6 Bài soạn hay nhất về 'Đường về quê mẹ' (Ngữ văn 8 - SGK Cánh diều)

Câu 1: Bài thơ được viết từ góc nhìn của ai? Tác giả đã đặt tên bài thơ theo cách nào?

Bài thơ thể hiện cảm xúc của chính tác giả. Tên bài thơ được Đoàn Văn Cừ chọn dựa trên hình ảnh gợi cảm hứng sáng tác.

Câu 2: Xác định bố cục của bài thơ và gán tên cho từng phần.

• Khổ 1: Thời gian và khoảng cách về quê ngoại
• Khổ 2: Cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp ở quê nhà
• Khổ 3: Hình ảnh người mẹ Việt Nam truyền thống ngày xưa
• Khổ 4: Tâm trạng phản chiếu trong cảnh vật quê hương
• Khổ 5: Hình ảnh người mẹ chăm chỉ lao động
• Khổ 6: Đặc điểm của mẹ được thể hiện qua những lời khen của người làng

Câu 3: Liệt kê các hình ảnh và chi tiết về thiên nhiên và con người trong bài thơ. Nhận xét về màu sắc, đường nét của bức tranh thiên nhiên và vẻ đẹp tâm hồn của con người trong tác phẩm.

- Các hình ảnh và chi tiết thiên nhiên cùng con người trong bài thơ:

+ Thiên nhiên: rặng đề, dòng sông trắng, cồn xanh, bãi mía, nắng vàng nhạt, xóm chợ, lá bàng, trời xanh, cò trắng.

+ Con người: Người mẹ Việt Nam với tà áo tứ thân, những người nông dân chăm chỉ

- Bài thơ vẽ nên một bức tranh thiên nhiên đẹp và thanh bình, đặc trưng của làng quê nước ta. Bức tranh này có màu sắc tươi sáng, nhẹ nhàng và đường nét mềm mại, chân thực. Qua bài thơ, chúng ta thấy tác giả yêu quê hương, trân trọng mẹ và quá khứ.

Câu 4: Bài thơ thể hiện tâm trạng và cảm xúc gì của tác giả?

Bài thơ diễn tả sự cô đơn và nỗi buồn của tác giả. Màu sắc vui tươi của làng quê bị làm ngợp theo tâm trạng của tác giả, đặc biệt qua cảnh vật ở khổ thơ thứ tư. Tác giả thể hiện nỗi lòng và sự tri ân đối với mẹ và quá khứ.

Câu 5: Hình ảnh hoặc chi tiết nào trong bài thơ khiến em ấn tượng nhất? Hãy miêu tả bằng lời hoặc vẽ lại bức tranh đó.

Em ấn tượng nhất với hình ảnh làng quê Việt Nam xưa. Bức tranh làng quê hiện lên thật thanh bình và đẹp đẽ với các cảnh vật quen thuộc như rặng đề, dòng sông trắng, bãi cỏ xanh và cánh đồng rộng lớn. Con người đang chăm chỉ lao động trong không gian thiên nhiên tươi mát, tạo nên một bức tranh hài hòa và tuyệt đẹp của làng quê xưa.

Bài thơ “Đường về quê mẹ” của Đoàn Văn Cừ, xuất bản trong tập “Thôn ca” năm 1942, là một tác phẩm tiêu biểu. Hoài Thanh đã khen ngợi Đoàn Văn Cừ trong “Thi nhân Việt Nam” với câu: “Trong các nhà thơ đồng quê, không ai có ngòi bút dồi dào và rực rỡ như Đoàn Văn Cừ”. Ông cũng nhấn mạnh mối liên hệ giữa Đoàn Văn Cừ và tết. Nhân dịp tết Nguyên Đán, chúng ta cùng Đoàn Văn Cừ khám phá “Đường về quê mẹ”, để cảm nhận con đường về quê thơ của tác giả hơn năm mươi năm trước, đầy ắp tình cảm và sự yêu mến.

Đọc hiểu bài thơ Đường về quê mẹ

Câu 1. Thời điểm nào nhà thơ trở về quê mẹ?

Câu 2. Những hình ảnh nào thể hiện cảnh sắc và con người quê mẹ? Anh/Chị cảm nhận gì về nơi đây?

Tà áo nâu in trên cánh đồng,

Gió chiều cuốn bụi bốc sau lưng.

