6 bài soạn nổi bật cho tác phẩm 'Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi' (Ngữ văn 7 - SGK Chân trời sáng tạo)

I. Tác giả của văn bản 'Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi'

- Anh Ngọc, tên thật là Nguyễn Đức Ngọc, sinh năm 1943

- Quê quán: huyện Nghi Lộc, Nghệ An

- Sự nghiệp:

+ Sau khi hoàn thành khóa học Ngữ văn tại Đại học Tổng hợp Hà Nội, Anh Ngọc làm giáo viên tại Trung cấp và Đại học Thương nghiệp.

+ Ông cũng từng nhập ngũ và làm lính thông tin liên lạc ở mặt trận Quảng Trị trong những năm chống Mỹ, sau đó làm phóng viên cho báo Quân đội nhân dân.

+ Hiện tại, ông là Trưởng ban văn nghệ nước ngoài của tạp chí Văn nghệ quân đội.

- Phong cách nghệ thuật:

+ Thơ của ông mang đậm tính hồn hậu, tinh tế và sâu lắng

- Tác phẩm nổi bật: Hương đặt màu cờ (thơ - 1977), Ngàn dặm và một bước (thơ - 1984), Ba cuộc đời một trái bóng (truyện ký – 1986), Sông Mê Công bốn mặt (trường ca – 1988), Điệp khúc vô danh (trường ca – 1993), Thơ tình rút từ nhật ký (thơ – 1993), Sông núi trên vai (trường ca – 1995), Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi (thơ – 1997), …

II. Khám phá tác phẩm 'Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi'

• Thể loại:

Tác phẩm 'Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi' thuộc thể loại thơ tự do

• Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

- Văn bản này được in trong Thơ Anh Ngọc – Thơ với tuổi thơ

• Phương thức biểu đạt:

Tác phẩm sử dụng phương thức biểu cảm

• Tóm tắt nội dung văn bản 'Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi'

Văn bản “Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi” thể hiện tình cảm yêu mến sâu sắc của tác giả dành cho chú mèo cưng của mình. Chú mèo ngủ rất ngoan, như một đứa trẻ con. Tác giả ôm mèo trên ngực và cảm nhận được niềm hạnh phúc khi vuốt ve, ôm ấp chú mèo, như đang chăm sóc đứa con của mình. Trái tim tác giả hòa cùng nhịp đập của chú mèo.

• Bố cục bài thơ:

Bài thơ 'Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi' chia thành 2 phần:

- Phần 1: Ba khổ thơ đầu mô tả chú mèo ngủ ngoan như một đứa trẻ

- Phần 2: Các khổ thơ còn lại thể hiện tình cảm yêu mến của tác giả dành cho chú mèo

• Giá trị nội dung:

Văn bản thể hiện sâu sắc tình cảm yêu mến của tác giả đối với chú mèo của mình

• Giá trị nghệ thuật:

- Lời thơ đầy cảm xúc và chân thành

- Sử dụng nhiều biện pháp tu từ

- Ngôn ngữ gợi hình và gợi cảm

III. Phân tích chi tiết tác phẩm 'Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi'

• Chú mèo ngủ ngoan như một đứa trẻ

- Bối cảnh:

+ Tác giả ôm chú mèo ngủ trên ngực mình

- Cảm xúc của tác giả:

+ “Dưới con mèo trái tim tôi đang đập”

+ Ông cảm nhận “nhịp nhàng” của trái tim

+ Trái tim tác giả hòa nhịp với trái tim của mèo

- Chú mèo khi đang ngủ:

+ Khép “đôi mắt biếc trong veo”

+ Khép “hàm răng dài nhọn hoắt”

+ Là nỗi sợ hãi của bầy chuột

+ Khép “móng vuốt”

- Nghệ thuật:

+ Sử dụng điệp từ “khép lại” và biện pháp liệt kê

+ Chú mèo nằm trong “giấc mơ bình yên”

+ So sánh “như đứa trẻ”

→ Chú mèo khi ngủ thật ngoan, giống như một đứa trẻ con

• Tình cảm yêu mến của tác giả dành cho chú mèo

- Cảm xúc của tác giả:

+ Trái tim cảm thấy “mềm mại”

+ Cảm giác “lâng lâng hạnh phúc” khi được “vuốt ve” và đùm bọc mèo

- Nghệ thuật:

+ Điệp ngữ “Ngủ đi”

+ Liệt kê: “đôi tai vểnh”, “cái đuôi dài”, “con hổ”

+ Nhân hóa “ngây thơ”, “bướng bỉnh”, “kiêu hãnh”

+ Kết cấu tương ứng: “Trên ngực tôi nằm ngủ một con mèo”

→ Tác giả yêu thương chú mèo, vuốt ve, đùm bọc nó như con của mình, trái tim ông hòa nhịp với chú mèo

* Chuẩn bị đọc

Câu hỏi (trang 100 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Hãy chia sẻ với các bạn trong lớp về tình cảm của em đối với một con thú cưng hoặc một con vật mà em yêu quý.

Trả lời:

Đêm đông lạnh lẽo, Phi Phi vẫn canh gác ngoài hiên. Khi cả nhà ngủ, chúng tôi nghe thấy tiếng Phi Phi sủa và giằng dây xích. Bố nhanh chóng ra ngoài và thấy một bóng đen nghi ngờ di chuyển. Kẻ lạ trèo tường định trốn thoát. Bố gọi hàng xóm và đuổi theo tên trộm. Phi Phi cũng lồng lộn, dây xích căng hết mức. Trong lúc bố bị tên trộm tấn công, Phi Phi lao đến ngoạm tay tên trộm, không buông ra dù bị đánh đập. Cuối cùng, hàng xóm đã giúp trói tên trộm. Mẹ dìu bố vào nhà và chăm sóc Phi Phi. Sau đó, Phi Phi trở thành anh hùng trong khu phố và gia đình tôi được tuyên dương. Phi Phi vẫn sống với chúng tôi và được yêu quý, đặc biệt là tôi. Phi Phi là một người bạn quý giá.

