6 bài soạn mẫu về 'Đổi tên cho xã' (Ngữ văn 8 - SGK Cánh diều) chất lượng nhất

Câu 1. Nội dung chính của văn bản 'Đổi tên cho xã' là gì và mối liên hệ của đoạn trích này với tiêu đề vở kịch 'Bệnh sĩ' như thế nào?

- Văn bản 'Đổi tên cho xã' chủ yếu kể về lễ đổi tên xã Cà Hạ thành xã Hùng Tâm, đồng thời thông báo các thay đổi mới của xã Hùng Tâm như tổ chức và các chức danh mới của một số người trong xã.

- Đoạn trích liên quan chặt chẽ đến tên vở kịch 'Bệnh sĩ' vì đây là phần mở đầu của vở kịch.

Câu 2. So sánh cách trình bày kịch bản với cách trình bày truyện ngắn, bài kí hoặc thơ. Xác định các chỉ dẫn sân khấu (dòng chữ in nghiêng trong ngoặc đơn) và vai trò của chúng.

- Kịch bản được trình bày khác với truyện ngắn, bài kí hoặc thơ ở chỗ: Trong kịch bản, nội dung chủ yếu được thể hiện qua lời thoại hài hước của các nhân vật, trong khi truyện ngắn, bài kí hoặc thơ thường thể hiện qua lời văn nhiều hơn là lời thoại.

- Các chỉ dẫn sân khấu (dòng chữ in nghiêng trong ngoặc đơn) có vai trò giúp người đọc hình dung chi tiết và cụ thể hơn về vở kịch.

Câu 3. Phân tích các đặc điểm hài kịch rõ nét trong văn bản 'Đổi tên cho xã'.

- Văn bản thể hiện hài kịch qua việc ông Nha chủ tịch xã có ảo tưởng rằng việc đổi tên xã và các chức danh sẽ làm xã phát triển, nhưng thực tế lại khiến xã rơi vào nghèo đói và lộn xộn.

- Các nhân vật trong vở kịch trước và sau khi đổi tên xã thể hiện sự không phù hợp và lố bịch, chẳng hạn như Ông Đốp từ hoạn lợn trở thành Chủ nhiệm Trung tâm Triệt sản gia súc, hay ông Thình từ nghề phụ thành Chủ nhiệm Trung tâm Công nghệ.

- Lời thoại của nhân vật bộc lộ tính cách và tạo sự hài hước mà không cần miêu tả chi tiết.

- Tác giả sử dụng biện pháp trào phúng và phóng đại để làm nổi bật tính hài hước của câu chuyện.

Câu 4. Nhân vật ông Chủ tịch xã Toàn Nha đại diện cho kiểu người nào trong xã hội? Phân tích đặc điểm tính cách của nhân vật này.

- Ông Chủ tịch xã Toàn Nha đại diện cho kiểu người sĩ diện hão, giả dối và thiếu năng lực trong xã hội.

- Tính cách của ông Nha được thể hiện rõ ngay từ đầu, là người thích sĩ diện, giả dối và không biết lượng sức mình. Ông muốn đổi tên xã và chức danh để xã trở nên nổi bật, nhưng thực tế làm xã nghèo đói. Ông phát biểu hoa mỹ nhưng không tạo ra thành tựu thực tế.

Câu 5. Văn bản 'Đổi tên cho xã' phê phán hiện tượng gì và điều đó có ý nghĩa gì trong cuộc sống hiện tại?

- Văn bản phê phán hiện tượng ưa sĩ diện trong xã hội.

- Hiện tượng này vẫn còn ảnh hưởng trong cuộc sống hôm nay, như việc giáo viên chạy theo thành tích gây áp lực cho học sinh, làm ảnh hưởng đến sự phát triển và tâm lý của các em.

Câu 6. Dựa vào trải nghiệm cá nhân, viết đoạn văn (10 - 12 dòng) về tác hại của “bệnh sĩ” trong cuộc sống.

Bệnh sĩ là căn bệnh tâm lý có ảnh hưởng sâu rộng trong xã hội. Nó không chỉ gây hại cho người mắc mà còn cho những người xung quanh. Người bị bệnh sĩ thường nói dối để tạo vẻ ngoài tốt đẹp, gây áp lực và lừa dối người khác. Ví dụ, một số người sống ảo trên mạng xã hội, vay mượn tiền để mua đồ hiệu dù không có điều kiện. Tác hại của bệnh sĩ rất nghiêm trọng, ảnh hưởng đến cuộc sống và mối quan hệ xã hội. Vì vậy, cần tránh xa căn bệnh này và tập trung vào việc phát triển bản thân thực sự.

