6 Bài soạn đặc sắc về 'Lễ hội dân gian của dân tộc Chăm tại Ninh Thuận' (Ngữ văn 10 - SGK Cánh diều) tốt nhất

Câu hỏi (trang 101, SGK Ngữ Văn 10, tập một): 

Đề bài: Đọc văn bản Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận. Ghi chép các thông tin cơ bản, ngắn gọn về dân tộc Chăm và nguồn thông tin đã tham khảo.

Lời giải

- Dân tộc Chăm còn được gọi là Chàm, Chiêm, Chiêm Thành, Chăm pa, Hroi…, thuộc nhóm ngôn ngữ Malayô - Pôlinêxia.

- Phân bố chủ yếu tại các tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận, và một số nơi khác như An Giang, Bình Định, Đồng Nai, Phú Yên, Tây Ninh và TP. Hồ Chí Minh.

- Nhà ở của người Chăm thường là nhà trệt, gồm nhiều khu vực: nhà khách, nhà cha mẹ và con nhỏ, nhà các cô gái đã lập gia đình, nhà bếp và nhà tục, bao gồm kho thóc, buồng tân hôn và chỗ ở của cô gái út.

- Truyền thống nông nghiệp với kỹ thuật tưới tiêu và trồng cây ăn trái. Ở Nam Bộ, người Chăm chủ yếu sống bằng nghề chài lưới, dệt thủ công và buôn bán nhỏ, nghề nông không phải là chính. Nghề thủ công nổi bật với dệt lụa tơ tằm và gốm nung lộ thiên.

- Trang phục: Nam và nữ đều quấn váy tấm; đàn ông mặc áo cánh ngắn, đàn bà mặc áo dài chui đầu.

- Gia đình người Chăm theo truyền thống mẫu hệ, mặc dù ở các vùng theo Hồi giáo Islam đã chuyển sang phụ hệ, vai trò nam giới được nâng cao, nhưng tập quán mẫu hệ vẫn còn đậm nét trong quan hệ gia đình và thờ cúng tổ tiên.

- Nghệ thuật: có hàng trăm tháp Chàm cổ kính, trống cơm, nhạc nam ai, ca hò Huế...

Đọc hiểu bài Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận

Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 101, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Phần in đậm này có tác dụng gì?

Lời giải 

Tác dụng:

- Giới thiệu lễ hội dân gian nổi bật nhất của người Chăm, đó là lễ Ka-tê.

- Giúp bạn đọc hiểu rõ nội dung mà tác giả sẽ trình bày tiếp theo.

Câu 2 (trang 102, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Phần 1 cung cấp thông tin gì cho người đọc?

Lời giải 

Cung cấp thông tin:

- Dấu hiệu nhận biết Tết Ka-tê là hoa ta-ghi-lao nở tím sườn núi.

- Thời gian chuẩn bị lễ hội Ka-tê vào đầu tháng 7 lịch Chăm.

- Ngày nay, lễ hội được rút ngắn còn 1 tuần, với các hoạt động quan trọng diễn ra trong 3 ngày.

Câu 3 (trang 103, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Đặc điểm nào của lễ hội Ka-tê được thể hiện qua bức ảnh này?

Lời giải 

Đặc điểm: Thầy cả lễ dẫn đầu đoàn rước y trang lên tháp Po-lkong Ga-rai, tiếp theo là các chức sắc, thanh niên và trí thức. Các cô thôn nữ múa quạt, và cuối cùng là đoàn người Ra-glai múa và đánh mã la, thổi kèn bầu. Đây là ngày thứ hai của lễ hội.

Câu 4 (trang 104, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Bức ảnh cho thấy điều gì về phần hội trong lễ hội Ka-tê?

Lời giải 

Phần hội trong lễ hội Ka-tê:

- Kéo dài suốt tuần.

- Hoa đăng thắp sáng khắp các con đường.

- Âm thanh từ nhạc cụ dân tộc hòa cùng giọng hát nam nữ.

- Các thiếu nữ thể hiện điệu múa quạt và múa đội Thong-ha-la.

Câu 5 (trang 104, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Tìm chi tiết kể về nét độc đáo trong lễ hội Ka-tê của người Chăm.

Lời giải 

Chi tiết:

- Mỗi năm, một gia đình được chọn làm mâm cúng tế thần linh, và phần lộc được chia đều cho các hộ gia đình.

- Các cô gái Chăm trong cuộc thi đội chum nước rất duyên dáng và khéo léo để về đích nhanh nhất.

- Nam thanh nữ tú Chăm thể hiện bài dân ca và biểu diễn dân vũ.

- Trong không khí lễ hội Ka-tê, mọi khoảng cách giữa mọi người dường như biến mất.

Câu 6 (trang 105, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Qua lễ hội Ka-tê, người Chăm hướng tới điều gì?

Lời giải 

Người Chăm hướng tới: tri ân tổ tiên, những bậc tiền bối đã góp phần tạo dựng và bảo vệ cuộc sống của họ. Đồng thời, là thời gian đoàn viên, nơi gặp gỡ, vui vẻ và tận hưởng những phút giây yên bình.

Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 105, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Nhan đề văn bản liên quan như thế nào với đề tài của bài viết này?

Lời giải 

Nhan đề và đề tài liên quan chặt chẽ: nhan đề thể hiện nội dung mà đề tài muốn truyền tải, cụ thể là lễ hội Ka-tê của dân tộc Chăm. Tác giả đã khéo léo chọn nhan đề để người đọc dễ dàng nắm bắt nội dung bài viết.

Câu 2 (trang 105, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Qua văn bản Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận, tác giả đã cung cấp những thông tin cơ bản nào về lễ hội Ka – tê của người Chăm ở Ninh Thuận? Hãy chỉ ra điểm đặc sắc của lễ hội này.

Lời giải 

Tác giả đã cung cấp thông tin về lễ hội: thời gian diễn ra, nội dung của phần lễ và phần hội của người Chăm và ý nghĩa của lễ hội Ka-tê với cộng đồng người Chăm ở Ninh Thuận.

Điểm đặc sắc: lễ hội Ka-tê với phần lễ và phần hội rõ ràng. Sau nghi thức tại đền tháp Pô-klong Ga-rai, đến phần hội với các hoạt động thể thao vui tươi, mang lại niềm vui và phấn chấn trước mùa vụ mới.

Câu 3 (trang 105, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Theo em, phương thức miêu tả và tự sự có tác dụng như thế nào đối với việc truyền tải thông tin ở văn bản này? Nếu bỏ các đoạn miêu tả, tự sự đó thì tính hiệu quả của việc thể hiện nội dung thông tin sẽ ra sao?

Lời giải 

- Tác dụng: giúp truyền tải thông tin rõ ràng, chi tiết về lễ hội Ka-tê của người Chăm ở Ninh Thuận. Điều này giúp người đọc dễ dàng tiếp cận và hiểu thêm về một lễ hội dân gian đặc sắc. Từ đó, nhận thức được sự đa dạng của văn hóa địa phương.

- Nếu bỏ các đoạn miêu tả, tự sự, hiệu quả của bài viết sẽ giảm, không truyền tải đầy đủ nội dung lễ hội. Bài viết sẽ mất đi giá trị và sự rõ ràng trong việc trình bày thông tin.