* Trải nghiệm cùng văn bản

• Tưởng tượng: Hình ảnh “một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi” gợi lên điều gì?

Trả lời:

Đó là một hình ảnh ấm áp và đầy tình yêu. Chú mèo nhỏ nằm yên trên ngực, mơ về một giấc mơ bình yên.

• Suy luận: Trái tim của nhân vật “tôi” ca hát về điều gì?

Trả lời:

Trái tim nhân vật “tôi” ca hát về tình yêu thương.

* Suy ngẫm và phản hồi

Nội dung chính: Tình cảm yêu quý của bạn nhỏ đối với chú mèo.

Câu 1 (trang 101 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Liệt kê các từ và hình ảnh miêu tả “con mèo nằm ngủ trên ngực tôi” trong khổ thơ thứ hai. Cảm nhận của em về hình ảnh đó?

Trả lời:

Hình ảnh “Khép lại rồi đôi mắt biếc trong veo, Khép lại rồi hàm răng dài nhọn hoắt, Khép lại rồi móng vuốt của đêm đen.”

Chú mèo khi ngủ trông thật hiền lành và ngoan ngoãn.

Câu 2 (trang 101 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Nhân vật “tôi” cảm nhận thế nào khi cho chú mèo ngủ yên trên ngực mình?

Trả lời:

Nhân vật “tôi” cảm nhận trái tim mình “bỗng mềm đi” và cảm thấy “lâng lâng hạnh phúc” khi vuốt ve và đùm bọc chú mèo.

Câu 3 (trang 101 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Xác định các biện pháp tu từ, cách ngắt nhịp và tác dụng trong khổ thơ sau:

Ngủ đi, ngủ đi đôi tai vểnh ngây thơ

         Ngủ đi, ngủ đi cái đuôi dài bướng bỉnh

         Ngủ đi, ngủ đi con hổ con kiêu hãnh

         Hàng ria mép ngang tàng, đôi mắt biếc trong veo ...

Trả lời:

Biện pháp tu từ: Điệp ngữ, ngắt nhịp 2/7. Tác dụng là một lời ru nhẹ nhàng dành cho chú mèo nhỏ.

Câu 4 (trang 101 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Xác định những dòng thơ có sử dụng các từ ngữ “trên ngực tôi”, “trái tim” và nhận xét cách tác giả sử dụng chúng trong bài thơ.

Trả lời:

Tác giả thường xuyên sử dụng các từ “trên ngực tôi” và “trái tim” để thể hiện cảm xúc và tình cảm sâu sắc của nhân vật.

Câu 5 (trang 101 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Qua văn bản, tác giả muốn gửi gắm thông điệp gì? Thông điệp đó gợi cho em suy nghĩ gì?

Trả lời:

Thông điệp về tình yêu thương động vật. Thông điệp này rất ý nghĩa và khuyến khích em đối xử tốt với các con vật xung quanh.

Câu 6 (trang 101 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Thể hiện tình cảm của em đối với thiên nhiên, loài vật theo cách em thích nhất: vẽ tranh, làm thơ, viết nhật kí, sưu tầm ảnh, bản nhạc ...

Trả lời:

Em rất yêu con mèo mướp của nhà em. Nó to bằng cái phích nhỡ, lông màu tro với các vằn đen như một chú ngựa vằn thu nhỏ. Cái mũi ngắn lúc nào cũng ướt. Em thích ôm nó vào lòng, để cái mũi nhỏ rụi vào tay em, như một đứa em đang làm nũng. Mướp có đầu tròn nhỏ và đôi tai vểnh lên như lá quất non. Mắt nó xanh và tròn như bi ve. Dáng đi uyển chuyển vì có lớp đệm thịt dưới chân. Mỗi sáng, chú mèo mướp lại chạy tung tăng trên sân, đôi khi đùa với bóng của mình. Mướp rất giỏi bắt chuột và trở thành người bạn thân thiết của em. Em sẽ chăm sóc nó để luôn khỏe mạnh.

Chuẩn bị đọc

Chia sẻ cảm xúc của em về một con vật yêu thích hoặc thú cưng trong sách, phim mà em yêu quý với các bạn trong lớp.

Trả lời: 

Nhà em có một chú mèo xinh tên là Bông. Bông rất thích nằm tắm nắng vào buổi sáng và chiều. Vào ban đêm, em thường ôm Bông để ngủ cùng. Em coi Bông là một người bạn đáng tin cậy trong gia đình.

Khám phá văn bản

Câu 1. Em tưởng tượng thế nào về hình ảnh 'một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi'?

Câu 2. Theo em, trái tim của nhân vật 'tôi' hát về điều gì?

Trả lời: 

Câu 1. Hình ảnh 'một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi' khiến em nghĩ rằng chú mèo rất gần gũi và tin tưởng vào nhân vật 'tôi'.

Câu 2. Theo em, trái tim của nhân vật 'tôi' hát những lời ru âu yếm dành cho chú mèo.

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1. Liệt kê các từ và hình ảnh miêu tả 'con mèo nằm ngủ trên ngực tôi' trong khổ thơ thứ hai. Em cảm nhận thế nào về hình ảnh đó?

Câu 2. Nhân vật 'tôi' cảm nhận ra sao khi để một chú mèo ngủ yên trên ngực mình?

