6 Bài soạn nổi bật cho 'Thực hành tiếng Việt trang 16 tập 2' (Ngữ văn 6 - SGK Cánh diều)

Câu 1 trang 16 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều

Câu hỏi: Phân loại các từ sau thành từ ghép và từ láy:

mẫm bóng, hủn hoắn, lợi hại, phành phạch, giòn giã

Gợi ý:

- Từ ghép: mẫm bóng, lợi hại.

- Từ láy: hủn hoắn, phành phạch, giòn giã.

Câu 2 trang 16 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều

Câu hỏi: Hai từ mẫm bóng, hủn hoẳn mà nhà văn Tô Hoài tạo ra, cho thấy điều gì về ngoại hình của nhân vật Dế Mèn?

Gợi ý:

- Mẫm bóng: đôi càng dày, cứng cáp và khỏe mạnh.

- Hủn hoẳn: đôi cánh ngắn, khác biệt với đôi cánh dài hiện tại của Dế Mèn.

Câu 3 trang 16 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều

Câu hỏi: Các thành ngữ “chết ngay đuôi, vái cả sáu tay” do nhà văn Tô Hoài sáng tạo trong văn bản Bài học đường đời đầu tiên khác biệt gì so với các thành ngữ đã có như “chết thẳng cẳng, vái cả hai tay”? Theo em, thành ngữ nào thích hợp hơn để miêu tả loài dế?

Gợi ý:

- Thành ngữ “chết ngay đuôi, vái cả sáu tay” sử dụng các bộ phận đuôi và sáu tay thay cho cẳng và hai tay trong thành ngữ “chết thẳng cẳng, vái cả hai tay”

- Thành ngữ “chết ngay đuôi, vái cả sáu tay” phù hợp hơn với loài dế, vì dế có đuôi và sáu chân khác với con người.

Câu 4 trang 16 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều

Câu hỏi: Xác định các chủ ngữ là cụm danh từ trong những câu sau:

a) Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng đần và nhọn hoắt. (Tô Hoài)

b) Những gã xốc nổi thường làm cử chỉ ngông cuồng là tài ba. (Tô Hoài)

c) Hàng ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi và rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng hiện ra trước mắt em bé. (Cô bé bán diêm)

Gợi ý:

Chủ ngữ là cụm danh từ trong các câu trên là:

a) Những cái vuốt ở chân, ở khoeo

b) Những gã xốc nổi

c) Hàng ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi và rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng

Câu 5 trang 16 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều

Câu hỏi: Xác định danh từ trung tâm và các thành tố phụ trong các cụm danh từ làm chủ ngữ trên. Nêu tác dụng của việc mở rộng chủ ngữ.

Gợi ý:

Thành phần trước Thành phần trung tâm Thành phần sau những cái vuốt ở chân, ở khoeo những gã xốc nổi hàng ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành cây xanh tươi và rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng

- Tác dụng: phản ánh đầy đủ thực tế và thể hiện tình cảm, thái độ của người viết (người nói).

Câu 6 trang 16 Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều

Câu hỏi: Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 5 — 7 dòng) bày tỏ cảm nhận của em về một nhân vật trong văn bản Bài học đường đời đầu tiên hoặc Ông lão đánh cá và con cá vàng, trong đoạn văn có sử dụng chủ ngữ là cụm từ. Xác định chủ ngữ là cụm từ trong đoạn văn đó.

Gợi ý: Miêu tả nhân vật Dế Mèn

Truyện “Dế Mèn phiêu lưu ký” của nhà văn Tô Hoài là một tác phẩm nổi bật dành cho lứa tuổi thiếu nhi. Ngay từ đầu, nhờ cái nhìn tinh tế và trí tưởng tượng phong phú, nhà văn đã khắc họa hình ảnh Dế Mèn một cách sinh động: cơ thể khỏe mạnh, đôi càng bóng bẩy, những vuốt cứng cáp ở chân và khoeo, “chỉ cần lướt qua là những ngọn cỏ đã ngã rạp xuống”…

Dế Mèn luôn tự hào về bản thân, bước đi “trịnh trọng, khoan thai” với dáng vẻ của “con nhà võ”. Bên cạnh việc miêu tả ngoại hình, nhà văn còn làm nổi bật tính cách của Dế Mèn, cho thấy chú dế nhỏ bé cũng có những cá tính riêng. Dế Mèn tự tin và kiêu hãnh về bản thân, luôn khoe khoang với hàng xóm về sức mạnh và ngoại hình của mình. Tuy nhiên, sự tự mãn của tuổi trẻ khiến Dế Mèn trở nên kiêu ngạo và xốc nổi.