Bóng u hay bóng người thôn nữ

Cúi nón mang đi cặp má hồng.

Câu 3. Hình ảnh nào để lại ấn tượng sâu sắc nhất trong bài thơ?

Câu 4. Một đặc điểm nổi bật của thơ Đoàn Văn Cừ là sự miêu tả cảnh sắc phong phú. Anh/Chị hãy tìm thêm một số bài thơ khác của ông có đặc điểm này.

Câu 5. Có ý kiến cho rằng: Nếu Anh Thơ tinh tế trong việc mô tả cảnh quê, Bàng Bá Lân tập trung vào đời sống quê, Nguyễn Bính chú trọng vào hồn quê, thì Đoàn Văn Cừ nổi bật với sự am hiểu về nếp sống quê. Bằng hiểu biết của mình, anh/chị hãy làm rõ ý kiến này.

Trả lời câu hỏi đọc hiểu

Câu 1. Nhà thơ về quê mẹ khi đã trưởng thành.

Câu 2. Những hình ảnh và cảnh sắc quê mẹ được bài thơ miêu tả như: dòng sông trắng, cồn xanh, bãi tía, người xới cà, ngô, thúng cắp, nón đội đầu, áo thắm, chiều mát, đường xa, cúi nón mang đi cặp má hồng, v.v.

Cảnh và con người nơi đây được thể hiện rất sinh động, chân thực, đẹp đẽ và gần gũi. Điều này mang đến cảm nhận về sự bình yên, đơn giản và mộc mạc của cuộc sống nơi đây.

Câu 3. Hình ảnh đọng lại sâu nhất trong lòng người đọc có thể là bóng u hay bóng người thôn nữ, cúi nón mang đi cặp má hồng, biểu trưng cho những người phụ nữ trẻ tuổi xa quê vì lý do gia đình.

Câu 4. Chợ Tết, Tết quê bà, trăng hè.

Câu 5. Ý kiến này có thể được hiểu như sau: Anh Thơ chú trọng mô tả cảnh vật, Bàng Bá Lân tập trung vào con người, Nguyễn Bính thể hiện tình cảm, còn Đoàn Văn Cừ tập trung vào nếp sống và phong tục tập quán. Các tác phẩm của Đoàn Văn Cừ thường thể hiện sự kết hợp mật thiết giữa con người và lối sống, cũng như tình cảm gia đình và truyền thống văn hóa của quê hương, tạo nên một phong cách thơ đặc sắc và sâu sắc.

Ý Nghĩa Bài Thơ Đường Về Quê Mẹ

Bài thơ “Đường về quê mẹ” của Đoàn Văn Cừ là một tác phẩm nổi bật về tình cảm của con cái dành cho mẹ và quê hương. Tác phẩm thể hiện niềm vui và sự háo hức của người con khi trở về quê mẹ, đồng thời bày tỏ tình cảm yêu mến và tự hào về vẻ đẹp và phẩm hạnh của mẹ.

☛ Cảm Nhận, Phân Tích Bài Thơ Đường Về Quê Mẹ Hay Nhất

Hoài Thanh từng nhận xét: “Trong các nhà thơ đồng quê, không ai có ngòi bút phong phú và lấp lánh như Đoàn Văn Cừ”. Câu này khẳng định Đoàn Văn Cừ luôn tập trung vào quê hương, và “Đường về quê mẹ” là một trong những tác phẩm tiêu biểu.

Bài thơ, với sáu khổ, tuy không dài nhưng đã đủ để diễn tả tình yêu sâu sắc đối với quê hương, đặc biệt là về mẹ. Hai khổ thơ đầu nổi bật với nỗi nhớ quê và kỷ niệm về hành trình trở về quê cùng mẹ.

U tôi mỗi mùa xuân lại dẫn,
Dặm liễu, mây trắng dọc đường,
Chúng tôi về quê nhận họ hàng,
Về miền quê ngoại của hai bên.

Tôi nhớ những rặng đề ven sông,
Dòng sông trắng lượn quanh đê,
Cồn xanh, bãi tía nối tiếp nhau,
Người nông dân chăm chỉ trên đồng.

“U tôi” là tiếng gọi thân thương và khẳng định. Mỗi mùa xuân, u dẫn tôi về quê ngoại, để gặp gỡ họ hàng và thăm quê. Con đường về quê, với những rặng liễu, mây trắng và dòng sông uốn lượn, luôn đẹp và đầy yêu thương. Tuy cảnh vật nơi đây đẹp mắt, nhưng vẻ đẹp của u luôn lấn át tất cả.

