6 bài soạn nổi bật về 'Các loài chung sống với nhau như thế nào?' (Ngữ văn 6 - SGK Kết nối tri thức'

Phần I: Trước khi đọc

Câu 1 (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Những chương trình nào trên các phương tiện truyền thông và internet mang đến nhiều thông tin thú vị và hữu ích về sự sống của các loài trên Trái Đất? Bạn nghĩ gì về việc chúng ta nên thường xuyên tìm hiểu tài liệu liên quan đến sự đa dạng của thế giới tự nhiên?

Phương pháp giải:

Sử dụng kiến thức từ các chương trình truyền hình và internet mà bạn đã xem để trả lời.

Lời giải chi tiết:

- Các chương trình trên các phương tiện truyền thông và internet cung cấp thông tin phong phú về đời sống muôn loài trên Trái Đất bao gồm:

+ Chương trình Thế giới động vật (kênh VTV2)

+ Animal Planet (kênh 45): đây là kênh duy nhất dành toàn bộ thời gian để giới thiệu về các loài động vật. Những bộ phim tài liệu về thiên nhiên và cuộc sống hoang dã mang đến hình ảnh chân thực và sống động về thế giới động vật.

- Chúng ta cần thường xuyên tìm hiểu tài liệu để cập nhật kiến thức và hiểu biết thực tế về thế giới tự nhiên và đa dạng sinh học. Điều này giúp nâng cao nhận thức về việc bảo vệ sự đa dạng sinh học đó.

Trước khi đọc

Câu 2 (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trong số các tài liệu và bộ phim về loài sinh vật mà bạn đã xem, tài liệu hoặc bộ phim nào để lại ấn tượng sâu sắc nhất cho bạn? Vì sao?

Phương pháp giải:

Nhớ lại các bộ phim bạn đã xem và trình bày suy nghĩ của bạn.

Lời giải chi tiết:

Trong số những tài liệu và bộ phim về các loài sinh vật mà tôi đã xem, bộ phim King Kong để lại ấn tượng sâu sắc nhất. Tôi yêu thích bộ phim này vì nó mang đến thông điệp sâu sắc về tình bạn giữa con người và các loài động vật hoang dã.

Phần II: Đọc văn bản

Câu 1 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trật tự trong cuộc sống của các loài được thể hiện như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn văn và tìm ý để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Trật tự trong cuộc sống của các loài được thể hiện qua:

- Tính chất và phân chia các loài: loài chủ chốt, loài phụ, loài ngẫu nhiên, loài đặc trưng, v.v.

- Trật tự của các loài có thể được phân chia theo không gian sống chung, theo chiều dọc hoặc chiều ngang.

Câu 2 (trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Những tiến bộ vượt bậc của nhân loại có tác động đến các loài sinh vật không?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn văn và tìm ý để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Các tiến bộ vượt bậc của nhân loại có ảnh hưởng sâu sắc đến các loài sinh vật:

- Con người can thiệp vào trật tự tự nhiên.

- Sự cân bằng trong hệ sinh thái bị xáo trộn.

- Môi trường bị ảnh hưởng tiêu cực.

Phần II: Sau khi đọc

Câu 1 (trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Những con số, dữ liệu nào trong đoạn (2) (Theo ước tính... lẫn nhau của muôn loài) thể hiện sự phong phú của các loài trên Trái Đất?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn (2) và tìm các thông tin chỉ số liệu.

Lời giải chi tiết:

- Những con số, dữ liệu trong đoạn (2) thể hiện sự phong phú của các loài trên Trái Đất:

+ Trái Đất có khoảng hơn 10.000.000 loài sinh vật, bao gồm thực vật và động vật.

+ Hiện nay, con người chỉ mới khám phá khoảng trên 1.400.000 loài, trong đó có hơn 300.000 loài thực vật và hơn 1.000.000 loài động vật.

Câu 2 (trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Đoạn (3) (Các loài động vật... riêng từng loài) nói gì về sự đa dạng của quần xã sinh vật?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn (3) và tìm ý về sự đa dạng của quần xã sinh vật.

Lời giải chi tiết:

Đoạn (3) đã đề cập đến sự đa dạng của quần xã sinh vật:

- Các loài động vật và thực vật thường tồn tại và phát triển thành các quần xã trong những hệ sinh thái khác nhau.

- Mỗi quần xã có thể được coi là một thế giới riêng biệt, trong đó có sự chung sống của các loài với số lượng cá thể khác nhau.

Câu 3 (trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Những căn cứ nào giúp hiểu rõ tính trật tự trong đời sống của các loài? Theo bạn, việc thiên nhiên duy trì trật tự đó có ý nghĩa gì?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ các văn bản và tìm ý để trình bày.

Lời giải chi tiết:

- Những căn cứ giúp hiểu được tính trật tự trong đời sống của các loài:

+ Cơ cấu tổ chức của quần xã: loài chủ chốt, loài phụ, loài ngẫu nhiên, loài đặc trưng.

+ Mỗi loài có vai trò khác nhau trong quần xã, góp phần duy trì sự phát triển bền vững của quần xã.