Câu 4 (trang 105, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Tìm điểm giống nhau giữa phong tục của người Chăm (qua lễ hội Ka-tê) và phong tục của người Kinh (qua Tết âm lịch truyền thống). Nêu nhận xét của em về điểm giống nhau đó.

Lời giải 

Giống nhau: đều là thời gian đoàn viên, sum họp, thăm bà con, bạn bè trong ngày Tết.

Nhận xét: Điều này cho thấy sự kết nối với nguồn cội của người Việt. Dù thuộc dân tộc nào, tất cả chúng ta đều tri ân những người đã sinh ra, nuôi dưỡng và dạy dỗ chúng ta, thể hiện tình yêu gia đình và quê hương.

Câu 5 (trang 105, SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Nếu viết một văn bản thông tin tổng hợp giới thiệu ngày Tết âm lịch ở quê hương mình, em sẽ giới thiệu những thông tin cơ bản gì và sử dụng những hình ảnh nào để minh họa?

Lời giải 

Em sẽ giới thiệu về:

- Thời gian diễn ra Tết âm lịch từ 23 tháng Chạp đến 7 tháng Giêng.

- Phần lễ: thường diễn ra trong gia đình. Trước Tết, các thành viên đi tảo mộ, dọn dẹp nhà cửa, mua sắm đồ thiết yếu và trang trí cây mai, cành đào, thờ cúng tổ tiên.

- Phần hội: ăn tất niên, chúc Tết, du xuân, gặp gỡ bạn bè.

- Ý nghĩa: cầu chúc năm mới bình an, sức khỏe dồi dào, công việc thuận lợi và gặp nhiều may mắn.

…

Hình ảnh minh họa:

- Gia đình đi tảo mộ.

- Du xuân.

1. Chuẩn bị

• Người Chăm, còn gọi là Chàm, Chiêm, Chiêm Thành…
• Họ sinh sống chủ yếu tại các tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận và một số tỉnh khác.
• Văn hóa truyền thống phong phú với nhiều nghi lễ và tập tục độc đáo…

2. Đọc hiểu

Câu 1. Phần in đậm này có mục đích gì?

Giới thiệu nội dung chính của bài viết.

Câu 2. Phần 1 cung cấp thông tin gì cho người đọc?

Thông tin về thời gian và địa điểm diễn ra lễ hội.

Câu 3. Hoạt động nào trong lễ hội Ka-tê được thể hiện qua bức ảnh này?

Đoàn người Chăm và Ra-glai đang thực hiện lễ rước y trang lên tháp Pô-klông Ga-rai.

Câu 4. Bức ảnh phản ánh điều gì về phần hội trong lễ hội Ka-tê?

Điệu múa truyền thống được biểu diễn trong lễ hội.

Câu 5. Tìm chi tiết về nét đặc sắc trong lễ hội Ka-tê của người Chăm.

• Mỗi năm, một gia đình được chọn để thực hiện nghi lễ cúng tế thần linh, và phần lộc được phân phát cho các hộ gia đình;
• Trong ngày lễ, hình ảnh đội chum nước của các cô gái Chăm trong cuộc thi rất duyên dáng và khéo léo;
• Ở sân rộng, nam thanh nữ tú Chăm thể hiện các bài dân ca và múa dân vũ; sau lễ hội, mọi người vui vẻ trở về nhà để sum họp gia đình.

Câu 6. Qua lễ hội Ka-tê, người Chăm mong muốn điều gì?

Người Chăm mong muốn: cuộc sống hạnh phúc và bình an.

3. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Nhan đề văn bản liên quan như thế nào với đề tài của bài viết này?

Nhan đề phản ánh nội dung chính của bài viết.

Câu 2. Qua văn bản về lễ hội dân gian đặc sắc của người Chăm ở Ninh Thuận, tác giả đã cung cấp những thông tin gì cơ bản về lễ hội Ka-tê?

• Thời gian diễn ra lễ hội
• Chi tiết về phần lễ và phần hội
• Ý nghĩa của lễ hội

Câu 3. Theo em, phương pháp miêu tả và tự sự có tác dụng như thế nào trong việc truyền tải thông tin của văn bản này?

Phương pháp miêu tả và tự sự giúp làm rõ thông tin về lễ hội Ka-tê, giúp người đọc hiểu rõ hơn.

Câu 4. Tìm điểm tương đồng giữa phong tục của người Chăm (qua lễ hội Ka-tê) và phong tục của người Kinh (qua Tết âm lịch truyền thống). Nhận xét của em về điểm giống nhau đó.

Điểm giống nhau: Thời gian để mọi người quây quần, tận hưởng sự bình an, hạnh phúc; thể hiện sự kính trọng và biết ơn đối với gia tiên và thần linh.

Câu 5. Nếu viết một văn bản thông tin tổng hợp về ngày Tết âm lịch ở quê hương mình, em sẽ giới thiệu những thông tin cơ bản nào và sử dụng những hình ảnh gì để minh họa?

- Thông tin cơ bản:

• Thời gian và địa điểm
• Diễn biến của lễ hội
• Ý nghĩa của lễ hội

- Hình ảnh minh họa các hoạt động của lễ hội.

Chuẩn bị

Câu hỏi trang 101 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Trả lời:

- Chăm Panduranga hay Đông Chăm là nhóm người Chăm cư trú ở Ninh Thuận và Bình Thuận, với khoảng 119.000 người (Ninh Thuận: 72.000; Bình Thuận: 47.000), chiếm khoảng 67,60% tổng số người Chăm ở Việt Nam. (nguồn: vi.wikipedia.org)

- Người Chăm tại Ninh Thuận đông nhất trong cả nước, vì vậy văn hóa Chăm ở đây được thể hiện rõ qua chữ viết, trang phục, kiến trúc, điêu khắc, nghề gốm và dệt thổ cẩm. (nguồn: baoninhthuan.com.vn)

- Văn hóa Chăm còn nổi bật với các nghi lễ truyền thống như lễ Katê, lễ Rija Nưgar, lễ Rija Praung, lễ khai mương, lễ xuống gặt, lễ mừng cơm mới. (nguồn: baoninhthuan.com.vn)

- Không gian văn hóa Chăm rất lôi cuốn, từ phong tục tập quán theo chế độ mẫu hệ đến các nghi lễ, tín ngưỡng và nghệ thuật dân gian truyền thống khác. (nguồn: baoninhthuan.com.vn)

Trong khi đọc

Câu 1 trang 101 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Trả lời:

- Phần in đậm là một lời mở đầu giới thiệu chung về chủ đề chính của bài viết.

- Phần in đậm rất quan trọng trong việc quyết định việc độc giả có tiếp tục đọc hay không. Một phần mở đầu hấp dẫn sẽ kích thích sự tò mò và khiến độc giả muốn khám phá phần tiếp theo của bài viết.

- Ngoài ra, phần in đậm còn giúp định hướng và làm cho bài viết trở nên mạch lạc và logic.

Câu 2 trang 102 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Trả lời:

Đoạn 1 mô tả thời gian và hoàn cảnh diễn ra lễ hội Ka-tê, so sánh sự khác biệt giữa lễ hội Ka-tê xưa và nay.

