6 Bài soạn nổi bật về 'Gặp lá cơm nếp' (Ngữ văn 7 - SGK Kết nối tri thức)

*Trước khi đọc

Câu 1 (SGK Ngữ văn 7, trang 44): Xác định các bài thơ năm chữ từ danh sách sau: Chuyện cổ nước mình (Lâm Thị Vỹ Dạ), Chuyện cổ tích về loài người (Xuân Quỳnh), Mây và sóng (R.Ta-go), Bắt nạt (Nguyễn Thế Hoàng Linh), Những cánh buồm (Hoàng Trung Thông).

Trả lời:

Bài thơ năm chữ là: Chuyện cổ tích về loài người (Xuân Quỳnh), Bắt nạt (Nguyễn Thế Hoàng Linh).

Câu 2 (SGK Ngữ văn 7, trang 44): Xôi là món ăn quen thuộc của người Việt. Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn về món ăn này.

Trả lời:

Xôi là món ăn dân dã quen thuộc của người Việt Nam, làm từ gạo nếp, nguyên liệu đơn giản nhưng mang đến hương vị đặc trưng. Các loại xôi như xôi lạc, xôi gấc, xôi xéo, xôi ngô… luôn hiện diện trong mâm cỗ truyền thống. Đối với tôi, xôi không chỉ bổ dưỡng mà còn gợi nhớ những kỷ niệm đẹp của tuổi thơ.

*Đọc văn bản

• Theo dõi: Số lượng tiếng trong mỗi dòng, vần và nhịp thơ.

Trả lời:

- Số lượng tiếng trong mỗi dòng: 5 tiếng

- Gieo vần: vần liền (chữ cuối của hai dòng liên tiếp vần với nhau).

- Nhịp thơ: 2/3, 3/2

• Hình dung: Hình ảnh người mẹ trong ký ức của người con.

Trả lời:

Trong ký ức người con, mẹ hiện lên với hình ảnh tần tảo, yêu thương con hết mực. Khi người con “thèm bát xôi mùa gặt” thì mẹ liền “nhặt lá về đun bếp” để nấu món ăn quê hương yêu thích của con.

• Theo dõi: Tình cảm của người con đối với mẹ và quê hương.

Trả lời:

Người con dành tình cảm sâu sắc cho mẹ, nhưng khi đặt bên tình yêu đất nước, người con sẵn sàng “chia đều nỗi nhớ thương”, tình yêu mẹ hòa quyện vào tình yêu quê hương, đất nước.

*Sau khi đọc

Câu 1 (SGK Ngữ văn 7, trang 44): So sánh số tiếng trong một dòng, cách gieo vần, ngắt nhịp, chia khổ của bài thơ Gặp lá cơm nếp với bài thơ Đồng giao mùa xuân.

Trả lời:

Gặp lá cơm nếp

Đồng giao mùa xuân

Số tiếng trong mỗi dòng

5 tiếng

4 tiếng

Cách gieo vần

Vần liền

Vần cách

Cách ngắt nhịp

Nhịp 2/3, 3/2

Nhịp 2/2

Chia khổ

Mỗi khổ 4 câu, có khổ 2 hoặc 3 câu.

Câu 2 (SGK Ngữ văn 7, trang 44): Nhận xét về hoàn cảnh gợi nhắc người con nhớ về mẹ. Trong ký ức của người con, hình ảnh mẹ hiện lên như thế nào?

Trả lời:

- Hoàn cảnh gợi nhắc người con nhớ về mẹ khi khói bếp bay, nhớ mùi xôi và hương vị quê hương do mẹ nấu sau bao năm xa cách.

- Trong ký ức, mẹ hiện lên mộc mạc, hiền từ, chịu thương chịu khó và yêu thương con vô bờ.

Câu 3 (SGK Ngữ văn 7, trang 44): Trong khổ thơ thứ ba, người con thể hiện những tình cảm gì? Tại sao những cảm xúc này lại trào dâng khi “gặp lá cơm nếp”?

Trả lời:

- Trong khổ thơ thứ ba, người con nhớ mẹ và ký ức tuổi thơ với hương vị quê hương, “Con làm sao quên được”. Khi so sánh tình yêu mẹ với tình yêu nước, người con sẵn sàng “Chia đều nỗi nhớ thương”. Những cảm xúc này trào dâng khi “gặp lá cơm nếp” vì đây là mùi vị quê hương, gợi nhớ mẹ và những kỷ niệm xưa, dù ở đâu ta cũng luôn nhớ về.

Câu 4 (SGK Ngữ văn 7, trang 44): Cảm nhận của em về hình ảnh con người trong bài thơ?

Trả lời:

Hình ảnh con người trong bài thơ không hiện ra trực tiếp mà qua những câu thơ, người đọc hình dung chủ thể trữ tình là người lính xa quê, nhớ về những điều bình dị và quen thuộc, đặc biệt là món xôi mẹ nấu. Người lính dành tình cảm đặc biệt cho mẹ và đất nước.

Câu 5 (SGK Ngữ văn 7, trang 44): Theo em, thể thơ năm chữ có tác dụng gì trong việc thể hiện cảm xúc của bài thơ?

Trả lời:

Thể thơ năm chữ, quen thuộc với người Việt, có nhịp điệu linh hoạt, giúp truyền tải thông điệp và tình cảm của tác giả một cách gần gũi và dễ nhớ.

*Viết kết nối với đọc

Đề bài: Viết đoạn văn (5-7 câu) về tình yêu của người con đối với mẹ trong bài thơ Gặp lá cơm nếp.

Viết đoạn văn về tình yêu của người con đối với mẹ trong bài thơ Gặp lá cơm nếp (Mẫu 1)

Tình yêu quê hương và đất nước luôn là chủ đề hấp dẫn trong văn học. Thanh Thảo cũng không ngoại lệ, với bài thơ Gặp lá cơm nếp đầy cảm xúc. Bài thơ ghi lại cảm xúc của người con khi nhớ hương vị xôi và mẹ. Sau nhiều năm xa quê, người con thèm một bát xôi mùa gặt và nhớ về mẹ cùng những hương vị quê hương. Trong lòng người lính, mẹ là hình ảnh lớn lao nhất của quê hương. Với người lính, mẹ là nguồn yêu thương và ánh sáng diệu kỳ. Câu thơ 'Mẹ già và đất nước/ Chia đều nỗi nhớ thương' diễn tả cảm xúc khi nghĩ về mẹ và quê hương. Mẹ đã hy sinh để dành cho con những điều đẹp nhất. Những câu thơ giản dị nhưng tràn đầy nỗi nhớ. Bài thơ Gặp lá cơm nếp để lại nhiều cảm xúc cho độc giả.