- Theo tôi, việc thiên nhiên duy trì trật tự này có ý nghĩa tạo ra sự đa dạng và phát triển bền vững cho các hệ sinh thái trên Trái Đất, như một quy luật sinh thái tự nhiên của sự sống.

Câu 4 (trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Nếu chỉ có quan hệ đối kháng, sự cân bằng trong từng quần xã sinh vật sẽ bị ảnh hưởng ra sao?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn (5) và suy luận để trả lời câu hỏi này.

Lời giải chi tiết:

- Nếu chỉ tồn tại quan hệ đối kháng, sự cân bằng trong quần xã sinh vật sẽ bị phá vỡ.

- Các loài trong quần xã cần có mối quan hệ hỗ trợ để cùng tồn tại và duy trì sự cân bằng lâu dài.

Câu 5 (trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Theo bạn, đoạn nào trong văn bản thể hiện rõ nhất cách trình bày theo quan hệ nhân quả?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ các đoạn và chọn đoạn văn trình bày rõ nhất theo quan hệ nhân quả.

Lời giải chi tiết:

Đoạn văn thứ bảy thể hiện rõ nhất cách trình bày theo quan hệ nhân quả 'Trên Trái Đất... đẹp đẽ này'. Đoạn văn trình bày hậu quả của sự phát triển quá mức của loài người đối với thiên nhiên và Trái Đất mà chúng ta đang phải đối mặt.

Câu 6 (trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Cách mở đầu và kết thúc của văn bản thông tin này có điểm gì đặc biệt?

Phương pháp giải:

Đọc đoạn mở đầu và kết thúc, chú ý đến nội dung của hai đoạn này.

Lời giải chi tiết:

Cách mở đầu và kết thúc của văn bản đều liên quan đến bộ phim hoạt hình Vua sư tử. Đây là cách mở đầu và kết thúc độc đáo của tác giả, dùng để dẫn dắt và kết luận về sự sống, sự đa dạng sinh vật trên Trái Đất và thông điệp về sự hòa hợp với thiên nhiên.

Câu 7 (trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Con người có thể làm gì để bảo vệ sự phong phú của thế giới sinh vật?

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức của bạn, liệt kê các hành động tích cực mà con người có thể thực hiện.

Lời giải chi tiết:

Những việc con người có thể làm để bảo vệ sự phong phú của thế giới sinh vật bao gồm: trồng cây gây rừng, bảo vệ động vật quý hiếm và hoang dã, bảo vệ sinh vật biển, cải thiện hồ chứa nước, v.v.

VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC

Video hướng dẫn giải

Hãy viết một đoạn văn (khoảng 5-7 câu) với chủ đề: Trên hành tinh đẹp đẽ này, muôn loài đều cần thiết cho nhau.

Phương pháp giải:

Viết đoạn văn đáp ứng hình thức yêu cầu và sử dụng câu mở đoạn đã cho sẵn.

Lời giải chi tiết:

    Trên hành tinh đẹp đẽ này, mọi loài đều phụ thuộc lẫn nhau. Mỗi loài sống trong một hệ sinh thái đều có mối quan hệ chặt chẽ với các loài khác. Tất cả các loài cùng tồn tại và phát triển, hỗ trợ hoặc đối kháng với nhau để duy trì sự cân bằng trong hệ sinh thái. Sự thay đổi hay mất mát của một loài sẽ ảnh hưởng đến các loài xung quanh trong quần xã sinh vật. Các mối quan hệ sinh thái như lưới thức ăn và chuỗi thức ăn phát triển bền vững theo thời gian. Tóm lại, trên hành tinh này, sự tương tác giữa các loài là yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển bền vững của tất cả.

I. Tác giả

Tác giả: Ngọc Phú

II. Khám phá tác phẩm

1. Thể loại: Văn bản thông tin
2. Nguồn gốc và hoàn cảnh sáng tác:

Đăng trên báo điện tử Đất Việt - Diễn đàn của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, tháng 9 năm 2020.

• Tóm tắt:

Trong quần xã sinh vật, luôn tồn tại mối quan hệ hỗ trợ và đối kháng, tạo nên sự cân bằng tuyệt vời giữa các loài. Tuy nhiên, sự tự mãn của con người, một loài sinh vật bậc cao, đã làm xáo trộn trật tự tự nhiên, gây ra tổn hại cho môi trường. Bộ phim hoạt hình Vua sư tử truyền tải thông điệp rằng chúng ta đều thuộc về vòng đời bất tận và cần sống hòa hợp với các loài khác để duy trì sự cân bằng.

• Bố cục:

Chia thành 3 phần:

- Phần 1 (Từ đầu đến ...dễ bị tổn thương của nó): Mở đầu vấn đề

- Phần 2 (Tiếp theo đến …thế giới đẹp đẽ này): Chứng minh mối quan hệ giữa các loài

- Phần 3 (Còn lại): Khẳng định vấn đề

• Giá trị nội dung:

Văn bản đề cập đến sự đa dạng của sinh vật và cách các loài sống chung, đồng thời nhấn mạnh vai trò của con người trong việc tác động đến tự nhiên.

