Buzz
1. Bài soạn 'Nhớ đồng' (Ngữ văn 8 - SGK Chân trời sáng tạo) - mẫu 4
Chuẩn bị đọc
(trang 15, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Vùng đất hay con người nào đã để lại trong em ấn tượng sâu đậm nhất?
Phương pháp giải:
Sử dụng kiến thức cá nhân và đánh giá những trải nghiệm đã có trong cuộc sống
Lời giải chi tiết:
Quê hương là nơi để lại ấn tượng mạnh mẽ trong lòng em vì nơi đó có những cảnh vật và con người mà em yêu quý.
Trải nghiệm cùng VB 1
Câu 1 (trang 15, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Xác định cảm xúc của tác giả trong khổ thơ này. Dựa vào đâu em xác định như vậy?
Phương pháp giải:
Sử dụng kiến thức ngữ văn
Lời giải chi tiết:
Khổ thơ diễn tả nỗi lòng da diết về cuộc sống, nhớ quê hương và yêu cách mạng của nhân vật trữ tình. Tác giả dùng từ “đâu” để gợi nhớ những hình ảnh quen thuộc của quê hương.
Trải nghiệm cùng VB 2
Câu 2 (trang 16, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Việc lặp lại hai dòng thơ này có tác dụng gì?
Phương pháp giải:
Sử dụng kỹ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Việc lặp lại hai dòng thơ tạo sự sáng tạo cho văn bản, tăng tính biểu cảm và nhấn mạnh nỗi nhớ của tác giả mà không làm gián đoạn mạch cảm xúc của bài thơ.
Suy ngẫm và phản hồi 1
Câu 1 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Xác định thể thơ và cách gieo vần, ngắt nhịp trong khổ thơ thứ hai.
Phương pháp giải:
Sử dụng kỹ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
- Thể thơ: 7 chữ
- Tác giả gieo vần ở cuối dòng “ui” tạo liên kết giữa các dòng và kết hợp với nhịp thơ 4/3 để tạo nhịp điệu cho thơ, làm cho câu thơ thêm da diết, nhẹ nhàng và thấm đẫm nỗi nhớ.
Suy ngẫm và phản hồi 2
Câu 2 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Tìm các câu thơ, từ ngữ được lặp lại trong bài thơ và nêu tác dụng của việc sử dụng chúng.
Phương pháp giải:
Sử dụng kỹ năng đọc hiểu và phân tích
Lời giải chi tiết:
Các câu thơ và từ ngữ lặp lại trong bài thơ: Gì sâu bằng những trưa thương nhớ, Gì sâu bằng những trưa hiu quạnh và từ “đâu”. Biện pháp điệp này giúp người đọc nhớ về những trưa đồng quê, cảm nhận tình thương mến dạt dào, và vẻ đẹp chân chất của người nông dân. Từ “đâu” xuất hiện nhiều lần trong mười câu thơ, giống như sự tiếc nuối của tác giả về những năm tháng xưa cũ, chỉ là nhắc nhớ mà thôi, trong bức tranh thiên nhiên và sinh hoạt của quê ngoại với cảnh sắc tươi đẹp và yên bình.
Suy ngẫm và phản hồi 3
Câu 3 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Nhận xét về cách sắp xếp các phần trong bố cục bài thơ và xác định sự vận động của mạch cảm xúc.
Phương pháp giải:
Sử dụng kỹ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
- Phần 1 (Từ đầu đến “thiệt thà”): Nỗi nhớ cuộc sống bên ngoài nhà tù.
- Phần 2 (Tiếp theo đến “ngát trời”): Nỗi nhớ chính mình trước khi bị giam cầm.
- Phần 3 (còn lại): Quay về thực tại trong trại giam với nỗi nhớ triền miên.
=> Sự vận động của mạch cảm xúc được tác giả thể hiện: Nỗi nhớ đồng quê và cuộc sống tự do, kết hợp với nỗi khao khát tự do và sự bất bình với thực tại.
Suy ngẫm và phản hồi 4
Câu 4 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ và căn cứ xác định.
Phương pháp giải:
Sử dụng kỹ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ quê hương, khát vọng tự do và lòng yêu nước của thi sĩ. Bài thơ được viết trong bối cảnh năm 1939, khi tình hình thế giới căng thẳng và thực dân Pháp đàn áp ở Đông Dương, nhà thơ bị giam ở nhà lao Thừa Phủ (Huế). Bài thơ thuộc phần “Xiềng xích” trong tập “Từ ấy”.
