6 Bài soạn nổi bật về 'Ngàn sao làm việc' (Ngữ văn 7 - SGK Kết nối tri thức)

*Sau khi đọc

Câu 1 (Trang 27 - SGK Ngữ văn 7): Cảnh vật trong hai khổ thơ đầu được miêu tả ở thời điểm và không gian nào?

Trả lời:

Cảnh vật trong hai khổ thơ đầu được mô tả trong:

- Thời gian: khi hoàng hôn buông xuống, màn đêm đã phủ kín “Bóng chiều tỏa ra nhanh…Bỗng chốc trở tối mò”.

- Không gian: Đồng quê xanh thẫm với những bụi rậm.

Câu 2 (Trang 27 - SGK Ngữ văn 7): Theo em, nhân vật “tôi” trong bài thơ là ai? Nêu cảm nhận của em về tâm trạng của nhân vật “tôi” trong hai khổ thơ đầu.

Trả lời:

- Theo em, nhân vật “tôi” trong bài thơ chính là một chú trâu.

- Cảm nhận của em về tâm trạng của nhân vật “tôi” trong hai khổ thơ đầu là:

Hai khổ thơ đầu thể hiện tâm trạng của chú trâu đang thư thả, tận hưởng cảnh vật khi màn đêm buông xuống. Chú đã ăn no và bước đi từ từ như bước giữa hàng triệu ngôi sao, đây là cách chú thư giãn sau một ngày lao động vất vả.

Câu 3 (Trang 27 - SGK Ngữ văn 7): Mô tả ấn tượng chung về bầu trời đêm qua trí tưởng tượng của nhân vật “tôi”.

Trả lời:

Qua trí tưởng tượng của nhân vật “tôi”, bầu trời đêm hiện lên lung linh, huyền ảo với hàng ngàn vì sao lấp lánh. Dải Ngân Hà như một dòng sông ánh sáng lấp lánh giữa không gian rộng lớn. Đó là một bầu trời yên bình với những chòm sao như Thần Nông, sao Hôm, Đại Hùng tinh đang chăm chỉ làm việc như những ngư dân vũ trụ.

Câu 4 (Trang 27 - SGK Ngữ văn 7): Đọc bốn khổ thơ cuối và thực hiện các yêu cầu sau:

Trả lời:

- Hình ảnh so sánh của nhà thơ để mô tả dải Ngân Hà và các chòm sao Đại Hùng, Thần Nông là: như tôm cua bơi lội.

- Hình ảnh so sánh của nhà thơ để mô tả sao Hôm là: Như đuốc đèn soi cá.

2. Những hình ảnh so sánh này làm nổi bật sự tinh nghịch và vẻ đẹp lấp lánh của các vì sao trên bầu trời đêm.

3. Bài tham khảo.

Trong sự yên tĩnh của đêm tối, các vì sao vẫn miệt mài làm việc. Dải Ngân Hà “chảy giữa trời lồng lộng” như một dòng sông ánh sáng lấp lánh. Sao Thần Nông tỏa sáng như “chiếc vó bằng vàng” đón nhận các vì tinh tú như hàng ngàn con tôm cua bơi lội. Ngôi sao Hôm tỏa sáng phía đông nam, chiếu sáng dòng sông Ngân Hà như một chiếc đuốc dùng để soi cá. Nhóm Đại Hùng tinh chăm chỉ làm việc suốt đêm. Hàng nghìn ngôi sao cùng làm việc, tạo nên vẻ đẹp huyền ảo của bầu trời đêm. Sự lao động và tinh thần đoàn kết, yêu thương đã làm cho vạn vật trở nên đẹp đẽ và đáng yêu.

Dàn ý tham khảo 1:

- Một bầu trời hàng nghìn vì sao đẹp lộng lẫy về đêm.

- Dải Ngân Hà “chảy giữa trời lồng lộng” như một dòng sông lấp lánh ánh sao.