Dế Mèn thường chòng ghẹo hàng xóm thay vì giúp đỡ, và sự nhường nhịn của hàng xóm khiến Dế Mèn nghĩ rằng họ sợ mình. Điều này làm tăng thêm sự ảo tưởng của Dế Mèn, khiến chú dế tự cho mình là “một tay ghê gớm”. Sự kiêu căng ấy đã khiến Dế Mèn học được một bài học đắt giá, khi chú dế phải đánh đổi bằng mạng sống của Dế Choắt.

Bằng cách miêu tả tài tình và so sánh tinh tế, Tô Hoài đã mang đến cho người đọc hình ảnh sống động của Dế Mèn và những bài học quý giá về sự khiêm tốn, sự giúp đỡ và sửa chữa lỗi lầm.

A. Soạn bài Thực hành Tiếng Việt tóm tắt:

Câu 1 (trang 16 SGK Ngữ Văn 6 tập 2):

- Từ ghép: mẫm bóng, lợi hại.

- Từ láy: hủn hoắn, phành phạch, giòn giã.

Câu 2 (trang 16 SGK Ngữ Văn 6 tập 2)

Hãy tưởng tượng ngoại hình của nhân vật Dế Mèn:

- Mẫm bóng: đôi càng tròn và khỏe.

- Hủn hoẳn: đôi cánh ngắn.

Câu 3 (trang 16 SGK Ngữ Văn 6 tập 2)

- Thành ngữ 'chết ngay đuôi, vái cả sáu tay' dùng các bộ phận đuôi và sáu tay thay vì cẳng và hai tay trong thành ngữ 'chết thẳng cẳng, vái cả hai tay'

- Thành ngữ 'chết ngay đuôi, vái cả sáu tay' phù hợp với loài dế vì đặc điểm của chúng là có đuôi và sáu chân.

Câu 4 (trang 16 SGK Ngữ Văn 6 tập 2)

Các cụm danh từ làm chủ ngữ trong các câu trên là:

a) Những cái vuốt ở chân, ở khoeo

b) Những gã xốc nổi

c) Hàng ngàn ngọn nến sáng rực trên cành lá xanh tươi và rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng

Câu 5 (trang 16 SGK Ngữ Văn 6 tập 2)

Thành phần trước

Thành phần trung tâm

Thành phần sau

những

cái vuốt

ở chân, ở khoeo

những

gã

xốc nổi

hàng ngàn

ngọn nến

sáng rực trên cành cây xanh tươi

rất nhiều

bức tranh

màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng

- Tác dụng: phản ánh rõ hiện thực khách quan và thể hiện cảm xúc, thái độ của người viết (người nói).

Câu 6 (trang 16 SGK Ngữ Văn 6 tập 2)

Bài học đầu đời kể về một thanh niên mạnh mẽ, nhưng kiêu ngạo, hay gây sự. Anh ta luôn cho mình là số một và trêu đùa dân làng. Trong một lần trêu chị Cốc, anh đã gây ra cái chết đau thương cho Dế Choắt. Sau sự việc đó, Dế Mèn đã nhận thức được lỗi lầm của mình. Qua những sự kiện này, em thấy rằng Dế Mèn mặc dù có phần kiêu ngạo nhưng trái tim anh lại nhân hậu. Anh đã dần thay đổi sau khi nhận ra sai sót. Và em cũng sẽ nỗ lực để tự hoàn thiện bản thân mỗi ngày.

Chú thích:

Chủ ngữ là cụm từ: phần in đậm.

B. Tóm tắt các nội dung chính khi soạn bài Thực hành tiếng Việt:

Mở rộng chủ ngữ

- Chủ ngữ là một trong hai thành phần chính của câu; biểu thị sự vật, hiện tượng có hành động, trạng thái hoặc đặc điểm được nêu trong vị ngữ; trả lời các câu hỏi Ai?, Con gì?, Cái gì?. Chủ ngữ thường được biểu hiện bằng danh từ hoặc đại từ. Câu có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ.

- Để phản ánh đầy đủ hiện thực khách quan và thể hiện cảm xúc, thái độ của người viết (người nói), chủ ngữ thường được mở rộng thành cụm danh từ, tức là cụm từ có danh từ làm thành tố chính (trung tâm) và một hoặc nhiều thành tố phụ.