Thúng cắp bên hông, nón đội đầu,
Khuyên vàng, yếm thắm, áo the nâu,
U vẫn đẹp như thời thiếu nữ,
Mắt sáng, môi hồng, má đỏ au.

U đại diện cho vẻ đẹp truyền thống của người con gái Việt Nam. Dù tuổi tác đã cao, u vẫn giữ được vẻ đẹp của thời thiếu nữ với thúng cắp, nón lá, khuyên vàng và áo the. Những nét đẹp của u luôn tỏa sáng và khiến tác giả tự hào. Đối với tác giả, u luôn đẹp và trẻ trung, hiện diện mãi trong tâm hồn.

Chiều mát, đường dài nắng nhạt,
Đoàn người trở về với khoai lang,
Trời xanh, cò trắng bay lượn,
Xóm chợ, lá bàng đã rụng.

Tuy nhiên, thực tại vẫn là thực tại. Trong khổ thơ bốn, tác giả đã dùng hình ảnh đông vui của làng quê để che giấu nỗi buồn và sự cô đơn của mình. Dù cảnh vật vẫn như xưa, mùa xuân này tác giả về quê một mình. Những hình ảnh giản dị như buổi chiều mát, con đường nắng vàng và đoàn người gánh khoai lang vẫn hiện hữu, nhưng người cùng về quê đã không còn. Mùa xuân đến cũng là lúc lá bàng rụng, biểu tượng cho nỗi nhớ mẹ và sự biết ơn.

Tà áo nâu in trên cánh đồng,
Gió chiều cuốn bụi mịt mù,
Bóng u hay bóng người thôn nữ,
Cúi nón mang đi cặp má hồng.

Khi về làng, gặp những người quen,
Ai cũng khen u hiền thảo,
Dù phải theo chồng, thân phận gái,
Đường về quê mẹ vẫn không quên.

Hai khổ thơ cuối khắc họa hình ảnh u trong sự hoài niệm của tác giả. U không chỉ đẹp mà còn cần mẫn, chăm chỉ. Dưới gió chiều, bóng lưng u làm tác giả phân vân không biết là mẹ hay một thiếu nữ nào khác. Cảm giác vui và tự hào khi về quê, nghe những lời khen ngợi về gia đình là điều không gì sánh được. U là biểu tượng đẹp nhất trong lòng tác giả.

Với ngôn từ giản dị và hình ảnh chân thực, bài thơ đã tái hiện đẹp đẽ và ý nghĩa hình ảnh làng quê và người mẹ. Đối với mỗi nhà thơ, việc ghi lại những kỷ niệm qua trang giấy chính là cách lưu giữ những gì quý giá, và “Đường về quê mẹ” chính là điều Đoàn Văn Cừ muốn gìn giữ mãi.

Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 47 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1):

- Đọc bài thơ “Đường về quê mẹ” và tìm hiểu thêm về nhà thơ Đoàn Văn Cừ.

- Xem xét nhận xét của nhà phê bình Hoài Thanh để hiểu rõ hơn về thơ của Đoàn Văn Cừ:

“Những bức tranh trong thơ Đoàn Văn Cừ không chỉ đơn thuần với vài nét như các bức tranh truyền thống Á Đông. Mỗi bức tranh đều sống động và tràn đầy sắc màu vui tươi. Chúng tạo ra những thế giới linh hoạt và phong phú. Mặc dù có vẻ như rối mắt với nhiều nét và màu sắc, nhưng khi nhìn kỹ, mỗi màu sắc và đường nét đều mang đến sự vui vẻ và ngộ nghĩnh.” (Thi nhân Việt Nam, Hoài Thanh – Hoài Châu).

Trả lời:

- Thông tin về nhà thơ Đoàn Văn Cừ:

+ Đoàn Văn Cừ (1913 - 2004) quê ở xã Nam Lợi, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định. Ông nổi tiếng với những bài thơ về hội hè, đình đám và chợ Tết nông thôn, đăng trên báo Ngày Nay của nhóm Tự lực văn đoàn. Là một giáo viên tiểu học, ông đã viết thơ và có tập thơ “Thôn ca” xuất bản năm 1939.