CÂU HỎI GIỮA BÀI

Câu 1: Đoạn văn mở đầu in nghiêng có mục đích gì?

Trả lời:

Đoạn văn mở đầu in nghiêng nhằm giới thiệu bối cảnh câu chuyện, cụ thể là bối cảnh của vở kịch.

Câu 2: Mục tiêu của cuộc họp là gì?

Trả lời:

Cuộc họp nhằm thông báo về việc đổi tên xã từ Cà Hạ thành thị trấn Hùng Tâm.

Câu 3: Sự khác biệt giữa tên cũ và tên mới của xã là gì?

Trả lời:

Tên mới của xã thể hiện sự phát triển, hứa hẹn một cuộc sống tốt đẹp hơn cho cư dân.

Câu 4: Tại sao một số dòng chữ được in nghiêng và để trong ngoặc đơn?

Trả lời:

Các dòng chữ in nghiêng và ngoặc đơn dùng để chỉ dẫn các hành động mà các diễn viên thực hiện trong vở kịch.

Câu 5: Các chức vụ đã được thay đổi như thế nào?

Trả lời:

Các chức vụ đã được thay đổi như sau:

• Bạch Bá Thình: Đội trưởng đội Sáu => Chủ nhiệm Trung tâm Công nghệ kiêm Trưởng ban Ngoại vụ của Liên hợp xã.
• Lê Khắc Tự: Tổ trưởng Tổ nề mộc => Chủ nhiệm Trung tâm Xây dựng và kiến thiết cơ bản.
• Hà Thị Thủ: Cửa hàng trưởng Cửa hàng mua bán xã => Chủ nhiệm Công ty dịch vụ Thương nghiệp Hùng Tâm.
• Hà Văn Ruộng: Đội trưởng đội Hai => Chủ nhiệm Trung tâm Điều phối nhân lực và sản xuất nông nghiệp.
• Bà Độp: Trưởng trại lợn => Chủ nhiệm Trung tâm Chăn nuôi gia súc.

Câu 6: Chi tiết nào thể hiện ngôn ngữ hài hước?

Trả lời:

Ngôn ngữ hài hước được thể hiện qua việc các chức danh được đổi từ các tên gọi thô tục sang các tên phức tạp hơn.

Câu 7: Điều gì trong ngôn ngữ của ông Nha gây cười?

Trả lời:

Ngôn ngữ của ông Nha không phù hợp với tính trang trọng của cuộc họp, sử dụng từ ngữ khó hiểu và vô lý như 'ta bung ra' và 'ta bung ra pháo.' Ông muốn phát triển kinh tế nhưng lại chuyển sang sản xuất pháo, lĩnh vực mà ngay cả người quản lý cũng không hiểu rõ.

Câu 8: Dự đoán kết quả của việc đổi mới xã do ông Nha thực hiện.

Trả lời:

Trong ý kiến của em, nếu không có sự cải cách và phân công hợp lý, cuộc sống của người dân sẽ ngày càng khó khăn hơn so với trước đây.

CÂU HỎI CUỐI BÀI

Câu 1: Nội dung chính của văn bản Đổi tên cho xã là gì? Nó liên quan thế nào đến tên vở kịch Bệnh sĩ?

Trả lời:

• Nội dung chính của văn bản 'Đổi tên cho xã' là thông báo các thay đổi từ việc đổi tên xã đến thay đổi chức vụ.
• Đoạn trích mở đầu vở kịch 'Bệnh sĩ', phản ánh sự lố bịch trong việc thay đổi không cần thiết, không đem lại lợi ích mà chỉ làm khó khăn cho người dân.

Câu 2: Cách trình bày kịch bản khác gì so với truyện ngắn, bài kí hoặc thơ? Vai trò của các chỉ dẫn sân khấu (dòng chữ in nghiêng trong ngoặc đơn) là gì?

Trả lời:

Kịch bản chủ yếu tập trung vào lời thoại và miêu tả hành động, khác với truyện ngắn, bài kí hoặc thơ. Các chỉ dẫn sân khấu giúp hình dung chi tiết vở kịch.

