6 Bài soạn hay nhất 'Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ' (Ngữ văn 6 - SGK Chân trời sáng tạo)

I. Tác giả

- Nguyễn Ngọc Thuần (1972), quê ở Tân Thiện, Hàm Tân, Bình Thuận, là một nhà văn trẻ nổi bật trong lĩnh vực văn xuôi đương đại và là thành viên Hội nhà văn Việt Nam.

- Nguyễn Ngọc Thuần tốt nghiệp ĐH Mỹ thuật TP.HCM, từng làm cho Báo Tuổi trẻ nhưng cuối cùng chuyển hướng sang văn chương, nơi cái tôi nhà văn lấn át cái tôi họa sĩ.

- Phong cách nghệ thuật: Dù viết về không gian hay nhân vật cụ thể, tác phẩm của Nguyễn Ngọc Thuần luôn trở nên mơ hồ, khó nắm bắt khi được truyền tải qua thế giới tư tưởng của anh, gợi cảm giác vừa huyền bí vừa hài hước.

- Một số tác phẩm nổi bật của anh bao gồm: Giăng giăng tơ nhện (giải Văn học tuổi hai mươi lần II), Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ (giải Nhất Văn học Thiếu nhi lần III, giải Peter Pan Thụy Điển), Một thiên nằm mộng (giải A sáng tác thiếu nhi của NXB Kim Đồng), và Nhện ảo (giải A sáng tác thiếu nhi 2003, giải B sáng tác tuổi trẻ của NXB Thanh niên).

II. Tìm hiểu tác phẩm

- Thể loại: Truyện dài bằng văn xuôi, miêu tả nhiều sự kiện và nhân vật trong không gian và thời gian mở rộng.

- Xuất xứ: Trích từ Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ (2004).

- Phương thức biểu đạt: Tự sự, ngôi kể thứ nhất.

- Tóm tắt: Câu chuyện xoay quanh nhân vật tôi và khu vườn rộng của gia đình, nơi cậu bé học cách nhận diện các loài hoa bằng cách chạm và ngửi dưới sự chỉ dẫn của người bố. Từ đó, cậu nhận ra giá trị của món quà thiên nhiên và tình yêu thương từ bố mình.

- Bố cục: 2 phần: Phần 1 nói về 'đôi mắt thần' của nhân vật tôi, phần 2 là về những món quà quý giá từ thiên nhiên và bố.

Giá trị nội dung: Tác phẩm thể hiện sự trân trọng thiên nhiên và cuộc sống qua cảm nhận của một đứa trẻ về khu vườn, những bông hoa, và tình yêu thương từ người bố.

Giá trị nghệ thuật: Sử dụng ngôi kể thứ nhất hấp dẫn, ngôn ngữ đối thoại tự nhiên và giàu cảm xúc.

Câu 1 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Em hiểu thế nào về câu nói của bố: “Một món quà bao giờ cũng đẹp. Khi ta nhận hay cho một món quà, ta cũng đẹp lây vì món quà đó”?

Phương pháp giải:

Hãy suy nghĩ về bài học mà người bố đang muốn dạy con qua câu nói này.

Lời giải chi tiết:

Câu nói ám chỉ rằng món quà không chỉ nằm ở giá trị vật chất mà còn ở tình cảm của người tặng. Sự trân trọng khi nhận quà cũng phản ánh nét đẹp của chính người nhận.

Câu 2 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Cảm nhận của em về tình cha con trong tác phẩm?

Phương pháp giải:

Tìm hiểu cách người cha dạy con về cuộc sống và thiên nhiên.

Lời giải chi tiết:

Tình cha con thể hiện sâu sắc qua sự yêu thương, quan tâm và những bài học quý giá mà người bố truyền dạy. Tình cảm ấy giúp nhân vật con trưởng thành trong tình yêu thiên nhiên và cuộc sống.

Câu 3 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Thông điệp của tác giả qua câu “Những bông hoa chính là người đưa đường” là gì? Em thấy thái độ của tác giả đối với thiên nhiên ra sao?

Phương pháp giải:

Hiểu sâu sắc câu văn và ý nghĩa của nó.

Lời giải chi tiết:

“Những bông hoa là người đưa đường” có thể hiểu rằng những điều thân thuộc nhất trong cuộc sống sẽ giúp chúng ta khám phá ra con đường của chính mình. Tác giả thể hiện lòng yêu mến và trân trọng đối với thiên nhiên.

Câu 4 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Em có đồng tình với thái độ của bố khi nhận món quà của Tý không? Qua đó, em học được điều gì về cách ứng xử?

Phương pháp giải:

Hãy suy nghĩ về bài học mà người bố muốn dạy con qua việc nhận quà.

Lời giải chi tiết:

Em đồng tình với thái độ của người bố. Dù không thích ăn ổi, nhưng ông vẫn vui vẻ nhận món quà từ con, cho thấy ông trân trọng tình cảm của con mình. Bài học rút ra là hãy luôn biết ơn và trân trọng mọi điều tốt đẹp mà người khác dành cho ta.

