Buzz
1. Bài soạn mẫu 4 cho 'Củng cố và mở rộng trang 121' (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức)
Câu 1. Tạo bảng tổng hợp các đặc điểm của sử thi từ hai đoạn trích: Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác và Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời. So sánh trên các khía cạnh: nhân vật, cốt truyện, không gian, thời gian, người kể chuyện.
Khía cạnh
Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác
Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời
Nhân vật
Héc-to: anh hùng chiến đấu vì lý tưởng
Ăng-đrô-mác: người vợ hiền hậu, đảm đang
Đăm Săn: anh hùng theo đuổi ước vọng
Nữ Thần Mặt Trời: biểu tượng của cái đẹp và quyền lực
Cốt truyện
Héc-to là chỉ huy quân đội thành Tơ-roa, quay về để động viên binh sĩ và thăm gia đình.
Đăm Săn quyết định đi bắt Nữ Thần Mặt Trời, bất chấp sự ngăn cản của Đăm Par Kvây và cảnh báo của Nữ Thần Mặt Trời.
Không gian
Không gian sử thi rộng lớn và huyền bí (tòa tháp I-li-ông, con đường thành Tơ-roa…)
Không gian sử thi rộng lớn và hùng vĩ (nơi ở của Nữ Thần Mặt Trời, cư trú của Đăm Par Kvây, không gian Rừng Đen…)
Thời gian
Thời gian sử thi, thuộc về quá khứ và thường không cụ thể.
Thời gian sử thi, thuộc về quá khứ và không rõ ràng.
Người kể chuyện
Ngôi thứ ba
Ngôi thứ ba
Câu 2. Tìm và tóm tắt các tài liệu về Hy Lạp và Ấn Độ cổ đại. Trích dẫn những thông tin quan trọng và sử dụng chú thích.
Tài liệu có thể bao gồm: Hy Lạp (Thần thoại Hy Lạp…); Ấn Độ (Sử thi Ra-ma-ya-na, Ma-ha-bha-ra-ta…)
Câu 3. Chuẩn bị thuyết trình về một chủ đề văn hóa hoặc lịch sử Tây Nguyên và lắng nghe phản hồi từ người khác về bài thuyết trình của bạn.
Chủ đề có thể bao gồm: Cồng chiêng Tây Nguyên, Lễ hội đua voi Tây Nguyên…
Câu 4. Đọc và nhận xét về các tác phẩm văn học hiện đại mang ảnh hưởng của sử thi hoặc lấy cảm hứng từ các nhân vật và sự kiện sử thi (Ví dụ: Bài ca chim Chơ-rao của Thu Bồn, Đất nước của Nguyễn Đình Thi, Mặt đường khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm…). Phân tích ảnh hưởng của thể loại sử thi trong văn học Việt Nam hiện đại.
Ví dụ: Mặt đường khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm
- Thể loại: Trường ca, quy mô lớn.
- Nội dung: Nguồn gốc và quá trình hình thành Đất Nước.
- Nhân vật lịch sử: Lạc Long Quân, Âu Cơ, Thánh Gióng, Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm
- Không gian sử thi: núi Vọng Phu, hòn Trống Mái, Đất tổ Hùng Vương, núi Bút non Nghiên…
- Thời gian sử thi: ngày xưa, bốn nghìn năm…
2. Bài giảng 'Ôn tập và mở rộng trang 121' (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức) - mẫu 5
Câu 1
Bảng tổng hợp các đặc điểm của sử thi từ hai đoạn trích Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác và Đăm Săn đi tìm Nữ Thần Mặt Trời
Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mácĐăm Săn đi tìm Nữ Thần Mặt TrờiNhân vậtNgười anh hùng đấu tranh vì lý tưởng và quyền lợi của dân tộcNgười anh hùng theo đuổi mục tiêu cá nhânCốt truyệnDựa vào tình huống và bi kịch của Héc-to khi phải lựa chọn giữa cá nhân và dân tộc => sự kiện quan trọngĐăm Săn muốn Nữ Thần Mặt Trời trở thành vợ thứ của mình và đã lên đường tìm nàng, nhưng không được đồng ý, trở về gặp tai nạn và chết => biến cố khi theo đuổi ước muốn vượt quá khả năngKhông gianCuộc chiến vây hãm thành Tơ-roa của quân Hy Lạp đã kéo dài đến năm thứ mười mà chưa phân thắng bại => hình ảnh hào hùngKhung cảnh làng Ê-đê nơi Đăm Săn là người tù trưởng vững mạnh => dân tộc thiểu số, phản ánh văn hóa cộng đồngThời gian
Thời đại cổ đại
Người kể chuyện
Ngôi thứ ba
Câu 2
Học sinh tự liên hệ và thực hành
Câu 3:
- Bài thuyết trình “Sự đa dạng bản sắc văn hóa các dân tộc Tây Nguyên”
- Thông tin chính:
+ Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên.