• Giá trị nghệ thuật:

Văn bản đa phương tiện, kết cấu tương ứng với bộ phim Vua sư tử, sử dụng ngôn ngữ chính xác và giàu tính tạo hình.

III. Phân tích chi tiết tác phẩm

• Các loài sinh vật và quần xã

a) Đa dạng

- Trái Đất có khoảng hơn 10.000.000 loài sinh vật, con người đã biết đến hơn 1.400.000 loài, bao gồm hơn 300.000 loài thực vật và hơn 1.000.000 loài động vật.

- Con người có thể khái quát về lịch sử tiến hóa và sự phụ thuộc lẫn nhau của các loài.

b) Mối quan hệ giữa các loài

- Động vật và thực vật thường hình thành quần xã trong các biome khác nhau.

- Sự đa dạng của từng quần xã phụ thuộc vào cạnh tranh, mối quan hệ con mồi - vật ăn thịt và yếu tố môi trường.

- Các loài trong quần xã có thể được phân loại thành loài ưu thế, loài thứ yếu, loài ngẫu nhiên, và loài chủ chốt, luôn có trật tự trong quần xã.

- Quan hệ hỗ trợ và đối kháng luôn tồn tại giữa các loài.

• Con người và mối quan hệ với các loài sinh vật

- Con người là một loài sinh vật.

- Qua lịch sử, con người đã thể hiện sự sáng tạo, và xã hội ngày càng phát triển phức tạp.

- Sự tự mãn của con người đã dẫn đến việc làm xáo trộn trật tự tự nhiên.

- Hiện nay, con người đã nhận thức và biết sống hòa hợp với thiên nhiên.

Trước khi đọc

Câu 1. Các chương trình nào trên truyền thông và internet cung cấp thông tin bổ ích về đời sống muôn loài? Suy nghĩ của bạn về việc thường xuyên tìm hiểu tài liệu về sự đa dạng của tự nhiên?

• Ví dụ: Thế giới động vật, Khám phá thế giới…
• Việc này rất quan trọng.

Câu 2. Tài liệu, bộ phim nào về sinh vật để lại ấn tượng mạnh mẽ nhất cho bạn? Tại sao?

Ví dụ: Vua sư tử, Chú chuột đầu bếp, 101 chú chó đốm…

Đọc văn bản

Câu 1. Số lượng các loài sinh vật trên Trái Đất và số loài đã được con người biết đến?

• Ước tính có khoảng 10.000.000 loài sinh vật trên Trái Đất.
• Con người đã biết đến khoảng 1.400.000 loài, bao gồm hơn 300.000 loài thực vật và hơn 1.000.000 loài động vật.

Câu 2. Những yếu tố ảnh hưởng đến sự đa dạng trong từng quần xã là gì?

Đa dạng phụ thuộc vào cạnh tranh giữa các loài, mối quan hệ con mồi - vật ăn thịt và thay đổi của yếu tố môi trường.

Câu 3. Trật tự trong cuộc sống của muôn loài được thể hiện ra sao?

- Loài ưu thế (như cây thông trong rừng thông) đóng vai trò quan trọng do số lượng và khả năng hoạt động.

- Loài chủ chốt (như sư tử ở đồng cỏ) kiểm soát hoạt động của các loài khác, duy trì sự phát triển ổn định của quần xã.

- Trật tự còn thể hiện ở sự phân bố không gian sống và giảm bớt sự cạnh tranh.

Việc này giúp duy trì cân bằng sinh thái.

Câu 4. Nếu chỉ có quan hệ đối kháng, sự cân bằng trong quần xã sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?

Sự cân bằng trong quần xã sẽ bị phá vỡ nếu chỉ tồn tại quan hệ đối kháng.

Câu 5. Đoạn nào trong văn bản thể hiện cách trình bày theo quan hệ nhân quả?

Đoạn nói về “Trên Trái Đất, con người cũng chỉ là… thế giới đẹp đẽ này”.

Câu 6. Đặc điểm mở đầu và kết thúc của văn bản thông tin này là gì?

Mở đầu và kết thúc bằng bộ phim Vua sư tử, đặt vấn đề chính và tạo sự hấp dẫn cho văn bản.

Câu 7. Con người có thể làm gì để bảo vệ sự đa dạng sinh vật?

• Bảo vệ môi trường sống.
• Cấm săn bắt trái phép.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (5-7 câu) về: Trên hành tinh đẹp đẽ này, muôn loài đều cần thiết cho nhau.

Gợi ý:

Trên hành tinh này, mọi loài đều cần thiết cho nhau. Theo ước tính, Trái Đất có khoảng 10.000.000 loài sinh vật, nhưng con người chỉ biết khoảng 1.400.000 loài. Sự đa dạng này cần được bảo vệ, vì không gì tồn tại mãi mãi. Con người, chỉ là một loài sinh vật, tồn tại nhờ các loài khác. Hãy bảo vệ muôn loài để hành tinh luôn đẹp đẽ.

1. Trước khi bắt đầu

• Em đã biết những chương trình nào trên các phương tiện truyền thông và internet cung cấp thông tin thú vị về cuộc sống của các loài trên Trái Đất? Em nghĩ gì về việc chúng ta cần thường xuyên tìm hiểu về sự đa dạng sinh học của thế giới tự nhiên?