Câu 5 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Đánh giá cách nhân vật “tôi” cảm nhận thế giới tự nhiên? Điều này mang lại ý nghĩa gì cho cuộc sống?

Phương pháp giải:

Tìm hiểu cách nhân vật tôi tiếp cận và yêu thương thiên nhiên.

Lời giải chi tiết:

Nhân vật “tôi” dần trưởng thành trong cách cảm nhận thiên nhiên qua nhiều giác quan khác nhau. Sự nhạy bén ấy giúp cuộc sống trở nên sâu sắc và phong phú hơn, đồng thời khơi dậy tình yêu đối với những điều nhỏ bé xung quanh chúng ta.

A. Tóm tắt bài Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ ngắn gọn:

Câu 1 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1):

Trả lời:

Lời nói của người cha hàm ý rằng món quà quý giá không nằm ở giá trị vật chất mà ở tình cảm của người trao tặng. Món quà nào cũng đáng trân trọng, và thái độ khi nhận quà cũng thể hiện phẩm chất tốt đẹp của người nhận.Câu 2 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1):

Trả lời:

Câu chuyện khắc họa tình cảm cha con sâu sắc, với người cha không chỉ chăm lo mà còn truyền dạy những bài học quý báu về cuộc sống, thiên nhiên và tình yêu thương.Câu 3 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1):

Trả lời:

“Những bông hoa chính là người dẫn đường” thể hiện rằng những điều giản dị và thân thuộc quanh ta chính là nguồn dẫn dắt, chỉ đường. Tác giả bày tỏ lòng yêu mến, quý trọng thiên nhiên.

Câu 4 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1):

Trả lời:

Người bố trân trọng món quà của Tý vì đó là tình cảm chân thành. Bài học rút ra là nên biết ơn và trân trọng những gì người khác trao tặng, dù món quà có đơn giản thế nào.

Câu 5 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1):

Trả lời:

Nhân vật tôi đã dần thay đổi cách cảm nhận thế giới, từ việc không đoán được đến hiểu rõ từng loài hoa, nhờ vào sự quan sát kỹ lưỡng. Đây là cách giúp cuộc sống thêm ý nghĩa và đẹp đẽ.

Tóm tắt

Câu chuyện xoay quanh nhân vật tôi được cha dạy cách nhắm mắt và cảm nhận hoa, từ đó nhận diện được các loài hoa trong vườn. Nhân vật tôi còn nhận ra các đồ vật trong nhà và xác định khoảng cách của bố. Cuối cùng, chỉ cần ngửi thôi, nhân vật cũng phân biệt được loài hoa, điều này làm nhân vật vô cùng hài lòng và tự hào về khả năng cảm nhận đặc biệt của mình.

Bố cục

Chia văn bản thành 2 phần:

- Phần 1 (Từ đầu đến '...con mắt thần'): Nhân vật tôi khám phá đôi mắt thần kỳ của mình.

- Phần 2 (Còn lại): Bài học về món quà đầy ý nghĩa.

Nội dung chính

Tác phẩm truyền tải thông điệp về việc cảm nhận thiên nhiên qua mọi giác quan, đồng thời nhấn mạnh sự quý giá của những món quà và tình cảm trong mối quan hệ cha con.

1. Trải nghiệm cùng văn bản

Câu chuyện về vườn hoa

* Trò chơi xúc giác:

- Địa điểm: khu vườn hoa

- Thử thách: Nhắm mắt, chạm vào các bông hoa và đoán tên.

- Diễn biến: Lần đầu đoán sai, bố bảo không sao. Sau đó đoán đúng dần, từ hoa mồng gà đến hướng dương. Đến khi đoán đúng toàn bộ, bố vui mừng thốt lên: 'Con sẽ biết hết mọi loài hoa của bố mất thôi!'

- Kết quả: Với sự kiên trì và lời động viên từ bố, nhân vật 'tôi' đã cảm nhận được mọi thứ qua xúc giác.

* Trò chơi thị giác:

- Thử thách đo khoảng cách:

- Địa điểm: Trong vườn và cả nhà.

- Diễn biến: Bố đứng xa, hỏi 'tôi' đoán khoảng cách, từ không biết đoán đến khi nghe tiếng bước chân đã nhận ra. Dần dần chứng minh với chú về khả năng của mình.

* Trò chơi khứu giác:

- Địa điểm: Vườn hoa.

- Thử thách: Nhắm mắt, ngửi và gọi tên loài hoa.

- Kết quả: Sau nhiều lần, 'tôi' đã phân biệt được từng mùi hương, thậm chí cảm nhận được hoa hồng đang nở dù không nhìn thấy. Nhận ra từng mùa hoa, hoa gì nở sớm, hoa gì nở muộn.