- Sao Thần Nông tỏa sáng như “chiếc vó bằng vàng” đón các vì tinh tú như hàng ngàn con tôm cua bơi lội trong dòng sông.

- Sao Hôm sáng rực, chiếu sáng dòng sông Ngân Hà như một chiếc đuốc dùng để soi cá.

- Nhóm Đại Hùng tinh chăm chỉ làm việc suốt đêm.

=> Hàng nghìn sao cùng làm việc, chung sức tạo nên vẻ đẹp huyền ảo của bầu trời đêm. Lao động và tinh thần đoàn kết, yêu thương đã làm cho vạn vật trở nên đẹp đẽ và đáng yêu.

Dàn ý tham khảo 2:

- Hình ảnh “Ngàn sao vui làm việc” là hình ảnh thơ đặc sắc và ý nghĩa nhất trong toàn bài thơ.

- Ngôn từ giản dị nhưng lại thể hiện rõ nét vẻ đẹp của toàn bài thơ.

=> Hàng nghìn sao cùng làm việc, chung sức tạo nên vẻ đẹp huyền ảo của bầu trời đêm. Lao động và tinh thần đoàn kết, yêu thương đã làm cho vạn vật trở nên đẹp đẽ và đáng yêu.

Bài tham khảo 3:

- Hình ảnh thơ “Trâu tôi đi đủng đỉnh/ Như bước giữa ngàn sao” là hình ảnh so sánh đầy sức gợi.

- Cảm giác thư thái của người và vật khi đứng trước và cảm nhận vẻ đẹp của tạo hóa được thể hiện rõ nét.

SAU KHI ĐỌC

Câu hỏi 1: Cảnh vật trong hai khổ thơ đầu được mô tả ở thời điểm và không gian nào?

Trả lời:

Cảnh vật trong hai khổ thơ đầu được miêu tả:

+ Thời gian: từ lúc chiều tối đến khi trời tối hẳn.

+ Không gian: khu vực đồng quê.

Câu hỏi 2: Theo em, nhân vật 'tôi' trong bài thơ là ai? Nêu cảm nhận của em về tâm trạng của nhân vật 'tôi' trong hai khổ thơ đầu.

Trả lời:

- Theo em, nhân vật 'tôi' trong bài thơ chính là một cậu bé - nhân vật trữ tình của bài thơ.

- Tâm trạng của nhân vật 'tôi' trong hai khổ thơ đầu được thể hiện qua các từ như 'bỗng chốc', 'đủng đỉnh', 'giữa ngàn sao'. Trong khổ thơ đầu, nhân vật 'tôi' như nhận ra sự chuyển mình của thời gian: 'bỗng chốc'. Nhưng phát hiện này không khiến nhân vật 'tôi' vội vã mà lại rất thư thái. Hình ảnh 'trâu tôi đi đủng đỉnh/ Như bước giữa ngàn sao' gợi hình ảnh nhân vật 'tôi' trên lưng trâu thong thả, chiêm ngưỡng bầu trời sao. Cảnh tượng này thật yên bình, cho thấy nhân vật không còn lo lắng mà tận hưởng sự thanh thản.

Câu hỏi 3: Mô tả ấn tượng chung về bầu trời đêm qua trí tưởng tượng của nhân vật 'tôi'.

Trả lời: Ấn tượng chung về bầu trời đêm qua trí tưởng tượng của nhân vật 'tôi' là một không gian đầy sao sáng, nơi các chòm sao đang hoạt động và chỉ nghỉ ngơi khi trời sáng.

Câu hỏi 4: Đọc bốn khổ thơ cuối và thực hiện các yêu cầu sau:

Trả lời:

• Dải Ngân Hà: như một dòng sông ánh sáng chảy giữa trời rộng lớn.
• Chòm sao Thần Nông: giống như chiếc vó vàng thu gom những con tôm, cua (sao).
• Chòm sao Đại Hùng: nhóm người đang dùng gàu để tát nước bên dòng sông Ngân Hà.
• Sao Hôm: như đuốc dùng để soi cá.