Câu 3. Xác định các biện pháp tu từ, cách ngắt nhịp và tác dụng của chúng trong khổ thơ sau:

Ngủ đi, ngủ đi đôi tai vểnh ngây thơ

Ngủ đi, ngủ đi cái đuôi dài bướng bỉnh

Ngủ đi, ngủ đi con hổ con kiêu hãnh

Hàng ria mép ngang tàng, đôi mắt biếc trong veo...

Câu 4. Xác định các dòng thơ sử dụng từ 'trên ngực tôi', 'trái tim' và nhận xét về cách dùng từ đó trong bài thơ.

Câu 5. Thông điệp tác giả muốn gửi qua văn bản là gì? Thông điệp đó khiến em suy nghĩ gì?

Câu 6. Thể hiện tình cảm của em với thiên nhiên, loài vật theo cách em cảm thấy phù hợp nhất: vẽ tranh, làm thơ, viết nhật ký, sưu tầm ảnh, bài nhạc,... liên quan.

Trả lời:

Câu 1. Hình ảnh 'con mèo nằm ngủ trên ngực tôi' trong khổ thơ thứ hai được miêu tả qua:

• Đôi mắt biếc trong veo
• Hàm răng dài nhọn hoắt
• Móng vuốt của đêm đen.

Các hình ảnh này gợi ra một chú mèo vừa đáng yêu vừa có chút dữ tợn khi săn chuột.

Câu 2. Nhân vật 'tôi' cảm nhận được sự ấm áp và tình cảm khi để mèo ngủ trên ngực: 'trái tim tôi hòa nhịp với trái tim mèo', 'hạnh phúc lâng lâng', 'nghe trái tim mình hát'. Điều này cho thấy tình cảm sâu đậm của nhân vật với chú mèo.

Câu 3. Biện pháp tu từ điệp ngữ 'ngủ đi, ngủ đi' nhấn mạnh lời ru và cách ngắt nhịp 4/5 tăng sự biểu cảm và ấn tượng.

Câu 4. Các dòng thơ chứa từ 'trên ngực tôi', 'trái tim':

• Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi
• Dưới con mèo trái tim tôi đang đập
• Trái tim tôi hòa nhịp trái tim mèo
• Trên ngực tôi một con mèo nằm ngủ
• Trái tim tôi trong phút chốc mềm đi
• Tôi nằm nghe trái tim mình ca hát
• Trên ngực tôi nằm ngủ một con mèo.

Cách sử dụng từ ngữ gần gũi và thân thuộc thể hiện sự yêu thương chân thành của nhân vật đối với chú mèo.

Câu 5. Tác giả gửi thông điệp về tình yêu thương giữa con người và động vật nuôi, nhấn mạnh việc chăm sóc và yêu quý chúng như món quà vô giá, làm cho cuộc sống thêm ý nghĩa và vui tươi. Thông điệp này khiến em nghĩ về sự gắn bó và trân trọng động vật nuôi như những người bạn đồng hành quan trọng.

Câu 6. Những hình ảnh thể hiện tình cảm với các chú mèo con:

I. Giới thiệu tác giả Anh Ngọc

Anh Ngọc, tên thật là Nguyễn Đức Ngọc, sinh năm 1943 tại Nghi Lộc, Nghệ An, còn được biết đến với bút danh Ly Sơn. Ông là nhà thơ, dịch giả và tác giả truyện ký nổi tiếng. Từ năm 1964 đến 1972, ông dạy tại trường Trung cấp và Đại học Thương nghiệp; từ 1971 đến 1973, phục vụ trong quân đội ở mặt trận Quảng Trị; và từ 1973 đến 1979, làm phóng viên cho báo Quân đội Nhân dân. Kể từ năm 1979, ông đảm nhận vai trò biên tập viên và cán bộ sáng tác tại tạp chí Văn nghệ Quân đội, và trở thành hội viên của Hội Nhà văn Việt Nam từ năm 1980.

Từ năm 1965, Anh Ngọc đã bắt đầu có thơ đăng báo và đến nay, ông đã xuất bản bốn tập thơ và ba tập trường ca. Ông là một trong số ít các nhà thơ thế hệ chống Mỹ vẫn giữ được sự sáng tạo dồi dào và dấu ấn riêng trong thơ ca.

Vào những năm 80 của thế kỷ XX, thơ Anh Ngọc đã có sự chuyển mình đáng kể với sự gia tăng chất trí tuệ và sự suy tư. Ông không chú trọng vào hình thức mà tập trung vào việc thể hiện chính xác tư tưởng và tình cảm của mình. Sự nhạy cảm và chân thành của ông, cùng với tình yêu sâu sắc với cuộc sống và con người, đã mang lại cho thơ Anh Ngọc niềm tin yêu và sự đồng cảm sâu sắc từ công chúng.

Phong cách sáng tác: Thơ của ông đậm đà, tinh tế và giàu chất suy tư.

Một số tập thơ tiêu biểu: Hương đất màu cờ (1977), Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi (1997), Thơ Anh Ngọc - Thơ với tuổi thơ (2003), Gửi lại thời gian (2008)...

II. Khái quát tác phẩm Một con mèo nằm trên ngực tôi

Hoàn cảnh sáng tác

Bài thơ được in trong tập Thơ Anh Ngọc - Thơ với tuổi thơ (2003).

Thể loại

Thơ tự do là hình thức cơ bản của thơ, không bị ràng buộc bởi các quy tắc về số câu, số chữ, niêm đối, … Tuy nhiên, thơ tự do khác với thơ văn xuôi ở chỗ văn bản được phân dòng và xếp thành hàng, khổ, có thể có vần.

Bố cục

- Phần 1: Ba khổ đầu: Hình ảnh con mèo nằm trên ngực.