Suy ngẫm và phản hồi 5
Câu 5 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Xác định chủ đề của bài thơ và hình thức nghệ thuật thể hiện.
Phương pháp giải:
Sử dụng kiến thức đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
- Chủ đề của bài thơ: Nỗi lòng da diết về cuộc đời, yêu tự do và cách mạng của nhân vật trữ tình, thể hiện khát vọng tự do và tình yêu đối với đất nước và cuộc sống.
- Hình thức nghệ thuật: Sử dụng biện pháp điệp ngữ và điệp cấu trúc, giọng thơ da diết và sâu lắng, hình ảnh thơ giản dị và gần gũi.
Suy ngẫm và phản hồi 6
Câu 6 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Tác giả muốn gửi thông điệp gì qua bài thơ này?
Phương pháp giải:
Sử dụng kiến thức đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Thông điệp của tác giả là sự cống hiến cho lý tưởng và thực hiện mục tiêu đem lại độc lập cho dân tộc và sự ấm no cho quê hương.
Suy ngẫm và phản hồi 7
Câu 7 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Viết năm câu hoặc vẽ tranh thể hiện tưởng tượng về cảnh sắc và con người trong bài thơ. Những hình ảnh này có tác dụng gì đối với việc hiểu nội dung bài thơ?
Phương pháp giải:
Sử dụng kiến thức tập làm văn
Lời giải chi tiết:
Cảnh sắc trong bài thơ hiện lên thật giản dị và thân thuộc, một vùng quê yên bình với con người chân chất và mến thương. Những hình ảnh này giúp người đọc hiểu đúng nội dung tác phẩm, nắm bắt mạch cảm xúc và tư tưởng của tác giả, đồng thời hiểu thêm về con người của nhà thơ Tố Hữu.
2. Bài giảng 'Nhớ đồng' (Ngữ văn 8 - SGK Chân trời sáng tạo) - phiên bản 5
Khám phá văn bản:
Nhớ đồng
(Tố Hữu)
* Nội dung cốt lõi: Bài thơ diễn tả lòng thương cảm sâu sắc với cuộc sống, khát vọng tự do và tình yêu cách mạng của tác giả. Nó phản ánh sự khao khát tự do, tình yêu với nhân dân, tổ quốc, và cuộc sống của chính mình.
Hoàn cảnh sáng tác:
Đầu năm 1939, khi tình hình thế giới trở nên căng thẳng với nguy cơ bùng nổ đại chiến lần thứ hai và thực dân Pháp quay lại đàn áp phong trào cách mạng ở Đông Dương, Tố Hữu bị bắt ở Huế trong đợt khủng bố Đảng Cộng sản. Bài thơ được viết trong những ngày bị giam ở nhà lao Thừa Phủ (Huế) và thuộc phần Xiềng xích
I. Chuẩn bị đọc.
Vùng đất hoặc con người nào để lại ấn tượng sâu đậm trong bạn?
Trả lời:
– Quê hương chính là nơi để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng tôi vì nơi đó có những cảnh vật và con người mà tôi yêu quý.
II. Trải nghiệm cùng văn bản.
Câu 1. Xác định cảm xúc của tác giả trong khổ thơ này. Dựa vào đâu bạn xác định như vậy?
Trả lời:
– Khổ thơ thể hiện sự khao khát cuộc sống, yêu quê hương và đam mê cách mạng của nhân vật trữ tình. Tác giả dùng điệp từ “đâu” để nhấn mạnh hình ảnh quen thuộc của quê hương.
Câu 2. Việc lặp lại hai dòng thơ này có tác dụng gì?
Trả lời:
– Việc lặp lại hai dòng thơ tăng cường tính sáng tạo và biểu cảm của văn bản, làm nổi bật cảm xúc nhớ nhung mà không làm đứt mạch cảm xúc của bài thơ.
III. Suy ngẫm và phản hồi.
Câu 1. Xác định thể thơ của bài thơ và cách gieo vần, ngắt nhịp trong khổ thơ thứ hai.
Trả lời:
– Thể thơ: 7 chữ.