Câu 3 trang 103 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Trả lời:

Ngày thứ hai của lễ hội, đoàn người Chăm và Ra-glai rước y trang lên tháp Pô-klông Ga-rai. Thầy cả lễ mặc áo choàng trắng, dẫn đầu đoàn rước, phía sau là các chức sắc, thanh niên và trí thức Chăm. Các bộ lễ phục được đặt trên kiệu, có lọng che hai bên. Đoàn người Ra-glai múa và thổi kèn bầu, trong khi các cô thôn nữ Chăm trong trang phục truyền thống múa quạt vui vẻ.

Câu 4 trang 104 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Trả lời:

Bức ảnh cho thấy sự sôi động của phần hội trong lễ hội Ka-tê:

- “Trong lễ hội, hoa đăng sáng rực trên các con đường.”

- “Người tham gia lễ hội cảm thấy hào hứng trước mùa mới.”

- “Âm thanh của nhạc cụ dân tộc Chăm hòa quyện với giọng hát của nam nữ.”

- “Các thiếu nữ Chăm thả dáng trong điệu múa quạt và múa đội Thong-ha-la để cầu mưa thuận gió hòa và mùa màng bội thu.”

=> Những chi tiết trên cho thấy phần hội của lễ hội Ka-tê rất náo nhiệt và vui vẻ, với sự tham gia của cộng đồng trong các trò chơi và điệu hát, tạo nên không khí phấn khởi và hạnh phúc.

Câu 5 trang 104 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Trả lời:

- “Mỗi năm, một gia đình cử đại diện làm mâm cúng tế thần linh, phần lộc được chia đều cho các hộ gia đình.”

- “Du khách dễ thấy hình ảnh các cô gái Chăm duyên dáng trong cuộc thi đội chum nước.”

- “Nam thanh nữ tú Chăm thể hiện các bài dân ca và múa cho đến đêm khuya.”

- “Kết thúc hội làng, mọi người trở về gia đình để sum họp.”

Câu 6 trang 105 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Trả lời:

- Lễ hội Katê là bức tranh sinh động của đời sống cộng đồng, thể hiện giá trị văn hóa sâu sắc của người Chăm. Lễ hội tưởng nhớ tổ tiên, cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và sự hòa hợp trong cuộc sống.

- Lễ hội Ka-tê phản ánh khát vọng về một cộng đồng hòa thuận và hạnh phúc, thể hiện lòng biết ơn đối với các vị thần và gia tiên, cũng như mong muốn về một mùa màng bội thu.

Trả lời câu hỏi

Câu 1 trang 105 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Trả lời:

- Nhan đề: Lễ hội dân gian độc đáo của người Chăm ở Ninh Thuận

- Đề tài: Giới thiệu lễ hội dân gian Việt Nam, cụ thể là lễ hội của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận

=> Nhan đề khái quát nội dung chính của văn bản.

Câu 2 trang 105 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Trả lời:

- Thông tin cơ bản về lễ hội Ka-tê trong văn bản:

+ Thời gian diễn ra

+ Phần lễ và phần hội

+ Ý nghĩa lễ hội

- Điểm đặc sắc: “phần nghi lễ” và “phần hội” làm nên sự độc đáo của lễ hội Ka-tê.

Câu 3 trang 105 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Trả lời:

- Phương thức tự sự và miêu tả giúp truyền tải thông tin rõ ràng, chi tiết về lễ hội Ka-tê, làm cho văn bản trở nên sinh động và dễ hiểu hơn.

- Nếu thiếu các đoạn này, văn bản sẽ trở nên khô khan và thiếu thông tin.

Câu 4 trang 105 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Trả lời:

- Phong tục của người Chăm qua lễ hội Katê và phong tục của người Kinh qua Tết âm lịch đều có điểm chung là tri ân ông bà tổ tiên và cầu chúc cho một năm mới hạnh phúc và bình an.

Nhận xét: Ở Việt Nam, tất cả các dân tộc đều đề cao lòng biết ơn với tổ tiên và những thế hệ trước.

Câu 5 trang 105 SGK Ngữ văn 10 Tập 1

Trả lời:

- Nếu viết về Tết âm lịch, tôi sẽ giới thiệu:

+ Thời gian diễn ra Tết

+ Các lễ nghi: Thờ cúng tổ tiên

+ Các hoạt động: Chúc Tết, lì xì đầu năm

+ Ý nghĩa: Đoàn viên gia đình, cầu bình an cho năm mới

- Hình ảnh minh họa:

+ Cúng gia tiên

+ Hoạt động Tết (mừng tuổi ông bà, sum họp gia đình)

Tóm tắt Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận

Lễ hội Ka-tê là lễ hội đặc sắc nhất của dân tộc Chăm, diễn ra để dâng lễ vật tri ân các vị thần và tổ tiên. Du khách đến Ninh Thuận dịp lễ hội có thể tham quan các đền tháp cổ và thưởng thức nghệ thuật dân gian độc đáo. Ka-tê không chỉ là lễ hội truyền thống mà còn là kho tàng văn hóa của người Chăm. Mặc dù lễ hội đã thay đổi theo thời gian, những giá trị tinh thần sâu sắc của Ka-tê vẫn được gìn giữ. Đây là dịp để người Chăm đoàn tụ, vui chơi, gắn kết cộng đồng và thể hiện lòng thành kính với các vị thần.

I. Tìm hiểu tác phẩm Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận

1. Thể loại: Bản tin 
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: văn bản được trích từ thegioidisan.vn
3. Phương thức biểu đạt: Thuyết minh 
4. Người kể chuyện: Ngôi thứ 3
5. Tóm tắt: Nêu những thông tin về lễ hội của người Chăm
6. Bố cục:

- Phần 1: từ đầu đến “ liên tục”: Thời gian tổ chức lễ hội

- Phần 2: tiếp đến “ của mình”: Phần nghi lễ

- Phần 3 : tiếp đến “ bị xóa nhòa”: Phần hội

- Phần 4: còn lại: Ý nghĩa lễ hội

Giá trị nội dung:

- Giới thiệu về  Katê của người chăm ở Ninh Thuận

Giá trị nghệ thuật: 

- Hình ảnh sinh động, chân thực

- Ngôn ngữ thực tế, rõ ràng

II. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận

• Lễ hội Katê của người chăm ở Ninh Thuận

- Là một lễ hội dân gian đặc sắc nhất trong kho tàng văn hóa của dân tộc Chăm

- Là dịp để người Chăm dâng lễ vật tri ân các vị thần và tưởng nhớ ttoor tiên của mình.

• Thời gian

- Khi hoa ta-ghi-lao nở tím sườn núi là lúc đó người Chăm nô nức chuẩn bị lễ hội Kate

- Lễ hội được tổ chức vào đầu tháng 7 âm lịch Chăm, tức là khoảng tháng cuối tháng 9 đầu tháng 10 dương lịch.