   Các chương trình cung cấp thông tin giá trị về đời sống các loài trên Trái Đất bao gồm:

- Chương trình Thế giới động vật (kênh VTV2)

- Animal Planet (kênh 45): đây là kênh duy nhất chuyên về động vật, với các tài liệu chân thực về thiên nhiên và đời sống hoang dã.

   Chúng ta nên thường xuyên tìm hiểu tài liệu để nâng cao kiến thức và hiểu biết về sự đa dạng sinh học, từ đó nhận thức được tầm quan trọng của việc bảo vệ đa dạng sinh học.

• Trong các tài liệu và bộ phim về sinh vật mà em đã xem, đâu là tài liệu ấn tượng nhất và tại sao?

   Bộ phim để lại ấn tượng sâu sắc nhất với em là Những chú chó dũng cảm, kể về hành trình của nhóm nghiên cứu và đàn chó kéo xe cứu một thành viên trong đoàn khỏi cơn bão tại Nam Cực. Câu chuyện cảm động về sự dũng cảm của những chú chó đã gây ấn tượng mạnh với em.

2. Đọc và phân tích văn bản

Câu 1. Số lượng loài sinh vật trên Trái Đất và số lượng loài đã được phát hiện.

- Ước tính hiện có khoảng 10.000.000 loài sinh vật trên Trái Đất.

- Con người đã nhận diện khoảng 1.400.000 loài, bao gồm hơn 300.000 loài thực vật và hơn 1.000.000 loài động vật.

Câu 2. Những yếu tố ảnh hưởng đến sự đa dạng trong các quần xã sinh vật.

   Sự đa dạng trong quần xã phụ thuộc vào sự cạnh tranh giữa các loài, mối quan hệ giữa con mồi và kẻ săn mồi, cùng với sự biến đổi của các yếu tố môi trường vật lý và hóa học.

Câu 3. Trật tự trong đời sống của các loài được thể hiện như thế nào?

- Loài ưu thế (như cây thông trong rừng thông) có vai trò chủ chốt do số lượng đông và khả năng phát triển mạnh.

- Loài chủ chốt (như sư tử ở đồng cỏ hay cá sấu ở đầm nước châu Phi) kiểm soát và duy trì sự cân bằng trong quần xã.

- Trật tự này còn thể hiện qua sự phân bố các loài trong không gian sống, giảm thiểu cạnh tranh và tối ưu hóa việc sử dụng nguồn sống.

Câu 4. Những tiến bộ của con người có ảnh hưởng gì đến cuộc sống các loài?

- Những tiến bộ này có thể làm mất cân bằng trong hệ sinh thái và ảnh hưởng xấu đến các yếu tố môi trường vô sinh.

3. Sau khi đọc – Trả lời văn bản

• Những số liệu nào trong đoạn (2) thể hiện sự phong phú của các loài trên Trái Đất?

   Số liệu trong đoạn (2) cho thấy có khoảng 10.000.000 loài sinh vật trên Trái Đất và con người đã nhận diện được 1.400.000 loài, trong đó có hơn 300.000 loài thực vật và hơn 1.000.000 loài động vật.

• Đoạn (3) đã trình bày gì về sự đa dạng của quần xã sinh vật?

   Đoạn (3) mô tả sự đa dạng trong các quần xã sinh vật, nơi các loài tồn tại và phát triển thành những hệ sinh thái cụ thể với số lượng cá thể khác nhau.

• Những căn cứ nào giúp hiểu được tính trật tự trong đời sống của các loài? Ý nghĩa của việc thiên nhiên duy trì trật tự này là gì?

- Trật tự trong quần xã được thể hiện qua sự phân bố các loài như loài ưu thế, loài chủ chốt, và các loài khác. Việc duy trì trật tự giúp giảm thiểu cạnh tranh và tối ưu hóa sự sử dụng tài nguyên môi trường.

• Nếu chỉ tồn tại quan hệ đối kháng, sự cân bằng trong quần xã sinh vật sẽ bị ảnh hưởng ra sao?

- Nếu chỉ có quan hệ đối kháng, sự cân bằng trong quần xã sẽ bị phá vỡ. Ngược lại, nếu có quan hệ hỗ trợ bên cạnh đối kháng, sự cân bằng sẽ được duy trì.

• Đoạn nào trong văn bản thể hiện rõ nhất quan hệ nhân quả?

  Theo em, đoạn 'Trên Trái Đất... thế giới đẹp đẽ này.' thể hiện rõ cách trình bày theo quan hệ nhân quả.

• Cách mở đầu và kết thúc của văn bản có điểm gì đặc sắc?

   Cả phần mở đầu và kết thúc đều nhấn mạnh ý nghĩa của bộ phim Vua Sư tử và câu nói 'Tất cả chúng ta đều thuộc về vòng đời bất tận,' phản ánh sự hiểu biết về cuộc sống và cách ứng xử khôn ngoan với muôn loài.

• Con người có thể làm gì để bảo vệ sự phát triển của thế giới sinh vật?