2. Các hình ảnh so sánh này đều liên quan đến hình ảnh sông nước.

3. Chi tiết về chòm sao Thần Nông tỏa rộng như chiếc vó vàng thu gom tôm cua là hình ảnh gợi tả đặc sắc. Hình ảnh chòm sao Thần Nông, vốn có hình dạng giống chữ M, được tác giả liên tưởng với chiếc vó bắt cá trên trời. Đây là cách miêu tả độc đáo của Võ Quảng, sử dụng hình ảnh sông nước để tạo nên sự đặc sắc trong bài thơ.

I. Giới thiệu tác giả Võ Quảng

Võ Quảng (1920 – 2007) là một trong những nhà văn tiên phong trong nền văn học thiếu nhi Việt Nam. Với hơn 20 đầu sách suốt 50 năm cầm bút, Võ Quảng được biết đến như là 'người bộ hành chung thủy' dành trọn đời mình cho sáng tác thiếu nhi.
Phong cách sáng tác của ông nổi bật với việc viết nhiều truyện và thơ cho trẻ em bằng lối viết giản dị, trong sáng, cùng với những liên tưởng bất ngờ và độc đáo.

Sau khi tập kết ra Bắc, ông được bổ nhiệm làm Ủy viên Ban nhi đồng Trung ương, phụ trách lĩnh vực văn học cho thiếu nhi. Ông là một trong những người sáng lập và từng giữ chức Giám đốc Nhà xuất bản Kim Đồng. Sau đó, ông được giao nhiệm vụ làm Giám đốc Xưởng phim hoạt hình Việt Nam. Năm 1965, ông trở thành Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam. Năm 1968, ông công tác tại Bộ Văn hóa, và năm 1971, ông trở về Hội Nhà văn Việt Nam, đảm nhiệm chức vụ chủ tịch Hội đồng Văn học Thiếu nhi cho đến khi nghỉ hưu.

Ông cũng là người đầu tiên dịch tác phẩm Đôn Kihôtê sang tiếng Việt dưới bút danh Hoàng Huy từ năm 1959. Năm 2007, ông được Nhà nước Việt Nam trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật.

Ông qua đời vào lúc 11 giờ 20 phút ngày 15 tháng 6 năm 2007 tại Hà Nội. Mộ của ông được đặt tại nghĩa trang tỉnh Vĩnh Phúc.

II. Khái quát tác phẩm Ngàn sao làm việc

1. Hoàn cảnh sáng tác

- Trích từ Tuyển tập Võ Quảng, tập II, NXB Văn học, Hà Nội, 1998.

2. Thể loại

Thơ năm chữ là loại thơ mà mỗi dòng có năm tiếng. Trong văn học dân gian, thể này còn gọi là vãn năm (mỗi câu có năm âm tiết), trong khi trong văn học bác học, được gọi là thơ ngũ ngôn. Thể thơ năm chữ có nguồn gốc lâu đời và được sử dụng rộng rãi cả trong văn học dân gian lẫn bác học. Trong văn học dân gian, thể này thường thấy trong các bài hát dặm Nghệ – Tĩnh.

3. Bố cục

Bài thơ được chia thành 3 phần:

- Phần 1 (khổ 1 + 2): Đêm xuống, cậu bé và trâu bắt đầu nghỉ ngơi.

- Phần 2 (khổ 3, 4, 5): Các ngôi sao làm việc dưới góc nhìn của cậu bé chăn trâu.

- Phần 3 (khổ cuối): Bình minh đến, kết thúc một đêm làm việc của các vì sao.

4. Giá trị nội dung

Bài thơ ca ngợi sự làm việc chăm chỉ của các ngôi sao và tinh thần đoàn kết, yêu thương trong việc làm đẹp bầu trời đêm. Những nỗ lực của các vì sao tạo nên vẻ đẹp huyền bí và lôi cuốn của đêm tối.

5. Giá trị nghệ thuật

- Ngôn ngữ đầy hình ảnh.