- Trước kia kéo dài suốt 1 tháng, hiện nay rút xuống khoảng 1 tuần 

• Phần lễ hội

* Phần lễ thức

- Rất quan trọng kéo dài khoảng 3 ngày liên tiếp

- Ngày đầu tiên: đoàn người Chăm và Ra-glai dâng sản vật lên thần linh tại tháp Pô-klong Ga-rai

- Ngày thứ hai: đoàn người Chăm và Ra-glai tổ chức rước y trang lên tháp Pô-klong Ga-rai và mặc y trang cho các vị thần

* Phần lễ hội

- Kéo dài 4 ngày còn lại của tuần

- Hoa đăng được thắp sáng khắp mọi ngả đường

- Người Chăm tổ chức các hội thi, hội diễn, trò chơi dân gian, chương trình văn nghệ, thể dục thể thao sôi động: lễ hội đội chum nước, thi đi cà kheo, làm bánh gừng, thi giã gạo…

=> Điểm đặc sắc của lễ hội: “phần nghi lễ” và “phần hội” rất đặc sắc và phong phú, làm nên nét riêng và độc đáo của lễ hội Ka-tê

• Ý nghĩa của lễ hội

- Là niềm tự hào của người Chăm

- Là dịp để bày tỏ sự tri ân với tổ tiên, các bậc tiền bối đã có công tạo dựng và bảo vệ cuộc sống của họ

- Là ngày đoàn viên của các thành viên trong gia đình, thăm hỏi họ hàng và bạn bè

- Là khoảng thời gian đáng quý để đồng bào nơi đây tận hưởng hạnh phúc và bình an sau một năm lao động hăng say, miệt mài.

Nội dung chính

Văn bản cung cấp cho người đọc những thông tin về lễ hội Ka - tê - một lễ hội đặc sắc của dân tộc Chăm.

Tóm tắt

Ka-tê là lễ hội dân gian đặc sắc nhất trong kho tàng văn hoá của dân tộc Chăm. Đây là dịp người Chăm dâng lễ vật tri ân các vị thần và tưởng nhớ tổ tiên của mình. Về Ninh Thuận dịp lễ hội, du khách không chỉ dược chiêm bái các đền tháp cổ mà còn được thưởng thức các loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc.” Ka – tê không chỉ là một lễ hội dân gian truyền thống mà còn là một “kho tàng” lưu trữ văn hóa của người Chăm. Cùng với thời gian, nhiều điểm của lễ hội đã phải thay đổi để phù hợp với hoàn cảnh, nhưng những giá trị tinh thần sâu sắc của lễ hội Ka – tê vẫn chưa một lần thay dổi. Đối với người Chăm, Ka – tê là một dịp để quay quần, vui chơi, để gắn kết cộng đồng đồng thời cũng là khoảng thười gian linh thiêng gửi tới các vị thần những mong muốn của mình. Lễ hôi Ka – tê chính là một phần trong tâm thức của mỗi người con dân tộc Chăm, là một lễ hội tốt đẹp đã và đang được bảo tồn nguyên vẹn giá trị.

Chuẩn bị

Đọc trước văn bản Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận. Tìm đọc và ghi chép lại những thông tin cơ bản, ngắn gọn về dân tộc Chăm. Hãy cho biết nguồn thông tin mà em đã truy xuất.

Phương pháp giải:

- Đọc trước văn bản

- Chọn lọc thông tin

- Trích dẫn tài liệu

Lời giải chi tiết:

- Chăm Panduranga hay Đông Chăm gồm những người Chăm cư trú ở Ninh Thuận, Bình Thuận, có tên gọi là Chăm Panduranga (Chăm Phan Rang); tổng số khoảng 119.000 người (Ninh thuận: 72.000; Bình Thuận: 47.000), đây là nhóm cộng đồng Chăm lớn nhất chiếm khoảng 67,60% tổng số người Chăm ở Việt Nam. (nguồn: vi.wikipedia.org)

- Người Chăm sinh sống ở Ninh Thuận nhiều nhất so với các tỉnh, thành phố trong cả nước. Vì thế, văn hóa Chăm ở đây khá đậm chất được thể hiện qua chữ viết, trang phục, nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc, nghề gốm, dệt thổ cẩm. (ngồn: baoninhthuan.com.vn).

- Văn hóa Chăm còn thể hiện sự độc đáo và đặc sắc ở chỗ cho đến nay người Chăm vẫn giữ các nghi lễ như: lễ Katê, lễ Rija Nưgar, lễ Rija Praung, lễ khai mương, lễ xuống gặt, lễ mừng cơm mới... (ngồn: baoninhthuan.com.vn).

- Không gian văn hóa Chăm có sức lôi cuốn đặc biệt, từ phong tục tập quán theo chế độ mẫu hệ, đến những nghi lễ, tín ngưỡng cùng nhiều nghệ thuật dân gian truyền thống khác. (nguồn: baoninhthuan.com.vn).

Trả lời câu hỏi

Câu 1 (trang 105, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Nhan đề văn bản liên quan như thế nào với đề tài của bài viết này?

Phương pháp giải:

- Đọc nhan đề văn bản, nhận diện nội dung nhan đề

- Đọc toàn bộ văn bản để xác định đề tài của văn bản

- Chỉ ra sự liên quan giữa nhan đề và văn bản

Lời giải chi tiết:

- Nhan đề: Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận

- Đề tài: Viết về lễ hội dân gian Việt Nam (cụ thể là lễ hội dân gian của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận)

=> Nhan đề có mối liên quan mật thiết với đề tài hay nói cách khác nhan đề đã khái quát đề tài của văn bản.

Câu 2 (trang 105, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Qua văn bản Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận, tác giả đã đem đến những thông tin cơ bản nào về lễ hội Ka – tê của người Chăm ở Ninh Thuận? Hãy chỉ ra điểm đặc sắc của lễ hội này.

Phương pháp giải:

- Đọc toàn bộ văn bản để xác định những thông tin cơ bản về lễ hội Ka-tê của người chăm ở Ninh Thuận được nói đến trong văn bản

- Chỉ ra điểm đặc sắc của lễ hội

Lời giải chi tiết:

- Những thông tin cơ bản về lễ hội Ka-tê trong văn bản:

+ Thời gian diễn ra lễ hội Ka-tê

+ Phần lễ và phần hội của lễ hội Ka-tê

+ Ý nghĩa của lễ hội Ka-tê

- Điểm đặc sắc của lễ hội: “phần nghi lễ” và “phần hội” rất đặc sắc và phong phú, làm nên nét riêng và độc đáo của lễ hội Ka-tê.

Câu 3 (trang 105, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Theo em, phương thức miêu tả và tự sự có tác dụng như thế nào đối với việc truyền tải thông tin ở văn bản này? Nếu bỏ các đoạn miêu tả, tự sự đó thì tính hiệu quả của việc thể hiện nội dung thông tin sẽ ra sao?

Phương pháp giải:

- Nhận biết được phương thức biểu đạt: miêu tả, tự sự

- Đọc văn bản => Chỉ ra tác dụng của các phương thức biểu đạt này.

- Chỉ ra tính hiệu quả của việc thể hiện nội dung thông tin nếu cắt bỏ các đoạn tự sự, miêu tả.

Lời giải chi tiết:

- Trong văn bản, phương thức tự sự và miêu tả có vai trò vô cùng quan trọng trong việc truyền tải thông tin. Nó có tác dụng làm rõ, mang tính xác thực, mang đến lượng thông tin lớn, chi tiết về lễ hội Ka-tê đến với người đọc.