Trước khi bắt đầu bài Gặp lá cơm nếp

Câu 1 (trang 43 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy chỉ ra bài thơ nào thuộc thể năm chữ trong các bài thơ sau: Chuyện cổ nước mình (Lâm Thị Mỹ Dạ), Chuyện cổ tích về loài người (Xuân Quỳnh), Mây và sóng (R. Ta-go), Bắt nạt (Nguyễn Thế Hoàng Linh), Những cánh buồm (Hoàng Trung Thông)

Đáp án

Bài thơ thuộc thể năm chữ là:

• Chuyện cổ tích về loài người (Xuân Quỳnh)
• Bắt nạt (Nguyễn Thế Hoàng Linh)

Câu 2 (trang 43 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Xôi là món ăn quen thuộc của người Việt. Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn về hương vị món ăn này.

Đáp án

Hương vị của xôi còn phụ thuộc vào nguyên liệu chế biến. Ví dụ, xôi lạc có vị gần giống cơm nhưng dẻo hơn. Xôi gấc không chỉ có màu đỏ mà còn mang hương thơm đặc trưng của gấc…

Đọc hiểu bài Gặp lá cơm nếp

Câu 1 (trang 43 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Quan sát số tiếng trong mỗi dòng, cách gieo vần và nhịp thơ

Đáp án

- Số tiếng trong mỗi dòng: 5 tiếng.

- Gieo vần: vần liền.

- Nhịp thơ: khác nhau tùy khổ. Có khổ nhịp 2/3, có khổ nhịp 1/4, có khổ nhịp 3/2.

Câu 2 (trang 43 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hình dung hình ảnh người mẹ trong ký ức của người con

Đáp án

Trong ký ức của người con, người mẹ hiện lên như một người phụ nữ tảo tần, chăm sóc gia đình, luôn bên cạnh bếp lửa với mùi cơm nếp thơm lừng.

Sau khi đọc bài Gặp lá cơm nếp

Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1 (trang 44 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Số tiếng trong một dòng, cách gieo vần, ngắt nhịp và chia khổ của bài thơ Gặp lá cơm nếp có gì khác biệt so với bài thơ Đồng dao mùa xuân?

Đáp án

Câu 2 (trang 44 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy nhận xét về hoàn cảnh khiến người con nhớ về mẹ và hình ảnh mẹ trong ký ức của người con

Đáp án

- Hoàn cảnh gợi nhớ mẹ: mùi xôi khi người con đang xa nhà.

- Hình ảnh người mẹ trong ký ức: người mẹ chăm sóc, yêu thương con, hình ảnh mẹ chăm chút bếp lửa nấu cơm nếp thơm ngon.

Câu 3 (trang 44 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Trong khổ thơ thứ ba, người con thể hiện những tình cảm và cảm xúc gì? Tại sao những cảm xúc này lại trào dâng khi “gặp lá cơm nếp”?

Đáp án

Trong khổ thơ thứ ba, người con thể hiện nỗi nhớ mẹ và quê hương. Cảm xúc trào dâng khi gặp lá cơm nếp vì đây là mùi vị quen thuộc gợi nhớ ký ức về mẹ và quê hương, khiến người con cảm thấy nỗi nhớ nhà, nhớ mẹ mãnh liệt hơn.

Câu 4 (trang 44 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Em cảm nhận như thế nào về hình ảnh người con trong bài thơ?

Đáp án

Hình ảnh người con trong bài thơ là một người sống xa quê, mang trong mình tình cảm sâu sắc. Khi ngửi thấy mùi xôi, người con nhớ đến mẹ và những kỷ niệm ấm áp, bình dị từ quê hương. Đây là phần ký ức quý giá của một thời gian quá khứ.

Câu 5 (trang 44 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Theo em, thể thơ năm chữ có tác dụng gì trong việc thể hiện cảm xúc của nhà thơ?

Đáp án

Thể thơ năm chữ có tác dụng:

• Tạo sự gần gũi, ngắn gọn, dễ hiểu và dễ nhớ.
• Phù hợp để diễn tả nỗi nhớ nhà và tình cảm của người con.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) nêu cảm nhận của em về nỗi nhớ mẹ của người con trong bài thơ Gặp lá cơm nếp.

Đáp án

Nỗi nhớ mẹ của người con trong bài thơ “Gặp lá cơm nếp” là nỗi nhớ sâu sắc khi xa quê. Mùi xôi gợi nhớ về mẹ và những kỷ niệm đẹp bên mẹ. Người con nhớ hình ảnh mẹ thuở xưa, khi mẹ nấu cơm nếp vào buổi chiều. Đọc khổ ba của bài thơ, ta thấy người con, có thể là người lính, yêu mẹ và đất nước với lòng biết ơn sâu sắc. Bóng dáng mẹ và quê hương luôn hiện hữu trong trái tim người con.

Giới thiệu tác giả Thanh Thảo

• Tiểu sử

- Thanh Thảo (sinh năm 1946), tên thật là Hồ Thành Công.

- Quê quán: huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi.

- Sau khi tốt nghiệp khoa Ngữ văn tại Đại học Tổng hợp Hà Nội, Thanh Thảo đã tham gia công tác ở chiến trường miền Nam.

- Hiện nay, ông là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Quảng Ngãi và phó chủ tịch Hội đồng thơ của Hội nhà văn Việt Nam.

- Thanh Thảo đã nhận nhiều giải thưởng, bao gồm giải của Hội Nhà văn Việt Nam năm 1979, giải thưởng Ban Văn học Quốc phòng An ninh năm 1995, giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2001 và Giải thưởng Văn học Đông Nam Á năm 2014.

- Gần đây, Thanh Thảo vẫn tiếp tục sáng tác thơ, viết báo và tiểu luận phê bình. Tuy nhiên, thơ ca vẫn là lĩnh vực nổi bật và quan trọng nhất trong sự nghiệp của ông.

• Sự nghiệp

Tác phẩm chính

- Từ nhiều thập kỷ trước, Thanh Thảo đã thu hút sự chú ý của công chúng với những tập thơ và trường ca độc đáo về chiến tranh và thời kỳ hậu chiến như: Những người đi tới biển (1977), Dấu chân qua trảng cỏ (1980), Những ngọn sóng mặt trời (1994), Khối vuông ru-bích (1985), Từ một đến một trăm (1988),...