- Giọng điệu hồn nhiên, ngộ nghĩnh, vui tươi.

III. Câu hỏi vận dụng kiến thức bài thơ Ngàn sao làm việc

Câu hỏi 1: Theo em, nhân vật “tôi” trong bài thơ là ai? Nêu cảm nhận của em về tâm trạng của nhân vật “tôi” trong hai khổ thơ đầu.

- Theo em, nhân vật “tôi” trong bài thơ là một cậu bé – nhân vật trữ tình của bài thơ. – Tâm trạng của nhân vật “tôi” trong hai khổ thơ đầu được thể hiện qua các từ như “bỗng chốc”, “đủng đỉnh”, “giữa ngàn sao”. Trong khổ thơ đầu, nhân vật “tôi” như nhận ra sự chuyển mình của thời gian: “bỗng chốc”. Nhưng phát hiện này không khiến nhân vật “tôi” vội vã mà lại rất thư thái. Hình ảnh “trâu tôi đi đủng đỉnh/ Như bước giữa ngàn sao” gợi hình ảnh nhân vật “tôi” trên lưng trâu thong thả, chiêm ngưỡng bầu trời sao. Cảnh tượng này thật yên bình, cho thấy nhân vật không còn lo lắng mà tận hưởng sự thanh thản.

Câu hỏi 2: Đọc bốn khổ thơ cuối và thực hiện các yêu cầu sau:

Lời giải:

- Dải Ngân Hà: như một dòng sông ánh sáng giữa trời rộng lớn.

- Chòm sao Thần Nông: giống như chiếc vó vàng thu gom những con tôm, cua (sao).

- Chòm sao Đại Hùng: nhóm người đang dùng gàu tát nước bên sông Ngân Hà.

- Sao Hôm: như đuốc dùng để soi cá.

2. Các hình ảnh so sánh trên đều liên quan đến sông nước.

3. Chi tiết về chòm sao Thần Nông tỏa rộng như chiếc vó vàng thu gom tôm cua là hình ảnh đặc sắc. Chòm sao Thần Nông, vốn có hình dạng giống chữ M, được tác giả liên tưởng với chiếc vó bắt cá trên trời. Đây là cách miêu tả độc đáo của Võ Quảng, sử dụng hình ảnh sông nước để làm nổi bật bài thơ.

Câu hỏi 3: Nêu ấn tượng chung về khung cảnh bầu trời đêm hiện lên qua trí tưởng tượng của nhân vật 'tôi'.

Lời giải:

Ấn tượng chung về bầu trời đêm qua trí tưởng tượng của nhân vật 'tôi': ánh sáng lấp lánh, với nhiều chòm sao đang làm việc và chỉ nghỉ ngơi khi trời sáng.

Câu hỏi 4: Cảnh vật trong hai khổ thơ đầu được miêu tả ở thời điểm và không gian nào?

Lời giải:

Cảnh vật trong hai khổ thơ đầu được miêu tả:

+ Thời gian: Từ chiều tối đến tối muộn.

+ Không gian: Khu vực đồng quê.

Bài thơ miêu tả cảnh trâu làm việc cả ngày và nghỉ ngơi vào buổi chiều, sau đó thưởng thức bầu trời đêm. Khi trâu nghỉ ngơi, các ngôi sao bắt đầu công việc của mình. Chúng tỏa sáng rực rỡ, Dải Ngân Hà giống như dòng sông giữa trời. Sao Thần Nông như những mẻ tôm cua bơi lội, sao Hôm như đuốc soi cá, và chòm sao Đại Hùng tạo nên một bầu trời nhộn nhịp. Như tiêu đề “Ngàn sao làm việc”, mỗi sao đảm nhận một nhiệm vụ chung là làm bừng sáng bầu trời đêm, mang lại sự lung linh và huyền bí.