- Phần 2: Phần còn lại: Tình cảm của tác giả với con mèo.

Tóm tắt

Bài thơ miêu tả hình ảnh con mèo nằm ngủ trên ngực tác giả và tình cảm âu yếm của tác giả dành cho con mèo, ru cho nó ngủ.

Giá trị nội dung

Bài thơ thể hiện tình cảm và cảm xúc của tác giả về những khoảnh khắc bình yên khi có con mèo nằm ngủ trên ngực mình. Qua đó, bài thơ thể hiện tình yêu sâu sắc đối với động vật của tác giả.

Đặc sắc nghệ thuật

- Ngôn từ ngắn gọn, giàu sức gợi hình và gợi cảm.

- Lời thơ giản dị, tự nhiên.

- Cách ngắt nhịp và gieo vần tạo nên nhiều cảm xúc.

Chuẩn bị đọc

Hãy chia sẻ với các bạn trong lớp tình cảm của em đối với một con thú cưng hoặc một con vật nào đó (trong sách, phim) mà em yêu quý.

Gợi ý:

Tình cảm: Yêu mến, trân trọng như một người bạn…

Trải nghiệm cùng văn bản

Câu 1. Em hình dung thế nào về hình ảnh “một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi”?

Gợi ý:

Hình ảnh “một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi” gợi ra sự gắn bó, quấn quýt của con mèo với nhân vật tôi.

Câu 2. Theo em, trái tim của nhân vật “tôi” ca hát về những điều gì?

Lời ru dành cho chú mèo với tình cảm âu yếm, nâng niu.

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1. Liệt kê những từ ngữ, hình ảnh miêu tả “con mèo nằm ngủ trên ngực tôi” trong khổ thơ thứ hai. Em có cảm nhận gì về hình ảnh đó?

- Từ ngữ, hình ảnh miêu tả “con mèo nằm ngủ trên ngực tôi” trong khổ 2:

• Từ ngữ: trong veo, nhọn hoắt, nỗi kinh hoàng, móng vuốt
• Hình ảnh: con mèo nằm ngủ trên ngực tôi, đôi mắt biếc trong veo, hàm răng nhọn hoắt, móng vuốt khép lại, ngủ như đứa trẻ giữa vòng tay ấp ủ.

- Cảm nhận về hình ảnh: Những hình ảnh này cho thấy vẻ đẹp và sức mạnh của chú mèo.

Câu 2. Nhân vật “tôi” đã có những cảm nhận thế nào khi để cho một chú mèo ngủ yên trên ngực mình?

Nhân vật “tôi” cảm nhận sự hạnh phúc, tràn ngập tình yêu thương và mong muốn bảo vệ chú mèo bé nhỏ.

Câu 3. Xác định các biện pháp tu từ, cách ngắt nhịp và tác dụng của chúng trong khổ thơ sau:

Ngủ đi, ngủ đi đôi tai vểnh ngây thơ
Ngủ đi, ngủ đi cái đuôi dài bướng bỉnh
Ngủ đi, ngủ đi con hổ con kiêu hãnh
Hàng ria mép ngang tàng, đôi mắt biếc trong veo…

- Biện pháp tu từ:

• Điệp ngữ “ngủ đi”; hoán dụ (đôi tai vểnh ngây thơ, cái đuôi dài bướng bỉnh, hàng ria mép ngang tàng, đôi mắt biếc trong veo - chỉ con mèo), ẩn dụ (con hổ con kiêu hãnh).
• Cách ngắt nhịp: 2/2/3/2 hoặc 3/2/3/2

- Tác dụng: Diễn tả sinh động vẻ đẹp hình thể và tính cách của con mèo, gợi liên tưởng thú vị và sâu sắc cho người đọc, cách ngắt nhịp chậm rãi khiến cảm xúc của nhân vật tôi trở nên nhẹ nhàng, sâu lắng.

Câu 4. Xác định những dòng thơ sử dụng các từ ngữ “trên ngực tôi”, “trái tim” và nhận xét về cách sử dụng các từ ngữ ấy trong bài thơ.

- Dòng thơ sử dụng “trên ngực tôi”:

• Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi
• Trên ngực tôi một con mèo nằm ngủ
• Trên ngực tôi nằm ngủ một con mèo.

- Dòng thơ sử dụng “trái tim”:

• Dưới con mèo trái tim tôi đang đập
• Trái tim tôi hòa nhịp trái tim mèo
• Trái tim tôi trong một phút bỗng mềm đi
• Tôi nằm nghe trái tim mình ca hát

- Nhận xét: Việc sử dụng những từ ngữ này trong bài thơ giúp diễn tả sự gắn bó và tình cảm yêu thương của nhân vật tôi đối với con mèo.

Câu 5. Qua văn bản trên, tác giả muốn gửi đến chúng ta thông điệp gì? Thông điệp ấy gợi cho em suy nghĩ gì?

• Thông điệp: Hãy yêu thương và chăm sóc các loài động vật xung quanh ta; niềm hạnh phúc đến từ việc biết yêu thương, che chở, đùm bọc người khác, kể cả những loài vật nhỏ bé; hãy lắng nghe trái tim mình để trái tim rung động trước tình cảm nhân ái ấy.
• Suy nghĩ về thông điệp: Thông điệp này gợi cho em sự trân trọng đối với muôn loài và biết sống yêu thương các loài động vật hơn.

Câu 6. Hãy thể hiện tình cảm của em đối với thiên nhiên và loài vật theo cách mà em thấy phù hợp nhất: vẽ tranh, làm thơ, viết nhật ký, sưu tầm ảnh, bài nhạc… liên quan.

