè và tâm hồn Nguyễn Trãi:
- Mùa hè hiện lên với màu sắc sôi động, âm thanh sinh động và hình ảnh thiên nhiên đầy sức sống.
- Tâm hồn Nguyễn Trãi thể hiện qua sự yêu thiên nhiên, mong mỏi cuộc sống yên bình và thịnh vượng cho nhân dân. Ông có một tâm hồn chân thành và gắn bó sâu sắc với cuộc sống.
4. Đề bài tham khảo số 1
Cấu trúc
- 4 câu đầu: Vẻ đẹp của ngày hè
- 4 câu cuối: Tâm trạng của tác giả
Câu 1 (Trang 118 sgk ngữ văn 10 tập 1)
Tác giả dùng nhiều động từ mạnh để miêu tả trạng thái của mùa hè: đùn đùn, giương, phun
+ Đùn đùn: gợi hình ảnh xanh thẫm, tán hòe dày đặc, mở rộng ra
+ Cảnh vật tràn đầy sức sống, như có sự kích thích, căng tràn
+ Thiên nhiên đẹp đẽ, khỏe khoắn, chứa đựng những điều sống động
- Tâm trạng của tác giả vui vẻ, sáng sủa như bức tranh mùa hè mà ông vẽ
→ Từ tình yêu thiên nhiên, cảnh vật, bức tranh mùa hè của Nguyễn Trãi trở nên sinh động và đầy sức sống
Câu 2 (Trang 118 sgk ngữ văn 10 tập 1)
Cảnh vật hòa quyện giữa âm thanh, màu sắc, con người và thiên nhiên:
- Màu sắc mùa hè rực rỡ: xanh của cây hòe, đỏ của hoa lựu, hồng của sen
+ Cảnh vật hòa quyện dưới ánh sáng vàng của nắng (lầu tịch dương)
- Âm thanh của sự sống: lao xao chợ cá, tiếng ve sầu (dắng dỏi cầm ve)
+ Tác giả lắng nghe âm thanh của sự sống bằng tất cả sự tinh tế
→ Bức tranh mùa hè hòa quyện âm thanh và hình ảnh con người, tạo nên một bức tranh sống động hơn
Vẻ đẹp của mùa hè giản dị, trong lành, gần gũi và ấm áp tình quê hương, con người Việt Nam.
Câu 3 (Trang 118 sgk ngữ văn 10 tập 1)
Cảm nhận của tác giả:
+ Nhà thơ sử dụng tất cả các giác quan để cảm nhận vẻ đẹp của mùa hè: khứu giác, thính giác, cảm giác
+ Thiên nhiên mùa hè được tái hiện qua lăng kính tinh tế của tác giả
+ Sự hòa quyện về màu sắc, âm thanh chứng tỏ tâm hồn nhà thơ đẹp và giàu cảm xúc
- Tấm lòng của tác giả:
+ Yêu thiên nhiên, đất nước tha thiết
+ Tìm thấy trong tình yêu thiên nhiên là nguồn cội của tình yêu cuộc đời
+ Tấm lòng luôn hướng về dân tộc, đất nước
Câu 4 (Trang 118 sgk ngữ văn 10 tập 1)
Hai câu kết diễn tả khát vọng và nỗi lòng da diết của tác giả về cuộc sống yên bình, hạnh phúc của nhân dân:
+ Nhà thơ mong mỏi khúc đàn Nam Phong của vua Thuấn, khúc đàn biểu tượng cho sự no đủ, hòa thuận của nhân dân
+ Lấy chuyện xưa để nói hiện tại, cho thấy lòng yêu nước, thương dân vô bờ
- Câu thơ gợi lên khúc nhạc ngợi ca cuộc sống thái bình, no đủ của nhân dân, đồng thời nhắc nhở các bậc quân vương coi trọng dân
- Nhà thơ thể hiện mong ước và nguyện vọng về một đất nước thái bình, đó chính là tư tưởng “lấy dân làm gốc” của Nguyễn Trãi
+ Tư tưởng này có nguồn gốc từ lời dạy của Khổng Tử “dân vi bản, xã tắc vi quy, quân vi khinh”
- Âm điệu của bài thơ thay đổi, lúc nhanh dồn dập, lúc lại thong thả khoan thai.
- Kết thúc bằng câu thơ lục ngôn: cảm xúc được dồn nén, dư âm được mở ra – đó cũng là hiệu quả khi kết thúc bằng câu thơ sáu chữ trong thơ thất ngôn.