Câu 3: Phân tích các đặc điểm hài kịch trong văn bản Đổi tên cho xã.

Trả lời:

• Đoạn trích cho thấy sự xung đột giữa ước mơ và thực tế, với sự đối lập giữa dự định phát triển và thực tế khó khăn.
• Nhân vật có sự không đồng nhất giữa hình thức và nội dung, tạo nên tình huống hài hước, ví dụ ông Đốp và ông Thình được giao chức vụ không phù hợp.
• Lời thoại và các tình huống gây cười thể hiện rõ tính cách nhân vật và tạo ra tiếng cười.
• Thủ pháp trào phúng và phóng đại tạo ra hình ảnh lố bịch, phản ánh sự giả dối trong các tuyên bố phát triển.

Câu 4: Nhân vật ông Chủ tịch xã Toàn Nha tiêu biểu cho kiểu người nào trong xã hội? Phân tích đặc điểm tính cách của nhân vật này.

Trả lời:

• Ông Chủ tịch xã Toàn Nha đại diện cho kiểu người giả dối và thích thể hiện.
• Ông khao khát phát triển xã để nổi bật nhưng thiếu hiểu biết và thực hiện đổi mới một cách vội vã.
• Ngôn ngữ phô trương của ông không phù hợp với thực tế, dẫn đến sự thất bại.
• Ông nhanh chóng thăng chức mà không đạt hiệu quả thực tế, và không hiểu rõ nhiệm vụ của mình.

Trả lời:

• Văn bản phê phán hiện tượng thích sĩ diện trong xã hội.
• Hiện tượng này vẫn tồn tại và gây tác động tiêu cực đến xã hội.
• Nhiều cá nhân và tổ chức tìm cách nổi bật mà không hiểu tình hình cơ bản, dẫn đến sai phạm và tác động tiêu cực.

Câu 6: Nêu một số ý về tác hại của “bệnh sĩ” trong cuộc sống dựa trên trải nghiệm của bản thân.

Gợi ý:

• 'Bệnh sĩ' là hiện tượng gây hại cho xã hội, thúc đẩy cuộc đua thành tích và sự nổi bật qua dối trá và vi phạm đạo đức.
• Người mắc 'bệnh sĩ' thường tạo ra hình ảnh ảo trên mạng, gây nợ nần và khủng hoảng tài chính.
• Hậu quả của hiện tượng này có thể là phạm tội, mất trật tự xã hội và thậm chí tự tử.

I. Giới thiệu tác giả văn bản 'Đổi tên cho xã'

- Lưu Quang Vũ (1948 – 1988) sinh tại Phú Thọ, là con trai của nhà viết kịch Lưu Quang Thuận.

- Năm 1954, gia đình ông chuyển đến Hà Nội sinh sống.

- Từ 1965 đến 1970, ông nhập ngũ vào Quân chủng phòng không – không quân.

- Từ 1970 đến 1978, sau khi xuất ngũ, ông làm nhiều nghề khác nhau để kiếm sống: làm việc tại Xưởng Cao su Đường sắt, hợp đồng với nhà xuất bản Giải phóng, chấm công đội cầu đường, vẽ pa-nô, áp phích, v.v.

- Từ 1978 đến 1988, ông làm biên tập viên cho “Tạp chí sân khấu”.

- Giữa lúc sự nghiệp đang phát triển, Lưu Quang Vũ qua đời trong một tai nạn ô tô tại Hải Dương, cùng với nhà thơ Xuân Quỳnh và con trai Lưu Quỳnh Thơ.

- Ông để lại một di sản văn học phong phú gồm kịch, thơ và tiểu luận, với các tác phẩm nổi bật như Hồn Trương Ba, da hàng thịt, Hương cây, Tôi và chúng ta, Sống mãi tuổi 17, Nàng Xita, Ngọc Hân công chúa, v.v.

- Lưu Quang Vũ là một hiện tượng đặc biệt trong sân khấu kịch những năm 80 của thế kỷ XX và là nhà soạn kịch tài năng nhất của văn học nghệ thuật Việt Nam hiện đại.

- Ông được trao giải thưởng Hồ Chí Minh về nghệ thuật sân khấu năm 2000.

II. Tìm hiểu tác phẩm 'Đổi tên cho xã'

Thể loại:

- Tác phẩm thuộc thể loại hài kịch.