Học sinh có thể thể hiện qua vẽ tranh, làm thơ… theo sở thích của mình.

Gợi ý:

Chú mèo bé nhỏ
Lông trắng như bông
Chạy nhanh rình chuột
Giữ nhà giỏi ghê

Nội dung chính

Văn bản là những cảm xúc, tâm tư của tác giả về những khoảnh khắc bình yên khi có sự hiện diện của chú mèo ngủ trên ngực mình. Qua đó, tác giả thể hiện tình yêu động vật sâu sắc của mình.

Chuẩn bị đọc

(Trang 100, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Hãy chia sẻ với các bạn trong lớp về cảm xúc của em đối với một con thú cưng hoặc một con vật nào đó (trong sách, phim) mà em yêu quý.

Phương pháp giải:

Dựa vào cảm nhận của bản thân, chia sẻ với các bạn về tình cảm của em đối với một con vật mà em yêu quý.

Lời giải chi tiết:

Trong tất cả các loài vật, em thấy mỗi con đều có sự đáng yêu riêng và em đều rất thích. Tuy nhiên, tình cảm em dành cho chú mèo Miu nhà em luôn là đặc biệt nhất. Em coi Miu như một người bạn, một thành viên trong gia đình. Em luôn chăm sóc và cho Miu ăn một cách chu đáo. Em rất yêu quý Miu.

Trải nghiệm cùng VB 1

Câu 1 (Trang 100, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Em hình dung thế nào về hình ảnh “một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi”?

Phương pháp giải:

Dựa vào trí tưởng tượng của bản thân, nêu suy nghĩ về hình ảnh “một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi”

Lời giải chi tiết:

Trong tưởng tượng của em, hình ảnh “một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi” là một chú mèo đang say giấc nồng trên lồng ngực của nhân vật “tôi”.

Trải nghiệm cùng VB 2

Câu 2 (Trang 101, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Theo em, nhân vật “tôi” ca hát về điều gì?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ phần 2, dựa vào suy ngẫm bản thân, cho biết điều mà nhân vật “tôi” đang hát.

Lời giải chi tiết:

Theo em, nhân vật “tôi” đang hát những lời ru dịu dàng để cho chú mèo có một giấc ngủ yên bình.

Suy ngẫm và phản hồi 1

Câu 1 (Trang 101, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Liệt kê những từ ngữ, hình ảnh miêu tả “con mèo nằm ngủ trên ngực tôi” trong khổ thơ thứ hai. Em có cảm nhận gì về hình ảnh đó?

Phương pháp giải:

Tìm trong khổ thơ thứ 2, từ ngữ, hình ảnh miêu tả “con mèo nằm ngủ trên ngực tôi” và cảm nhận về hình ảnh đó.

Lời giải chi tiết:

- Những từ ngữ miêu tả “con mèo nằm ngủ trên ngực tôi” trong khổ thơ thứ hai: trong veo, nhọn hoắt, nỗi kinh hoàng, móng vuốt

- Những hình ảnh miêu tả “con mèo nằm ngủ trên ngực tôi” trong khổ thơ thứ hai: con mèo nằm ngủ trên ngực tôi; đôi mắt biếc trong veo, hàm răng nhọn hoắt, móng vuốt khép lại; ngủ như đứa trẻ trong vòng tay âu yếm…

- Nhận xét: Những hình ảnh trên miêu tả đặc điểm, bộ phận của chú mèo. Chúng thể hiện vẻ đẹp và sức mạnh của chú mèo khi còn thức khiến bầy chuột nhắt phải khiếp sợ.

Suy ngẫm và phản hồi 2

Câu 2 (Trang 101, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Nhân vật “tôi” đã có những cảm nhận thế nào khi để cho một chú mèo ngủ yên trên ngực mình?

Phương pháp giải:

Đọc bài thơ, đặc biệt là khổ thơ thứ nhất, khổ thơ thứ tư và khổ thơ cuối để xác định.

Lời giải chi tiết:

- Những câu thơ bộc lộ trực tiếp cảm nhận của nhân vật tôi như:

+ Tôi nằm nghe nhịp nhàng tha thướt. Trái tim tôi hòa nhịp trái tim mèo

+ Trái tim tôi bỗng mềm đi trong một phút. Một nỗi gì lâng lâng như hạnh phúc

+ Tôi nằm nghe trái tim mình ca hát. Trên ngực tôi nằm ngủ một con mèo

=> Cảm nhận của nhân vật “tôi” khi cho một chú mèo ngủ yên trên ngực mình: Nhân vật tôi cảm thấy hạnh phúc, vui vẻ, tràn ngập tình yêu thương, muốn che chở, bảo vệ cho chú mèo nhỏ bé.

Suy ngẫm và phản hồi 3

Câu 3 (Trang 101, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Xác định các biện pháp tu từ, cách ngắt nhịp và tác dụng của chúng trong khổ thơ sau.

Ngủ đi, ngủ đi đôi tai vểnh ngây thơ

    Ngủ đi, ngủ đi cái đuôi dài bướng bỉnh

Ngủ đi, ngủ đi con hổ con kiêu hãnh

                         Hàng ria mép ngang tàng, đôi mắt biếc trong veo...

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn thơ, tìm các biện pháp tu từ, cách ngắt nhịp và nêu tác dụng.

Lời giải chi tiết:

- Các biện pháp tu từ:

+ Điệp ngữ: “Ngủ đi” lặp lại 6 lần

=> Tạo nhịp điệu cho đoạn văn, nhấn mạnh lời âu yếm, yêu thương của tác giả dành cho con mèo.

+ Hoán dụ: “Đôi tai vểnh ngây thơ”, “Cái đuôi dài bướng bỉnh”, “con hổ con kiêu hãnh”, “Hàng ria mép ngang tàng”, “đôi mắt biếc trong veo”.