Tác giả

• Tiểu sử

- Võ Quảng (1920-2007), sinh ra tại xã Đại Hòa, huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam

- Ông là một trong những nhà văn nổi bật của Việt Nam

- Là người đầu tiên dịch tác phẩm Don Quixote sang tiếng Việt với bút danh Hoàng Huy vào năm 1959

• Cuộc đời

- Năm 1935, khi đang theo học Tú tài tại Quốc học Huế, ông tham gia tổ chức Thanh niên Dân chủ ở Huế

- Năm 1939, ông giữ chức tổ trưởng tổ Thanh niên Phản đế ở Huế

- Tháng 9 năm 1941, ông bị chính quyền Pháp bắt giam tại nhà lao Thừa Phủ và sau đó bị quản thúc vô thời hạn tại quê nhà

- Sau khi Cách mạng tháng Tám 1945 thành công, ông được chính quyền Việt Minh bổ nhiệm làm ủy viên Tư pháp thành phố Đà Nẵng

- Từ năm 1947-1954, ông làm Hội thẩm chính trị (tức Phó Chánh án) tại tòa án quân sự miền Nam Việt Nam. Trong thời gian này, ông cũng sáng tác một số tác phẩm thơ cho thiếu nhi.

• Sự nghiệp

- Ông viết thơ, truyện, kịch bản phim hoạt hình và dịch nhiều tác phẩm văn học nổi tiếng của thế giới

- Năm 2007, ông được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật

- Phong cách sáng tác: viết nhiều truyện và thơ cho thiếu nhi với lối viết giản dị, trong sáng, gợi nhiều liên tưởng bất ngờ và độc đáo

- Một số tác phẩm tiêu biểu: Nắng sớm (1965), Anh đom đóm (1970), Quê nội (1974)...

Tác phẩm

• Tìm hiểu chung

Xuất xứ

- Trích từ Tuyển tập Võ Quảng, tập II, NXB Văn học, Hà Nội, 1998

Bố cục: 3 phần

- Phần 1 (khổ 1 + 2): Màn đêm buông xuống, chú bé và trâu bắt đầu nghỉ ngơi

- Phần 2 (khổ 3, 4, 5): Ngàn sao làm việc qua góc nhìn của chú bé chăn trâu

- Phần 3 (khổ cuối): Bình minh lên, kết thúc một đêm làm việc của các vì sao

Thể loại: thơ năm chữ

Phương thức biểu đạt: biểu cảm

• Giá trị nội dung, nghệ thuật

Giá trị nội dung

Những ngôi sao làm việc cùng nhau đã tạo nên vẻ đẹp kỳ diệu của bầu trời đêm. Lao động và sự đoàn kết, yêu thương đã khiến mọi thứ trở nên đẹp đẽ và đáng yêu

Giá trị nghệ thuật

- Ngôn ngữ giàu hình ảnh

- Giọng điệu hồn nhiên, ngộ nghĩnh, vui tươi

Câu 1 (trang 27, SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Khung cảnh ở hai khổ thơ đầu được miêu tả trong khoảng thời gian, không gian nào?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ hai khổ thơ đầu và xác định không gian, thời gian

Lời giải chi tiết:

Khung cảnh ở hai khổ thơ đầu được miêu tả trong:

- Thời gian: buổi chiều yên bình và tĩnh lặng: “bóng chiều tỏa ra nhanh…bỗng chốc trở tối mò”

- Không gian: đồng quê xanh thẫm với những bụi rậm

Câu 2 (trang 27, SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Nhân vật “tôi” trong bài thơ là ai? Nêu cảm nhận của em về tâm trạng của nhân vật “tôi” trong hai khổ thơ đầu.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ bài thơ và nêu cảm nhận của em. Chú ý các chi tiết: 'Trâu tôi đã ăn no', 'Trâu tôi đi đủng đỉnh/ Như bước giữa ngàn sao'...

Lời giải chi tiết:

Theo em, nhân vật “tôi” trong bài thơ là một cậu bé. Nhà thơ Võ Quảng đã mượn góc nhìn của cậu bé chăn trâu để thể hiện cái nhìn bao quát của mình.