Phong cách nghệ thuật

- Thơ của Thanh Thảo phản ánh tiếng nói của một trí thức sâu sắc, luôn trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại. Ông tránh lối diễn đạt đơn giản, mong muốn thể hiện cuộc sống ở tầng sâu nhất.

- Thanh Thảo luôn tìm cách đổi mới thơ Việt bằng cách khai thác cái tôi nội cảm, khám phá những cách biểu đạt mới thông qua hình thức thơ tự do, phá vỡ các khuôn mẫu và nhịp điệu truyền thống, nhằm tạo ra một mỹ cảm hiện đại với hệ thống thi ảnh và ngôn từ mới mẻ.

II. Tìm hiểu tác phẩm Gặp lá cơm nếp

• Tìm hiểu chung

Xuất xứ

- Tác phẩm Gặp lá cơm nếp là một phần trong tập Dấu chân qua trảng cỏ

Bố cục

Thể loại: Gặp lá cơm nếp thuộc thể loại thơ năm chữ

Phương thức biểu đạt: Gặp lá cơm nếp thể hiện qua phương thức biểu cảm

• Giá trị nội dung và nghệ thuật

Giá trị nội dung

- Bài thơ Gặp lá cơm nếp diễn tả tình cảm sâu nặng của người con đối với mẹ và quê hương. Đó là tình cảm thiêng liêng dành cho cội nguồn, dân tộc, và người mẹ kính yêu.

Giá trị nghệ thuật

- Hình ảnh thơ chứa đựng giá trị biểu cảm phong phú

- Kỹ thuật gieo vần liên tục đặc sắc

- Nhịp thơ linh hoạt 2/3, 1/4, 3/2 tùy theo từng câu

* Trước khi đọc

Câu 1 (trang 43 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Các bài thơ thuộc thể năm chữ bao gồm: Chuyện cổ tích về loài người (Xuân Quỳnh), Bắt nạt (Nguyễn Thế Hoàng Linh).

Câu 2 (trang 43 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Xôi là món ăn quen thuộc trong các bữa cơm gia đình Việt Nam, đặc biệt trong các mâm cỗ không thể thiếu xôi nếp. Xôi nếp ngoài gạo nếp còn kết hợp với nhiều nguyên liệu như: đậu xanh, lạc, ngô, sắn,... Là món ăn ngon, dễ tiêu, hòa quyện giữa mùi gạo thơm dẻo với các thành phần khác tạo nên món đặc trưng.

* Đọc văn bản

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc:

• Theo dõi: Số lượng tiếng trong mỗi dòng, vần và nhịp thơ.

- Số tiếng: 5 tiếng.

- Gieo vần: vần liên tục (bếp - nếp).

- Nhịp thơ: nhịp 2/3; 1/4; 3/2 tùy theo từng câu

• Hình dung: Hình ảnh người mẹ trong ký ức của người con.

- Mẹ nhặt lá về đun bếp để nấu cơm nếp cho con. Người mẹ vất vả, yêu thương con.

• Theo dõi: Tình cảm của người con dành cho mẹ và quê hương, đất nước.

- Tình cảm của người con dành cho mẹ và quê hương là nỗi nhớ thương sâu sắc.

* Sau khi đọc

Nội dung chính: Bài thơ sử dụng hình ảnh nồi xôi để thể hiện tình cảm sâu sắc của tác giả đối với quê hương và người mẹ yêu quý của mình.

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:

Câu 1 (trang 44 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 – Kết nối tri thức với cuộc sống):

Trả lời:

Tiêu chí so sánh

Bài thơ Đồng dao mùa xuân

Bài thơ Gặp lá cơm nếp

Số tiếng

4 tiếng

5 tiếng

Vần

Vần cách

Vần liền

Nhịp

1/3, 2/2

1/4, 2/3, 3/2

Chia khổ thơ

Mỗi khổ 4 dòng thơ, khổ 2 có 2 dòng

Mỗi khổ 4 dòng thơ, khổ 4 có 2 dòng thơ

.

Câu 2 (trang 43 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Hoàn cảnh gợi nhớ mẹ: Bất chợt ngửi thấy mùi xôi và hương khói bếp.

- Hình ảnh mẹ trong ký ức: Hiền hậu, đảm đang, chịu thương chịu khó, với hành động nhặt lá đun bếp để nấu xôi thơm lừng cho con.

Câu 3 (trang 43 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Trong khổ 3, người con bày tỏ sự nhớ thương và kính trọng sâu sắc đối với mẹ và quê hương qua các câu thơ như “Con quên làm sao được… Chia đều nỗi nhớ thương”. Đó là tình cảm thiêng liêng dành cho nguồn cội, dân tộc và mẹ yêu quý.

- Những cảm xúc này dâng trào khi “gặp lá cơm nếp” vì mùi vị của xôi nếp gợi nhớ về quê hương và hình ảnh mẹ từ thời thơ ấu.

Câu 4 (trang 43 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Hình ảnh người con trong bài thơ là một người đầy tình cảm, yêu quê hương đất nước và mẹ.

Câu 5 (trang 43 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Cách ngắt nhịp linh hoạt giúp truyền tải suy tư của tác phẩm đến người đọc một cách dễ dàng.

- Thể thơ truyền thống của người Việt, gần gũi và dễ nhớ, dễ truyền tải tình cảm của tác giả.

* Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) nêu cảm nghĩ về nỗi nhớ mẹ của người con trong bài thơ Gặp lá cơm nếp.

Đoạn văn tham khảo:

Bài thơ Gặp lá cơm nếp thể hiện nỗi nhớ và tình yêu sâu sắc của tác giả dành cho mẹ. Sau nhiều năm xa nhà, tác giả nhớ về món xôi nếp mùa gặt và hình ảnh mẹ với những hương vị yêu thương của quê hương. Trong lòng người lính, mẹ là hình ảnh lớn lao và đẹp đẽ nhất của quê hương. Mẹ là nguồn yêu thương, ánh sáng kỳ diệu dẫn đường cho con suốt cuộc đời.

I. Tác giả văn bản Gặp lá cơm nếp

- Thanh Thảo tên khai sinh là Hồ Thành Công, sinh năm 1945

- Quê quán: huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi

- Tác phẩm chính: Những người đi tới biển, Dấu chân qua trảng cỏ, Những ngọn sóng mặt trời, Khối vuông rubic, Từ một đến một trăm... Ngoài ra, ông còn viết báo, tiểu luận, phê bình văn học và nhiều thể loại khác

- Phong cách thơ Thanh Thảo:

+ Thơ Thanh Thảo là tiếng nói của người tri thức nhiều suy tư, trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại. 