+ Ông còn sử dụng các bút danh khác như Kẻ Sỹ, Cư sỹ Nam Hà, Cư Sỹ Sông Ngọc và cũng viết văn xuôi.

+ Từ năm 1948 đến 1952, ông phục vụ trong quân đội nhân dân Việt Nam.

+ Sau năm 1955, ông công tác tại Chi hội văn nghệ Liên khu II và sau đó ở NXB Phổ thông. Khi về hưu, ông trở về quê hương xã Trực Nội, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định để sống cuộc sống thanh bình.

+ Ông không viết nhiều. Sau tập “Thôn ca I” (1939), ông xuất bản tập “Thôn ca II” (1960) và năm 1979, Hội văn học nghệ thuật tỉnh Hà Nam Ninh xuất bản tập “Dọc đường xuân” tập hợp một số bài thơ của ông.

Đọc hiểu

* Nội dung chính: Văn bản ghi lại những kỷ niệm của người con về những chuyến về quê ngoại cùng mẹ. Trong những kỷ niệm đẹp ấy, mỗi mùa xuân mẹ dẫn con về quê, thể hiện sự vui mừng và háo hức của người con, đồng thời bày tỏ sự yêu mến và tự hào về vẻ đẹp của mẹ.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 48 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Mẹ đưa “tôi” về quê ngoại vào thời gian nào và để làm gì?

Trả lời:

- Mẹ đưa “tôi” về quê ngoại vào mỗi mùa xuân để gặp gỡ họ hàng.

Câu 2 (trang 48 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Ở các khổ 2, 4: Thiên nhiên và con người hiện lên như thế nào?

Trả lời:

- Các khổ thơ miêu tả những hình ảnh quê hương như rặng đề, dòng sông uốn lượn, cồn xanh, bãi tía, con đường làng, trời xanh và những hoạt động lao động của người dân. Tất cả đều hiện lên với vẻ đẹp giản dị, mộc mạc nhưng rất thân thương và yên bình.

Câu 3 (trang 48 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Ở các khổ 3, 5: Chú ý các hình ảnh tác giả khắc họa về người mẹ trên con đường về quê.

Trả lời:

- Hình ảnh người mẹ trên con đường về quê được khắc họa với thúng cắp bên hông, nón đội đầu, khuyên vàng, áo thắm, áo the nâu, với đôi mắt sáng, môi hồng, má đỏ au, và hình bóng mẹ như một người thôn nữ.

Câu 4 (trang 49 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Xác định thể thơ, vần và nhịp của bài thơ.

Trả lời:

- Thể thơ: thơ bảy chữ.

- Vần: vần chân (ngần – thân, đê – bề, vàng – bàng, đầu – nâu, đồng – hồng, quen – quên).

- Nhịp thơ: 4/3.

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 49 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Bài thơ là lời của ai? Nhan đề bài thơ được tác giả đặt theo cách nào?

Trả lời:

- Bài thơ được kể từ góc nhìn của nhân vật “tôi”.

- Nhan đề bài thơ phản ánh nội dung chính của tác phẩm, mô tả khung cảnh về quê và những kỷ niệm đẹp về thiên nhiên và con người quê ngoại.

Câu 2 (trang 49 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Hãy chỉ ra bố cục của bài thơ và đặt tên cho từng phần.

Trả lời:

- Bố cục bài thơ gồm 6 khổ:

+ Khổ 1: không gian và thời gian trở về quê.

+ Khổ 2, 4: bức tranh thiên nhiên và con người ở quê.

+ Khổ 3, 5: hình ảnh người mẹ trên đường về quê.

+ Khổ 6: tâm tư và tình cảm của tác giả về quê hương.

Câu 3 (trang 49 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Liệt kê các hình ảnh, chi tiết về thiên nhiên và con người trong bài thơ. Qua đó, hãy nêu nhận xét của em về màu sắc, đường nét của bức tranh thiên nhiên và vẻ đẹp tâm hồn của con người được thể hiện trong tác phẩm.

Trả lời:

- Những hình ảnh thiên nhiên và con người trong bài thơ: rặng đề, dòng sông uốn lượn, cồn xanh, bãi tía, con đường làng, trời xanh, lá bàng rụng, và những người lao động như xới cà, ngô, gánh khoai lang.