Bài thơ phản ánh tâm trạng vui tươi, hạnh phúc của cậu bé chăn trâu qua các từ “bỗng chốc”, “đủng đỉnh”, “giữa ngàn sao”. Nhân vật “tôi” nhận thấy sự thay đổi của thời gian nhưng sự “bỗng chốc” này không làm cho cậu bé hối hả, vội vã mà lại rất thư thái, thong dong. Hình ảnh cậu và chú trâu đi “đủng đỉnh” cũng chính là hình ảnh cậu và chú trâu của mình đang thoải mái ngắm sao trời. Một khung cảnh yên bình, vô lo, vô nghĩ.

Câu 3 (trang 27, SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Nêu ấn tượng chung về khung cảnh bầu trời đêm hiện lên qua trí tưởng tượng của nhân vật “tôi”

Phương pháp giải:

Đọc kỹ bài thơ và nêu ấn tượng của em về khung cảnh bầu trời đêm

Lời giải chi tiết:

Bài tham khảo 1:

Qua trí tưởng tượng của nhân vật “tôi”, khung cảnh bầu trời đêm hiện lên rộng lớn, mênh mông với không khí vui tươi, rộn rã. Hàng ngàn vì sao tỏa sáng, dải Ngân Hà như một dòng sông chảy giữa trời. Những ngôi sao Thần Nông, sao Hôm, Đại Hùng tinh cùng làm việc như những ngư dân của làng chài vũ trụ.

Bài tham khảo 2:

Khung cảnh bầu trời đêm trong trí tưởng tượng của tác giả hiện lên thật rộng lớn và tươi vui. Đó là một bầu trời mênh mông với những ngôi sao đang chăm chỉ làm việc. Với trí tưởng tượng của mình, nhân vật tôi nhận thấy những ngôi sao đều đẹp, đều sáng, đoàn kết với nhau để tạo nên sự lung linh cho bầu trời đêm.

Câu 4 (trang 27, SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Đọc bốn khổ thơ cuối và thực hiện các yêu cầu sau:

Phương pháp giải:

Đọc kỹ bốn khổ thơ cuối và chú ý các hình ảnh so sánh

Lời giải chi tiết:

1. Những hình ảnh so sánh là:

- Hình ảnh so sánh để miêu tả dải Ngân Hà: như một dòng sông

- Hình ảnh so sánh để miêu tả các chòm sao Thần Nông: như chiếc vó bằng vàng

- Hình ảnh so sánh để miêu tả những sao dọc ngang: như tôm cua bơi lội

- Hình ảnh so sánh để miêu tả sao Hôm: như đèn đuốc soi cá

2. Điểm chung của những hình ảnh so sánh trên là đều so sánh với các dụng cụ lao động của người nông dân (chiếc vó, chiếc nơm, đèn đuốc soi cá, chiếc gầu...). Do đó, hình ảnh bầu trời đêm gợi liên tưởng đến khung cảnh lao động của người nông dân: rất quen thuộc, gần gũi, sinh động, nhộn nhịp, tươi vui. Lối so sánh độc đáo không chỉ làm cho cảnh vật hiện lên rất sinh động mà còn thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật “tôi”: rộng mở, hòa hợp với thiên nhiên và vũ trụ.

Bài tham khảo 1:

Ngàn sao làm việc giúp chúng ta thấy được một bầu trời hàng ngàn vì sao đẹp lộng lẫy vào ban đêm. Dải Ngân Hà “chảy giữa trời lồng lộng” như một dòng sông lấp lánh những ánh sao. Sao Thần Nông tỏa rộng “chiếc vó bằng vàng” để đón những vì tinh tú như hàng ngàn con tôm cua đang bơi lội trong dòng sông. Bên kia phía đông nam là ngôi sao Hôm đang tỏa sáng, chiếu rọi vào dòng sông Ngân Hà như một chiếc đuốc đươc dùng để soi cá. Nhóm Đại Hùng tinh biết buông gầu chăm chỉ suốt đêm lo tát nước. Ngàn sao cùng làm việc, cùng chung sức đã tạo nên một vẻ đẹp huyền diệu của trời đêm. Lao động và biết đoàn kết, yêu thương sẽ làm cho vạn vật trở nên đẹp đẽ, đáng yêu.