Xuất xứ và hoàn cảnh:

- Tác phẩm trích từ vở kịch 'Bệnh sĩ', trong Tuyển tập kịch, NXB Sân khấu Hà Nội, 1994.

Phương thức biểu đạt:

- Phương thức biểu đạt là tự sự.

Bố cục văn bản 'Đổi tên cho xã'

- Phần 1 (Từ đầu đến…tiếng trống ngừng): Bối cảnh cuộc họp được thiết lập.

- Phần 2 (tiếp theo đến…anh Văn Sửu và Ông Thìn): Công bố các chức danh mới cho từng người trong xã.

- Phần 3 (phần còn lại): Tiếng cười từ truyện.

Giá trị nội dung

- Văn bản phê phán hiện tượng thích sĩ diện trong xã hội Việt Nam, phản ánh thực trạng ở nhiều cá nhân, tổ chức.

Giá trị nghệ thuật:

- Sử dụng từ ngữ đơn giản, dễ hiểu để thể hiện yếu tố hài hước và nội dung của vở kịch.

III. Phân tích chi tiết tác phẩm 'Đổi tên cho xã'

Đặc điểm hài kịch trong văn bản

- Nội dung: Cuộc họp thông báo những thay đổi của xã Hùng Tâm từ tên xã đến chức vụ của một số người.

- Trong văn bản hài kịch:

+ Đối thoại giữa các nhân vật được đan xen với mô tả hành động.

+ Ngôn ngữ hài hước, gây cười.

- Đặc điểm hài kịch:

+ Mâu thuẫn giữa lý tưởng và thực tế (Ông Nha vẽ ra viễn tưởng cao đẹp nhưng thực tế lại đẩy người dân vào nghèo đói).

+ Nhân vật không tương xứng giữa bên trong và bên ngoài, giữa suy nghĩ và hành động làm cho việc làm trở nên lố bịch hài hước.

Bối cảnh và sự việc trong vở kịch

- Địa điểm: Trụ sở Ủy ban xã.

- Thành phần tham gia:

+ Ông Nha – Chủ tịch xã.

+ Văn Sửu – Thư ký của ông Nha.

+ Các cán bộ, xã viên và đại diện dân xã: ông Thình, ông bà Độp, anh Tỵ, ông Ruộng, cô Xoan, bà Thù, v.v.

- Mục đích cuộc họp: Thông báo việc xã đổi tên thành xã Hùng Tâm, phố Cà, và sẽ trở thành thị trấn Hùng Tâm.

- Sự việc: Tên mới của xã Hùng Tâm được đánh giá cao hơn tên cũ Cà và Cà Hạ, không có ý nghĩa đặc biệt.

- Ngôn ngữ hài hước:

+ Trụ sở Hoạn lợn được đổi tên thành Trung tâm Triệt sản gia súc Hùng Tâm.

+ Ngôn ngữ của ông Nha: “ta bung ra, ta bung ra pháo” – Ông muốn phát triển kinh tế nhưng lại bỏ qua các lợi thế địa phương, chuyển sang sản xuất pháo, điều mà chính những người quản lý cũng không hiểu rõ, phản ánh sự thiếu hiểu biết của ông.

Các nhân vật trong vở hài kịch

Nhân vật ông Chủ tịch xã

- Đại diện cho kiểu người sống giả dối trong xã hội.

- Ông Nha là người mơ mộng, sống giả dối và tham vọng mù quáng.

- Ông mong muốn xây dựng một xã khoa học để làm vẻ vang bản thân và với cấp trên.

- Ông chỉ tìm hiểu hời hợt, chưa phân tích thực trạng xã mình và vội vàng đổi mới.

- Ông vứt bỏ các yếu tố cần thiết cho người dân và nói những từ ngữ khoa học, lố bịch như “Bây giờ làm ăn mới rồi, quy mô khoa học... Đâu muốn hoạn phải mang lợn đến tận trụ sở.”

- Những lời ông nói chỉ là sáo rỗng và việc phong chức không có ý nghĩa thực tế, người giữ chức không hiểu nhiệm vụ.

Các nhân vật còn lại

- Những người thiếu hiểu biết, dễ dàng nghe theo mà không hiểu rõ tình hình.

=> Tạo nên sự hoang đường của chủ tịch xã và sự khác biệt giữa bản chất và hiện thực.