+ Sử thi Tây Nguyên.
+ Lễ hội truyền thống.
+ Đặc sản.
- Phản hồi: bài thuyết trình cung cấp thông tin phong phú, mới mẻ, khiến người nghe hứng thú và muốn tìm hiểu thêm về Tây Nguyên.
Câu 4
* Đặc điểm của sử thi trong Đất Nước – Nguyễn Khoa Điềm:
– Sử dụng ngôn ngữ có vần và nhịp điệu
– Kể về những biến cố trong đời sống cộng đồng: quá trình hình thành và phát triển của đất nước, kết hợp với quan niệm của nhân dân
– Thể hiện quá trình phát triển của dân tộc Việt qua lịch sử bốn nghìn năm
* Đặc điểm của sử thi trong Đất nước – Nguyễn Đình Thi:
– Sử dụng ngôn từ có vần và nhịp điệu
– Hình thức nghệ thuật ngôn từ dân gian
– Thể hiện quá trình phát triển của đất nước trong chiến tranh và lịch sử cộng đồng: “trời thu thay áo mới”, “trời xanh đây là của chúng ta”, “những cánh đồng… phù sa”, “năm xưa”, “những ngày thu đã xa”, “những buổi ngày xưa”
* Ảnh hưởng của sử thi trong văn học Việt Nam hiện đại: thể loại sử thi đã ảnh hưởng đến văn học Việt Nam hiện đại cả về nội dung và nghệ thuật trên nhiều phương diện như:
– Ngôn từ
– Sử dụng nhiều chất liệu dân gian trong sáng tác
– Cách lựa chọn thể loại
– Cách xây dựng nhân vật
– Cách lựa chọn nội dung và đối tượng trữ tình trong văn bản: thường là người anh hùng, chiến sĩ; hình tượng đất nước trải qua khó khăn, chiến tranh
3. Bài giảng 'Ôn tập và mở rộng trang 121' (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức) - mẫu 6
Câu 1
Soạn bảng tổng hợp những đặc điểm nổi bật của sử thi xuất hiện trong hai đoạn trích Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác và Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời qua các khía cạnh: nhân vật, cốt truyện, không gian, thời gian, người kể chuyện.
Phương pháp giải:
- Ôn tập đặc điểm của thể loại sử thi
- Đọc kỹ hai văn bản để nắm rõ cốt truyện, nhân vật, bối cảnh, và so sánh với các đặc điểm của thể loại sử thi để nhận diện những đặc trưng được thể hiện trong văn bản.