– Tác giả gieo vần chân “ui” để kết thúc dòng thơ và tạo liên kết giữa các dòng, kết hợp với nhịp thơ 4/3 tạo ra nhịp điệu cho câu thơ, làm cho câu thơ thêm phần da diết và nhẹ nhàng.
Câu 2. Tìm những câu thơ, từ ngữ được lặp lại trong bài thơ và nêu tác dụng của việc sử dụng các cách diễn đạt đó.
Trả lời:
– Các câu thơ và từ ngữ lặp lại: “Gì sâu bằng những trưa thương nhớ”, “Gì sâu bằng những trưa hiu quạnh” và từ “đâu”. Việc lặp lại giúp người đọc nhớ đến những hình ảnh quê hương và những cảm xúc thân thương, nhấn mạnh tình yêu và sự gắn bó với quê hương.
– Năm từ “đâu” xuất hiện trong mười câu thơ làm tăng cường cảm giác nhớ nhung và nỗi nhớ quê hương, đồng thời khắc họa nghịch cảnh giam cầm của người tù.
Câu 3. Nhận xét về cách sắp xếp các phần trong bố cục của bài thơ. Từ đó, xác định sự vận động của mạch cảm xúc được tác giả thể hiện trong bài thơ.
Trả lời:
– Phần 1 (Từ đầu đến “thiệt thà”): Nỗi nhớ cuộc sống bên ngoài nhà tù.
– Phần 2 (Tiếp theo đến “ngát trời”): Nỗi nhớ về bản thân trong những ngày chưa bị giam cầm.
– Phần 3 (còn lại): Trở lại thực tại trại giam với nỗi nhớ triền miên.
→ Sự vận động của mạch cảm xúc: Nhớ đồng thể hiện nỗi nhớ quê và khao khát tự do, với mạch cảm xúc hợp lý, phản ánh tâm trạng của một chiến sĩ bị giam cầm.
Câu 4. Nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ. Căn cứ vào đâu để bạn xác định như vậy?
Trả lời:
– Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ quê hương và cuộc sống tự do, khao khát thoát khỏi hoàn cảnh tù đày. Điều này được xác định dựa trên hoàn cảnh lịch sử và cảm xúc sâu sắc của tác giả.
Câu 5. Xác định chủ đề của bài thơ. Chủ đề đó được thể hiện qua những hình thức nghệ thuật nào?
Trả lời:
– Chủ đề của bài thơ: Bài thơ thể hiện sự khao khát tự do và tình yêu quê hương của tác giả.
– Hình thức nghệ thuật: Sử dụng điệp ngữ và điệp cấu trúc để tạo hiệu ứng cảm xúc mạnh mẽ, với hình ảnh gần gũi, giản dị.
Câu 6. Theo bạn, tác giả muốn gửi thông điệp gì tới người đọc qua bài thơ này?
Trả lời:
– Thông điệp: Đề cao lý tưởng độc lập dân tộc và sự phát triển của quê hương.
Câu 7. Viết khoảng năm câu hoặc vẽ bức tranh thể hiện sự tưởng tượng của bạn về cảnh sắc, con người được mô tả trong Nhớ đồng. Những hình ảnh tưởng tượng đó có tác dụng thế nào đối với việc hiểu nội dung bài thơ?
Trả lời:
– Cảnh sắc trong Nhớ đồng hiện lên giản dị, thanh bình, với con người chất phác và yêu lao động. Những hình ảnh này giúp người đọc hiểu sâu sắc hơn về nội dung bài thơ và cảm nhận được tâm tư của tác giả.
3. Phân tích bài thơ 'Nhớ đồng' (Ngữ văn 8 - SGK Chân trời sáng tạo) - mẫu 6
Đề bài: Theo ý kiến của bạn, tác giả muốn truyền đạt thông điệp gì qua bài thơ “Nhớ đồng” ?