Phân tích đoạn trích 'Đổi tên cho xã' (trích 'Bệnh sĩ'):

Đoạn trích 'Đổi tên cho xã' của Lưu Quang Vũ giới thiệu xã Hùng Tâm với cuộc họp thông báo thay đổi quan trọng. Đoạn trích cũng giới thiệu ông Chủ tịch xã Toàn Nha, người đại diện cho những kẻ sống giả dối trong xã hội.

Ông Toàn Nha sống giả dối và tham vọng, mong muốn phát triển xã để thể hiện bản thân, nhưng chỉ tìm hiểu hời hợt và bỏ qua các yếu tố cần thiết. Ông thường nói những từ ngữ lố bịch như “Bây giờ làm ăn mới rồi, quy mô khoa học... Đâu muốn hoạn phải mang lợn đến tận trụ sở.” Những lời ông nói chỉ là sáo rỗng và không có giá trị thực tế. Ông phong chức không thực tế và những nhân vật khác cũng có sự không tương xứng giữa bên trong và bên ngoài, khiến tình huống trở nên lố bịch và hài hước.

Đoạn trích phản ánh sự mâu thuẫn trong xã hội giữa lý tưởng và thực tế, thể hiện hiện tượng thích sĩ diện và sự không tương xứng giữa hình thức và bản chất.

Tóm lại, 'Đổi tên cho xã' của Lưu Quang Vũ thành công trong việc phê phán hiện tượng thích sĩ diện và tạo ra tình huống hài hước để nhấn mạnh sự mâu thuẫn trong xã hội.

Chuẩn bị

Yêu cầu:

- Ôn lại khái niệm hài kịch để vận dụng vào việc đọc hiểu văn bản.

- Khi đọc hiểu, cần chú ý:

+ Tóm tắt nội dung văn bản (Nội dung kể về điều gì? Diễn ra trong bối cảnh nào? Cốt truyện có gì đặc biệt?).

+ Đặc điểm hài kịch trong văn bản (xung đột, nhân vật, hành động, lời thoại, thủ pháp trào phúng).

+ Liên hệ thực tế cuộc sống để hiểu sâu hơn.

- Đọc trước văn bản Đổi tên cho xã và tìm hiểu về tác giả Lưu Quang Vũ.

- Đọc giới thiệu về vở kịch Bệnh sĩ để hiểu bối cảnh đoạn trích.

Vở kịch Bệnh sĩ xoay quanh ngôi làng Cà Hạ, nơi người dân hiền lành nhưng chủ tịch xã, ông Toàn Nha, lại háo danh và thích sĩ diện. Thay vì đổi mới cách làm ăn, ông chỉ tập trung vào việc đặt tên sang trọng cho mọi thứ trong xã. Sau một thời gian, những thay đổi chỉ mang lại danh hão, không làm giàu cho dân làng, mà còn đẩy họ vào cảnh đói nghèo. Đoạn trích Đổi tên cho xã tái hiện buổi lễ đổi tên từ Cà Hạ thành Hùng Tâm.

Trả lời:

- Văn bản kể về sự kiện đổi tên xã Cà Hạ và thông báo những thay đổi mới của xã.

- Sự kiện diễn ra trong bối cảnh khó khăn kinh tế, ruộng vườn bỏ hoang, chăn nuôi đình đốn.

- Đặc điểm hài kịch được thể hiện qua:

+ Xung đột: Ông Nha, với ảo tưởng sĩ diện, đổi tên xã và phong chức danh cho mọi người nhưng thực tế lại đẩy xã vào tình cảnh nghèo đói.

+ Nhân vật: Ông Đốp, ông Thình,...

+ Lời thoại: Bộc lộ rõ nét tính cách và đặc điểm của các nhân vật.

+ Thủ pháp trào phúng: Ông Nha ảo tưởng sẽ xây dựng xã giàu mạnh nhưng lại đẩy xã vào tình cảnh lố bịch và nghèo đói.

- Học sinh liên hệ bản thân.

Đọc hiểu

* Nội dung chính: Phê phán thói háo danh và sĩ diện trong xã hội.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1: Đoạn chữ in nghiêng mở đầu giới thiệu bối cảnh sự kiện đổi tên xã.