Lời giải chi tiết:
Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác
Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời
Nhân vật
Người anh hùng chiến đấu vì lý tưởng và lợi ích dân tộc
Người anh hùng theo đuổi khát vọng cá nhân
Cốt truyện
Câu chuyện dựa trên bi kịch của Héc-to khi phải chọn giữa lợi ích cá nhân và dân tộc → sự kiện trọng đại
Đăm Săn theo đuổi mong muốn làm vợ thứ của Nữ Thần Mặt Trời, nhưng không được chấp nhận và gặp nạn, chết → biến cố khi theo đuổi khát vọng vượt quá khả năng
Không gian
Cuộc chiến vây hãm thành Tơ-roa của quân Hy Lạp đã kéo dài năm năm chưa phân thắng bại → hình tượng hào hùng
Khung cảnh làng Ê-đê nơi Đăm Săn làm tù trưởng → dân tộc ít người, thể hiện văn hóa cộng đồng
Thời gian
Thời kỳ cổ đại
Người kể chuyện
Ngôi thứ ba
Câu 2
Tìm đọc các tài liệu về Hy Lạp và Ấn Độ thời cổ đại, tóm tắt nội dung chính và trích dẫn các thông tin quan trọng, kèm theo chú thích.
Phương pháp giải:
- Nghiên cứu tài liệu về Hy Lạp và Ấn Độ
- Nắm bắt nội dung và phân loại các chú thích trong tài liệu
Lời giải chi tiết:
Học sinh tự tìm đọc và tổng hợp.
Câu 3
Tập thuyết trình về một chủ đề văn hóa hoặc lịch sử Tây Nguyên và nhận phản hồi từ bạn về bài thuyết trình của mình.
Phương pháp giải:
- Tìm hiểu về các hội thảo văn hóa, lịch sử Tây Nguyên
- Đánh giá bài thuyết trình của mình dựa trên ý nghĩa, kết quả hoặc cảm nhận cá nhân
Lời giải chi tiết:
Học sinh tự thực hành và liên hệ.
Câu 4
Đọc các tác phẩm văn học hiện đại có âm hưởng sử thi hoặc lấy cảm hứng từ nhân vật, sự kiện, địa điểm trong sử thi (ví dụ: Bài ca chim Chơ-rao của Thu Bổn, Đất nước của Nguyễn Đình Thi, Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm,…) và nhận xét về ảnh hưởng của thể loại sử thi trong văn học Việt Nam hiện đại.
Phương pháp giải:
Tìm và phân tích các tác phẩm sử thi, so sánh với lý thuyết để thấy rõ ảnh hưởng của sử thi trong văn học hiện đại.
Lời giải chi tiết:
* Đặc điểm sử thi trong Đất Nước – Nguyễn Khoa Điềm:
- Sử dụng ngôn từ có vần điệu
- Kể về biến cố trong đời sống cộng đồng và sự hình thành đất nước qua quan niệm dân gian
- Thể hiện lịch sử dân tộc Việt qua bốn nghìn năm
* Đặc điểm sử thi trong Đất nước – Nguyễn Đình Thi:
- Ngôn từ có vần điệu
- Nghệ thuật sử dụng ngôn từ dân gian
- Thể hiện quá trình đất nước qua chiến tranh và lịch sử cộng đồng: “trời thu thay áo mới”, “trời xanh đây là của chúng ta”, “những cánh đồng… phù sa”, “năm xưa”, “những ngày thu đã xa”, “những buổi ngày xưa”
* Ảnh hưởng của sử thi trong văn học Việt Nam hiện đại: thể loại sử thi đã tác động đến văn học Việt Nam hiện đại qua nhiều mặt như:
- Ngôn từ
- Sử dụng chất liệu dân gian trong sáng tác
- Lựa chọn thể loại
- Xây dựng nhân vật
- Nội dung và đối tượng trữ tình: thường là anh hùng, chiến sĩ, hình tượng đất nước trải qua chiến tranh
4. Bài soạn 'Củng cố và mở rộng trang 121' (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức) - mẫu 1
Câu 1
Hãy lập bảng tổng hợp các đặc điểm của thể loại sử thi trong hai đoạn trích Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác và Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời, dựa trên các yếu tố như: nhân vật, cốt truyện, không gian, thời gian và người kể chuyện.
Phương pháp giải:
- Ôn tập kiến thức về đặc điểm của thể loại sử thi.
- Đọc kỹ hai văn bản, hiểu rõ cốt truyện, các nhân vật, bối cảnh và so sánh với các đặc điểm của thể loại sử thi để nhận diện các đặc trưng trong văn bản.