Bài tham khảo 2:

Hình ảnh “Ngàn sao vui làm việc” dường như là hình ảnh thơ hay và ý nghĩa nhất trong toàn bài thơ. Câu thơ được tác giả tạo nên với ngôn từ rất giản dị nhưng lại đúc kết được vẻ đẹp của toàn bài. Ngàn sao cùng làm việc, cùng chung sức đã tạo nên vẻ đẹp huyền diệu của trời đêm. Lao động và biết đoàn kết, yêu thương đã làm cho vạn vật trở nên đẹp đẽ, đáng yêu.

Bài tham khảo 3:

Hình ảnh thơ “Trâu tôi đi đủng đỉnh/ Như bước giữa ngàn sao” là hình ảnh so sánh đầy sức gợi. Cảm giác thong dong của người và vật khi đứng trước và cảm nhận vẻ đẹp của tạo hóa được khắc họa rõ nét.

* Sau khi hoàn tất đọc

Điểm chính: 

Văn bản Ngàn sao làm việc mở ra một bầu trời đêm rực rỡ. Những vì sao cùng chung tay tạo nên vẻ đẹp huyền bí của bầu trời đêm. Công sức lao động và sự đoàn kết, yêu thương làm cho mọi thứ trở nên đẹp đẽ và đáng yêu.

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc: 

Câu 1 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Cảnh vật ở hai khổ thơ đầu được mô tả trong:

+ khoảng thời gian: từ chiều đến tối.

+ không gian: làng quê.

Câu 2 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Nhân vật “tôi” trong bài thơ là Võ Quảng.

- Tâm trạng của nhân vật “tôi” trong hai khổ thơ đầu: thư thái, nhẹ nhàng cảm nhận sự thay đổi của bầu trời và cảnh vật.

Câu 3 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Khung cảnh bầu trời đêm qua trí tưởng tượng của nhân vật “tôi”: bầu trời đêm lung linh màu sắc và tràn đầy sức sống.

Câu 4 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

a) Những hình ảnh so sánh trong bài thơ:

+ Dải Ngân Hà như chảy giữa trời rộng lớn

+ Sao Đại Hùng như buông gầu tát nước

+ Sao Thần Nông như vó vàng, tôm cua bơi lội.

+ Sao Hôm như đuốc soi cá.

b) Đặc điểm chung của các hình ảnh so sánh: tác giả liên kết các vì sao trên trời với công việc của nhà nông, gắn với cảnh đồng quê Việt Nam.

c) Bài thơ sử dụng nhiều chi tiết gợi tả phong phú: sông Ngân Hà biết chảy giữa trời rộng lớn, sao Thần Nông tỏa rộng vó vàng, sao Hôm như ngọn đuốc soi cá, sao Đại Hùng buông gầu tát nước. Qua các biện pháp so sánh và nhân hóa, ngàn sao góp sức tạo nên vẻ đẹp huyền bí của bầu trời đêm. Không chỉ hoạt động mà còn thể hiện sự đoàn kết, yêu thương, làm cho mọi thứ trở nên đẹp đẽ. Phong cách đặc biệt của Võ Quảng được thể hiện qua sự mới mẻ trong những điều quen thuộc, tạo nên một thế giới sống động và tưng bừng.

I. Tác giả của bài thơ Ngàn sao làm việc

- Võ Quảng (1920 - 2007), quê hương Quảng Nam. 

- Ông đã dành cả cuộc đời cho hoạt động văn học nghệ thuật, đặc biệt là văn học thiếu nhi. Ông viết thơ, văn, kịch bản phim hoạt hình và lý luận về văn học thiếu nhi. 