Câu 2: Địa danh: Trụ sở Ủy ban xã, trong phòng rộng trang trí nhiều đồ vật. Tên các nhân vật: Ông Nha, anh Văn Sửu, ông Thình, ông bà Độp, anh Tý, ông Ruộng, cô Xoan, bà Thủ.

Câu 3: Mục đích cuộc họp là thông báo đổi tên xã từ Cà Hạ thành Hùng Tâm, và đổi tên phố Cà thành thị trấn Hùng Tâm.

Câu 4: Tên mới Hùng Tâm nghe hay hơn Cà Hạ nhưng không mang ý nghĩa đặc biệt.

Câu 5: Chữ in nghiêng và trong ngoặc đơn giải thích các động tác của diễn viên.

Câu 6: Tên chức vụ thay đổi: Đội trưởng thành Chủ nhiệm Trung tâm, Tổ trưởng thành Chủ nhiệm Xây dựng, Cửa hàng trưởng thành Chủ nhiệm Công ty Thương nghiệp, Đội trưởng thành Chủ nhiệm Điều phối nhân lực, Trưởng trại lợn thành Chủ nhiệm Trung tâm Chăn nuôi.

Câu 7: Ngôn ngữ hài hước ở chi tiết: Người hoạn lợn được đổi tên thành Trung tâm Triệt sản gia súc Hùng Tâm.

Câu 8: Ông Nha ví von Cà Hạ đổi thành Hùng Tâm như Nguyễn Trãi phò Lê Lợi.

Câu 9: Ngôn ngữ gây cười của ông Nha: “bung ra, ta bung ra,... ta bung ra pháo”.

Câu 10: Dự đoán: Kế hoạch của ông Nha thất bại, dân làng càng nghèo khổ hơn.

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1: Nội dung chính: Đổi tên xã từ Cà Hạ thành Hùng Tâm và thay đổi tổ chức xã, phong chức vụ. Đoạn trích là phần mở đầu của vở kịch “Bệnh sĩ”, nói về “bệnh sĩ” trong cuộc sống, những thay đổi không khoa học chỉ làm cuộc sống dân làng thêm khó khăn.

Câu 2: Khác biệt trình bày kịch bản và truyện ngắn, bài kí:

+ Kịch bản: Nội dung qua đối thoại, lồng ghép hài hước.

+ Truyện ngắn, bài kí: Nội dung qua lời văn.

Câu 3: Đặc điểm hài kịch:

+ Xung đột: Ông Nha với ảo tưởng sĩ diện, phong chức cho dân làng nhưng thực tế xã càng nghèo đói.

+ Nhân vật: Ông Đốp, ông Thình,...

+ Lời thoại: Bộc lộ rõ tính cách nhân vật.

+ Thủ pháp trào phúng: Ông Nha muốn xã giàu mạnh nhưng thực tế xã càng lố bịch và nghèo đói.

Câu 4: Ông Toàn Nha tiêu biểu cho kiểu người sĩ diện hão, háo danh, giả dối, không có năng lực.

- Tính cách ông Toàn Nha:

+ Thích sĩ diện, giả dối, không lượng sức.

+ Khát vọng đổi tên xã và chức danh để xã giàu mạnh nhưng thực tế chỉ là sáo rỗng.

+ Dù chưa có thành tựu nào nhưng phát biểu hùng hồn, kết quả dân làng nghèo đói hơn.

Câu 5: Văn bản phê phán thói háo danh, sĩ diện, vấn đề vẫn còn ý nghĩa trong cuộc sống hiện nay. Hiện tượng này vẫn tồn tại, ảnh hưởng tiêu cực đến cả cộng đồng.

Câu 6: Tác hại “bệnh sĩ”:

- Nhiều người nói dối, làm sai chỉ để khoe khoang.

- Ngày nay, nhiều bạn trẻ đua đòi, sĩ diện, sẵn sàng làm điều xấu chỉ để khoe đồ hiệu.

1. Chuẩn bị

- Văn bản kể về lễ đổi tên xã Cà Hạ thành xã Hùng Tâm. S ự việc diễn ra trong buổi công bố tên xã mới. Việc đổi tên xã khiến chính quyền xã phải phân công lại nhiệm vụ cho từng người. Sau khi nghe phân công nhiệm vụ, ông Sửu thắc mắc về nhiệm vụ của mình và được giao cho vị trí chủ nhiệm trung tâm Triệt sản gia súc. Chưa ai hiểu rõ được nhiệm vụ mình được giao là gì, mọi người bàn tán rất nhiều. Kết thúc văn bản là cuộc nói chuyện của ông Nha, ông Thỉnh và Văn Sửa.