Bài tham khảo 1:
Đó là cảm xúc hoàn toàn hợp lý, khi con người bị bao bọc bởi nỗi cô đơn, sự im lặng thì càng càng nhớ về những người thân yêu, đặc biệt là mẹ như tìm kiếm một nơi để được an ủi, yêu thương. Thú vị là trong khổ thơ này, ta gặp nỗi niềm đã từng xuất hiện trong Thơ Mới “Chao ôi mong nhớ, ôi mong nhớ – Một cánh chim thu lạc cuối ngàn” (Chế Lan Viên). Quả thực, thơ Tố Hữu “thoát thai từ Thơ Mới” nhưng tinh thần thì hoàn toàn khác. Nỗi nhớ sau tiếng thở dài “chao ôi…” của nhà thơ là “mẹ già xa đơn chiếc” rất cụ thể, rất đời thường và tạo cảm giác gần gũi, thân thiết chứ không phải là một hình bóng tan biến vụt bay vào hư vô như câu thơ của họ Chế! Mẹ ở đây còn là quê hương, là những gì thiêng liêng nhất, sâu thẳm nhất bền chặt nhất của đời người. Câu thơ còn giúp ta hiểu sâu sắc về tâm hồn người cộng sản. Để rồi từ mẹ quê, nhà thơ lại nhớ về những người “chất phác”, “thật thà” mang theo hồn quê, tình quê hương đất nước. Những hình ảnh cảm động ấy không còn thuộc về thế giới ngoại cảnh mà đã trở thành máu thịt, tâm hồn nhà thơ. Chính những tình cảm ấy, những con người ấy đem lại cho nhà thơ nguồn sức mạnh, sự tỉnh táo để nhìn lại chính mình, khẳng định một sự chọn lựa dứt khoát và đúng đắn. Bài thơ Nhớ đồng mang âm hưởng của một điệp khúc tâm trạng da diết nhớ thương con người và cuộc sống, làm nên những cung bậc tình cảm phong phú đa dạng. Thực chất của “nhớ đồng” là nhớ những mối liên hệ với cuộc đời, là lời tự nhắc nhở động viên mình của nhà thơ trong hoàn cảnh lao tù. Giọng thơ khắc khoải, thấm đượm những ân tình sâu nặng của con người hiểu rõ và yêu mến đất nước, nhân dân, khao khát tự do. Chính cuộc sống giản dị, con người chất phác đã đem lại cho nhà thơ sức mạnh tinh thần, lạc quan trước hoàn cảnh, vững vàng trong thử thách đầu đời. Điều quý giá nhất là sự trẻ trung, tươi mới của hồn thơ tràn đầy cảm hứng lãng mạn cách mạng, lí trí và tình cảm hòa quyện giúp ta hiểu thêm vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ, tiêu biểu cho tinh thần của những chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi.
Bài tham khảo 2:
Nhớ đồng là một cảm xúc chân thực và trọn vẹn với những diễn biến tự nhiên, liên tục. Nỗi nhớ bắt đầu dâng lên khi nghe tiếng hò. Tiếng hò gợi dậy toàn bộ thế giới đồng quê bên ngoài. Đầu tiên là nhớ những cảnh vật, rồi nhớ đến những con người: từ những người lao động vất vả trên đồng đến hình bóng yêu thương nhất là người mẹ già đơn chiếc. Tiếp theo là nhớ về chính mình những ngày chưa bị giam cầm, tóc tung bay trong bầu trời tự do rộng lớn. Cuối cùng, khi trở về thực tại bị giam cầm, lòng tác giả trĩu nặng một nỗi nhớ triền miên.
Nỗi nhớ bắt đầu từ hiện tại, quay ngược về quá khứ rồi trở về hiện tại; từ thực tại giam cầm ngược về thuở tự do rồi lại trở về với thực tế giam cầm. Nó không chỉ là nỗi nhớ mà còn tràn ngập xót thương, không chỉ có buồn rầu thương nhớ cuộc đời mà còn cháy bỏng niềm khao khát tự do. Và quan trọng hơn, bên dưới tâm trạng ấy là một nỗi bất bình, phẫn uất với thực tại.
Bài thơ mang tên Nhớ đồng nhưng cảm xúc và hình ảnh không dừng lại ở nỗi nhớ đồng, mà còn là sự nhớ thương cuộc sống, nỗi lòng khao khát tự do và bất bình với thực tại.
Bài tham khảo 3:
Nỗi nhớ được đánh thức từ một “tiếng hò đưa hố não nùng“. Tiếng hò gợi dậy thế giới đồng quê bên ngoài từ cảnh sắc đến những hình ảnh quen thuộc. Rồi nhớ về những ngày còn được tự do hoạt động cho cách mạng, cuối cùng lại trở về thực tại đau thương của cảnh nhà tù và khát vọng tự do. Cả bài thơ ngập tràn nỗi nhớ thương da diết, khôn nguôi; khiến độc giả thêm cảm phục hình ảnh người chiến sĩ cách mạng – nhà thơ Tố Hữu.