- Con người nên trồng cây, bảo vệ động vật quý hiếm, bảo tồn sinh vật biển, và cải thiện môi trường sống để bảo vệ sự phong phú của thế giới sinh vật.

III. Tổng kết bài soạn các loài chung sống với nhau như thế nào

• Giá trị nội dung bài

   Bài viết nhấn mạnh sự đa dạng sinh vật và mối quan hệ giữa các loài, cùng với vai trò của con người trong việc tác động đến tự nhiên.

• Đặc sắc nghệ thuật bài viết

   Bài viết sử dụng đa phương tiện, kết cấu chặt chẽ và liên kết với bộ phim Vua Sư tử để trình bày nội dung.

IV. Dàn ý bài viết

Viết đoạn văn với chủ đề: Trên hành tinh này, muôn loài đều cần thiết cho nhau.

Đoạn mẫu 1:

   Trên hành tinh xinh đẹp này, mọi loài đều có vai trò quan trọng đối với nhau. Dựa trên ước tính, Trái Đất hiện có khoảng 10.000.000 loài sinh vật, nhưng chúng ta mới chỉ nhận diện được 1.400.000 loài. Sự đa dạng này không cho phép chúng ta phá hủy sự cân bằng sinh thái. Con người cũng chỉ là một phần của hệ sinh thái và phụ thuộc vào các loài khác. Vì vậy, bảo vệ các loài là bảo vệ sự đẹp đẽ của hành tinh.

Đoạn mẫu 2:

   Trên hành tinh này, mọi loài đều cần thiết cho nhau. Vấn đề quan trọng hiện nay là giúp trẻ nhận thức về môi trường và sự bảo vệ sinh vật. Bố mẹ nên trò chuyện và thực hành cùng trẻ qua hình ảnh và câu chuyện để trẻ hiểu và ghi nhớ sự đa dạng của các loài trên Trái Đất, sử dụng bộ phim và sách như công cụ hỗ trợ.

Nội dung chính

Bài viết đề cập đến sự phong phú của sinh vật và cách các loài tương tác với nhau, đồng thời nhấn mạnh vai trò của con người trong việc tác động đến tự nhiên.

Bố cục

Bài viết có thể được chia thành 3 phần:

- Phần 1 (Từ đầu đến ...dễ bị tổn thương của nó): Đặt vấn đề

- Phần 2 (Tiếp theo đến …thế giới đẹp đẽ này): Minh chứng mối quan hệ giữa các loài

- Phần 3 (Còn lại): Khẳng định vấn đề

Trước khi đọc

1 (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 2):

- Xem chương trình Thế giới động vật trên VTV2.

- Cập nhật thông tin thường xuyên để theo kịp kiến thức mới.

2 (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 2):

Bộ phim Những chú chó dũng cảm kể về chuyến phiêu lưu của ba nhà nghiên cứu: Jerry Shepard, bạn thân của anh Cooper và nhà địa chất người Mỹ Davis McClaren, cùng hành trình giải cứu động vật.

Đọc văn bản

Theo dõi (trang 83 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Số lượng

Trái Đất có khoảng 10.000.000 loài sinh vật, nhưng con người chỉ nhận biết được 1.400.000 loài.

Theo dõi (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2): 

Các yếu tố ảnh hưởng bao gồm cạnh tranh giữa các loài, mối quan hệ con mồi – vật ăn thịt và sự biến đổi của môi trường.

Theo dõi (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2): 

- Dựa vào vai trò của từng loài trong quần xã.

- Dựa vào các mối quan hệ hỗ trợ và đối kháng. 

Suy luận (trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 2): 

Sự cân bằng bị xáo trộn, dẫn đến phá vỡ hệ sinh thái.

Sau khi đọc

Trả lời câu hỏi:

Câu 1 trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 2: 

Trái Đất có khoảng 10.000.000 loài sinh vật, nhưng con người mới biết được 1.400.000 loài (trong đó có hơn 300.000 loài thực vật và 1.000.000 loài động vật).

Câu 2 trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 2: 

Mỗi quần xã sinh vật là một thế giới độc lập với các đặc điểm riêng biệt.

Câu 3 trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 2: 

- Dựa trên vai trò của loài trong quần xã.

- Dựa vào các mối quan hệ hỗ trợ và đối kháng. 

Sự sinh sôi nảy nở hay giảm sút của một loài ảnh hưởng đến sự phát triển của các loài khác.

Câu 4 trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 2: 

Nếu chỉ tồn tại quan hệ đối kháng, sự cân bằng trong quần xã sinh vật sẽ bị phá vỡ ngay lập tức.

Câu 5 trang 85 SGK Ngữ văn 6 tập 2: 

Đoạn 'Trên Trái đất...thế giới đẹp đẽ này' trong văn bản thể hiện rõ nhất mối quan hệ nhân quả trong cách trình bày thông tin.

Câu 6 trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2: 

Đoạn mở đầu và kết thúc bài viết được làm mềm mại, làm giảm tính khô khan của văn bản thông tin.

Câu 7 trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2: 

- Bảo vệ môi trường sống của các loài sinh vật.