VD: Một ngôi nhà lớn trên núi

              CDT       

Cụm danh từ

* Khái niệm

- Cụm danh từ (hay còn gọi là ngữ danh từ, nhóm danh từ, danh ngữ) là tập hợp danh từ cùng với một số từ ngữ phụ thuộc tạo thành (các từ ngữ phụ thuộc được gọi là phụ ngữ).

- So với danh từ, cụm danh từ có ý nghĩa rõ ràng và chi tiết hơn và có cấu tạo phức tạp hơn. Cụm danh từ đảm nhiệm các chức năng ngữ pháp giống như danh từ (làm chủ ngữ, phụ ngữ động từ,...).

- Quan hệ giữa danh từ trung tâm và các phụ ngữ đứng trước hoặc đứng sau nó là quan hệ chính phụ.

Ví dụ: học sinh (danh từ) —> tất cả học sinh lớp 6A (cụm danh từ).

* Cấu tạo

- Về cấu tạo, cụm danh từ có thể được chia thành cấu tạo đầy đủ hoặc không đầy đủ:

+ Dạng cấu tạo đầy đủ:

Phần trước

Phần trung tâm

Phần sau

một

ngôi nhà

vững chãi

+ Dạng cấu tạo không đầy đủ:

Phần trước

Phần trung tâm

một

ngôi nhà

Phần trung tâm

Phần sau

ngôi nhà

vững chãi

- Chú ý:

+ Phần trung tâm còn được gọi là: chính tố, danh từ trung tâm, danh từ chính,...

+ Phụ ngữ trước còn được gọi là: phụ tố trước, phụ ngữ trước,...

+ Phụ ngữ sau còn được gọi là: phụ tố sau, phụ ngữ sau,...

Câu 1 trang 16 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Hãy phân loại các từ sau thành hai nhóm: từ ghép và từ láy.

Mẫm bóng, hủn hoắn, lợi hại, phành phạch, giòn giã

Trả lời:

- Từ ghép: mẫm bóng, lợi hại

- Từ láy: hủn hoẳn, phành phạch, giòn giã

Câu 2 trang 16 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Các từ mẫm bóng, hủn hoắn do nhà văn Tô Hoài sáng tạo. Những từ này giúp em hình dung ra điều gì về diện mạo của nhân vật Dế Mèn?

Trả lời:

- Từ mẫm bóng và hủn hoẳn giúp em tưởng tượng về ngoại hình của Dế Mèn với đôi càng tròn đầy, khỏe mạnh, còn đôi cánh thì từ ngắn ngủn đã dài ra đến tận chấm đuôi.

- Những từ ngữ này thể hiện sự trưởng thành về diện mạo của Dế Mèn.

Câu 3 trang 16 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Các thành ngữ 'chết ngay đuôi, vái cả sáu tay' do nhà văn Tô Hoài sáng tác có sự khác biệt gì so với các thành ngữ có sẵn như 'chết thẳng cẳng, vái cả hai tay'? Theo em, thành ngữ nào phù hợp hơn khi nói về loài dế?

Trả lời:

• Thành ngữ 'chết ngay đuôi, vái cả sáu tay' dùng các bộ phận đuôi và sáu tay thay vì cẳng và hai tay trong thành ngữ 'chết thẳng cẳng, vái cả hai tay'
• Thành ngữ 'chết ngay đuôi, vái cả sáu tay' phù hợp hơn với loài dế, vì chúng có đuôi và sáu chân, khác với con người.

Câu 4 trang 16 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Tìm chủ ngữ là cụm danh từ trong các câu dưới đây:

a) Những cái vuốt ở chân, ở khoeo ngày càng cứng và nhọn hoắt. (Tô Hoài)

b) Những gã xốc nổi thường có những cử chỉ ngông cuồng là tài ba. (Tô Hoài)

c) Hàng ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi và rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng hiện ra trước mắt em bé. (Cô bé bán diêm)

Trả lời:

Câu 5 trang 16 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Xác định danh từ trung tâm và các thành tố phụ trong từng cụm danh từ làm chủ ngữ trên. Nêu tác dụng của việc mở rộng chủ ngữ.