Bài tham khảo 4:
Qua bài thơ 'Nhớ đồng' người đọc không chỉ cảm nhận được tình yêu quê hương sâu sắc của Tố Hữu mà còn thấy hiện lên hình ảnh một chiến sĩ cộng sản yêu lý tưởng cách mạng, yêu đất nước và khao khát tự do, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc.
4. Phân tích bài thơ 'Nhớ đồng' (Ngữ văn 8 - SGK Chân trời sáng tạo) - mẫu 1
* Chuẩn bị đọc
Câu hỏi (trang 15 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 1): Vùng đất hoặc con người nào đã để lại ấn tượng sâu đậm trong em?
Trả lời:
- Vẻ đẹp thơ mộng, hữu tình của Tây Bắc cùng sự hiếu khách của người dân nơi đây đã để lại trong em nhiều dấu ấn khó phai.
* Trải nghiệm cùng văn bản
Suy luận: Nhận diện cảm xúc của tác giả trong khổ thơ này. Căn cứ vào đâu để em đưa ra nhận định như vậy?
- Cảm xúc của tác giả trong khổ thơ này là nỗi nhớ thương, dựa vào việc lặp lại từ “đâu” 4 lần.
Suy luận: Việc lặp lại hai dòng thơ này có ý nghĩa gì?
- Việc lặp lại hai dòng thơ này nhằm nhấn mạnh nỗi nhớ nhung sâu sắc của tác giả đối với mảnh đất và con người nơi đây.
* Suy ngẫm và phản hồi
Nội dung chính: Bài thơ diễn tả lòng nhớ nhung da diết với cuộc sống tự do và đam mê cách mạng của tác giả, thể hiện khát vọng tự do, tình yêu với nhân dân, đất nước và cuộc sống của chính mình.
Câu 1 (trang 17 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 1): Xác định thể thơ của bài thơ và cách gieo vần, ngắt nhịp trong khổ thơ thứ hai.
Trả lời:
- Thể thơ 7 chữ
- Trong khổ thơ thứ hai, tác giả sử dụng ngắt nhịp 4/3 và cách gieo vần “ui”: mùi – vui – bùi.
Câu 2 (trang 17 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 1): Tìm những câu thơ, từ ngữ lặp lại trong bài thơ và nêu tác dụng của chúng.
Trả lời:
- “Gì sâu bằng những trưa thương nhớ
Hiu quanh bên trong một tiếng hò”
→ Lặp lại 2 lần, nhằm thể hiện nỗi nhớ thương da diết và sự cô đơn sâu thẳm của nhà thơ. Nỗi nhớ được so sánh qua biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.
- Điệp từ “đâu”
→ Lặp lại 11 lần, nhằm:
+ Gây ấn tượng mạnh, nhấn mạnh tâm trạng nhớ nhung sâu sắc về hình ảnh và kỷ niệm đẹp của quê hương và cuộc sống bên ngoài.
+ Khắc sâu cảnh ngộ tù túng và cô đơn của người tù.
+ Khiến toàn bài thơ như trở thành tiếng hò miên man, buồn bã của người tù.
Câu 3 (trang 17 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 1): Nhận xét cách sắp xếp các phần trong bố cục bài thơ và xác định sự vận động cảm xúc của tác giả trong bài thơ.
Trả lời:
- Cách sắp xếp các phần trong bài thơ:
Bố cục: 3 phần:
+ Phần 1 (từ đầu đến “rất thiệt thà”): Nỗi nhớ da diết của nhà thơ về cuộc sống bên ngoài
+ Phần 2 (từ “bát ngát trời”): Nhớ về chính mình khi chưa bị giam cầm
+ Phần 3 (còn lại): Trở về hiện tại
- Sự vận động tâm trạng của tác giả:
Từ tiếng hò → đồng quê → đồng bào → nhớ về chính mình → từ quá khứ → hiện tại → say mê lý tưởng → khát khao tự do.
=> Mạch cảm xúc của tác giả trong bài thơ tự nhiên và logic, phản ánh đúng tâm trạng của một chiến sĩ đang khao khát hành động nhưng bị giam cầm.
Câu 4 (trang 17 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 1): Nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ và căn cứ vào đâu để xác định.