+ Thơ ông có sự cách tân vô cùng độc đáo, mới lạ cả về nội dung và hình thức thể hiện. Tuy nhiên, ông cũng có không ít những bài thơ đời thường, giản dị, nhất là khi viết về người lính, về mẹ.

II. Tìm hiểu tác phẩm Gặp lá cơm nếp

• Thể loại:

Gặp lá cơm nếp thuộc thể loại thơ năm chữ.

• Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

Tác phẩm Gặp lá cơm nếp được trích trong tập thơ Dấu chân qua trảng cỏ, sáng tác năm 1978, xuất bản NXB Hội Nhà văn, Hà Nội năm 2015

• Phương thức biểu đạt :

Văn bản Gặp lá cơm nếp có phương thức biểu đạt là biểu cảm

• Tóm tắt văn bản Gặp lá cơm nếp: 

Bài thơ "Gặp lá cơm nếp" được viết lên từ nỗi nhớ, tình yêu mà nhà thơ dành cho mẹ. Bài thơ đã để lại nhiều cảm xúc trong lòng độc giả.

• Bố cục bài Gặp lá cơm nếp: 

Gặp lá cơm nếp có bố cục gồm 2 phần:

+ Phần 1: Hai khổ thơ đầu: Mùi hương cơm nếp và hình ảnh người mẹ trong tâm trí tác giả

+ Phần 2: Hai khổ thơ cuối: Nỗi nhớ thương mẹ và đất nước của tác giả

• Giá trị nội dung: 

Bài thơ "Gặp lá cơm nếp" được viết lên từ nỗi nhớ, tình yêu mà nhà thơ dành cho mẹ.  Từ mùi hương cơm nếp quen thuộc, tác giả nhớ đến mẹ, nhớ quê hương da diết. Mùi thơm lạ lùng cứ vương vẫn mãi như động lực khiến tác giả, người lính xa quê nhiều năm có động lực hành quân, chiến đấu để có thể nhanh chóng trở về với mẹ già, với quê hương.

• Giá trị nghệ thuật: 

+ Thể thơ 5 chữ, giàu vần điệu.

+ Sử dụng cách chia khổ thơ khác biệt (khổ thơ cuối chỉ có 2 dòng thơ)

+ Hình ảnh so sánh, ẩn dụ.

Trước khi đọc 1

Câu 1 (trang 43 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Xác định bài thơ thuộc thể năm chữ trong số những bài thơ sau đây: Chuyện cổ nước mình (Lâm Thị Mỹ Dạ), Chuyện cổ tích về loài người (Xuân Quỳnh), Mây và sóng (R. Ta-go), Bắt nạt (Nguyễn Thế Hoàng Linh), Những cánh buồm (Hoàng Trung Thông)

Phương pháp giải:

Em nhớ lại các bài thơ mà mình đã học ở lớp 6 rồi xác định thể thơ của các văn bản đó

Lời giải chi tiết:

Các bài thơ thuộc thể 5 chữ: Chuyện cổ tích về loài người (Xuân Quỳnh), Bắt nạt (Nguyễn Thế Hoàng Linh)

Trước khi đọc 2

Câu 2 (trang 43 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Xôi là một món ăn quen thuộc của người Việt. Chia sẻ cảm nhận của em về hương vị của món ăn đó.

Phương pháp giải:

Em nhớ lại hương vị của món xôi và chia sẻ cảm xúc

Lời giải chi tiết:

Xôi là một món ăn dân dã quen thuộc của người dân Việt Nam. Xôi được nấu từ hạt gạo nếp thơm lừng và kết hợp các món ăn khác như lạc, gấc, ngô,… để làm nên những hương vị đặc trưng. Đối với em, món xôi là một món ăn gần gũi, dân dã và gợi nhiều thương nhớ vì món xôi gắn liền với mỗi nhà trong những mâm cỗ gia đình, là món ăn quen thuộc của mỗi trẻ em trong suốt hành trình lớn lên, xôi còn gắn bó với người nông dân Việt Nam và để lại hương vị khó quên với mùi thơm nồng nàn của gạo nếp. Đối với em, xôi vừa là món ăn ngon bổ dưỡng, vừa gắn liền với những kỉ niệm tuổi thơ ngọt ngào và ăm ắp tình thương

Đọc văn bản 1

Câu 1 (trang 43 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Theo dõi số lượng tiếng trong mỗi dòng, vần và nhịp thơ

Phương pháp giải:

Em đọc các dòng thơ và đếm số tiếng, theo dõi cách gieo vần và cách ngắt nhịp

Lời giải chi tiết:

- Số tiếng trong mỗi dòng thơ: 5 tiếng.

- Gieo vần: vần liền (chữ cuối của hai dòng kế tiếp vần với nhau).

VD: 

Mẹ ở đâu chiều nay

Nhặt lá về đun bếp

Phải mẹ thổi cơm nếp

Mà thơm suốt đường con.

=> Chữ cuối của câu thơ thứ hai vần với chữ cuối của câu thơ thứ ba.

- Nhịp thơ: nhịp 2/3; 1/4; 3/2 tùy theo từng câu

Đọc văn bản 2

Câu 2 (trang 43 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Hình dung hình ảnh người mẹ trong kí ức của người con

Phương pháp giải:

Đọc kĩ khổ thơ thứ hai để phác họa hình ảnh người mẹ

Lời giải chi tiết:

Trong kí ức của người con, người mẹ hiện lên với hình ảnh hiền từ, đảm đang, thương con với hành động nhặt lá về đun bếp để thổi nồi xôi thơm lừng cho con ăn

Sau khi đọc 1

Câu 1 (trang 44 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Số tiếng trong một dòng, cách gieo vần, ngắt nhịp và chia khổ của bài thơ Gặp lá cơm nếp có gì khác so với bài thơ Đồng dao mùa xuân?