- Không săn bắn các loài động vật và thực vật quý hiếm…

Viết kết nối với đọc

Đề bài (trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 2): 

Trên hành tinh này, tất cả các loài đều cần thiết cho nhau. Để duy trì sự cân bằng, các mối quan hệ hỗ trợ cần song song tồn tại với các mối quan hệ đối kháng. Vì thế, chúng ta cần hành động để bảo vệ sự phong phú của thế giới sinh vật bằng cách trồng cây, bảo vệ động vật quý hiếm, và cải thiện môi trường sống. Tất cả vì một tương lai tươi đẹp!

Hướng dẫn trả lời câu hỏi soạn văn lớp 6 bài Kết nối tri thức: Các loài tương tác với nhau ra sao? theo trình tự bài đọc.

TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1. Bạn biết các chương trình nào trên truyền hình hoặc internet cung cấp thông tin bổ ích về đời sống động vật và thực vật trên Trái Đất?

Gợi ý:

- Các chương trình như: Thế giới động vật, Khám phá thế giới,… trên truyền hình.

- Việc thường xuyên tìm hiểu các tài liệu về sự đa dạng của thế giới tự nhiên là cần thiết để nâng cao ý thức bảo vệ thiên nhiên.

Câu 2. Trong số các tài liệu và bộ phim về động vật mà bạn đã xem hoặc đọc, tài liệu hay bộ phim nào gây ấn tượng sâu sắc với bạn? Tại sao?

Gợi ý:

- Bộ phim hoạt hình “Vua sư tử” là ấn tượng nhất:

Với bối cảnh thiên nhiên hoang dã của Phi Châu, bộ phim xây dựng một xã hội động vật có tổ chức với mâu thuẫn, tranh chấp và tình yêu như trong thế giới loài người. Nhân vật chính, Simba, là con trai của Mufasa, vị vua vương quốc động vật. Cuộc sống của Simba thay đổi khi người chú Scar âm thầm thực hiện âm mưu chiếm ngôi vua. Scar phối hợp với bầy linh cẩu gây ra hỗn loạn, khiến Simba phải chứng kiến cái chết của cha mình, Mufasa. Sau khi bị Scar đẩy xuống núi, Mufasa chết dưới sự hỗn loạn.

Simba bỏ đi, sống tự do với Pumbaa và Timon, quên đi nỗi đau mất cha. Nhưng khi trưởng thành, Simba trở lại quê hương, phát hiện ra vương quốc bị phá hủy dưới quyền Scar. Simba đấu tranh, chiến thắng Scar và mang lại sự bình yên trở lại cho vương quốc của cha.

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc:

Quan sát: Số lượng loài sinh vật hiện tại trên Trái Đất và số lượng loài đã được phát hiện.

Gợi ý:

- Ước tính có khoảng 10.000.000 loài sinh vật trên Trái Đất.

- Hiện tại, con người đã phát hiện khoảng 1.400.000 loài, bao gồm hơn 300.000 loài thực vật và hơn 1.000.000 loài động vật.

Quan sát: Các yếu tố ảnh hưởng đến sự đa dạng trong từng quần xã.

Gợi ý:

- Sự đa dạng của quần xã phụ thuộc vào sự cạnh tranh giữa các loài, mối quan hệ giữa con mồi và vật ăn thịt, và các yếu tố vật lý - hóa học của môi trường.

Quan sát: Trật tự trong đời sống của muôn loài được thể hiện như thế nào?

Gợi ý:

- Trong quần xã luôn có trật tự. Trật tự trong đời sống muôn loài: loài ưu thế, loài thứ yếu, loài ngẫu nhiên, loài chủ chốt, loài đặc trưng,…

+ Loài ưu thế (như cậy thông trong quần xã rừng thông) đóng vai trò quan trọng nhờ số lượng nhiều và hoạt động mạnh.

+ Loài chủ chốt (như sư tử ở đồng cỏ hoặc cá sấu ở đầm nước châu Phi) kiểm soát các loài khác và duy trì sự ổn định của quần xã.

- Trật tự này còn thể hiện qua sự phân bố các loài trong không gian sống, hoặc theo chiều thẳng đứng (như phân tầng thực vật trong rừng mưa nhiệt đới) hoặc chiều ngang (trải rộng theo địa hình) để giảm cạnh tranh và sử dụng tài nguyên môi trường hiệu quả.

Suy luận: Những tiến bộ vượt bậc của nhân loại ảnh hưởng thế nào đến cuộc sống muôn loài?

Gợi ý:

- Những tiến bộ của nhân loại đã ảnh hưởng đến cuộc sống muôn loài:

+ Sự cân bằng sinh thái bị xáo trộn.

+ Các yếu tố vô sinh của môi trường cũng chịu tác động xấu.

SAU KHI ĐỌC

Tìm hiểu văn bản

- Tác giả: Ngọc Phú.

- Tác phẩm: Báo điện tử Đất Việt - Diễn đàn của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, 9/2020.

- Nội dung:

Văn bản nêu sự đa dạng của sinh vật và cách các loài tương tác với nhau, đồng thời nhấn mạnh vai trò của con người trong việc tác động đến thiên nhiên.