Trả lời:

Thành phần trước

Thành phần trung tâm

Thành phần sau

những

cái vuốt

ở chân, ở khoeo

những

gã

xốc nổi

hàng ngàn

ngọn nến

sáng rực, lấp lánh trên cành cây xanh tươi

rất nhiều

bức tranh

màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng

Câu 6 trang 16 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 5 — 7 dòng) nêu cảm nhận của em về một nhân vật trong văn bản Bài học đường đời đầu tiên hoặc Ông lão đánh cá và con cá vàng, trong đó có sử dụng chủ ngữ là cụm từ. Xác định chủ ngữ là cụm từ trong đoạn văn đó.

Trả lời:

Trong truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng, em đặc biệt ấn tượng với nhân vật ông lão đánh cá. Người đàn ông già nua, nghèo khó nhưng rất tốt bụng và thật thà. Hằng ngày ông ra biển để đánh cá trong điều kiện khó khăn, vất vả. Ông còn phải sống cùng người vợ tham lam, độc ác và vô cùng bội bạc. Bà ta buộc ông lão phải đi xin con cá vàng để thỏa mãn lòng tham của mình. Cuối cùng, kết cục xứng đáng đến với bà ta là phải trở lại với cuộc sống nghèo khó trước đây.

- Câu văn có chứa chủ ngữ là cụm từ (cụm danh từ): Người đàn ông già nua, nghèo khó nhưng rất tốt bụng và thật thà.

Câu 1 trang 16 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Phân loại các từ sau thành hai nhóm: từ ghép và từ láy.

mẫm bóng, hủn hoẳn, lợi hại, phành phạch, giòn giã

Trả lời:

- Từ ghép: mẫm bóng, lợi hại

- Từ láy: hủn hoẳn, phành phạch, giòn giã

Câu 2 trang 16 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Các từ mẫm bóng, hủn hoẳn do nhà văn Tô Hoài sáng tạo. Em nghĩ sao về hình ảnh của nhân vật Dế Mèn qua các từ này?

Trả lời:

- Các từ này giúp em hình dung Dế Mèn với đôi càng đầy đặn, mập mạp và đôi cánh từ ngắn ngủn giờ đã dài tới tận chấm đuôi.

Câu 3 trang 16 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Thành ngữ chết ngay đuôi, vái cả sáu tay do Tô Hoài sáng tác có sự khác biệt gì so với các thành ngữ như chết thẳng cẳng, vái cả hai tay? Theo em, thành ngữ nào phù hợp hơn để nói về loài dế?

Trả lời:

- Sự khác biệt chính là việc thay thế cẳng bằng đuôi và sáu tay bằng hai tay.

- Theo em, thành ngữ do Tô Hoài sáng tạo phù hợp hơn để miêu tả loài dế vì chúng có đuôi và sáu chân thay vì hai tay như con người.

Câu 4 trang 16 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Xác định chủ ngữ là cụm danh từ trong các câu dưới đây:

a) Những cái vuốt ở chân, ở khoeo ngày càng trở nên cứng và nhọn hoắt. (Tô Hoài)

b) Những gã xốc nổi thường cho rằng cử chỉ ngông cuồng là biểu hiện của tài ba. (Tô Hoài)

c) Hàng ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi và rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng hiện ra trước mắt em bé. (Cô bé bán diêm)

Trả lời:

a) Chủ ngữ: Những cái vuốt ở chân, ở khoeo

b) Chủ ngữ: Những gã xốc nổi

c) Chủ ngữ: Hàng ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi và rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng

Câu 5 trang 16 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Xác định danh từ trung tâm và các thành tố phụ trong từng cụm danh từ làm chủ ngữ. Nêu tác dụng của việc mở rộng chủ ngữ.

Trả lời:

a) Chủ ngữ: Những cái vuốt ở chân, ở khoeo

- Thành phần phụ trước: Những cái

- Thành phần trung tâm: vuốt

- Thành phần phụ sau: ở chân, ở khoeo

b) Chủ ngữ: Những gã xốc nổi

- Thành phần phụ trước: Những

- Thành phần trung tâm: gã

- Thành phần phụ sau: xốc nổi

c) Chủ ngữ: Hàng ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi và rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng

Hàng ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi

- Thành phần phụ trước: Hàng ngàn

- Thành phần trung tâm: ngọn nến

- Thành phần phụ sau: sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi

rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng

- Thành phần phụ trước: rất nhiều

- Thành phần trung tâm: bức tranh

- Thành phần phụ sau: màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng

Câu 6 trang 16 SGK Ngữ Văn 6 – tập 2: Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 5 – 7 dòng) nêu cảm nhận của em về một nhân vật trong văn bản Bài học đường đời đầu tiên hoặc Ông lão đánh cá và con cá vàng, có sử dụng chủ ngữ là cụm từ. Xác định chủ ngữ là cụm từ trong đoạn văn đó.