- Cách ngắt nhịp:

+ Dòng thơ 1, 2, 3 ngắt nhịp: 2/2/3/2

+ Dòng thơ 4 ngắt nhịp: 3/2/3/2 hoặc 5/5

=> Tác dụng: Các biện pháp tu từ và cách ngắt nhịp đã miêu tả sinh động vẻ đẹp hình thể và sâu sắc cho người đọc; cách ngắt nhịp chậm rãi làm cho cảm xúc của nhân vật tôi trở nên nhẹ nhàng, sâu lắng hơn.

Suy ngẫm và phản hồi 4

Câu 4 (Trang 101, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Xác định những dòng thơ có sử dụng các từ ngữ “trên ngực tôi”, “trái tim” và nhận xét về cách tác giả sử dụng các từ ngữ ấy trong bài thơ.

Phương pháp giải:

Tìm trong bài những dòng thơ có sử dụng các từ ngữ “trên ngực tôi”, “trái tim” và nhận xét

Lời giải chi tiết:

- Những dòng thơ có sử dụng các từ ngữ “trên ngực tôi”, “trái tim”:

+ Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi

+ Dưới con mèo trái tim tôi đang đập

+ Trái tim tôi hòa nhịp trái tim mèo

+ Trên ngực tôi một con mèo nằm ngủ

+ Trái tim tôi trong một phút bỗng mềm đi

+ Tôi nằm nghe trái tim mình ca hát

+ Trên ngực tôi nằm ngủ một con mèo

- Nhận xét: Tác giả sử dụng từ “trên ngực tôi” và “trái tim” một cách linh hoạt và dày đặc, lặp lại nhiều lần. Điều này nhấn mạnh hình ảnh con mèo nằm ngủ trên ngực tôi và trái tim nhân vật đang rung động, bồi hồi.

Suy ngẫm và phản hồi 5

- Những dòng thơ có sử dụng các từ ngữ “trên ngực tôi”, “trái tim”:

+ Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi

+ Dưới con mèo trái tim tôi đang đập

+ Trái tim tôi hòa nhịp trái tim mèo

+ Trên ngực tôi một con mèo nằm ngủ

+ Trái tim tôi trong một phút bỗng mềm đi

+ Tôi nằm nghe trái tim mình ca hát

+ Trên ngực tôi nằm ngủ một con mèo

- Nhận xét: Tác giả sử dụng từ “trên ngực tôi” và “trái tim” một cách linh hoạt và dày đặc, lặp lại nhiều lần. Điều này nhấn mạnh hình ảnh con mèo nằm ngủ trên ngực tôi và trái tim nhân vật đang rung động, bồi hồi.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản, chú ý những từ ngữ, hình ảnh miêu tả “một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi”, tâm trạng của nhân vật tôi khi có một con mèo ngủ yên trên ngực mình và tình cảm, cảm xúc của tác giả.

Lời giải chi tiết:

- Qua văn bản trên, tác giả muốn gửi đến thông điệp: Hãy yêu thương các loài động vật bằng cả trái tim mình; hạnh phúc đến từ việc được yêu thương, che chở, bảo vệ người khác, kể cả loài vật nhỏ bé; hãy lắng nghe trái tim mình, để trái tim rung động trước những tình cảm nhân ái ấy.

- Thông điệp gợi cho em tình cảm cao đẹp với muôn loài, dạy cho em cách sống đầy tình thương với con vật, tình yêu thương mang lại cho con người những cảm xúc đẹp, con người trở nên “người” hơn khi biết che chở, bảo bọc cho loài vật.

Suy ngẫm và phản hồi 6

Câu 6 (Trang 101, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Hãy thể hiện tình cảm của em đối với thiên nhiên, loài vật theo cách mà em thấy phù hợp nhất: Vẽ tranh, làm thơ, viết nhật ký, sưu tầm những bức ảnh, bản nhạc, ...liên quan.

Phương pháp giải:

Meo....meo....meo...

Mèo ta đã thức dậy

Sau một giấc ngủ dài

Vươn vai mình một cái

Đi tìm những nguồn vui

Chú ta thích chơi bóng

Chơi quả cầu có lông

Chạy nhảy và bắt chuột

Chưa bao giờ ngừng chân

Em yêu chú ta lắm

Với tất cả tình thương

Cùng với sự hòa hợp

Chan chứa khắp mọi phương

I. Tác giả

- Nhà thơ Anh Ngọc, sinh năm 1943

- Quê quán: Nghệ An

- Phong cách sáng tác: thơ của ông mang đậm chất hồn hậu, tinh tế và suy tư sâu sắc

- Các tác phẩm nổi bật: Hương đất màu cờ (1977), Thơ Anh Ngọc - thơ với tuổi thơ (2003), Gửi lại thời gian (2008)

II. Tác phẩm 'Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi'

• Thể loại: thơ 8 chữ
• Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác

- Tác phẩm xuất hiện trong Thơ Anh Ngọc - thơ với tuổi thơ (2003)

• Phương thức biểu đạt: tự sự, miêu tả, biểu cảm
• Tóm tắt nội dung 'Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi'

- Bài thơ miêu tả hình ảnh con mèo nằm ngủ trên ngực tác giả và cảm xúc yêu thương của tác giả dành cho mèo, với trái tim âu yếm và sự ru ngủ nhẹ nhàng

• Bố cục tác phẩm 'Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi'

- Phần 1: 3 khổ đầu: Hình ảnh con mèo nằm trên ngực

- Phần 2: Các phần còn lại: Tình cảm của tác giả với mèo

1. Giá trị nội dung tác phẩm 'Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi'

- Tình cảm sâu sắc của tác giả dành cho chú mèo

• Giá trị nghệ thuật tác phẩm 'Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi'