Trả lời:
- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ quê hương sâu sắc và tha thiết.
- Căn cứ vào tiếng hò lặp lại nhiều lần: Tiếng hò lẻ loi đơn độc giữa trưa trời → nhân vật trữ tình cảm nhận sự hiu quạnh.
Câu 5 (trang 17 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 1): Xác định chủ đề bài thơ và các hình thức nghệ thuật thể hiện chủ đề đó.
Trả lời:
- Chủ đề bài thơ: Lẽ sống, lý tưởng và tình cảm cách mạng của người Việt Nam hiện đại.
- Hình thức nghệ thuật: Thể hiện qua phong cách trữ tình chính trị, đậm tính dân tộc.
Câu 6 (trang 17 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 1): Theo em, tác giả muốn gửi gắm thông điệp gì qua bài thơ này?
Trả lời:
- Qua bài thơ “Nhớ đồng”, tác giả muốn gửi gắm thông điệp: Luôn biết yêu thương và trân trọng những gì đang có, yêu cuộc sống, con người và cảnh vật xung quanh, đồng thời biết ơn những bậc cha anh đã hi sinh để bảo vệ cuộc sống tươi đẹp.
Câu 7 (trang 17 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 1): Viết khoảng năm câu hoặc vẽ tranh thể hiện sự tưởng tượng của em về cảnh sắc, con người trong bài thơ “Nhớ đồng”. Những hình ảnh tưởng tượng đó có ý nghĩa gì trong việc hiểu nội dung bài thơ?
Trả lời:
- Bức tranh tưởng tượng về cảnh sắc, con người trong bài thơ “Nhớ đồng”:
Những hình ảnh tưởng tượng giúp ta hình dung rõ nét hơn vẻ đẹp của cảnh vật và con người nơi đây. Khi đọc văn bản, chúng ta dễ dàng tiếp nhận và hiểu được tâm tư tình cảm của tác giả qua những hình ảnh đó.
5. Bài viết về 'Nhớ đồng' (Ngữ văn lớp 8 - SGK Chân trời sáng tạo) - mẫu số 2
Chuẩn bị đọc
Câu hỏi trang 15 SGK Ngữ văn lớp 8 tập 1: Vùng đất hoặc người nào đã để lại ấn tượng sâu sắc trong em?
Trả lời:
Quê hương chính là nơi để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng em bởi nơi đó có những cảnh vật và con người mà em rất yêu quý.
Trải nghiệm cùng VB
Câu 1 trang 15 SGK Ngữ văn lớp 8 tập 1: Xác định cảm xúc của tác giả trong khổ thơ này. Dựa vào đâu để em xác định như vậy?
Trả lời:
Khổ thơ phản ánh nỗi lòng sâu lắng với cuộc đời, nhớ về cuộc sống tự do, yêu quê hương đất nước và đam mê cách mạng của nhân vật trữ tình. Tác giả đã sử dụng điệp từ “đâu” để gợi nhớ những hình ảnh quen thuộc của quê hương.
Câu 2 trang 16 SGK Ngữ văn lớp 8 tập 1: Việc lặp lại hai dòng thơ này có tác dụng gì?
Trả lời:
Việc lặp lại hai dòng thơ tạo nên sự sáng tạo cho văn bản, tăng cường sức biểu cảm và nhấn mạnh cảm xúc nhớ nhung sâu sắc của tác giả mà không làm đứt mạch cảm xúc của bài thơ.
Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1 trang 17 SGK Ngữ văn lớp 8 tập 1: Xác định thể thơ của bài thơ và cách gieo vần, ngắt nhịp trong khổ thơ thứ hai.
Trả lời:
- Thể thơ: 7 chữ
- Tác giả gieo vần chân “ui” để kết thúc các dòng thơ và tạo sự liên kết giữa các dòng thơ, kết hợp với nhịp thơ 4/3 tạo ra nhịp điệu cho câu thơ, giúp câu thơ trở nên sâu lắng và nhẹ nhàng, thể hiện nỗi nhớ rõ rệt.
Câu 2 trang 17 SGK Ngữ văn lớp 8 tập 1: Tìm các câu thơ, từ ngữ được lặp lại trong bài thơ và nêu tác dụng của các cách diễn đạt đó.