- Nghệ thuật:

Văn bản sử dụng đa phương tiện, kết cấu đầu-cuối liên kết, trình bày vấn đề qua bộ phim “Vua sư tử”.

Câu 1. Những số liệu nào trong đoạn (2) về số lượng loài sinh vật thể hiện sự phong phú của các loài trên Trái Đất?

Trả lời:

- Ước tính có khoảng 10.000.000 loài sinh vật trên Trái Đất.

- Con người đã nhận biết khoảng 1.400.000 loài, bao gồm hơn 300.000 loài thực vật và hơn 1.000.000 loài động vật.

Câu 2. Đoạn (3) đã nêu gì về sự đa dạng của các quần xã sinh vật?

Trả lời:

- Mỗi quần xã sinh vật là một thế giới riêng biệt với nhiều loài cùng tồn tại và phát triển.

Câu 3. Nêu những căn cứ về tính trật tự trong đời sống của muôn loài và ý nghĩa của nó?

Trả lời:

- Trong quần xã có một trật tự rõ ràng. Trật tự này thể hiện qua các loại loài như loài ưu thế, loài chủ chốt, và các cách phân bố trong không gian sống, giảm bớt cạnh tranh và sử dụng tài nguyên hiệu quả.

Câu 4. Nếu chỉ có quan hệ đối kháng, sự cân bằng trong quần xã sinh vật sẽ bị ảnh hưởng thế nào?

Trả lời:

- Nếu chỉ có quan hệ đối kháng, sự cân bằng trong quần xã sinh vật sẽ bị phá vỡ. Ngược lại, nếu có cả quan hệ hỗ trợ, sự cân bằng sẽ được duy trì và mọi loài đều có cơ hội tồn tại.

Câu 5. Đoạn nào trong văn bản thể hiện cách trình bày thông tin theo quan hệ nhân quả?

Trả lời:

- Đoạn 'Trên Trái Đất... thế giới đẹp đẽ này.' thể hiện rõ cách trình bày thông tin theo quan hệ nhân quả.

Câu 6. Cách mở đầu và kết thúc của văn bản có điểm gì đặc biệt?

Trả lời:

- Mở đầu và kết thúc văn bản sử dụng nhiều sắc thái cảm xúc, làm mềm đi sự khô khan của văn bản thông tin, gợi nhiều suy nghĩ, đặc biệt là qua tác phẩm “Vua sư tử”.

Câu 7. Con người có thể làm gì để bảo vệ sự phát triển phong phú của sinh vật?

Trả lời:

- Con người có thể: trồng cây gây rừng, bảo vệ động vật quý hiếm, các sinh vật biển, cải thiện hồ chứa nước, và nhiều hành động khác để bảo vệ sự đa dạng sinh học.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) về chủ đề: “Trên hành tinh đẹp đẽ này, muôn loài luôn cần thiết cho nhau”.

Đoạn văn tham khảo 1:

Trên hành tinh xinh đẹp này, các loài đều cần thiết cho nhau. Mỗi loài sống trong một sinh cảnh có mối quan hệ chặt chẽ với những loài khác, cùng tồn tại, phát triển, hỗ trợ hoặc đối kháng để duy trì sự cân bằng. Sự biến mất của một loài sẽ ảnh hưởng đến các loài khác trong quần xã. Các chuỗi thức ăn và mối quan hệ sinh thái phát triển bền vững theo thời gian. Vì vậy, trong quần xã và trên hành tinh này, mọi loài đều liên kết để cùng tồn tại và phát triển.

(Bài viết của học sinh)

Đoạn văn tham khảo 2:

Trên hành tinh đẹp đẽ này, các loài luôn cần thiết cho nhau. Một vấn đề quan trọng hiện nay là giúp trẻ hiểu về các thảm họa môi trường và bảo vệ sinh vật. Bố mẹ nên trò chuyện và thực hành các hoạt động ý nghĩa với trẻ. Hình ảnh và câu chuyện là công cụ hiệu quả để trẻ ghi nhớ sự đa dạng sinh học. Các bộ phim và sách về sinh vật là công cụ hỗ trợ đắc lực khi trò chuyện và thực hành cùng con.

(Bài viết của học sinh)

Trước khi bắt đầu

1. Em có biết những chương trình nào trên truyền thông và internet cung cấp thông tin hấp dẫn về sự sống của các loài trên Trái Đất không? Em nghĩ gì về việc chúng ta nên thường xuyên tìm hiểu về sự đa dạng của thế giới tự nhiên?
2. Từ các tài liệu và phim về sinh vật mà em đã đọc hoặc xem, tài liệu hoặc phim nào để lại ấn tượng sâu sắc nhất với em? Tại sao?

Hướng dẫn giải:

1. Các chương trình trên truyền thông và internet cung cấp thông tin thú vị về đời sống các loài trên Trái Đất bao gồm:

• Chương trình 'Thế giới động vật' (kênh VTV2)
• Animal Planet (kênh 45): Đây là kênh duy nhất chuyên về động vật, với các tài liệu về thiên nhiên và cuộc sống hoang dã giúp người xem hiểu rõ hơn về thế giới động vật.