Lời giải chi tiết:
Bảng tổng hợp các đặc điểm của sử thi trong hai đoạn trích Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác và Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời
Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác
Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời
Nhân vật
Người anh hùng chiến đấu vì lý tưởng và lợi ích dân tộc.
Người anh hùng theo đuổi khát vọng cá nhân.
Cốt truyện
Dựa trên tình huống, bi kịch của Héc-to khi phải lựa chọn giữa cá nhân và dân tộc → sự kiện trọng đại.
Đăm Săn muốn Nữ Thần Mặt Trời trở thành vợ của mình nhưng không được chấp nhận, dẫn đến biến cố lớn khi trở về.
Không gian
Cuộc chiến dài dằng dặc ở thành Tơ-roa giữa quân Hy Lạp → hình ảnh hào hùng.
Khung cảnh làng Ê-đê, nơi Đăm Săn là tù trưởng → thể hiện văn hóa cộng đồng của một dân tộc ít người.
Thời gian
Thời kỳ cổ đại.
Người kể chuyện
Ngôi thứ ba.
Câu 2
Tìm hiểu và đọc thêm tài liệu về Hy Lạp và Ấn Độ thời cổ đại. Tóm tắt nội dung chính và trích dẫn các thông tin quan trọng từ các tài liệu, sử dụng chú thích.
Phương pháp giải:
- Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến Hy Lạp và Ấn Độ.
- Nắm rõ nội dung của các tài liệu và phân loại các chú thích sử dụng trong văn bản.
Lời giải chi tiết:
Ấn Độ có nền văn hóa và lịch sử lâu dài, đóng góp lớn cho văn hóa thế giới, trong khi Hy Lạp là cái nôi của văn hóa phương Tây. Hai nền văn hóa này đã thu hút sự quan tâm của nhiều học giả. Ở Việt Nam, nghiên cứu về Ấn Độ và Hy Lạp khá phong phú trên nhiều lĩnh vực như văn hóa, lịch sử, chính trị-xã hội, triết học, tôn giáo, văn học, thần thoại, sử thi, nghệ thuật. Các công trình nghiên cứu thường đề cập đến ảnh hưởng của Ấn Độ đối với văn hóa Việt Nam, đặc biệt là văn hóa Óc Eo và Champa, cũng như sự tiếp xúc giữa Ấn Độ và Hy Lạp qua các cuộc xâm lăng của Ba Tư và Alexander Đại đế. Tuy nhiên, mối quan hệ giao lưu và ảnh hưởng lẫn nhau giữa hai nền văn hóa này chưa được làm rõ.
Câu 3
Chuẩn bị một bài thuyết trình về văn hóa và lịch sử Tây Nguyên, sau đó lắng nghe phản hồi từ bạn bè về bài thuyết trình của bạn.
Phương pháp giải:
- Nghiên cứu các hội thảo về văn hóa và lịch sử Tây Nguyên.
- Đưa ra nhận xét về bài thuyết trình của bạn (như ý nghĩa, kết quả hoặc cảm nhận cá nhân) và nghe ý kiến phản hồi từ bạn bè.
Lời giải chi tiết:
Học sinh tự thực hành và liên hệ.
Ví dụ:
Truyện ngắn “Rừng xà nu” in trong tập “Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc”, viết năm 1965, trong bối cảnh Mỹ đổ quân vào miền Nam.
- Chất sử thi thể hiện qua hình ảnh thiên nhiên hùng vĩ và thơ mộng của núi rừng Tây Nguyên.
- Tính cộng đồng trong tác phẩm: Những người dũng cảm trong làng Xô man. Mỗi cá nhân là một sức mạnh, mỗi ngọn giáo là biểu hiện của lòng căm thù.
- Cách kể chuyện mang đậm màu sắc sử thi truyền thống của Tây Nguyên, tạo không khí nghiêm trang và lãng mạn cho câu chuyện về làng Xô man kiên cường.