Phương pháp giải:

Em đọc lại hai bài thơ này và có thể kẻ bảng để so sánh các tiêu chí: số tiếng, cách gieo vần, ngắt nhịp và chia khổ của 2 bài thơ

Lời giải chi tiết:

Tiêu chí

Gặp lá cơm nếp

Đồng dao mùa xuân

Số tiếng

5 tiếng

4 tiếng

Cách gieo vần

vần chân

vần chân

Nhịp thơ

Linh hoạt, biến tấu trên nền nhịp 2/2

Linh hoạt, biến tấu trên nền nhịp 2/3

Chia khổ

4 khổ, trong đó có 1 khổ đặc biệt

9 khổ, trong đó có 2 khổ đặc biệt

Sau khi đọc 2

Câu 2 (trang 44 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Hãy nêu nhận xét về hoàn cảnh đã gợi nhắc người con nhớ về mẹ của mình. Trong kí ức của người con, hình ảnh mẹ hiện lên như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc lại bài thơ để tìm những chi tiết liên quan đến người mẹ và trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

- Hoàn cảnh đã gợi nhắc người con nhớ về mẹ: Trên đường hành quân ra trận, anh gặp lá cơm nếp – một loài cây nhỏ, mọc hoang, có hương thơm giống cơm nếp nên được đặt tên là lá cơm nếp. Chính hương vị của lá cơm nếp đã gợi anh nhớ làn khói xôi bay ngang tầm mắt, thèm bát xôi mùa gặt có hương thơm lạ lùng, từ đó nhớ đến hình ảnh thân thương của người mẹ bên bếp lửa đang nấu xôi => Nhận xét: Hoàn cảnh đặc biệt mà người lính trải qua trong những năm chiến tranh. Thông qua hoàn cảnh đó, người đọc nhận thấy ở anh sự tinh tế trong cảm nhận thiên nhiên, thế giới tình cảm phong phú và ý thức trách nhiệm lớn lao với gia đình, quê hương, đất nước

- Hình ảnh người mẹ trong kí ức con: hình ảnh hiền từ, đảm đang, chịu thương chịu khó, giản dị, mộc mạc, chất phác, rất yêu thương con với hành động nhặt lá về đun bếp để thổi nồi xôi thơm lừng cho con ăn

Sau khi đọc 3

Câu 3 (trang 44 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Trong khổ thơ thứ ba, người con thể hiện những tình cảm, cảm xúc gì? Vì sao những tình cảm, cảm xúc ấy lại cùng trào dâng trong tâm hồn người con khi “gặp lá cơm nếp”?

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ khổ thơ thứ ba, chú ý các đối tượng mà tác giả nhắc đến và biểu lộ cảm xúc

Lời giải chi tiết:

- Trong khổ 3, người con đã dành những tình cảm nhớ thương và kính yêu dạt dào dành cho mẹ và đất nước thể hiện qua các câu thơ “Con quên làm sao được… Chia đều nỗi nhớ thương”. Đó là tình cảm thiêng liêng của người con dành cho cội nguồn, cho dân tộc, cho người mẹ kính yêu đã sinh ra và yêu thương mình.

- Những tình cảm, cảm xúc ấy cùng trào dâng trong tâm hồn người con khi “gặp lá cơm nếp” vì đây chính là mùi vị của quê hương anh. Người lính ấy biết tới hương vị của xôi nếp từ những ngày thơ bé, khi được mẹ nấu cho và thưởng thức trên chính miền quê yêu dấu của mình. Chính vì vậy mùi xôi đã mang đậm dấu ấn của tình mẹ, của quê hương để rồi sau này khi đi đâu về đâu, tình cờ ngửi thấy hương vị quen thuộc ấy, anh cũng nhớ tới quê hương và người mẹ kính yêu của mình.

Sau khi đọc 4

Câu 4 (trang 44 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Em cảm nhận như thế nào về hình ảnh người con trong bài thơ?

Phương pháp giải:

Từ những tình cảm được thể hiện trong văn bản, em hình dung về người con trong bài thơ và nêu cảm nhận.

Lời giải chi tiết:

Người con trong bài thơ không trực tiếp xuất hiện mà chỉ xuất hiện gián tiếp qua những cảm xúc thể hiện trong bài. Từ đó, ta có thể hình dung chủ thể trữ tình trong bài thơ là một người lính xa nhà nhiều năm và có những tình cảm sâu sắc dành cho mẹ cũng như quê hương, đất nước. Anh là một người con giàu tình cảm, có hiếu khi nhớ thương về mẹ với những điều bình dị và không quên được những món ăn quen thuộc mà mẹ đã dành trọn tình cảm để nấu cho anh. Người lính ấy đồng thời cũng là người con yêu nước, khi trong long anh luôn dạt dào tình cảm với làng quê, dân tộc

Sau khi đọc 5

Câu 5 (trang 44 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Theo em, thể thơ năm chữ có tác dụng gì trong việc thể hiện cảm xúc của nhà thơ?

Phương pháp giải:

Em tìm hiểu đặc điểm của thể thơ 5 chữ, đọc kĩ bài thơ để cảm nhận thêm về tác dụng của thể thơ với nội dung bài thơ.

Lời giải chi tiết:

- Thể thơ 5 chữ mỗi dòng năm tiếng; nhịp 3/2, 2/3 linh hoạt, sử dụng vần chân…

=> Bài thơ ngắn, toàn bà chỉ có bốn khổ, tổng cộng mười bốn dòng, trong đó ba khổ đầu mỗi khổ bốn dòng, khổ cuối chỉ có hai dòng. Mỗi dòng năm tiếng được ngắt nhịp linh hoạt với vấn chân biến hóa. Những đặc điểm hình thức đó đã góp phần thể hiện một cách hàm súc tình cảm, tấm lòng của người con đối với quê hương, đất nước và mẹ của mình. Những dòng thơ ngắn gọn, không diễn tả chi tiết, cụ thể mà chỉ khơi ngợi tâm tình của người con nhưng người đọc vẫn có thể cảm nhận được tình cảm sâu nặng của anh dành cho quê hương và mẹ.

Viết kết nối với đọc

(trang 44 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Viết đoạn văn (khoảng 5 -7 câu) nêu cảm nghĩ về tình cảm của người con đối với mẹ trong bài thơ Gặp lá cơm nếp.