- Nếu bỏ các đoạn miêu tả, tự sự, văn bản sẽ trở nên khô khan, nghèo nàn thông tin => không có sự hiệu quả trong truyền đạt thông tin.

Câu 4 (trang 105, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Tìm điểm giống nhau giữa phong tục của người Chăm (qua lễ hội Ka-tê) và phong tục của người Kinh (qua Tết âm lịch truyền thống). Nêu nhận xét của em về điểm giống nhau đó.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản => Tìm hiểu về phong tục của người Chăm (qua lễ hội Ka-tê)

- Quan sát phong tục của người Kinh (qua Tết âm lịch truyền thống)

- Chỉ ra điểm giống nhau về phong tục của hai dân tộc

Lời giải chi tiết:

     Điểm giống nhau giữa phong tục của người chăm (qua lễ hội Katê) và phong tục của người Kinh (qua Tết âm lịch truyền thống) đó là về ý nghĩa: Đây là khoảng thời gian những thành viên trong gia đình vui Tết đoàn viên, thể hiện sự tri ân với ông bà, tổ tiên, những bậc tiền bối và cầu chúc cho một năm hạnh phúc, bình an.

Nhận xét: Ở Việt Nam, dù là bất cứ dân tộc nào cũng luôn luôn đề cao lòng biết ơn với ông bà, tổ tiên – những thế hệ đi trước đã có công sinh thành, dưỡng dục.

Câu 5 (trang 105, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Nếu viết một văn bản thông tin tổng hợp giới thiệu ngày Tết âm lịch ở quê hương mình, em sẽ giới thiệu những thông tin cơ bản gì và sử dụng những hình ảnh nào để minh họa?

Phương pháp giải:

- Xác định đối tượng viết bài giới thiệu: Giới thiệu ngày Tết âm lịch ở quê hương mình

- Quan sát ngày Tết âm lịch ở quê hương mình

- Hình thành ý tưởng (sẽ giới thiệu những thông tin cơ bản gì? Sử dụng hình ảnh nào để minh họa?)

Lời giải chi tiết:

- Nếu viết một văn bản thông tin tổng hợp giới thiệu ngày Tết âm lịch ở quê hương mình, em sẽ giới thiệu:

+ Thời gian diễn ra ngày Tết âm lịch

+ Các lễ nghi ngày Tết: Nghi thức thờ cúng tổ tiên

+ Các hoạt động ngày Tết: Chúc Tết, tục lì xì đầu năm, …

+ Ý nghĩa ngày Tết cổ truyền: Là dịp gia đình đoàn viên, bày tỏ lòng kính trọng và lòng tin về sự cầu bình an, đầu năm mới, …

- Sử dụng các hình ảnh như:

+ Ảnh thờ cúng (Gia đình bày mâm cỗ cúng gia tiên,…)

+ Ảnh hoạt động ngày Tết (Con cháu mừng tuổi ông bà, mọi người quây quần bên nhau đầu năm mới…)

Trong khi đọc

Câu 1 (trang 101, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Phần in đậm này có tác dụng gì?

Phương pháp giải:

     Đọc phần in đậm, phân tích và khái quát vấn đề được nêu trong đoạn.

Lời giải chi tiết:

- Phần in đậm là một lời giới thiệu, một lời mào đầu giưới thiệu chung về chủ đề chính được nhắc đến trong bài viết.

- Phần in đậm đóng vai trò rất lớn quyết định việc đọc tiếp hay dừng lại của độc giả. Bởi một phần mở đầu hấp dẫn, thu hút sẽ giúp cho người đọc có hứng thú tìm hiểu phần tiếp theo của tác phẩm. Một phần mở đầu hay sẽ khiến người ta có thiện cảm và thích thú với bài viết, từ đó sẵn sàng bỏ thời gian của mình để đọc tiếp những phần sau.

- Ngoài ra, phần in đậm còn có vai trò định hướng, làm cho bài viết mạch lạc và đảm bảo tính logic.

Câu 2 (trang 102, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Phần cung cấp thông 1 tin nào cho người đọc?

Phương pháp giải:

- Đọc văn bản.

- Tóm tắt vấn đề từ đó rút ra kết luận.

Lời giải chi tiết:

     Đoạn 1 nói về thời gian, hoàn cảnh diễn ra lễ hội Ka-tê. Đồng thời đoạn 1 cũng nêu ra được thời gian diễn ra lễ hội Ka-tê của trước đây và thời gian diễn ra lễ hội Ka-tê của ngày nay, từ đó so sánh và làm rõ sự thay đổi, khác biệt.

Câu 3 (trang 103, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Đặc điểm nào của lễ hội Ka-té được thể hiện qua bức ảnh này?

Phương pháp giải:

- Quan sát kĩ bức ảnh

- Đọc kĩ nội dung văn bản

- Liên hệ đến hình ảnh và rút ra kết luận

Lời giải chi tiết:

     Đây chính là thời điểm ngày thứ hai của lễ hội, đoàn nguời Chăm và Ra-glai mới tổ chúc rước y trang lên tháp Pô-klông Ga-rai. Thầy cả lẽo) vinh dự dẫn đầu đoàn rước y trang lên tháp. Ông khoác trên người áo choàng và đầu chít khăn, chúng đều mang màu trắng. Phía sau thầy cả lễ là các vị chức sắc, thanh niên và trí thức Chăm. Các bộ lễ phục được đặt trên kiệu, có lọng che hai bên. Phía sau là các cô thôn nữ xinh đẹp trong trang phục áo dài Chăm truyền thống. Họ vừa đi vừa múa quạt vui vẻ rộn ràng. Tiếp đó là đoàn người Ra-glai múa và đánh mã la), thổi kèn bầu.

Câu 4 (trang 104, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Bức ảnh cho thấy điểu gì về phần hội trong lễ hội Ka-tê?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản, xác định chi tiết

- Quan sát hình ảnh để rút ra nhận xét, kết luận

Lời giải chi tiết:

Bực ảnh cho thấy phần hội trong lễ hội Ka-tê:

- “Trong thời gian lễ hội, hoa đăng đều được thắp sáng trên mọi ngả đường.”

- “Tất cả những người tham gia lễ hội đều cảm thấy phấn chấn trước khi bước vào một vụ mùa mới.”

- “Khắp nơi là âm thanh vang vọng của các nhạc cụ dân tộc Chăm (trống Ghi-năng, Ba-ra-nung và kèn Sa-ra-nai) hoà quyện với giọng hát của nam thanh, nữ tú,...”

- “Trong các điệu hát tạ ơn thần linh, tổ tiên, các thiếu nữ Chăm thẹn thùng thả dáng cùng các điệu múa quạt, múa đội Thong-ha-la (cỗ bồng trầu). Việc trình diễnnhững điệu múa này để cầu các vị thần ban cho mưa thuận gió hoà, mùa màng bội thu và đời sống của người dân ấm no, hạnh phúc.”

=> Tất cả những chi tiết trên đều cho thấy phần hội trong lễ hội Ka – tê diễn ra vô cùng sôi động, vui vẻ. mội người đều tham gia vào các trò chơi, điệu hát để thể hiện mong muốn của cả cộng đồng về mùa màng tươi tốt và cuộc sống ấm no, không khí rất tưng bừng và hạnh phúc.