- Nhận xét: Bức tranh thiên nhiên mùa xuân hiện lên thật tươi đẹp với các màu sắc và đường nét hài hòa. Khung cảnh thôn quê sinh động, đầy sức sống với hoạt động của con người trên cánh đồng. Quê ngoại hiện lên như một vùng ký ức bình yên và thơ mộng.

Câu 4 (trang 49 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Bài thơ đã diễn tả tâm trạng và tình cảm gì của nhà thơ?

Trả lời:

- Bài thơ diễn tả niềm vui, sự háo hức của nhà thơ mỗi lần về quê ngoại cùng mẹ. Nó thể hiện tình cảm gắn bó của tác giả với quê hương và sự yêu mến, tự hào về vẻ đẹp và phẩm hạnh của mẹ.

Câu 5 (trang 49 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1): Em thích hình ảnh nào nhất trong bài thơ? Hãy miêu tả chi tiết hoặc vẽ lại hình ảnh đó.

Trả lời:

- Em thích nhất hình ảnh người mẹ với vẻ đẹp rực rỡ và duyên dáng. Hình ảnh mẹ với khuyên vàng, yếm thắm, áo the nâu, đôi mắt sáng, môi hồng, má đỏ, luôn in đậm trong tâm trí con. Hình ảnh đó gợi lên một người mẹ xinh đẹp và đằm thắm, không khác gì thời thiếu nữ.

Chuẩn bị

(trang 47, SGK Ngữ Văn 8, tập 1)

Đọc trước bài thơ Đường về quê mẹ và tìm hiểu thông tin về nhà thơ Đoàn Văn Cừ.

Phương pháp giải:

Tìm hiểu về nhà thơ Đoàn Văn Cừ trước khi đọc bài thơ.

Lời giải chi tiết:

- Đoàn Văn Cừ (1913 – 2004), quê ở thôn Đô Đo, xã Nam Lợi, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định.

- Gia đình: sinh ra trong một gia đình nông dân.

- Ông còn dùng các bút danh khác như Kẻ Sĩ, Cư sĩ Nam Hà, Cư Sĩ Sông Ngọc và ngoài thơ còn viết văn xuôi.

Câu 1 (trang 48, SGK Ngữ Văn 8, tập 1)

Mẹ đưa “tôi” về quê ngoại vào thời gian nào và với mục đích gì?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ khổ 1

Lời giải chi tiết:

Mẹ đưa “tôi” về quê ngoại vào mùa xuân để thăm họ hàng.

Câu 2 (trang 48, SGK Ngữ Văn 8, tập 1)

Trong các khổ 2 và 4: Thiên nhiên và con người hiện lên như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ khổ 2 và 4

Lời giải chi tiết:

- Khổ 2: Miêu tả những cảnh vật quen thuộc trên con đường mẹ dẫn “tôi” về quê như “những rặng cây đề, con sông lượn ven đê, cồn cỏ xanh, bãi mía, và người làm đất trồng cây”.

- Khổ 4: Miêu tả cuộc sống thôn quê với cảnh đoàn người thu hoạch nông sản, cánh cò trắng bay, và xóm chợ phủ đầy lá bàng rơi.

=> Những hình ảnh này đều phản ánh vẻ đẹp của làng quê Việt Nam xưa.

Câu 3 (trang 49, SGK Ngữ Văn 8, tập 1)

Xác định thể thơ, vần và nhịp của bài thơ.

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức về thơ tự do để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Thể thơ: Thất ngôn.

- Vần: Các khổ thơ có ba vần, sử dụng vần như ân: xuân, gần, thân để tạo cảm giác rộn ràng, gần gũi, và phân thân, bần thần… như âm vang của chuông ngân trong hồi ức “U tôi” ngày ấy.

- Nhịp thơ linh hoạt: 3/2/2, 2/2/3, 4/3.

Câu 1 (trang 49, SGK Ngữ Văn 8, tập 1)

Bài thơ là lời của ai? Nhan đề bài thơ được tác giả đặt như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ thông tin trong SGK để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Bài thơ được viết từ góc nhìn của người con - chính là tác giả Đoàn Văn Cừ.

- Nhan đề bài thơ được đặt theo hình ảnh gợi nhớ và cảm xúc của tác giả.