Câu 4
Tìm đọc các tác phẩm văn học hiện đại có ảnh hưởng sử thi hoặc lấy cảm hứng từ nhân vật, sự kiện, địa điểm trong sử thi (ví dụ: Bài ca chim Chơ-rao của Thu Bổn, Đất nước của Nguyễn Đình Thi, Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm,...) và nhận xét về ảnh hưởng của thể loại sử thi trong văn học Việt Nam hiện đại.
Phương pháp giải:
Tìm đọc các tác phẩm có ảnh hưởng sử thi, áp dụng lý thuyết về đặc điểm của sử thi để phân tích ảnh hưởng của thể loại sử thi trong các văn bản.
Lời giải chi tiết:
* Đặc điểm của sử thi trong Đất Nước – Nguyễn Khoa Điềm:
- Ngôn ngữ có vần, nhịp.
- Kể về các sự kiện trong đời sống cộng đồng: quá trình hình thành và phát triển của đất nước, gắn liền với quan niệm của nhân dân.
- Thể hiện quá trình phát triển của dân tộc Việt qua lịch sử bốn nghìn năm.
* Đặc điểm của sử thi trong Đất nước – Nguyễn Đình Thi:
- Ngôn từ có vần, nhịp.
- Sử dụng hình thức nghệ thuật ngôn từ dân gian.
- Thể hiện quá trình phát triển của đất nước trong chiến tranh và lịch sử cộng đồng.
* Ảnh hưởng của sử thi trong văn học Việt Nam hiện đại: thể loại sử thi đã ảnh hưởng đến văn học Việt Nam hiện đại cả về nội dung và nghệ thuật qua nhiều phương diện như:
- Ngôn ngữ.
- Sử dụng nhiều chất liệu dân gian trong sáng tác.
- Lựa chọn thể loại và cách xây dựng nhân vật.
- Nội dung và đối tượng trữ tình thường là anh hùng, chiến sĩ và hình ảnh đất nước trải qua khó khăn, chiến tranh.
5. Bài soạn 'Ôn tập và mở rộng trang 121' (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức) - mẫu số 2
Câu 1 (trang 121 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):
Héc-to chia tay Ăng-đrô-mác
Đăm Săn săn lùng Nữ Thần Mặt Trời
Nhân vật
- Can đảm, sở hữu sức mạnh phi thường, không e sợ nguy hiểm và thất bại
- Đề cao danh dự
- Đại diện cho sức mạnh, phẩm hạnh lý tưởng và khát vọng của cộng đồng
Cốt truyện
- Nhân vật tham gia chiến đấu để bảo vệ thành trì
- Có người (vợ) khuyên can
- Nhân vật vẫn quyết tâm dấn thân bất chấp nguy hiểm
- Nhân vật quyết định thực hiện một hành động lớn lao (săn lùng Nữ Thần Mặt Trời)
- Có người ngăn cản, khuyên nhủ
- Nhân vật vẫn kiên quyết thực hiện quyết định của mình
- Thất bại nhưng vẫn giữ được tư thế anh hùng
Không gian
Không gian sử thi vĩ đại, rộng lớn, mang tính cộng đồng, bao quát cả thế giới thần linh và con người (tòa tháp I-li-ông, không gian con đường thành To-roa,…)
Không gian sử thi hùng vĩ, cao rộng, mang tính cộng đồng, có thể bao quát cả thế giới thần linh và con người (nơi Nữ Thần Mặt Trời cư trú, nơi ở của Đăm Par kvây, không gian Rừng Đen)
Thời gian
Thời gian sử thi là quá khứ thiêng liêng, thuộc về một thời đại xa xưa được cộng đồng kính trọng.
Người kể chuyện
Thủ pháp trì hoãn thời gian trong sử thi giúp mô tả đầy đủ đời sống cộng đồng. Các nghệ nhân kể chuyện thường nhấn nhá, từ tốn, không vội vàng, để tạo khoảng thời gian ngừng nghỉ, mô tả phong tục, nghi lễ, và đời sống cộng đồng.