Câu chuyện về món quà

- Tý tặng bố những trái ổi đã chọn lọc kỹ lưỡng. Mặc dù bố không hay ăn ổi, nhưng vì tấm lòng của Tý, bố đã trân trọng món quà ấy. Qua đó khẳng định, mỗi món quà đều đẹp, và cả người trao lẫn người nhận cũng trở nên đẹp hơn vì món quà đó.

Kiến thức Ngữ Văn:
*Tác giả:
- Nguyễn Ngọc Thuần (1972), sinh ra tại Tân Thiện - Hàm Tân, Bình Thuận, là một cây bút văn xuôi trẻ triển vọng, đồng thời là hội viên của Hội nhà văn Việt Nam.
- Các giải thưởng tiêu biểu: Tác phẩm “Giăng giăng tơ nhện” (giải Văn học tuổi hai mươi lần II) và “Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ” (NXB Trẻ 2000), đoạt giải nhất cuộc thi Văn học Thiếu nhi lần III và Giải Peter Pan (Thụy Điển) dành cho tác phẩm thiếu nhi hay nhất.
- Phong cách: Ngôn từ trong trẻo, tươi sáng, chất thơ đậm nét, truyền tải cảm xúc qua những trang văn thiếu nhi.

*Văn bản: Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ
- Xuất xứ: Trích chương V, truyện dài cùng tên, xuất bản năm 2004, đoạt giải nhất cuộc thi Văn học Thiếu nhi lần III.
- Thể loại: Truyện dài.
- Phương thức biểu đạt: Tự sự.
- Giá trị nội dung: Văn bản khuyến khích cảm nhận thế giới tự nhiên bằng mọi giác quan và gửi gắm thông điệp về cách tặng và nhận quà, thể hiện tình yêu thiên nhiên, tình cha con, cùng sự trân trọng dành cho những món quà nhỏ bé nhưng ý nghĩa.

- Giá trị nghệ thuật: Lối kể chuyện hồn nhiên của trẻ thơ, giọng văn mượt mà, giàu chất thơ, ngôn ngữ mộc mạc kết hợp với hình ảnh cổ tích giàu sức gợi cảm. Truyện sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ, mang ý nghĩa sâu sắc như những đóa hoa, những món quà, tạo nên một bức tranh làng quê trong trẻo, đậm chất thơ và đầy ý nghĩa.

Suy ngẫm và phản hồi:
Hướng dẫn Soạn bài: Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ - Sách Chân trời sáng tạo Ngữ Văn 6 - Kiến thức hay
Câu 1: Trang 96: 'Một món quà bao giờ cũng đẹp. Khi ta nhận hay cho một món quà, ta cũng đẹp lây vì món quà đó.'
Trả lời:
- Câu nói nhấn mạnh rằng món quà chính là tấm lòng, tình cảm của người tặng, khiến cho món quà trở nên đẹp đẽ và ý nghĩa, bất kể giá trị vật chất. Khi chúng ta trân trọng món quà, dù nhỏ bé, cũng thể hiện được nét đẹp trong văn hóa ứng xử và giao tiếp của chính mình.

Câu 2: Trang 96: Tình cha con trong văn bản.
Trả lời:
Qua văn bản, ta cảm nhận được tình cha con gắn bó, đong đầy yêu thương. Người cha luôn dành cho con sự chăm sóc chu đáo, từ những bài học nhỏ nhặt nhưng sâu sắc, giúp con biết yêu thiên nhiên và trân trọng những điều bình dị quanh mình.

Câu 3: Trang 96: Thông điệp của tác giả qua câu 'những bông hoa chính là người đưa đường'.
Trả lời:
Câu văn này khẳng định rằng thiên nhiên là những gì gần gũi và thân thuộc nhất, chỉ cần mở lòng và cảm nhận, ta sẽ khám phá ra những giá trị đẹp đẽ mà cuộc sống mang lại. Tác giả thể hiện tình yêu sâu sắc với thiên nhiên và cuộc sống quanh mình.

Câu 4: Trang 96: Thái độ của người bố khi nhận món quà của Tý.
Trả lời:
Đồng ý với thái độ của bố. Mặc dù ít khi ăn ổi, nhưng bố vẫn trân trọng món quà mà Tý đã chọn lựa cẩn thận. Điều này cho thấy sự tôn trọng và lòng biết ơn đối với tình cảm chân thành mà người khác dành cho mình, dù món quà có đơn giản thế nào đi nữa.

Câu 5: Trang 96: Cách cảm nhận thế giới tự nhiên của nhân vật 'tôi'.
Trả lời:
Nhân vật 'tôi' ban đầu còn xa lạ với thiên nhiên, nhưng qua quá trình kiên trì khám phá, đã dần hiểu và trân trọng vẻ đẹp của thế giới tự nhiên. Điều này dạy chúng ta rằng chỉ khi ta mở lòng và cảm nhận cuộc sống bằng mọi giác quan, ta mới thấy được những giá trị ẩn giấu từ những điều bình dị xung quanh mình.