Câu 5 (trang 104, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Tìm chi tiết kể về nét độc đáo trong lễ hội Ka-tê của người Chăm.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản

- Phân tích để tìm kiếm chi tiết

- So sánh với đặc điểm của những lễ hội khác mà em đã biết để tìm ra điểm khác biệt.

Lời giải chi tiết:

- “Trong mỗi năm, một gia đình được cử đại diện làm mầm cúng tế thần linh và phần lộc thụ hưởng được chia đều cho các hộ gia đình.”

- “Trong ngày hội, du khách dễ bắt gặp hình ảnh đội chum nước rất duyên dáng, khéo léo của các cô gái Chăm trong cuộc thi để nhanh về đích.”

- “Ở khoảng sân rộng, nam thanh nữ tú Chăm thể hiện những bài dân ca, biểu diễn dân vũ. Họ say sưa ca hát, nhảy múa đến đèm khuya.”

- “Hội làng tan dần, mọi người hân hoan trở về mái ẩm gia đình để họp mặt gia tiên.”

Câu 6 (trang 105, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Qua lễ hội Ka-tê, người Chăm hướng tới đều gì?

Phương pháp giải:

- Đọc văn bản

- Trả lời những câu hỏi gợi mở cạnh văn bản

- Xâu chuỗi lại và rút ra kết luận

Lời giải chi tiết:

- Lễ hội Katê là bức tranh phác họa đời sống sinh hoạt cộng đồng, nơi hội tụ những giá trị tinh hoa văn hóa của đồng bào dân tộc Chăm. Lễ hội mang ý nghĩa tưởng nhớ tổ tiên, ông bà, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu; cầu mong cho sự hòa hợp lứa đôi, sự sinh sôi nảy nở của con người và vạn vật.

- Thông qua lễ hội Ka – tê người Chăm hướng tới cuộc sống cộng đồng hòa thuận, ấm no, hạnh phúc. Thể hiện sự biết ơn của bản thân mình đối với các vị thần linh và gia tiên. Đồng thời cũng thể hiện khát vọng về một màu màng bội thu, ấm no của mình.

I. Tổng quan về văn bản Lễ hội dân gian độc đáo của người Chăm ở Ninh Thuận

1. Nguồn gốc

- Văn bản này được xuất bản trên báo thegioidisan.vn

2. Cấu trúc của Lễ hội dân gian độc đáo của người Chăm ở Ninh Thuận

Văn bản được phân chia thành 3 phần chính:

- Phần 1: Giới thiệu về lễ hội Ka-tê cùng thời gian và địa điểm tổ chức lễ hội

- Phần 2: Các nghi lễ trong lễ hội Ka-tê

- Phần 3: Các hoạt động và trò chơi trong phần hội của lễ hội

3. Nội dung chính

Văn bản cung cấp thông tin chi tiết về Lễ hội dân gian độc đáo của người Chăm ở Ninh Thuận, bao gồm thời gian, địa điểm, các nghi lễ, phần hội, và tình cảm của người Chăm đối với văn hóa này.

4. Giá trị nội dung

- Làm nổi bật các nét văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số trong việc thờ cúng, sinh hoạt văn hóa, phản ánh đời sống tâm linh phong phú của người Chăm.

- Cung cấp thông tin về lễ hội Ka-tê một cách khách quan, đầy đủ và chân thực

- Thể hiện sự yêu mến và trân trọng của người viết đối với các giá trị văn hóa của dân tộc.

5. Giá trị nghệ thuật

- Sử dụng ngôn từ rõ ràng, rành mạch, và khách quan, phù hợp với văn bản thông tin

- Kết hợp hài hòa giữa thuyết minh, miêu tả và tự sự, nâng cao hiệu quả truyền đạt thông tin

- Có bố cục hợp lý, cung cấp thông tin một cách khách quan

Chuẩn bị

Đọc kỹ văn bản Lễ hội dân gian độc đáo của người Chăm ở Ninh Thuận. Tìm hiểu và ghi chép lại những thông tin cơ bản về người Chăm. Nêu rõ nguồn thông tin đã sử dụng.

Trả lời:

- Người Chăm là dân tộc sinh sống lâu đời ở miền duyên hải miền Trung Việt Nam, đã xây dựng nền văn hóa rực rỡ với ảnh hưởng từ văn hóa Ấn Độ. Họ thành lập vương quốc Chăm Pa từ thế kỷ VII. Hiện nay, người Chăm chủ yếu sống ở Ninh Thuận và Bình Thuận, theo đạo Bà La Môn.

- Nguồn thông tin từ cema.gov.vn

* Trả lời các câu hỏi giữa bài

Nội dung chính Lễ hội dân gian độc đáo của người Chăm ở Ninh Thuận: Văn bản mô tả lễ hội Ka-tê của người Chăm tại Ninh Thuận.

Câu 1 trang 100 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Phần chữ in đậm này có mục đích gì?

Trả lời:

Phần chữ in đậm có mục đích giới thiệu tổng quan về Lễ hội Ka-tê của người Chăm tại Ninh Thuận.

Câu 2 trang 101 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Phần 1 cung cấp thông tin gì cho người đọc?

Trả lời:

Phần 1 cung cấp thông tin về thời gian và hoàn cảnh diễn ra lễ hội Ka-tê của người Chăm.

Câu 3 trang 102 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Hoạt động nào của lễ hội Ka-tê được thể hiện qua bức ảnh này?

Trả lời:

Hoạt động múa và nghi lễ rước trong lễ hội của người Chăm.

Câu 4 trang 103 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Bức ảnh thể hiện hoạt động nào trong phần hội?

Trả lời:

Bức ảnh thể hiện hoạt động múa quạt theo điệu truyền thống của người Chăm trong lễ hội Ka-tê.

Câu 5 trang 103 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Tìm chi tiết đặc sắc trong lễ hội Ka-tê của người Chăm.

Trả lời:

Chi tiết đặc sắc trong lễ hội Ka-tê của người Chăm:

- Trong các điệu hát tạ ơn thần linh và tổ tiên, các thiếu nữ Chăm thẹn thùng thực hiện điệu múa quạt và múa dội Thong-ha-la.

- Những điệu múa này nhằm cầu xin các vị thần ban phước mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Câu 6 trang 104 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Qua lễ hội Ka-tê, người Chăm hướng đến điều gì?

Trả lời:

Qua lễ hội Ka-tê, người Chăm hướng tới việc tri ân tổ tiên và các bậc tiền bối đã tạo dựng và bảo vệ cuộc sống của họ. Đây cũng là thời gian họ vui Tết đoàn viên, thăm bà con, bạn bè, và tận hưởng những ngày tháng vui vẻ, ấm áp.

* Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1 trang 104 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Nhan đề cung cấp thông tin gì về nội dung văn bản? Tại sao tác giả không đưa tên lễ hội (Ka-tê) vào nhan đề?

Trả lời:

- Nhan đề cung cấp thông tin rằng lễ hội Ka-tê ở Ninh Thuận là một lễ hội dân gian đặc sắc.