Câu 2 (trang 121 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):
Ấn Độ là quốc gia có nền văn hóa và lịch sử lâu dài, nền văn minh phương Đông với nhiều đóng góp cho văn hóa thế giới. Trong khi đó, Hy Lạp được coi là cái nôi của văn hóa phương Tây. Hai nền văn hóa lớn này thu hút sự quan tâm của nhiều học giả. Văn hóa Ấn Độ đã thu hút nhiều nghiên cứu trên các lĩnh vực, trong đó Việt Nam cũng có nhiều công trình nghiên cứu phong phú về văn hóa, lịch sử, chính trị-xã hội, triết học, tôn giáo, văn học, thần thoại, sử thi, nghệ thuật. Nghiên cứu về giao lưu văn hóa giữa Ấn Độ và Đông Nam Á, ảnh hưởng của Ấn Độ đến văn hóa Việt Nam như Óc Eo và Champa, và giao lưu văn hóa Ấn Độ và phương Tây trong thời kỳ cận hiện đại cũng được quan tâm. Một số công trình sử học còn bàn về sự tiếp xúc giữa Ấn Độ và Hy Lạp qua các cuộc xâm lăng của Ba Tư và Alexander Đại đế. Tuy nhiên, mối quan hệ giao lưu và ảnh hưởng văn hóa giữa hai nền văn hóa này chưa được làm rõ.
Câu 3 (trang 121 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):
Các em lắng nghe bài thuyết trình từ các bạn trong lớp và ghi lại những thông tin chính đồng thời phản hồi lại bạn.
Câu 4 (trang 121 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Kết nối tri thức):
Truyện ngắn Rừng xà nu nằm trong tập truyện ngắn Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc, được viết năm 1965, khi Mỹ bắt đầu tham chiến tại miền Nam.
- Chất sử thi thể hiện qua bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, thơ mộng của núi rừng Tây Nguyên. Mở đầu với hình ảnh “cả rừng xà nu hàng vạn cây” và kết thúc với rừng xà nu “nối tiếp nhau chạy đến chân trời”, tạo nên bức tranh thiên nhiên về cuộc chiến tranh nhân dân vĩ đại của dân tộc.
- Tnú – hình ảnh người anh hùng bất tử của làng Xôman, với những phẩm chất tốt đẹp, là biểu hiện của chất “Sử thi”.
- Cuộc đời đầy đau khổ của Tnú, từ việc gia đình bị giết hại, anh chuyển đau thương thành hành động, trở thành lực lượng đánh giặc và trả thù.
+ Tnú và chặng đường đầu của cách mạng (nuôi giấu cán bộ, làm liên lạc, bị giặc bắt)
+ Vượt ngục trở về lãnh đạo dân làng Xô Man đánh giặc.
+ Gánh chịu hai tấn bi kịch (vợ con bị giặc giết, bản thân bị đốt cụt mười đầu ngón tay)
+ Hình tượng đôi bàn tay Tnú (tay cần cù lao động, chứng nhân tội ác, tay chưa bao giờ phản bội)
- Tính cộng đồng trong tác phẩm: Những người dũng cảm trong làng Xô Man, mỗi cá nhân là một sức mạnh, mỗi ngọn giáo thể hiện lòng căm thù. Tính cộng đồng được thể hiện rõ:
+ Hình ảnh sum vầy, quây quần bên nhau, “cơm nước xong từ phía nhà ưng có ai đấy đánh lên một hồi mõ dài ba tiếng, dân làng lũ lượt kéo tới nhà cụ Mết”. Mọi người từ các cụ già, cô gái, đến trẻ em cùng nghe câu chuyện cuộc đời Tnú.
+ Cụ Mết, thế hệ đi trước, tiếp tục truyền cảm hứng và kinh nghiệm cho thế hệ sau “chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo”.
+ Dít, cô gái dũng cảm với đôi mắt “mở to và bình thản” trước kẻ thù, nhanh chóng trở thành bí thư chi bộ và chỉ huy cao nhất của làng Xô Man.