Trả lời:
Các câu thơ và từ ngữ được lặp lại trong bài thơ: “Gì sâu bằng những trưa thương nhớ”, “Gì sâu bằng những trưa hiu quạnh” và điệp từ “đâu”. Biện pháp điệp giúp người đọc nhớ đến những trưa đồng quê, những thứ thân thuộc, tình cảm chân thành và những người nông dân vất vả nhưng đáng yêu. Năm từ “đâu” xuất hiện trong mười câu thơ, như là sự tiếc nuối của tác giả về những năm tháng xưa cũ, hiện tại không còn, chỉ là gợi nhớ mà thôi. Bức tranh thiên nhiên và cuộc sống của quê ngoại nhà thơ hiện lên với những cồn bãi xanh mướt, cây trái và chiếc cầu lặng lẽ soi bóng xuống dòng Hương Giang.
Câu 3 trang 17 SGK Ngữ văn lớp 8 tập 1: Nhận xét về cách sắp xếp các phần trong bài thơ và xác định sự vận động của mạch cảm xúc được thể hiện trong bài thơ.
Trả lời:
- Phần 1 (Từ đầu đến “thiệt thà”): Nỗi nhớ da diết cuộc sống bên ngoài nhà tù.
- Phần 2 (Tiếp theo đến “ngát trời”): Nỗi nhớ về chính mình trong những ngày chưa bị giam cầm.
- Phần 3 (còn lại): Trở lại thực tại trong trại giam, lòng trĩu nặng với nỗi nhớ triền miên.
=> Mạch cảm xúc của tác giả thể hiện nỗi nhớ quê da diết, sau đó là sự nhớ thương cuộc sống và khao khát tự do, bất bình với thực tại.
Câu 4 trang 17 SGK Ngữ văn lớp 8 tập 1: Xác định cảm hứng chủ đạo của bài thơ và căn cứ vào đâu để em xác định như vậy?
Trả lời:
Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ quê hương, nhớ cuộc sống tự do và khát vọng của thi sĩ về sự thoát ra ngoài. Căn cứ vào tình hình thế giới căng thẳng vào đầu năm 1939 và sự đàn áp của thực dân Pháp ở Đông Dương. Cuối tháng 4 năm đó, Tố Hữu bị bắt ở Huế trong một đợt khủng bố Đảng Cộng sản. Bài thơ “Nhớ đồng” được viết khi nhà thơ bị giam ở nhà lao Thừa Phủ (Huế) và thuộc phần “Xiềng xích” của tập “Từ ấy”.
Câu 5 trang 17 SGK Ngữ văn lớp 8 tập 1: Xác định chủ đề của bài thơ. Chủ đề đó được thể hiện qua những hình thức nghệ thuật nào?
Trả lời:
- Chủ đề của bài thơ: Bài thơ diễn tả tiếng lòng da diết với cuộc đời, tự do và đam mê cách mạng của nhân vật trữ tình, thể hiện khát vọng tự do, tình yêu nhân dân, đất nước và cuộc sống của chính mình.
- Hình thức nghệ thuật: Sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ và điệp cấu trúc rất thành công. Giọng thơ da diết, khắc khoải, sâu lắng với hình ảnh thơ gần gũi, giản dị và đời thường.
Câu 6 trang 17 SGK Ngữ văn lớp 8 tập 1: Theo em, tác giả muốn gửi thông điệp gì tới người đọc qua bài thơ này?
Trả lời:
Thông điệp tác giả gửi gắm là cống hiến và thực hiện lý tưởng để đem lại độc lập cho dân tộc và sự ấm no cho quê hương.
Câu 7 trang 17 SGK Ngữ văn lớp 8 tập 1: Viết khoảng năm câu hoặc vẽ bức tranh thể hiện sự tưởng tượng của em về cảnh sắc và con người được miêu tả trong “Nhớ đồng”. Những hình ảnh tưởng tượng đó có tác dụng gì đối với việc hiểu nội dung bài thơ?
Trả lời:
Cảnh sắc trong “Nhớ đồng” hiện lên thật giản dị và thân thương, với một vùng quê yên bình. Con người ở đó có nét chân chất, gần gũi và yêu lao động. Những hình ảnh này giúp người đọc hiểu rõ hơn nội dung tác phẩm, nắm bắt mạch cảm xúc và tư tưởng của tác giả, cũng như hiểu thêm về con người của nhà thơ Tố Hữu.