- Tác giả không đưa tên lễ hội (Ka-tê) vào nhan đề vì chỉ nêu tên lễ hội có thể không đủ rõ ràng cho người đọc về bản chất và đặc điểm của lễ hội, làm giảm ấn tượng của văn bản.

Câu 2 trang 104 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Qua văn bản Lễ hội dân gian độc đáo của người Chăm ở Ninh Thuận, tác giả cung cấp những thông tin cơ bản nào về lễ hội Ka-tê của người Chăm ở Ninh Thuận?

Trả lời:

Thông tin cơ bản về lễ hội Ka-tê của người Chăm ở Ninh Thuận bao gồm:

- Thời gian và địa điểm tổ chức lễ hội

- Các nghi lễ và phần hội của lễ hội Ka-tê

- Ý nghĩa của lễ hội Ka-tê đối với cộng đồng người Chăm

Câu 3 trang 104 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Theo em, phương thức miêu tả và tự sự có tác dụng như thế nào trong việc truyền tải thông tin ở văn bản này?

Trả lời:

Phương thức miêu tả và tự sự giúp truyền tải thông tin một cách cụ thể, rõ ràng và chân thực, giúp người đọc dễ dàng hình dung về lễ hội Ka-tê, bối cảnh và thời gian diễn ra.

Câu 4 trang 104 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Tìm điểm giống nhau giữa phong tục của người Chăm (qua lễ hội Ka-tê) và phong tục của người Kinh (qua Tết âm lịch truyền thống). Nhận xét về điểm giống nhau đó.

Trả lời:

- Điểm giống nhau giữa phong tục của người Chăm (qua lễ hội Ka-tê) và người Kinh (qua Tết âm lịch truyền thống):

+ Cả hai đều là những ngày lễ quan trọng của mỗi dân tộc

+ Có truyền thống lịch sử lâu dài

+ Thường kéo dài trong nhiều ngày

+ Đều mang ý nghĩa sum vầy gia đình, Tết đoàn viên, thời gian để nghỉ ngơi, vui chơi và thăm bà con sau những ngày làm việc vất vả.

→ Mặc dù mỗi dân tộc có những phong tục riêng, nhưng đều thể hiện nét đẹp văn hóa truyền thống, đáng trân trọng, và phản ánh đời sống tinh thần phong phú của họ.

Câu 5 trang 104 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Nếu viết văn bản tổng hợp giới thiệu ngày Tết âm lịch ở quê hương mình, em sẽ trình bày những thông tin cơ bản gì và sử dụng hình ảnh nào để minh họa?

Trả lời:

Nếu viết một văn bản tổng hợp giới thiệu về ngày Tết âm lịch ở quê hương mình, em sẽ cung cấp các thông tin cơ bản và sử dụng hình ảnh minh họa như sau:

- Địa điểm, thời gian và lịch sử của ngày Tết cổ truyền

- Hoạt động chuẩn bị trước Tết

- Các hoạt động trong ngày Tết

- Ý nghĩa của ngày Tết cổ truyền

I. Tác phẩm Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận (theo Đào Bình Trịnh)

1. Thể loại: Văn bản thông tin
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Theo ĐÀO BÌNH TRỊNH, thegioidisan.vn
3. Phương thức biểu đạt: Thuyết minh
4. Tóm tắt tác phẩm Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận (theo Đào Bình Trịnh)

Ka-tê là lễ hội dân gian đặc sắc nhất trong kho tàng văn hoá của dân tộc Chăm. Đây là dịp người Chăm dâng lễ vật tri ân các vị thần và tưởng nhớ tổ tiên của mình. Về Ninh Thuận dịp lễ hội, du khách không chỉ dược chiêm bái các đền tháp cổ mà còn được thưởng thức các loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc.” Ka – tê không chỉ là một lễ hội dân gian truyền thống mà còn là một “kho tàng” lưu trữ văn hóa của người Chăm. Cùng với thời gian, nhiều điểm của lễ hội đã phải thay đổi để phù hợp với hoàn cảnh, nhưng những giá trị tinh thần sâu sắc của lễ hội Ka – tê vẫn chưa một lần thay dổi. Đối với người Chăm, Ka – tê là một dịp để quay quần, vui chơi, để gắn kết cộng đồng đồng thời cũng là khoảng thười gian linh thiêng gửi tới các vị thần những mong muốn của mình. Lễ hôi Ka – tê chính là một phần trong tâm thwucs của mỗi người con dân tộc Chăm, là một lễ hội tốt đẹp đã và đang được bảo tồn nguyên vẹn giá trị.

Bố cục tác phẩm Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận (theo Đào Bình Trịnh)

- Đoạn 1: Từ đầu đến “ba ngày liên tục”: Giới thiệu về lễ hội Ka-tê

- Đoạn 2: Tiếp theo đến “ý nguyện của mình”: Giới thiệu phần nghi lễ

- Đoạn 3: Tiếp theo đến “như bị xóa nhòa”: Giới thiệu phần hội

- Đoạn 4: Còn lại: Ý nghĩa của lễ hội Ka- tê

Giá trị nội dung tác phẩm Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận (theo Đào Bình Trịnh)

- Ca ngợi văn lễ hội Ka-tê của người dân tộc Chăm, một nét đặc sắc trong văn hóa truyền thống của người dân nơi đây.

Giá trị nghệ thuật tác phẩm Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận (theo Đào Bình Trịnh)

- Thông tin được trình bày rất rõ ràng, cụ thể.

- Ngôn từ mạch lạc, phổ thông dễ hiểu

II. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận (theo Đào Bình Trịnh)

Nét đặc sắc về nghi lễ của lễ hội Ka – tê

- Đoàn nguời Chăm và Ra-glai mới tổ chúc rước y trang lên tháp Pô-klông Ga-rai. Thầy cả lẽo) vinh dự dẫn đầu đoàn rước y trang lên tháp.

- Ông khoác trên người áo choàng và đầu chít khăn, chúng đều mang màu trắng. Phía sau thầy cả lễ là các vị chức sắc, thanh niên và trí thức Chăm.

- Các bộ lễ phục được đặt trên kiệu, có lọng che hai bên. Phía sau là các cô thôn nữ xinh đẹp trong trang phục áo dài Chăm truyền thống.

- Họ vừa đi vừa múa quạt vui vẻ rộn ràng.

- Tiếp đó là đoàn người Ra-glai múa và đánh mã la), thổi kèn bầu.

Nét đặc về phần hội của lễ hội Ka- tê

- “Trong thời gian lễ hội, hoa đăng đều được thắp sáng trên mọi ngả đường.”

- “Tất cả những người tham gia lễ hội đều cảm thấy phấn chấn trước khi bước vào một vụ mùa mới.”

- “Khắp nơi là âm thanh vang vọng của các nhạc cụ dân tộc Chăm (trống Ghi-năng, Ba-ra-nung và kèn Sa-ra-nai) hoà quyện với giọng hát của nam thanh, nữ tú,...”

- “Trong các điệu hát tạ ơn thần linh, tổ tiên, các thiếu nữ Chăm thẹn thùng thả dáng cùng các điệu múa quạt, múa đội Thong-ha-la (cỗ bồng trầu). Việc trình diễnnhững điệu múa này để cầu các vị thần ban cho mưa thuận gió hoà, mùa màng bội thu và đời sống của người dân ấm no, hạnh phúc.”