Câu 5 (Trang 119 sgk ngữ văn 10 tập 1)
Cảm hứng chủ đạo của bài thơ
- Nguồn gốc từ tình yêu thiên nhiên, lòng yêu đời, yêu đất nước, khát vọng về cuộc sống thái bình, hạnh phúc cho nhân dân
- Xuất phát từ khát vọng hòa bình cho nhân dân kết hợp với vẻ đẹp tâm hồn, lý tưởng và nhân cách của Nguyễn Trãi
→ Bài thơ sử dụng hình ảnh gần gũi, bình dị, câu thơ thất ngôn và lục ngôn, mang lại bức tranh thiên nhiên đầy sức sống và tươi đẹp
Luyện tập
Bài 1 (Trang 119 sgk ngữ văn 10 tập 1)
Vẻ đẹp mùa hè và tâm hồn Nguyễn Trãi:
- Vẻ đẹp của mùa hè:
+ Hình ảnh cảnh vật: hòe xanh đùn đùn, thạch lựu phun thức đỏ, hồng liên trì…
+ Âm thanh sự sống: lao xao chợ cá, dắng dỏi cầm ve
- Quan sát và lắng nghe vẻ đẹp cuộc sống từ tất cả giác quan tinh tế của tác giả.
→ Bức tranh mùa hè đầy màu sắc, sôi động, căng tràn sức sống, phản ánh tình yêu cuộc sống, cuộc đời của tác giả.
Vẻ đẹp tâm hồn của tác giả: yêu thiên nhiên, mong mỏi dân chúng được an ổn, no đủ
+ Bức tranh mùa hè cho thấy cảm nhận tinh tế, bút pháp nghệ thuật của tác giả
+ Tác giả có tấm lòng chân thành, tâm hồn tràn đầy yêu thương, gắn bó với cuộc sống
Bài 2 (Trang 119 sgk ngữ văn 10 tập 1)
Học thuộc bài thơ
5. Bài soạn tham khảo số 2
I. Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 118 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Tác giả đã sử dụng các từ ngữ có sức gợi hình và cảm xúc để miêu tả cảnh mùa hè.
- Ở các câu 2, 3, 4, 5, 6 có các từ như: đùn đùn, giương, phun, đỏ, tiễn, lao xao, dắng dỏi
+ Đùn đùn: mô tả sự xanh thẫm, dày đặc của tán hòe.
+ Giương: mở rộng ra.
+ Phun: nhấn mạnh màu sắc nổi bật của hoa lựu.
+ Tiễn (ngát, nức): miêu tả sự lan tỏa của hương sen.
+ Âm thanh: lao xao, dắng dỏi, chợ cá, cầm ve: âm thanh sống động, râm ran.
=> Biến đổi sự vật từ tĩnh thành động.
=> Tạo nên một bức tranh mùa hè đầy sắc màu và âm thanh vui tươi, tràn đầy sức sống.
Câu 2 (trang 118 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Cảnh mùa hè hiện lên đẹp và sinh động với những chi tiết rõ nét:
- Tán hòe xanh rợp bóng.
- Thạch lựu bên hiên rực màu đỏ.
- Sen hồng trong ao lan toả hương thơm.
- Tiếng lao xao từ làng chài vọng lại.
- Tiếng ve vang vọng như đàn.
=> Âm thanh và màu sắc hòa quyện trong sự chuyển động của mùa hè.
Câu 3 (trang 118 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
- Nhà thơ sử dụng các giác quan để cảm nhận cảnh vật:
+ Xúc giác: cảm nhận sự mát mẻ.
+ Thị giác: màu xanh của hòe, đỏ của lựu, hồng của sen.
+ Khứu giác: mùi hương sen.
+ Thính giác: tiếng lao xao của chợ cá, tiếng ve.
- Tấm lòng của tác giả:
+ Yêu thiên nhiên và đất nước chân thành.
+ Tìm thấy tình yêu cuộc đời và nhân dân trong tình yêu thiên nhiên.
Câu 4 (trang 118 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
- Tấm lòng của Nguyễn Trãi: Mong mỏi nhân dân mọi nơi được sống an vui và hạnh phúc => Tư tưởng nhân nghĩa.
- Âm điệu của câu thơ lục ngôn: Số chữ: 6 => cách phá cách.
+ Âm điệu: đột ngột, ngắn gọn, súc tích => phản ánh sự dồn nén cảm xúc trong bài thơ.
+ Điểm kết tụ: người dân.
=> Dòng thơ cuối mang âm hưởng sâu lắng, thể hiện tấm lòng yêu nước và hoài bão cao cả của nhà thơ.
Câu 5 (trang 119 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Cảm hứng chính của bài thơ là:
Bài thơ phản ánh vẻ đẹp tâm hồn yêu thiên nhiên đồng thời thể hiện khát vọng về một cuộc sống yên bình, hạnh phúc cho nhân dân.
=> Thể hiện tâm hồn Nguyễn Trãi đầy tình yêu đời, yêu dân, yêu nước.
II. Luyện tập
Câu 1 (trang 119 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Vẻ đẹp của thiên nhiên và tâm hồn Nguyễn Trãi
Gợi ý:
- Vẻ đẹp thiên nhiên:
+ Hình ảnh: Hòe xanh (đùn đùn, rộng giương), thạch lựu – phun màu đỏ, sen hồng – lan toả mùi hương.