Lời giải chi tiết:

Đi hết cuộc đời dài rộng này, chúng ta cũng không thể hiểu được hết công lao của mẹ cha. Bởi vậy, đã có biết bao sáng tác ra đời để ca ngợi công ơn trời bể ấy. Tác giả Thanh Thảo cũng viết về đề tài ấy, ngắn gọn nhưng đầy cảm xúc trong bài thơ Gặp lá cơm nếp. Bài thơ đã ghi lại cảm xúc của người con tình cờ nghĩ đến hương vị của mùi xôi và nhớ về mẹ. Tác giả đã xa nhà nhiều năm, thèm một bát xôi nếp mùa gặt và nhớ về mẹ cùng những hương vị yêu dấu của làng quê. Trong tâm hồn các anh, người mẹ là hình ảnh lớn lao nhất, đẹp đẽ nhất của quê hương. Với người lính, mẹ là suối nguồn của yêu thương, là ánh sáng diệu kì dõi theo con suốt cuộc đời. Câu thơ "Mẹ già và đất nước/ Chia đều nỗi nhớ thương" như cảm xúc òa khóc trong lòng nhân vật khi nghĩ về người mẹ tảo tần và đất nước bình dị. Mẹ đã chịu một đời lam lũ, hi sinh để dành cho con những điều đẹp đẽ nhất. Những câu thơ giản dị, ngắn gọn mà vời vợi nỗi nhớ thương. Bài thơ "Gặp lá cơm nếp" được viết lên từ nỗi nhớ, tình yêu mà nhà thơ dành cho mẹ. Bài thơ đã để lại nhiều cảm xúc trong lòng độc giả

I. Giới thiệu tác giả Thanh Thảo

Thanh Thảo (tên khai sinh là Hồ Thành Công, sinh năm 1946, quê ở huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi) là một nhà thơ, nhà báo người Việt Nam. Tốt nghiệp khoa ngữ văn, trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, Thanh Thảo vào công tác ở chiến trường miền Nam.

Thanh Thảo là một hiện tượng thơ khá đặc biệt trong thế hệ các nhà thơ trẻ thời chống Mĩ. Đặc biệt bởi thơ ông có sự cách tân vô cùng độc đáo, mới lạ cả về nội dung và hình thức thể hiện. Tuy nhiên, ông cũng có không ít những bài thơ đời thường, giản dị, nhất là khi viết về người lính, về mẹ.

Thơ chống Mĩ nói chung và thơ Thanh Thảo nói riêng đều cố gắng đi sâu thể hiện những tình cảm riêng tư của người lính. Trong tâm hồn các anh, người mẹ là hình ảnh lớn lao nhất, đẹp đẽ nhất của quê hương. Với người lính, mẹ là suối nguồn của yêu thương, là ánh sáng diệu kì dõi theo con suốt cuộc đời.

Hiện ông là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Quảng Ngãi, phó chủ tịch Hội đồng thơ Hội nhà văn Việt Nam. Thanh Thảo đã nhận giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam năm 1979, giải thưởng Ban Văn học Quốc phòng An nình, Hội Nhà văn Việt Nam năm 1995, giải thưởng Nhà nước (đợt 1) về văn học nghệ thuật năm 2001 và Giải thưởng Văn học Đông Nam Á năm 2014.

Những năm gần đây, Thanh Thảo vẫn tiếp tục làm thơ đồng thời viết báo, tiểu luận phê bình và nhiều thể loại khác, nhưng đóng góp quan trọng và đặc sắc nhất của ông vẫn là thơ ca.

II. Khái quát tác phẩm Gặp lá cơm nếp

1. Hoàn cảnh sáng tác

- Trích Dấu chân qua tràng cỏ

2. Thể loại

Thơ năm chữ là thể thơ mỗi dòng gồm năm tiếng. Trong văn học dân gian thì gọi là thể vãn năm (mỗi câu năm âm tiết). Còn trong văn học bác học thì gọi đây là thơ ngũ ngôn. Như vậy có thể khẳng định thể thơ năm chữ cũng xuất hiện từ xa xưa và được lưu hành nhiều trong văn học ‘dân gian cũng như trong văn học bác học. ở văn học dân gian, nhiều nhất là thể hát dặm Nghệ – Tĩnh. Còn trong văn học bác học thì thể thơ năm chữ (ngũ ngôn) được dùng nhiều hơn thể thơ bốn chữ. Đặc biệt là ở thơ chữ Hán

3. Giá trị nội dung

Thanh Thảo viết về mẹ nhiều lần, mỗi lần đều có mang một chút khám phá riêng và lần nào cũng vời vợi nỗi nhớ thương da diết. Bài thơ là tình cảm nhớ thương của người con dành cho mẹ và đất nước. Đó là tình cảm thiêng liêng của người con dành cho cội nguồn, cho dân tộc, cho người mẹ kính yêu đã sinh ra và yêu thương mình Bài thơ đã để lại nhiều cảm xúc trong lòng độc giả.

4. Giá trị nghệ thuật

Hình ảnh thơ giàu giá trị biểu cảm

- Cách gieo vần liền đặc sắc

- Nhịp thơ 2/3, 1/4. 3/2 linh hoạt theo từng câu

III. Câu hỏi vận dụng kiến thức bài thơ Gặp lá cơm nếp

Câu hỏi 1: Hãy nêu nhận xét về hoàn cảnh đã gợi nhắc người con nhớ về mẹ của mình. Trong kí ức của người con, hình ảnh mẹ hiện lên như thế nào?

Lời giải:

- Hoàn cảnh đã gợi nhắc người con nhớ về mẹ: Trên đường hành quân ra trận, anh gặp lá cơm nếp – một loài cây nhỏ, mọc hoang, có hương thơm giống cơm nếp nên được đặt tên là lá cơm nếp. Chính hương vị của lá cơm nếp đã gợi anh nhớ làn khói xôi bay ngang tầm mắt, thèm bát xôi mùa gặt có hương thơm lạ lùng, từ đó nhớ đến hình ảnh thân thương của người mẹ bên bếp lửa đang nấu xôi => Nhận xét: Hoàn cảnh đặc biệt mà người lính trải qua trong những năm chiến tranh. Thông qua hoàn cảnh đó, người đọc nhận thấy ở anh sự tinh tế trong cảm nhận thiên nhiên, thế giới tình cảm phong phú và ý thức trách nhiệm lớn lao với gia đình, quê hương, đất nước

- Hình ảnh người mẹ trong kí ức con: hình ảnh hiền từ, đảm đang, chịu thương chịu khó, giản dị, mộc mạc, chất phác, rất yêu thương con với hành động nhặt lá về đun bếp để thổi nồi xôi thơm lừng cho con ăn

Câu hỏi 2: Trong khổ thơ thứ ba, người con thể hiện những tình cảm, cảm xúc gì? Vì sao những tình cảm, cảm xúc ấy lại cùng trào dâng trong tâm hồn người con khi “gặp lá cơm nếp”?

Lời giải:

- Trong khổ 3, người con đã dành những tình cảm nhớ thương và kính yêu dạt dào dành cho mẹ và đất nước thể hiện qua các câu thơ “Con quên làm sao được… Chia đều nỗi nhớ thương”. Đó là tình cảm thiêng liêng của người con dành cho cội nguồn, cho dân tộc, cho người mẹ kính yêu đã sinh ra và yêu thương mình.