Câu 2 (trang 49, SGK Ngữ Văn 8, tập 1)

Hãy chỉ ra bố cục của bài thơ và đặt tên cho từng phần.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản và phân chia bố cục

Lời giải chi tiết:

Khổ 1: Mô tả không gian và thời gian về quê ngoại

Khổ 2: Tả toàn cảnh quê hương

Khổ 3: Miêu tả về người mẹ thuở xưa

Khổ 4: Khung cảnh trên đường về quê

Khổ 5: Hình ảnh người mẹ

Khổ 6: Những lời khen của người quê dành cho mẹ

Câu 3 (trang 49, SGK Ngữ Văn 8, tập 1)

Liệt kê các hình ảnh và chi tiết về thiên nhiên và con người trong bài thơ. Qua đó, nêu nhận xét của em về màu sắc, đường nét của bức tranh thiên nhiên và vẻ đẹp tâm hồn của con người được thể hiện trong tác phẩm.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Các hình ảnh và chi tiết về thiên nhiên và con người trong bài thơ:

+ Thiên nhiên: rặng đề, dòng sông, cồn xanh, bãi mía, xóm chợ, trời xanh, cò trắng.

+ Con người: người lao động chăm chỉ, trang phục, và nét tính cách của người mẹ.

- Bài thơ vẽ nên một bức tranh sống động về làng quê Việt Nam xưa. Bức tranh hiện lên giản dị, gần gũi với những hình ảnh thân thuộc. Bài thơ cũng là sự hoài niệm và lòng biết ơn của tác giả đối với quá khứ.

Câu 4 (trang 49, SGK Ngữ Văn 8, tập 1)

Bài thơ diễn tả tâm trạng và tình cảm gì của nhà thơ?

Phương pháp giải:

Đọc bài thơ và trả lời.

Lời giải chi tiết:

Bài thơ thể hiện lòng biết ơn đối với quá khứ và người mẹ của tác giả.

Câu 5 (trang 49, SGK Ngữ Văn 8, tập 1)

Em thích hình ảnh nào nhất trong bài thơ? Hãy tưởng tượng và miêu tả hoặc vẽ lại hình ảnh đó.

Lời giải chi tiết:

Em thích nhất hình ảnh người mẹ trong bài thơ. Hình ảnh mẹ hiện lên đẹp đẽ và bình dị, thể hiện vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ xưa. Qua lời thơ, hình ảnh mẹ càng trở nên rõ nét, giống như hình ảnh một cô thôn nữ trong ký ức của tác giả.

CHUẨN BỊ

Yêu cầu:

- Đọc và tìm hiểu bài thơ 'Đường về quê mẹ' cùng thông tin về tác giả Đoàn Văn Cừ.

- Xem các đánh giá của nhà phê bình Hoài Thanh dưới đây để hiểu thêm về phong cách thơ của Đoàn Văn Cừ:

“Những bức tranh trong thơ Đoàn Văn Cừ không chỉ đơn giản với vài nét như các tác phẩm cổ điển Á Đông. Mỗi bức tranh đều chứa đựng sự sống động và màu sắc rực rỡ. Những nét vẽ và màu sắc hòa quyện làm cho người xem cảm thấy như lạc vào một thế giới đầy sự sống. Dù có vẻ rối rắm, nhưng nếu nhìn kỹ, từng nét, từng màu đều mang lại niềm vui.” (Thi nhân Việt Nam, Hoài Thanh – Hoài Châu).

=> Xem hướng dẫn giải

- Thông tin về Đoàn Văn Cừ:

+ Đoàn Văn Cừ (1913 - 2004), gốc ở xã Nam Lợi, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định. Ông nổi tiếng với các bài thơ về hội hè, đình đám, chợ Tết trên báo Ngày nay của nhóm Tự lực văn đoàn. Ông là giáo viên tiểu học và có tập thơ 'Thôn ca' xuất bản năm 1939.

+ Ông còn dùng các bút danh khác như Kẻ Sỹ, Cư sỹ Nam Hà, Cư Sỹ Sông Ngọc, và viết cả văn xuôi.

+ Từ 1948 đến 1952, ông phục vụ trong quân đội nhân dân Việt Nam.

+ Từ 1955, ông làm việc tại Chi hội văn nghệ Liên khu II và NXB Phổ thông. Về hưu, ông trở về quê ở xã Trực Nội, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định và sống với thú vui điền viên.

+ Ông không viết nhiều; sau tập 'Thôn ca I' (1939) có 'Thôn ca II' (1960), và năm 1979, Hội văn học nghệ thuật tỉnh Hà Nam Ninh xuất bản tập 'Dọc đường xuân'.