- Đặc điểm của hài kịch được thể hiện ở:

• Xung đột kịch: xung đột giữa sự thật thà và bệnh ảo tưởng.
• Nhân vật: các nhân vật có sự không tương xứng giữa bên trong và bên ngoài (Ông Nha tỏ ra hiểu biết nhưng thực chất là người ảo tưởng)
• Hành động: mâu thuẫn với phẩm chất.
• Thủ pháp trào phúng: những lời phát biểu của ông chủ tịch xã được phóng đại đến mức khoa trương.

- Liên hệ, kết nối với kinh nghiệm của bản thân để hiểu sâu hơn về nội dung văn bản và hiểu thêm chính mình: Đồng nhất giữa bên trong và bên ngoài.

- Tác giả Lưu Quang Vũ:

• Quê gốc ở Đà Nẵng, sinh ra ở Phú Thọ trong một gia đình trí thức.
• Cha của ông là nhà viết kịch Lê Quang Thuận, chính vì vậy từ nhỏ Lưu Quang Vũ đã sớm bộc lộ tài năng.
• Từ năm 1965 - 1970, ông vào bộ đội và phục vụ trong quân chủng Phòng không - Không quân.
• Từ 1970 - 1978, ông xuất ngũ rồi làm nhiều nghề để kiếm sống.
• Từ 1978 - 1988, ông là biên tập viên của tạp chí Sân khấu, bắt đầu sáng tác kịch nói.
• Trước khi đến với kịch nói, ông từng làm thơ, sáng tác truyện ngắn, vẽ tranh.
• Vở kịch đầu tay là Sống mãi với thủ đô (viết lại theo kịch bản của Vũ Duy Kỳ).
• Lưu Quang Vũ là một hiện tượng của sân khấu kịch trường những năm tám mươi của thế kỉ XX, là một trong những nhà soạn kịch tài năng nhất của nền văn học Việt Nam.
• Ngày 29 tháng 8 năm 1988, ông qua đời giữa lúc tài năng đang nở rộ nhất trong một tai nạn ô tô trên quốc lộ 5 cùng với người bạn đời là nhà thơ Xuân Quỳnh và con trai Lưu Quỳnh Thơ.
• Năm 2000, Lưu Quang Vũ được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
• Một số tác phẩm: Thơ: Hương cây (1968, in chung trong tập Hương cây - Bếp lửa với Bằng Việt), Mây trắng của đời tôi (1989), Bầy ong trong đêm sâu (1993)...; Kịch: Lời nói dối cuối cùng, Nàng Xi-ta, Chết cho điều chưa có, Nếu anh không đốt lửa, Lời thề thứ 9, Khoảnh khắc vô và vô tận, Tôi và chúng ta…

2. Đọc hiểu

Câu 1. Đoạn chữ in nghiêng mở đầu này có nhiệm vụ gì?

Giới thiệu bối cảnh.

Câu 2. Mục đích của cuộc họp là gì?

Thông báo việc xã đổi tên thành xã Hùng Tâm.

Câu 3. Tên mới của xã khác gì tên cũ?

Tên mới dài hơn, hay và ý nghĩa hơn.

Câu 4. Vì sao một số dòng chữ được in nghiêng và để trong ngoặc đơn?

Một số dòng chữ được in nghiêng để trong ngoặc đơn dùng để miêu tả hành động của diễn viên.

Câu 5. Tên các chức vụ được thay đổi ra sao?

- Bạch Bá Thình từ chức Đội trưởng đội Sáu thành người giữ chức Chủ nhiệm Trung tâm Công nghệ kiêm Trưởng ban Ngoại vụ của Liên hợp xã.

- Lê Khắc Tự từ chức Tổ trưởng Tổ nề mộc thành người giữ chức Chủ nhiệm Trung tâm Xây dựng và kiến thiết cơ bản.

- Hà Thị Thủ từ chức Cửa hàng trưởng Cửa hàng mua bán xã thành người giữ chức Chủ nhiệm Công ty dịch vụ Thương nghiệp Hùng Tâm.