=> Tất cả những chi tiết trên đều cho thấy phần hội trong lễ hội Ka – tê diễn ra vô cùng sôi động, vui vẻ. mội người đều tham gia vào các trò chơi, điệu hát để thể hiện mong muốn của cả cộng đồng về mùa màng tươi tốt và cuộc sống ấm no, không khí rất tưng bừng và hạnh phúc.

* Nét đặc sắc trong lễ hội

- “Trong mỗi năm, một gia đình được cử đại diện làm mầm cúng tế thần linh và phần lộc thụ hưởng được chia đều cho các hộ gia đình.”

- “Trong ngày hội, du khách dễ bắt gặp hình ảnh đội chum nước rất duyên dáng, khéo léo của các cô gái Chăm trong cuộc thi để nhanh về đích.”

- “Ở khoảng sân rộng, nam thanh nữ tú Chăm thể hiện những bài dân ca, biểu diễn dân vũ. Họ say sưa ca hát, nhảy múa đến đèm khuya.”

- “Hội làng tan dần, mọi người hân hoan trở về mái ẩm gia đình để họp mặt gia tiên.”

Ý nghĩa của lễ hội Ka – tê

- Lễ hội Katê là bức tranh phác họa đời sống sinh hoạt cộng đồng, nơi hội tụ những giá trị tinh hoa văn hóa của đồng bào dân tộc Chăm. Lễ hội mang ý nghĩa tưởng nhớ tổ tiên, ông bà, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu; cầu mong cho sự hòa hợp lứa đôi, sự sinh sôi nảy nở của con người và vạn vật.

- Thông qua lễ hội Ka – tê người Chăm hướng tới cuộc sống cộng đồng hòa thuận, ấm no, hạnh phúc. Thể hiện sự biết

Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 100 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

- Ka-tê là lễ hội dân gian đặc sắc nhất trong kho tàng văn hóa của dân tộc Chăm.

- Thời gian tổ chức: tháng 7 lịch Chăm (cuối tháng 9 – đầu tháng 10 dương lịch)

- Địa điểm: làng Chăm Hữu Đức, xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận

Đọc hiểu

* Nội dung chính:

Văn bản cung cấp những thông tin về Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận bao gồm: thời gian, địa điểm, phần nghi lễ, phần hội và tình cảm của người Chăm đối với văn hoá đó.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 100 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

Nhấn mạnh đến bạn đọc Ka-tê là lễ hội dân gian đặc sắc nhất của người Chăm

Câu 2 (trang 101 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

- Thời gian, địa điểm tổ chức lễ hội

- So sánh cách tổ chức trước đây và hiện nay

Câu 3 (trang 102 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

- Thầy cả lễ dẫn đầu đoàn rước y trang lên tháp

- Phía sau là các cô thôn nữ xinh đẹp trong trang phục áo dài Chăm truyền thống. Họ vừa đi vừa múa quạt vui vẻ rộn ràng.

Câu 4 (trang 103 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

- Những hoạt động thể thao vui tươi luôn diễn ra sôi nổi ngay lúc y trang của thần linh được rước về đến làng.

- Trong các điệu hát tạ ơn thần linh, tổ tiên, các thiếu nữ Chăm thẹn thùng thả dáng cùng các điệu múa quạt, múa đội Thong-ha-la

Câu 5 (trang 103 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

- Phần lễ: Trong các điệu hát tạ ơn thần linh, tổ tiên, các thiếu nữ Chăm thẹn thùng thả dáng cùng các điệu múa quạt, múa đội Thong-ha-la

- Phần hội: Trong mỗi năm, một gia đình được cử đại diện làm mâm cúng tế thần linh và phần lộc thụ hưởng được chia đều cho các hộ gia đình; trong ngày lễ hội, du khách dễ bắt gặp hình ảnh đội chum nước rất duyên dáng, khéo léo của các cô gái Chăm trong cuộc thi để nhanh về đích; Ở khoảng sân rộng, nam thanh nữ tú Chăm thể hiện những bài dân ca, biểu diễn dân vũ; hội làng tan dần, mọi người hân hoan trở về mái ấm gia đình để họp mặt gia tiên.

Câu 6 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

Người Chăm hướng đênns sự tri ân đối với tổ tiên, các bậc tiền bối đã có công tạo dựng và bảo vệ cuộc sống cho họ

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

Nhan đề đã nêu lên đề tài của bài viết: Văn hoá Việt Nam

Câu 2 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

- Văn bản cung cấp những thông tin về Lễ hội dân gian đặc sắc của dân tộc Chăm ở Ninh Thuận bao gồm: thời gian, địa điểm, phần nghi lễ, phần hội và ý nghĩa của lễ hội đối với người Chăm

- Những điểm đặc sắc

- Phần lễ:

+ Khi những nghi lễ đầu tiên diễn ra tại tháp Pô-klong Ga-rai thì tại làng Kuh Nhút,  xã Phước Hà, một đoàn người rước y chang của thần linh khởi hành về hướng lễ hội Katê

+ Trong các điệu hát tạ ơn thần linh, tổ tiên, các thiếu nữ Chăm thẹn thùng thả dáng cùng các điệu múa quạt, múa đội Thong-ha-la

- Phần hội:

+ Trong mỗi năm, một gia đình được cử đại diện làm mâm cúng tế thần linh và phần lộc thụ hưởng được chia đều cho các hộ gia đình; trong ngày lễ hội, du khách dễ bắt gặp hình ảnh đội chum nước rất duyên dáng, khéo léo của các cô gái Chăm trong cuộc thi để nhanh về đích; Ở khoảng sân rộng, nam thanh nữ tú Chăm thể hiện những bài dân ca, biểu diễn dân vũ; hội làng tan dần, mọi người hân hoan trở về mái ấm gia đình để họp mặt gia tiên.

Câu 3 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

- Phương thức miêu tả và tự sự giúp người đọc dễ dàng tưởng tượng những sự kiện chính diễn ra trong lễ hội và các hoạt động của con người.

- Nếu bỏ các đoạn miêu tả, tự sự thì văn bản sẽ không thể cung cấp đầy đủ thông tin đến bạn về lễ hội.

Câu 4 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

Điểm giống nhau giữa phong tục của người Chăm (qua lễ hội Ka-tê) và phong tục của người Kinh (qua Tết âm lịch truyền thống): đều là khoảng thời gian mà mọi người quây quần bên nhau, thể hiện sự kính trọng, lòng biết ơn của bản thân mình đến các vị thần linh và gia tiên.

=> Thể hiện truyền thống thuỷ chung nghĩa tình, ăn quả nhớ kẻ trồng cây của người Việt Nam.

Câu 5 (trang 104 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

- Em sẽ giới thiệu các thông tin:

+ Thời gian, địa điểm tổ chức

+ Lịch trình các hoạt động và ý nghĩa mỗi hoạt động

+ Ý nghĩa hoạt động đó đối với người dân

- Hình ảnh

+ Đình làng – nơi diễn ra nghi lễ

+ Sân vận động của làng – nơi diễn ra các hoạt động