6. Bài soạn 'Nhớ đồng' (Ngữ văn 8 - SGK Chân trời sáng tạo) - phiên bản 3
Câu 1
- Thể thơ: 7 chữ
- Tác giả sử dụng vần chân “ui” để kết thúc mỗi dòng thơ, tạo sự kết nối giữa các dòng và kết hợp với nhịp thơ 4/3, tạo ra nhịp điệu cho câu thơ, khiến câu thơ trở nên da diết, nhẹ nhàng, thấm đượm nỗi nhớ.
Câu 2
- “Gì sâu bằng những trưa thương nhớ
Hiu quanh bên trong một tiếng hò”
→ Lặp lại hai lần nhằm thể hiện nỗi nhớ thương sâu sắc và sự cô đơn từ tận đáy lòng nhà thơ. Nỗi nhớ được so sánh bằng biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.
- Điệp từ “đâu”
→ Lặp lại 11 lần để:
+ Gây ấn tượng mạnh mẽ, nhấn mạnh tâm trạng nhớ nhung sâu sắc về hình ảnh, kỷ niệm đẹp của quê hương và cuộc sống bên ngoài.
+ Khắc sâu cảm giác giam cầm, tù túng, cô đơn của người tù.
+ Khiến toàn bài thơ như trở thành tiếng hò miên man, buồn bã của người tù.
Câu 3
- Cấu trúc bài thơ:
Bố cục: 3 phần:
+ Phần 1 (từ đầu đến “rất thiệt thà”): Nỗi nhớ sâu sắc của tác giả về cuộc sống bên ngoài.
+ Phần 2 (tiếp đến “bát ngát trời”): Nhớ về chính mình khi chưa bị giam giữ trong tù.
+ Phần 3 (còn lại): Quay về hiện tại.
- Sự thay đổi tâm trạng của tác giả trong bài thơ:
Từ tiếng hò → đồng quê → đồng bào → nhớ chính mình → từ quá khứ → hiện tại → say mê lý tưởng → khát vọng tự do.
=> Mạch cảm xúc trong bài thơ diễn ra tự nhiên và logic, phù hợp với tâm trạng của một chiến sĩ đang khao khát hành động nhưng lại bị giam cầm.
Câu 4
- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ quê hương sâu lắng và tha thiết.
- Được xác định qua tiếng hò trong bài thơ.
→ Tiếng hò lặp lại nhiều lần, tạo nên sự đơn độc giữa trời trưa, giúp nhân vật trữ tình cảm nhận sự hiu quạnh.
Câu 5
- Chủ đề của bài thơ: Lẽ sống, lý tưởng và tình cảm cách mạng của người Việt Nam hiện đại.
- Hình thức nghệ thuật: Thể hiện qua phong cách trữ tình chính trị, đậm đà bản sắc dân tộc.
Câu 6
- Bài thơ Nhớ đồng truyền tải thông điệp: Luôn biết yêu thương và trân trọng những gì mình đang có, yêu quý cuộc sống, con người và cảnh vật xung quanh. Yêu quê hương và biết ơn những thế hệ trước đã hy sinh để gìn giữ cuộc sống tươi đẹp.
Câu 7
Đồng quê hiện lên rõ nét qua nỗi nhớ của tác giả với những hình ảnh như đồng ruộng, cánh đồng xanh mướt, nương khoai sắn ngọt ngào; xóm làng yên ắng, con đường mòn theo năm tháng. Tất cả đều là cảnh sắc đơn sơ quen thuộc, gợi cảm giác thân thương. Những bóng dáng người lao động chăm chỉ, và đặc biệt là hình ảnh người mẹ già đơn độc – những cuộc đời gắn bó lâu dài với đất đai. Họ mộc mạc và bền bỉ như chính mảnh đất. Không gian sau nỗi nhớ thật bình dị, thân thuộc, khắc khoải một tâm trạng tìm kiếm, tiếc nuối và trân trọng vẻ đẹp của quê hương. Làng quê hiện lên trong ký ức với hương đất, bóng mát lũy tre làng, màu xanh của mạ và vị ngọt khoai sắn, gợi cảm giác bình yên và quý giá. Những hình ảnh này giúp hình dung rõ nét nỗi nhớ của tác giả và thể hiện bức tranh sinh động về cảnh vật qua nỗi nhớ, làm rõ nội dung bài thơ.