- Thể thơ 8 chữ

- Ngôn từ giản dị, giàu cảm xúc

- Sử dụng điệp ngữ

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm 'Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi'

• Hình ảnh chú mèo nằm ngủ trên ngực nhân vật 'tôi'

- Con mèo nằm yên trên ngực tác giả, trái tim dưới lớp lông mèo đang đập

+ Hai trái tim hòa chung nhịp đập

+ Tình cảm gắn bó, thắm thiết giữa người và động vật

+ Hình ảnh con mèo ngủ say sưa

+ Mắt khép lại, hàm răng dài và móng vuốt co lại

+ Tất cả trạng thái thể hiện sự ngủ yên bình của mèo

+ Con mèo chìm vào giấc ngủ thanh thản

+ Tác giả so sánh như một đứa trẻ

+ Mèo ngủ trong vòng tay ấm áp, giữa mùa đông lạnh giá

• Cảm giác của nhân vật 'tôi'

- Cảm xúc của nhân vật 'tôi' khi mèo ngủ trên ngực

+ Trái tim của tác giả 'mềm' hơn khi mèo nằm bên

+ Tác giả là người yêu động vật, cảm thấy rung động trước cảnh này

+ Nhà thơ cảm thấy vui vẻ, hạnh phúc

+ Cảm nhận sự âu yếm, vuốt ve, đùm bọc

+ Muốn âm thầm cất tiếng ru hời

+ Tác giả hát bằng cả trái tim và tình yêu chân thành

I. Chuẩn bị đọc

Câu hỏi: Hãy chia sẻ cảm xúc của em đối với một con thú cưng hoặc con vật yêu quý của em (trong sách, phim).

Trả lời:

Nhà em có một chú chó xinh xắn tên là Mích. Chú rất thích đi dạo cùng em vào mỗi buổi chiều. Khi em về nhà, chú ngoáy đuôi vui mừng chào đón. Em xem chú như một người bạn đáng tin cậy trong gia đình.

II. Trải nghiệm cùng văn bản

• Tưởng tượng: Em hình dung thế nào về hình ảnh “một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi”?

Trả lời:

Em tưởng tượng chú mèo rất quấn quýt với nhân vật 'tôi', cả hai sống gắn bó bên nhau.

• Suy luận: Theo em, trái tim của nhân vật “tôi” ca hát về điều gì?

Trả lời:

Trái tim của nhân vật 'tôi' ca hát về những lời ru đầy âu yếm dành cho chú mèo.

III. Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1 (trang 101 sgk Ngữ văn lớp 7 tập 2)

Liệt kê các từ ngữ, hình ảnh miêu tả 'con mèo nằm ngủ trên ngực tôi' trong khổ thơ thứ hai. Em cảm nhận gì về hình ảnh đó?

Trả lời:

Những từ ngữ miêu tả 'con mèo nằm ngủ trên ngực tôi' trong khổ thơ thứ hai:

- Đôi mắt biếc trong veo

- Hàm răng dài nhọn

- Móng vuốt của đêm

Mèo vừa đáng yêu vừa 'hung dữ' vào ban đêm để bảo vệ sự bình yên cho ngôi nhà khỏi chuột.

Câu 2 (trang 101 sgk Ngữ văn lớp 7 tập 2)

Nhân vật 'tôi' cảm nhận thế nào khi để một chú mèo ngủ yên trên ngực mình?

Trả lời:

Nhân vật 'tôi' cảm nhận khi mèo ngủ trên ngực mình:

- “trái tim tôi hòa nhịp trái tim mèo”

- “lâng lâng như hạnh phúc”

- “nghe trái tim mình ca hát”

Nhân vật 'tôi' yêu thương chú mèo chân thành, tình cảm gắn bó thân thiết.

Câu 3 (trang 101 sgk Ngữ văn lớp 7 tập 2)

Xác định các biện pháp tu từ, cách ngắt nhịp và tác dụng của chúng trong khổ thơ sau:

Ngủ đi, ngủ đi đôi tai vểnh ngây thơ

Ngủ đi, ngủ đi cái đuôi dài bướng bỉnh

Ngủ đi, ngủ đi con hổ con kiêu hãnh

Hàng ria mép ngang tàng, đôi mắt biếc trong veo...

Trả lời:

- Cách ngắt nhịp 4/5 làm tăng sức biểu đạt.

Câu 4 (trang 101 sgk Ngữ văn lớp 7 tập 2)

Xác định các từ ngữ 'trên ngực tôi', 'trái tim' và nhận xét về cách sử dụng chúng trong bài thơ.

Trả lời:

- Các dòng thơ sử dụng từ ngữ 'trên ngực tôi', 'trái tim':

+ Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi

+ Dưới con mèo trái tim tôi đang đập

+ Trái tim tôi hòa nhịp trái tim mèo

+ Trên ngực tôi một con mèo nằm ngủ

+ Trái tim tôi trong một phút bỗng mềm đi

+ Tôi nằm nghe trái tim mình ca hát

+ Trên ngực tôi nằm ngủ một con mèo.

- Ngôn từ giản dị, gần gũi thể hiện tình cảm yêu thương, trân trọng chú mèo của nhân vật 'tôi'.

Câu 5 (trang 101 sgk Ngữ văn lớp 7 tập 2)

Thông điệp của tác giả là gì? Thông điệp đó gợi cho em suy nghĩ gì?

Trả lời:

- Thông điệp: Gửi gắm tình cảm yêu thương giữa con người và thú cưng.