Trả lời:

Dế Mèn là một thanh niên mạnh mẽ, có ý thức cao về bản thân – một sức khỏe cường tráng. Tuy nhiên, tính cách của Dế Mèn lại khá kiêu ngạo, bướng bỉnh và thích dạy dỗ người khác. Chính vì vậy, cậu đã học được bài học quý giá về việc cần phải sống vị tha hơn và biết quan tâm đến người khác hơn.

Câu 1. Phân loại các từ dưới đây thành hai nhóm: từ ghép và từ láy: mẫm bóng, hủn hoẳn, lợi hại, phành phạch, giòn giã.

Gợi ý:

• Từ ghép: mẫm bóng, lợi hại
• Từ láy: hủn hoẳn, phành phạch, giòn giã

Câu 2. Các từ “mẫm bóng, hủn hoẳn” do nhà văn Tô Hoài sáng tạo. Em tưởng tượng ra sao về ngoại hình của Dế Mèn qua những từ này?

• - Mẫm bóng: miêu tả đôi càng mập mạp, chắc khỏe; hủn hoẳn: miêu tả đôi cánh ngắn, kém thẩm mỹ.
• - Các từ này giúp hình dung Dế Mèn với vẻ ngoài khỏe mạnh, đẹp hơn.

Câu 3. Thành ngữ “chết ngay đuôi, vái cả sáu tay” mà Tô Hoài sáng tác trong “Bài học đường đời đầu tiên” khác với các thành ngữ như “chết thẳng cẳng, vái cả hai tay” ở điểm nào? Theo em, thành ngữ nào thích hợp hơn để miêu tả loài dế?

• - Thành ngữ của Tô Hoài khác ở việc thay thế “cẳng” bằng “đuôi” và “sáu tay” bằng “hai tay”.
• - Thành ngữ mới của Tô Hoài phù hợp hơn khi nói về đặc điểm của Dế Mèn, vì dế có đuôi và sáu chân.

Câu 4. Xác định chủ ngữ là cụm danh từ trong các câu sau:

Gợi ý:

Câu 5. Xác định danh từ trung tâm và các thành tố phụ trong từng cụm danh từ làm chủ ngữ. Tác dụng của việc mở rộng chủ ngữ là gì?

Thành tố phụ trước

Danh từ trung tâm

Thành tố phụ sau

- những, cái

- vuốt

- ở khoeo, ở chân

- những

- gã

- xốc nổi

- hàng, ngàn

- ngọn nến

- sáng rực, lấp lánh, trên cành lá xanh tươi

- rất nhiều

- bức tranh

- màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng

=> Tác dụng: Làm cho các sự vật trong câu trở nên cụ thể và sinh động hơn.

Câu 6. Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 5 - 7 dòng) bày tỏ cảm nhận của em về một nhân vật trong văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” hoặc “Ông lão đánh cá và con cá vàng”, sử dụng chủ ngữ là cụm từ. Xác định chủ ngữ là cụm từ trong đoạn văn đó.

Gợi ý:

Đọc đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên”, người đọc sẽ ấn tượng với nhân vật Dế Mèn – một chàng dế khỏe mạnh và cường tráng. Dế Mèn sống độc lập từ khi còn nhỏ, thường xuyên đi khắp nơi làm cho các loài vật khác sợ hãi, đặc biệt là Dế Choắt. Dế Choắt là một chú dế yếu ớt, gầy gò. Chính sự kiêu ngạo của Dế Mèn đã dẫn đến việc trêu chọc và cái chết đáng tiếc của Dế Choắt. Cuối cùng, Dế Mèn nhận ra bài học quý giá về cuộc sống.

Câu mở rộng: Một chàng dế khỏe mạnh và cường tráng. (Cụm danh từ: một chàng dế)

Giải đáp câu hỏi 1 (trang 16 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Phân loại các từ dưới đây vào nhóm từ ghép hoặc từ láy:

mẫm bóng, hủn hoẳn, lợi hại, phành phạch, giòn giã

Hướng dẫn:

Nhớ lại kiến thức về từ ghép và từ láy để thực hiện phân loại.

Đáp án chi tiết:

- Từ ghép: mẫm bóng, lợi hại.

- Từ láy: phành phạch, hủn hoẳn, giòn giã.