- Hình thức kể chuyện tạo không khí Tây Nguyên đậm đà màu sắc sử thi truyền thống, với khung cảnh nghiêm trang, hào khí và lãng mạn về làng Xô Man bất khuất.
6. Đề bài 'Ôn tập và mở rộng trang 121' (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức) - mẫu 3
Câu 1. Tạo bảng tổng hợp các đặc điểm của sử thi trong hai đoạn trích Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác và Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời trên các khía cạnh: nhân vật, cốt truyện, không gian, thời gian, người kể chuyện.
Trả lời:
Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác
Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời
Nhân vật
Người anh hùng chiến đấu vì lý tưởng và lợi ích của dân tộc
Người anh hùng theo đuổi khát vọng cá nhân
Cốt truyện
Dựa trên tình huống bi kịch của Héc-to khi phải chọn lựa giữa lợi ích cá nhân và dân tộc => sự kiện trọng đại
Đăm Săn muốn cưới Nữ Thần Mặt Trời làm vợ thứ của mình, nhưng không được chấp thuận. Trên đường về, ông gặp nạn và qua đời => biến cố khi theo đuổi một ước muốn vượt quá khả năng
Không gian
Cuộc chiến vây hãm thành Tơ-roa của quân Hy Lạp kéo dài suốt mười năm chưa phân thắng bại => hình tượng hào hùng
Khung cảnh làng Ê-đê nơi Đăm Săn là tù trưởng hùng mạnh => dân tộc ít người, thể hiện văn hóa cộng đồng
Thời gian
Thời kỳ cổ đại
Người kể chuyện
Ngôi thứ ba
Câu 2: Tìm đọc thêm tài liệu về Hy Lạp và Ấn Độ thời cổ đại. Tóm tắt nội dung chính và trích dẫn thông tin quan trọng, có sử dụng chú thích.
Trả lời:
HS tự tìm đọc.
Câu 3: Chuẩn bị một bài thuyết trình về văn hóa và lịch sử Tây Nguyên, sau đó nhận phản hồi từ bạn về bài thuyết trình của mình.
Trả lời:
HS tự thực hành.
Câu 4. Đọc thêm các tác phẩm văn học hiện đại có ảnh hưởng từ sử thi hoặc lấy cảm hứng từ các nhân vật, sự kiện, địa điểm trong sử thi (ví dụ: Bài ca chim Chơ-rao của Thu Bổn, Đất nước của Nguyễn Đình Thi, Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm,...) và nhận xét về ảnh hưởng của thể loại sử thi trong văn học Việt Nam hiện đại.
Trả lời:
- Đặc trưng của sử thi trong Đất Nước – Nguyễn Khoa Điềm:
- Sử dụng ngôn ngữ có vần, nhịp
- Kể về các biến cố trong đời sống cộng đồng của cư dân: quá trình hình thành và phát triển của đất nước gắn với quan niệm của nhân dân
- Thể hiện sự phát triển của dân tộc Việt qua lịch sử bốn nghìn năm
- Đặc trưng của sử thi trong Đất nước – Nguyễn Đình Thi:
- Sử dụng ngôn từ có vần, nhịp
- Hình thức nghệ thuật ngôn từ dân gian
- Thể hiện sự phát triển của đất nước qua các giai đoạn chiến tranh và lịch sử cộng đồng: “trời thu thay áo mới”, “trời xanh là của chúng ta”, “những cánh đồng… phù sa”, “năm xưa”, “những ngày thu đã qua”, “những buổi ngày xưa”
- Ảnh hưởng của sử thi trong văn học Việt Nam hiện đại: thể loại sử thi đã ảnh hưởng đến văn học Việt Nam hiện đại cả về nội dung và nghệ thuật qua các phương diện:
- Ngôn từ
- Sử dụng nhiều chất liệu dân gian trong sáng tác
- Cách chọn thể loại
- Cách xây dựng nhân vật
- Cách lựa chọn nội dung và đối tượng trữ tình: thường là người anh hùng, chiến sĩ; hình ảnh đất nước trải qua khó khăn và chiến tranh.