- Những tình cảm, cảm xúc ấy cùng trào dâng trong tâm hồn người con khi “gặp lá cơm nếp” vì đây chính là mùi vị của quê hương anh. Người lính ấy biết tới hương vị của xôi nếp từ những ngày thơ bé, khi được mẹ nấu cho và thưởng thức trên chính miền quê yêu dấu của mình. Chính vì vậy mùi xôi đã mang đậm dấu ấn của tình mẹ, của quê hương để rồi sau này khi đi đâu về đâu, tình cờ ngửi thấy hương vị quen thuộc ấy, anh cũng nhớ tới quê hương và người mẹ kính yêu của mình.

Câu hỏi 3: Hoàn cảnh đã gợi nhắc người con nhớ về mẹ của mình: xa nhà đã mấy năm, đi hành quân buổi chiều.

Lời giải:

→ Buổi chiều tà là lúc người người, nhà nhà chuẩn bị bữa tối, là lúc con người ta dễ đói, người đi xa dễ nhớ nhà, nhớ người và nhớ những cảnh vật thân thương.

- Trong kí ức của người con, hình ảnh mẹ hiện lên với những sinh hoạt giản dị, đời thường: nhặt lá về đun bếp, thổi cơm nếp.

Câu hỏi 4: Trong khổ thơ thứ ba, người con thể hiện những tình cảm, cảm xúc gì? Vì sao những tình cảm, cảm xúc ấy lại cùng trào dâng trong tâm hồn người con khi "gặp lá cơm nếp"?

Lời giải:

- Trong khổ thơ thứ ba, người con thể hiện những tình cảm, cảm xúc nhớ thương quê hương, mẹ già, đất nước. Nỗi nhớ ấy da diết, khắc khoải: "ôi", "làm sao quên được", "nỗi nhớ thương".

- Những tình cảm, cảm xúc ấy lại cùng trào dâng trong tâm hồn người con khi "gặp lá cơm nếp" vì lá cơm nếp gợi nhắc đến bát xôi mùa gặt, gợi nhắc đến hình ảnh người mẹ nhặt lá đun bếp buổi chiều, gợi nhắc đến không gian làng quê Việt Nam bình dị, gần gũi, thân thương.

* Trước khi đọc

Câu 1 (trang 43 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Bài thơ thuộc thể năm chữ là: Chuyện cổ tích về loài người, Bắt nạt.

Câu 2 (trang 43 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Xôi là một món ăn quen thuộc của người Việt, thường được thổi để thắp hương trong ngày giằm, mùng một hoặc ngày giỗ, lễ tết. Có rất nhiều loại xôi khác nhau như xôi gấc, xôi đỗ, xôi ngô, xôi bánh hấp… Mỗi loại có một màu sắc, một mùi vị riêng nhưng các loại xôi đều được làm từ gạo nếp và có chung hương vị là mùi thơm nhẹ, ngọt ngào từ gạo nếp; độ dẻo dính vừa phải từ gạo. Khi ăn chúng ta sẽ cảm nhận được vị ngọt thanh, bùi và ngậy của gạo, đặc biệt là gạo nếp mới.

* Đọc văn bản

Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc: 

• Theo dõi: Số lượng tiếng trong mỗi dòng, vần và nhịp thơ.

- Số tiếng: 5 tiếng/ 1 dòng thơ.

- Vần: gieo vần chân

- Nhịp thơ linh hoạt: 2/3, 3/2

• Hình dung: Hình ảnh người mẹ trong kí ức của người con.

- Hình ảnh người mẹ trong kí ức của người con: người mẹ tảo tần “nhặt lá đun bếp”, và người con nhớ mùi cơm nếp của mẹ, mùi cơm “thơm suốt đường con”. 

• Theo dõi: Tình cảm của người con dành cho mẹ và quê hương, đất nước.

- Tình cảm của người con dành cho mẹ và quê hương, đất nước: nhớ thương, yêu và trân trọng “mùi vị quê hương/con quên làm sao được/chia đều nỗi nhớ thương”.

* Sau khi đọc

Nội dung chính: 

Văn bản Gặp lá cơm nếp thể hiện tình yêu nỗi nhớ của người con/ tác giả đối với mẹ, với món xôi của mẹ và với quê hương đất nước.

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc: 

Câu 1 (trang 44 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Gặp lá cơm nếp

Đồng dao mùa xuân

Số tiếng

5 tiếng/ 1 dòng thơ

4 tiếng/ 1 dòng

Vần

Vần chân

Tự do

Nhịp thơ

linh hoạt: 2/3, 3/2

Linh hoạt 2/2, 3/1

Chia khổ

4 dòng/khổ, có 1 khổ cuối 2 dòng.

Linh hoạt: 2 dòng, 3 dòng, 4 dòng/ khổ

Câu 2 (trang 43 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Hoàn cảnh đã gợi nhắc người con nhớ về mẹ của mình: người con thèm bát xôi mùa gặt/ khói bay ngang tầm mắt.

- Hình ảnh mẹ trong kí ức người con: người mẹ tảo tần “nhặt lá đun bếp”, và người con nhớ mùi cơm nếp của mẹ, mùi cơm “thơm suốt đường con”.

=> Hoàn cảnh đó là nền tảng để tác giả thể hiện tình cảm cảm xúc của mình.

Câu 3 (trang 43 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

 - Trong khổ thơ thứ ba, người con thể hiện những tình cảm, cảm xúc: nỗi nhớ mẹ, nhớ quê hương và lòng thương mẹ, thương quê hương đất nước.

- Những tình cảm, cảm xúc ấy lại cùng trào dâng trong tâm hồn người con khi “gặp lá cơm nếp" là bởi đó là mùi vị quen thuộc với người con, là mùi vị quê hương thường trực trong trái tim. Lá cơm nếp như chất xúc tác, khi gặp là bùng cháy lên nỗi nhớ và tình yêu mẹ, yêu quê hương.

Câu 4 (trang 43 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Qua đây người con hiện lên là một người con hiếu thảo, tình yêu mẹ, yêu quê hương đất nước luôn luôn thường trực trong trái tim người con, chỉ cần gặp chất xúc tác nhỏ là tình yêu nỗi nhớ có dịp bùng lên mạnh mẽ.