Giải đáp câu hỏi 2 (trang 16 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Những từ mẫm bóng, hủn hoẳn do nhà văn Tô Hoài sáng tạo ra. Các từ này giúp em hình dung như thế nào về ngoại hình của nhân vật Dế Mèn?

Hướng dẫn:

Dựa vào kiến thức về cấu tạo từ ghép để trả lời câu hỏi này.

Đáp án chi tiết:

Các từ mẫm bóng, hủn hoẳn do Tô Hoài sáng tạo cho phép em hình dung bộ càng của Dế Mèn trông bóng bẩy và khỏe khoắn, trong khi trước đây, bộ cánh của Dế Mèn từ ngắn ngủn giờ đã dài đến chấm đuôi.

Giải đáp câu hỏi 3 (trang 16 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Các thành ngữ 'chết ngay đuôi, vái cả sáu tay' được nhà văn Tô Hoài sáng tạo trong tác phẩm Bài học đường đời đầu tiên có điểm khác biệt gì so với các thành ngữ đã có như 'chết thẳng cẳng, vái cả hai tay'? Theo em, thành ngữ nào thích hợp hơn để nói về loài dế?

Hướng dẫn:

So sánh các thành ngữ và đưa ra câu trả lời.

Đáp án chi tiết:

- Thành ngữ 'chết ngay đuôi, vái cả sáu tay' sử dụng các bộ phận đuôi và 6 tay thay cho cẳng và 2 tay trong thành ngữ 'chết thẳng cẳng, vái cả hai tay'.

- Thành ngữ 'chết ngay đuôi, vái cả sáu tay' phù hợp hơn với loài dế, vì dế có đuôi và 6 chân khác với con người.

Giải đáp câu hỏi 4 (trang 16 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Xác định các cụm danh từ làm chủ ngữ trong các câu sau:

a) Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. (Tô Hoài)

b) Những gã xốc nổi thường làm cử chỉ ngông cuồng là tài ba. (Tô Hoài)

c) Hàng ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi và rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ như những bức bày trong các tủ hàng hiện ra trước mắt em bé. (Cô bé bán diêm)

Hướng dẫn:

Liệt kê và xác định cụm chủ ngữ trong từng câu.

Đáp án chi tiết:

Những cụm danh từ là:

Giải đáp câu 5 (trang 16 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Xác định danh từ trung tâm và các thành tố phụ trong từng cụm danh từ làm chủ ngữ đã nêu. Nêu tác dụng của việc mở rộng chủ ngữ.

Hướng dẫn:

Dựa vào đáp án của câu 4, lập bảng xác định danh từ trung tâm và các thành tố phụ.

Đáp án chi tiết:

Thành phần trước

Thành phần trung tâm

Thành phần sau

những

cái vuốt

ở chân, ở khoeo

những

gã

xốc nổi

hàng ngàn

ngọn nến

sáng rực, lấp lánh trên cành cây xanh tươi

rất nhiều

bức tranh

màu sắc rực rỡ như những bức bày trong tủ hàng

=> Tác dụng của việc mở rộng chủ ngữ là để phản ánh đầy đủ thực tế và thể hiện cảm xúc, thái độ của người viết.

Giải đáp câu hỏi 6 (trang 16 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 5 - 7 dòng) nêu cảm nghĩ của em về một nhân vật trong tác phẩm Bài học đường đời đầu tiên hoặc Ông lão đánh cá và con cá vàng, trong đoạn văn có sử dụng chủ ngữ là cụm từ. Xác định chủ ngữ là cụm từ trong đoạn văn đó.

Hướng dẫn:

Chọn một nhân vật từ các tác phẩm đã nêu, viết đoạn văn ngắn bày tỏ cảm nghĩ và sử dụng chủ ngữ là cụm từ.

Đáp án chi tiết:

Bài học đường đời đầu tiên kể về một cậu thanh niên cường tráng có tính cách kiêu ngạo và xốc nổi. Cậu luôn tự cho mình là số một, thường trêu đùa bà con trong xóm. Trong một lần trêu chị Cốc, cậu đã gây ra cái chết thương tâm của Dế Choắt. Sau sự việc đó, Dế Mèn nhận ra lỗi lầm của mình. Qua các sự kiện, em thấy rằng Dế Mèn, dù kiêu ngạo, nhưng có một trái tim nhân hậu và đã thay đổi sau khi nhận ra sai lầm. Em cũng sẽ cố gắng hoàn thiện bản thân mỗi ngày.

* Chú thích: Chủ ngữ là cụm từ được in đậm.