+ Âm thanh: Lao xao, tiếng ve
=> Bức tranh mùa hè đầy màu sắc, âm thanh vui vẻ, tràn đầy sức sống.
- Tâm hồn Nguyễn Trãi:
+ Yêu thiên nhiên, yêu đời.
+ Tấm lòng yêu thương sâu sắc, tấm lòng gắn bó với dân và đất nước.
=> Tư tưởng nhân nghĩa
=> Lí tưởng cao cả và tiến bộ
6. Đề tham khảo số 3
Cấu trúc
- 4 câu đầu: Vẻ đẹp của mùa hè
- 4 câu cuối: Tâm trạng của tác giả
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 118 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Tác giả đã sử dụng các động từ mô tả thiên nhiên như “đùn đùn”, “giương”, “phun” để vẽ lên một bức tranh mùa hè đầy sức sống. Từ “đùn đùn” gợi lên sắc xanh thẫm của tán hoè dày đặc, “giương” diễn tả sự lan tỏa rộng rãi, còn “phun” làm nổi bật màu đỏ rực của hoa lựu, hòa quyện với mùi hương thanh thoát của hoa sen. Mọi cảnh vật đều hiện lên sinh động như có sức sống mãnh liệt, tràn đầy.
Câu 2 (trang 118 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Bức tranh mùa hè kết hợp màu sắc và âm thanh một cách hòa quyện và sống động. Màu đỏ của hoa lựu kết hợp với sắc xanh của cây hòe, cùng với hương hoa sen tạo nên một không gian tràn đầy sức sống. Trong bối cảnh ấy, hình ảnh con người lao động và sự tấp nập của làng chài thêm phần sinh động, tạo nên một bức tranh mùa hè đầy sức sống và hạnh phúc.
Câu 3 (trang 118 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Để cảm nhận vẻ đẹp toàn diện của mùa hè, tác giả không chỉ sử dụng thị giác mà còn cảm nhận bằng thính giác và khứu giác. Không chỉ nhìn thấy màu xanh của cây hòe, đỏ của hoa lựu, tác giả còn nghe thấy âm thanh của chợ cá, tiếng ve kêu và ngửi thấy mùi thơm của hoa sen. Sự kết hợp của các giác quan làm cho bức tranh thiên nhiên trong bài thơ trở nên sống động và tinh tế, đồng thời thể hiện tình yêu sâu sắc của tác giả đối với thiên nhiên và đất nước.
Câu 4 (trang 118 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Tâm sự của nhà thơ:
Hai câu thơ cuối là điểm hội tụ tư tưởng của toàn bài, thể hiện ước muốn của tác giả về một đất nước thái bình, người dân được sống hạnh phúc. Tác giả ước mình có “Ngu cầm” – cây đàn của vua Ngu Thuấn để cất lên khúc hát về sự ấm no cho dân. Câu thơ cuối với sáu chữ thể hiện sự giải tỏa cảm xúc, nhấn mạnh sự quan tâm của tác giả đối với nhân dân và quốc gia, vượt xa vẻ đẹp bình yên của cảnh vật.
Câu 5 (trang 118 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Cảm hứng chính của bài thơ là khát vọng về cuộc sống hòa bình, hạnh phúc cho nhân dân. Nguyễn Trãi, một nhân vật lịch sử với lòng yêu nước sâu sắc, dù phải sống ẩn dật vì sự bất mãn với thời cuộc, vẫn không ngừng thương xót dân chúng. Bài thơ không chỉ bộc lộ tình cảm sâu sắc đối với nhân dân qua hai câu thơ cuối, mà còn thể hiện ước vọng về vẻ đẹp của cuộc sống thôn quê và những người lao động.
Luyện tập
Bài 1 (Trang 119 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1)
Vẻ đẹp mùa hè và tâm hồn Nguyễn Trãi:
- Vẻ đẹp mùa hè:
+ Hình ảnh cảnh vật: hoè xanh đùn đùn, hoa lựu đỏ rực, hoa sen hồng…
+ Âm thanh sự sống: tiếng “lao xao” của chợ cá, tiếng ve râm ran
- Sự quan sát tinh tế của tác giả qua tất cả các giác quan.
→ Bức tranh mùa hè đầy màu sắc và sức sống cũng phản ánh tình yêu cuộc sống, yêu đời của tác giả.
Vẻ đẹp tâm hồn của tác giả: yêu thiên nhiên, mong muốn cuộc sống của dân chúng an ổn, no đủ.
+ Bức tranh mùa hè thể hiện cảm nhận tinh tế và tài hoa của tác giả.
+ Tác giả có tấm lòng chân thành, yêu thương và gắn bó với cuộc sống.
Bài 2 (Trang 119 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1)
Học thuộc bài thơ