- Thông điệp gợi suy nghĩ về tình cảm của con người đối với vật nuôi, cần yêu thương, chăm sóc và thể hiện sự ân cần với chúng. Vật nuôi là món quà ý nghĩa của cuộc sống.

Câu 6 (trang 101 sgk Ngữ văn lớp 7 tập 2)

Thể hiện tình cảm của em với thiên nhiên hoặc loài vật theo cách em thấy phù hợp nhất: vẽ tranh, làm thơ, viết nhật ký, sưu tầm ảnh, bài nhạc,...

Trả lời:

Viết nhật ký:

Nhà em có một con chó tên là Miu. Miu rất thông minh và tình cảm. Mỗi khi em về nhà, Miu luôn đứng đợi ở cửa để chào đón em. Sau khi học bài xong, em thường chơi cùng Miu. Vào ngày nghỉ, em dắt Miu đi dạo vào buổi chiều. Miu là người bạn đáng tin cậy và yêu quý của gia đình em.

CHUẨN BỊ ĐỌC

Câu hỏi: Hãy chia sẻ với các bạn trong lớp về tình cảm của em dành cho một con vật yêu quý hoặc một con vật trong sách, phim mà em thích.

Câu trả lời:

Nhà em nuôi một chú chó rất dễ thương tên là Mích. Chú rất thích đi dạo với em mỗi chiều. Khi em về nhà, chú vẫy đuôi vui vẻ để chào đón em. Em coi chú như một người bạn thân thiết trong gia đình.

TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN

Câu hỏi 1: Em tưởng tượng hình ảnh 'một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi' như thế nào?

Câu trả lời:

Hình ảnh 'một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi' gợi cho em hình dung về một chú mèo rất quấn quýt và gắn bó với nhân vật 'tôi'.

Câu hỏi 2: Theo em, trái tim của nhân vật 'tôi' ca hát về điều gì?

Câu trả lời:

Trái tim của nhân vật 'tôi' ca hát về những lời ru đầy yêu thương dành cho chú mèo.

B. Bài tập và hướng dẫn giải

SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

Câu hỏi 1: Hãy liệt kê các từ ngữ, hình ảnh miêu tả 'con mèo nằm ngủ trên ngực tôi' trong khổ thơ thứ hai. Em cảm nhận gì về hình ảnh đó?

=> Xem hướng dẫn giải

Các từ ngữ miêu tả 'con mèo nằm ngủ trên ngực tôi' trong khổ thơ thứ hai:

- Đôi mắt trong veo như ngọc

- Hàm răng dài và nhọn

- Móng vuốt sắc nhọn của đêm.

Những hình ảnh này cho thấy một chú mèo vừa đáng yêu vừa có chút 'dữ dằn' khi bảo vệ ngôi nhà khỏi chuột.

Câu hỏi 2: Nhân vật 'tôi' cảm nhận thế nào khi có một chú mèo ngủ trên ngực mình?

=> Xem hướng dẫn giải

Nhân vật 'tôi' cảm nhận khi mèo ngủ trên ngực mình: 'trái tim tôi hòa nhịp với trái tim mèo', 'lâng lâng hạnh phúc', 'nghe trái tim mình hát'. Điều này cho thấy sự yêu thương sâu sắc của nhân vật đối với chú mèo.

Câu hỏi 3: Xác định các biện pháp tu từ, cách ngắt nhịp và tác dụng của chúng trong khổ thơ sau:

Ngủ đi, ngủ đi đôi tai vểnh ngây thơ

Ngủ đi, ngủ đi cái đuôi dài bướng bỉnh

Ngủ đi, ngủ đi con hổ con kiêu hãnh

Hàng ria mép ngang tàng, đôi mắt biếc trong veo...

=> Xem hướng dẫn giải

Biện pháp tu từ điệp từ 'ngủ đi, ngủ đi' nhấn mạnh lời ru yêu thương. Cách ngắt nhịp 4/5 làm tăng sức biểu đạt và sự thôi thúc trong câu thơ.

Câu hỏi 4: Xác định những dòng thơ có các từ ngữ 'trên ngực tôi', 'trái tim' và nhận xét về cách sử dụng chúng trong bài thơ.

=> Xem hướng dẫn giải

- Những dòng thơ sử dụng từ ngữ 'trên ngực tôi', 'trái tim':

+ Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi

+ Dưới con mèo trái tim tôi đang đập

+ Trái tim tôi hòa nhịp với trái tim mèo

+ Trên ngực tôi một con mèo nằm ngủ

+ Trái tim tôi trong phút chốc mềm mại

+ Tôi nằm nghe trái tim mình hát

+ Trên ngực tôi nằm ngủ một con mèo.

- Nhận xét: Sử dụng từ ngữ gần gũi, quen thuộc giúp thể hiện tình cảm yêu thương chân thành của nhân vật đối với chú mèo.

Câu hỏi 5: Thông điệp của tác giả là gì? Thông điệp ấy gợi cho em suy nghĩ gì?

=> Xem hướng dẫn giải

-Thông điệp: gửi gắm tình cảm yêu thương giữa con người và vật nuôi. Hãy luôn yêu thương, chăm sóc và thể hiện sự ân cần với những con vật nuôi vì chúng mang lại niềm vui và ý nghĩa trong cuộc sống.

- Thông điệp này gợi cho em suy nghĩ về tình cảm trắc ẩn của con người đối với vật nuôi, xem chúng như những người bạn đồng hành quý giá.

Câu hỏi 6: Hãy thể hiện tình cảm của em với thiên nhiên hoặc loài vật theo cách em cảm thấy thích nhất: vẽ tranh, làm thơ, viết nhật ký, sưu tầm ảnh, bài nhạc,...

=> Xem hướng dẫn giải