Việc thường xuyên tìm hiểu tài liệu giúp chúng ta bổ sung kiến thức và hiểu biết về sự đa dạng sinh học, từ đó nâng cao ý thức bảo vệ sự đa dạng ấy.

2. Tài liệu hoặc bộ phim để lại ấn tượng mạnh nhất với em là 'Những chú chó dũng cảm'. Bộ phim kể về hành trình của ba nhà nghiên cứu gồm Jerry Shepard, bạn thân của anh Cooper, và Davis McClaren. Họ sử dụng một đàn chó kéo xe để vận chuyển và đi lại. Khi phát hiện mảnh vỡ từ sao Hỏa ở vùng núi Melbourne, họ lên đường nhưng gặp bão lớn. Trong lúc nguy hiểm, Davis bị ngã xuống hồ băng và có nguy cơ bị chết cóng, Jerry và đàn chó đã cứu Davis. Họ sau đó trở lại trạm và phải đau lòng bỏ lại đàn chó ở Nam Cực, dù Jerry muốn cứu chúng nhưng không được phép.

Sau khi đọc - Trả lời câu hỏi

1. Những số liệu nào trong đoạn (2) (Theo ước tính...lẫn nhau của muôn loài) thể hiện sự phong phú của các loài trên Trái Đất?
2. Đoạn (3) (Các loài động vật...riêng từng loài) nói gì về sự đa dạng của quần xã sinh vật?
3. Nêu những căn cứ giúp hiểu được tính trật tự trong đời sống của các loài. Việc thiên nhiên duy trì trật tự này có ý nghĩa gì?
4. Nếu chỉ tồn tại quan hệ đối kháng, sự cân bằng trong từng quần xã sinh vật sẽ bị ảnh hưởng ra sao?
5. Đoạn nào trong văn bản thể hiện rõ nhất cách trình bày theo quan hệ nhân quả?
6. Cách mở đầu và kết thúc của văn bản có gì đặc biệt?
7. Con người có thể làm gì để bảo vệ sự phong phú của thế giới sinh vật?

Hướng dẫn giải:

1. Những số liệu trong đoạn (2) cho thấy sự phong phú của các loài trên Trái Đất:

Trái Đất có hơn 10.000.000 loài sinh vật, bao gồm thực vật và động vật. Hiện tại, chúng ta biết khoảng 1.400.000 loài, trong đó có hơn 300.000 loài thực vật và hơn 1.000.000 loài động vật.

2. Đoạn (3) giải thích sự đa dạng của quần xã sinh vật. Các loài thường tồn tại và phát triển trong các quần xã khác nhau, mỗi quần xã là một thế giới riêng với sự chung sống của các loài và số lượng cá thể khác nhau.

3. Những căn cứ giúp hiểu được tính trật tự trong đời sống của các loài bao gồm:

• Tính chất của loài trong quần xã: loài ưu thế, loài thứ yếu, loài ngẫu nhiên, loài chủ chốt, loài đặc trưng
• Mối quan hệ hỗ trợ và đối kháng: quan hệ hỗ trợ là chia sẻ cơ hội sống, trong khi quan hệ đối kháng thể hiện qua cạnh tranh, ký sinh và ăn thịt.

4. Việc duy trì trật tự trong thiên nhiên giúp tạo sự cân bằng, đảm bảo mỗi loài đều có “chỗ đứng” và điều kiện sống phù hợp. Sự cân bằng này giúp các loài tiến hóa đồng bộ, với sự sinh sôi và suy giảm của loài này ảnh hưởng đến sự phát triển của loài khác.

Nếu chỉ có quan hệ đối kháng, sự cân bằng sẽ bị phá vỡ, dẫn đến tình trạng mất cân bằng và có thể khiến nhiều loài bị diệt vong.

5. Đoạn “Trên Trái Đất...thế giới đẹp đẽ này” thể hiện rõ cách trình bày văn bản thông tin theo quan hệ nhân quả.

6. Mở đầu và kết thúc của văn bản đặc sắc nhờ việc liên hệ đến bộ phim hoạt hình 'Vua Sư tử' và câu nói “Tất cả chúng ta đều thuộc về vòng đời bất tận”, cho thấy sự hiểu biết sâu sắc về cuộc sống và ứng xử với các loài.

7. Để bảo vệ sự phong phú của thế giới sinh vật, con người có thể: trồng cây, bảo vệ động vật quý hiếm và hoang dã, bảo vệ sinh vật biển, và cải thiện hồ chứa nước.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (5-7 câu) với chủ đề: Trên hành tinh tuyệt vời này, mọi loài đều cần thiết cho nhau.

Hướng dẫn giải:

Trên hành tinh tuyệt vời này, mọi loài đều cần thiết cho nhau. Việc giáo dục trẻ em về tầm quan trọng của sự đa dạng sinh học và bảo vệ môi trường là rất quan trọng. Các bậc phụ huynh có thể trò chuyện và thực hành với trẻ qua những hoạt động ý nghĩa và hình ảnh sinh động. Các bộ phim và sách về sinh vật là công cụ hữu ích để trẻ hiểu và nhớ lâu về sự phong phú của cuộc sống tự nhiên.