- Hà Văn Ruộng từ chức Đội trưởng đội Hai thành người giữ chức Chủ nhiệm Trung tâm Điều phối nhân lực và sản xuất nông nghiệp.

- Bà Độp từ chức Trưởng trại lợn thành người giữ chức Chủ nhiệm Trung tâm Chăn nuôi gia súc.

Câu 6. Ngôn ngữ hài hước được thể hiện ở chi tiết nào?

Người hoạn lợn được mở một Trụ sở Hoạn lợn riêng, có tên là Trung tâm Triệt sản gia súc Hùng Tâm.

Câu 7. Ngôn ngữ của ông Nha ở đoạn này có gì gây cười?

Sử dụng những từ ngữ vô nghĩa, bộc lộ sự thiếu hiểu biết.

Câu 8. Dự đoán kết quả đổi mới xã ông Nha.

Dự đoán: Thất bại

3. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Nội dung chính của văn bản Đổi tên cho xã là gì? Nội dung đoạn trích này liên quan như thế nào với tên vở kịch Bệnh sĩ?

- Nội dung chính của văn bản Đổi tên cho xã: thông báo việc xã đổi tên thành xã Hùng Tâm và thay đổi chức vụ của một số người.

- Nội dung có liên quan với tên vở kịch: văn bản Đổi tên cho xã là phần đầu của vở kịch, qua câu chuyện đổi tên cho xã nói về bệnh sĩ của con người. Người có chức quyền ham thành tích, thích sĩ diện mà thay đổi một cách không khoa học, đặt tên mĩ miều. Kết quả chẳng thay đổi được gì lại làm cuộc sống nhân dân càng thêm khó khăn.

Câu 2. Quan sát văn bản và chỉ ra cách trình bày kịch bản có gì khác với cách trình bày một truyện ngắn, bài kí hoặc thơ. Nhận biết các chỉ dẫn sân khấu (các dòng chữ in nghiêng đặt trong ngoặc đơn) và chức năng của các chỉ dẫn ấy.

- Cách trình bày kịch bản: nội dung được thể hiện qua lời thoại của nhân vật.

- Các chỉ dẫn sân khấu xuất hiện khá nhiều, nhằm giúp diễn viên nắm được các hành động sẽ thực hiện.

Câu 3. Hãy phân tích một số đặc điểm hài kịch được thể hiện rõ ở văn bản Đổi tên cho xã.

- Hình thức: các lời đối thoại, có chỉ dẫn sân khấu

- Nhân vật: sự không tương xứng giữa thực chất bên trong và hình thức bên ngoài, giữa suy nghĩ và hành động khiến việc làm trở nên lố bịch hài hước

- Nội dung: ông Nha vẽ ra một viễn tưởng cao đẹp về một xã phát triển, giàu mạnh nhưng thực tế thì những gì ông làm đều chỉ đẩy người dân vào cái nghèo đói.

- Sử dụng thủ pháp trào phúng, phóng đại.

Câu 4. Nhân vật ông Chủ tịch xã Toàn Nha tiêu biểu cho kiểu người nào trong xã hội? Hãy phân tích đặc điểm tính cách của nhân vật này.

- Nhân vật ông Chủ tịch xã Toàn Nha tiêu biểu cho kiểu người thích sống giả dối, ảo tưởng trong xã hội.

- Đặc điểm tính cách:

• Ưa sĩ diện, vẻ bề ngoài
• Mong muốn đổi tên xã và các chức danh sao cho thật nhiều, thật kêu, thật hay
• Lời phát biểu hùng hồn nhưng sáo rỗng

Câu 5. Theo em, văn bản Đổi tên cho xã đã nêu lên và phê phán hiện tượng gì? Điều đó còn có ý nghĩa với cuộc sống hôm nay không?

Văn bản Đổi tên cho xã đã nêu lên và phê phán hiện tượng: háo danh, thích khoe khoang, sĩ diện. Điều này vẫn còn ý nghĩa trong cuộc sống, vì hiện nay vẫn còn nhiều người có lối sống như vậy.

Câu 6. Bằng trải nghiệm của bản thân, em hãy nêu một số ý nói về tác hại của “bệnh sĩ” trong cuộc sống.

• Mất đi sự trung thực của bản thân, đánh mất niềm tin của mọi người xung quanh
• Chỉ xem trọng lượng mà không có chất
• Đánh mất đi những giá trị đạo đức tốt đẹp của bản thân