CÂU HỎI GIỮA BÀI

Câu 1. Trong các khổ 2 và 4: Hình ảnh thiên nhiên và con người được miêu tả như thế nào?

=> Xem hướng dẫn giải

- Khổ 2: Miêu tả những hình ảnh quen thuộc trên con đường trở về quê: rặng cây đề, dòng sông uốn lượn bên đê, cồn cỏ xanh, bãi mía, và những người làm việc trên đồng.

- Khổ 4: Miêu tả cuộc sống thôn quê với hình ảnh đoàn người thu hoạch nông sản, cò trắng bay và xóm chợ đầy lá bàng rơi.

=> Đây đều là hình ảnh đặc trưng của làng quê Việt Nam xưa, giản dị và gần gũi.

Câu 2. Từ 'mang đi' trong dòng 20 có nghĩa là gì?

=> Xem hướng dẫn giải

'Mang đi' có nghĩa là sự tàn phai của thanh xuân người mẹ theo thời gian.

Câu 3. Xác định thể thơ, vần và nhịp của bài thơ.

=> Xem hướng dẫn giải

- Thể thơ thất ngôn

- Vần: Khổ thơ có bốn câu, sử dụng ba vần, nhà thơ áp dụng vần ân như xuân, gần, thân để tạo cảm giác nối dài của nỗi phân vân.

- Nhịp thơ: 3/2/2, 2/2/3, 4/3.

CÂU HỎI CUỐI BÀI

Câu 1. Bài thơ được viết bởi ai và ấn tượng chung của em về tác phẩm là gì?

=> Xem hướng dẫn giải

- Bài thơ của Đoàn Văn Cừ

- Bài thơ mang lại cảm giác trở về thời thơ ấu, đơn sơ. Với ngôn từ mộc mạc, hình ảnh chân thực, tác phẩm thể hiện vẻ đẹp và ý nghĩa của làng quê cùng người mẹ.

Câu 2. Phân tích bố cục bài thơ và đặt tên cho từng phần.

=> Xem hướng dẫn giải

+ Khổ 1: Không gian và thời gian trở về quê.
+ Khổ 2, 4: Bức tranh thiên nhiên và con người nơi làng quê.
+ Khổ 3, 5: Hình ảnh người mẹ trên con đường về quê.
+ Khổ 6: Tâm tư và tình cảm của tác giả về quê hương.

Câu 3. Liệt kê hình ảnh, chi tiết về thiên nhiên và con người trong bài thơ. Nhận xét về màu sắc, đường nét của bức tranh thiên nhiên và vẻ đẹp tâm hồn của con người trong tác phẩm.

=> Xem hướng dẫn giải

- Hình ảnh và chi tiết trong bài thơ:
+ Thiên nhiên: rặng đề, dòng sông, cồn xanh, bãi mía, xóm chợ, trời xanh, cò trắng.
+ Con người: lao động chăm chỉ, trang phục, tính cách của người mẹ.

- Bài thơ là một bức tranh sống động, phản ánh chân thực cảnh làng quê Việt Nam xưa. Mặc dù khung cảnh rực rỡ và nhộn nhịp, nhưng vẫn có sự ẩn chứa nỗi buồn và sự cô đơn của tác giả, đồng thời thể hiện lòng biết ơn với quá khứ và người mẹ.

Câu 4. Bài thơ diễn tả tâm trạng và tình cảm gì của nhà thơ?

=> Xem hướng dẫn giải

Bài thơ thể hiện sự vui mừng, háo hức của nhà thơ khi trở về quê cùng mẹ, đồng thời bộc lộ tình cảm sâu sắc đối với quê hương và sự tự hào về vẻ đẹp của người mẹ.

Câu 5. Em thích hình ảnh, chi tiết nào nhất trong bài thơ? Hãy tưởng tượng và miêu tả hoặc vẽ lại bức tranh thể hiện chi tiết đó.

=> Xem hướng dẫn giải

- Em yêu thích hình ảnh người mẹ, một người phụ nữ đẹp về ngoại hình và phẩm hạnh. Hình ảnh người mẹ với khuyên vàng, yếm thắm, áo the nâu, ánh mắt sáng, môi hồng và má đỏ vẫn in sâu trong tâm trí con, làm con cảm thấy ngỡ ngàng trước vẻ đẹp không thay đổi của mẹ theo thời gian.