Câu 5 (trang 43 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Thể thơ năm chữ có tác dụng trong việc thể hiện cảm xúc của nhà thơ là: số tiếng trong mỗi câu thơ luôn gồm năm tiếng phối hợp với vần, nhịp mang đến sự gần gũi và dễ đọc, người nghe dễ cảm nhận và tác giả dễ thể hiện cảm xúc, suy tư của bản thân.

* Viết kết nối với đọc 

Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) nêu cảm nghĩ của em về nỗi nhớ thương mẹ của người con trong bài thơ Gặp lá cơm nếp.

Đoạn văn tham khảo:

Cha mẹ là người có công sinh thành và nuôi dưỡng chúng ta nên người, vì thế dù có đi bất cứ nơi đâu thì chúng ta cũng luôn hướng về cha mẹ. Thanh Thảo đã khéo nói hộ chúng ta nỗi nhớ ấy thông qua bài thơ Gặp lá cơm nếp. Khi xa nhà, bỗng dưng gặp lá nếp mà nỗi nhớ mẹ, nhớ quê hương cứ thế ùa về. Nhớ về mẹ là nhớ món xôi của mẹ “bát xôi mùa gặt/ mùi xôi sao lạ lùng”. Mùi xôi của mẹ hay chính là vị quê hương quen thuộc luôn thường trực trong con “thơm suốt đường con”. Tình yêu mẹ, yêu quê hương đất nước không chỉ được thể hiện qua món xôi, qua mùi vị quê hương, tình yêu thương đó đã dâng trào bộc trực ra lời nói “ôi mùi vị quê hương/ con làm sao quên được/ mẹ già và đất nước/ chia đều nỗi nhớ thương”. Mẹ được đặt ngang với đất nước, được người con chia đều nỗi nhớ thương, qua đó chúng ta thấy được tình cảm sâu nặng của người con dành cho người mẹ già yêu quý của mình.

Trước khi đọc

1. Xác định bài thơ thuộc thể năm chữ từ những tác phẩm sau: Chuyện cổ nước mình (Lâm Thị Mỹ Dạ), Chuyện cổ tích về loài người (Xuân Quỳnh), Mây và sóng (R. Ta-go), Bắt nạt (Nguyễn Thế Hoàng Linh), Những cánh buồm (Hoàng Trung Thông)
2. Xôi là món ăn quen thuộc trong văn hóa ẩm thực Việt Nam. Chia sẻ cảm nhận của em về hương vị món ăn này.

Gợi ý:

1. Bài thơ thuộc thể năm chữ: Chuyện cổ tích về loài người (Xuân Quỳnh), Bắt nạt (Nguyễn Thế Hoàng Linh).
2. Xôi là món ăn quen thuộc của người Việt với nhiều loại như xôi gấc, xôi dừa, xôi ngô… Mỗi loại đều mang đến sự dẻo thơm, ngọt ngào đặc trưng.

Đọc văn bản

Câu 1. Số lượng tiếng trong mỗi dòng, cách gieo vần và nhịp thơ.

• Số lượng tiếng trong mỗi dòng: 5
• Vần chân: gặt - mắt, bếp - nếp, được - nước.
• Nhịp thơ: 2/3 hoặc 3/2

Câu 2. Hình ảnh người mẹ trong kí ức của người con.

Người mẹ hiện lên trong kí ức của người con: dịu dàng, đảm đang.

Câu 3. Tình cảm của người con dành cho mẹ, quê hương và đất nước.

Tình cảm người con dành cho mẹ, quê hương và đất nước: yêu thương và trân trọng.

Sau khi đọc

Câu 1. Số tiếng trong mỗi dòng, cách gieo vần, ngắt nhịp và chia khổ của bài thơ Gặp lá cơm nếp khác gì so với bài thơ Đồng dao mùa xuân?

• Số lượng tiếng trong mỗi dòng: 5
• Vần chân: gặt - mắt, bếp - nếp, được - nước.
• Nhịp thơ: 2/3 hoặc 3/2
• Bài thơ có 4 khổ, mỗi khổ bốn dòng, riêng khổ 4 chỉ có hai dòng.

Câu 2. Em hãy nhận xét về hoàn cảnh gợi nhớ mẹ của người con và hình ảnh mẹ trong kí ức của người con.

- Hoàn cảnh: Người con xa nhà đã lâu, nhìn thấy lá cơm nếp liền nhớ về bát xôi mẹ nấu, nhớ về người mẹ tần tảo.

- Trong kí ức người con, hình ảnh mẹ hiện lên: hiền hậu, đảm đang và chịu thương chịu khó.

Câu 3. Trong khổ thơ thứ ba, người con thể hiện những tình cảm gì? Vì sao những cảm xúc đó lại dâng trào khi “gặp lá cơm nếp”?

- Khổ thơ thứ ba thể hiện tình yêu thương dành cho mẹ và đất nước.

- Cảm xúc ấy trào dâng khi gặp lá cơm nếp vì đây là mùi hương gợi nhớ quê hương, hương vị quen thuộc từ những bát xôi mẹ nấu khi còn thơ bé, khắc sâu trong ký ức người con.

Câu 4. Em cảm nhận thế nào về hình ảnh người con trong bài thơ?

Người con trong bài thơ là người đã xa nhà nhiều năm, mang trong lòng tình cảm sâu nặng dành cho mẹ và quê hương.

Câu 5. Thể thơ năm chữ có tác dụng gì trong việc thể hiện cảm xúc của nhà thơ?

Thể thơ năm chữ ngắn gọn, linh hoạt, đầy ý nghĩa, góp phần thể hiện rõ nét cảm xúc của nhà thơ.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) nêu cảm nghĩ của em về nỗi nhớ mẹ của người con trong bài thơ Gặp lá cơm nếp.

Qua bài thơ Gặp lá cơm nếp của Thanh Thảo, ta thấy rõ tình cảm sâu sắc của người con dành cho mẹ. Đó là nỗi nhớ khôn nguôi, là lời gọi tha thiết “ôi mùi vị quê hương”, là khát khao thầm lặng “thèm bát xôi mùa gặt”. Hình ảnh mẹ hiện lên giản dị nhưng đầy yêu thương: “nhặt lá đun bếp”, “thổi cơm nếp”. Những hình ảnh ấy đã in sâu trong ký ức của người con, gắn liền với tuổi thơ, để rồi khi đi xa, nỗi nhớ ấy lại càng da diết hơn. “Mẹ già và đất nước/ Chia đều nỗi nhớ thương”, hình ảnh mẹ và quê hương đã hòa quyện thành một, trở thành điều thiêng liêng nhất trong lòng người con.