- Thơ của Võ Quảng dành cho thiếu nhi mang vẻ đẹp giản dị, trong sáng, và đầy bất ngờ. Ngôn ngữ, hình ảnh và giọng điệu đều toát lên sự hồn nhiên, ngộ nghĩnh, và vui tươi. 

- Một số tác phẩm tiêu biểu: Năng sớm (1965), Anh đom đóm (1970), Quê nội (1974),…

II. Phân tích bài thơ Ngàn sao làm việc

• Thể loại:

Bài thơ Ngàn sao làm việc thuộc thể thơ năm chữ

• Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

Bài thơ Ngàn sao làm việc nằm trong Tuyển tập Võ Quảng, tập II, xuất bản năm 1998.

• Phương thức biểu đạt:

Bài thơ sử dụng phương thức biểu cảm

• Tóm tắt bài thơ Ngàn sao làm việc:

Bài thơ miêu tả một bầu trời đêm đẹp đẽ và huyền bí với dải Ngân Hà, sao Thần Nông, sao Hôm và nhóm Đại Hùng tinh. Hàng ngàn ngôi sao kết hợp với nhau tạo nên vẻ đẹp lộng lẫy của bầu trời đêm. Sự lao động, đoàn kết và tình yêu thương làm cho mọi thứ trở nên đẹp đẽ và đáng yêu.

• Bố cục bài Ngàn sao làm việc:

Bài thơ chia làm 2 phần:

+ Phần 1: Hai khổ thơ đầu: Khung cảnh làng quê lúc trời chuyển tối

+ Phần 2: Bốn khổ thơ cuối: Bầu trời đêm với hàng ngàn sao

• Giá trị nội dung:

Ngàn sao làm việc khắc họa bầu trời đêm lấp lánh với hình ảnh sông Ngân Hà cháy sáng, sao Thần Nông tỏa rộng như chiếc vó vàng, sao Hôm như đuốc soi cá, và nhóm Đại Hùng tinh buông gầu tát nước. Sự hợp tác của ngàn sao đã tạo nên vẻ đẹp huyền diệu của bầu trời đêm. Lao động và tình đoàn kết đã làm cho vạn vật trở nên đẹp đẽ và đáng yêu.

• Giá trị nghệ thuật:

- Thơ năm chữ 

- Sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, liệt kê, nhân hóa,…

- Ngôn ngữ thơ gần gũi, sinh động

III. Phân tích chi tiết tác phẩm Ngàn sao làm việc

1. Khung cảnh làng quê khi trời chuyển tối

- Thời gian: Xế chiều

- Không gian:

+ Bóng chiều lan tỏa 

+ Đồng quê xanh thẫm – tối mò

+ Đất trời yên tĩnh

+ Khi trời tối: Trâu ăn no cỏ, thong thả về

- Nghệ thuật:

+ So sánh bước đi của trâu khi trời tối như “bước giữa ngàn sao”

+ Điệp ngữ “trâu tôi…”

+ Từ láy: đủng đỉnh

- Nhân vật tôi: Cậu bé chăn trâu

- Tâm trạng của nhân vật: Vui vẻ, thư giãn sau một ngày dài.

→ Khung cảnh làng quê êm ả, yên bình trái ngược với sự chuyển động của thời gian, khi trời tối nhanh chóng, mọi thứ như chìm vào trạng thái nghỉ ngơi.

2. Bầu trời đêm ngàn sao

* Khung cảnh bầu trời đêm bao la:

- Từ láy: nao nao, lồng lộng

→ Sự bao la, rộng lớn của dải Ngân Hà

- Bầu trời đêm lung linh với dải Ngân Hà, sao Thần Nông, những đốm sao, sao Hôm và nhóm Đại Hùng tinh.

- Biện pháp so sánh: 

+ Sao Thần Nông: chiếc vó vàng; 

+ Những đốm sao: tôm cua bơi lội; 

+ Sao Hôm: chiếc nơm, đuốc soi cá; 

+ Nhóm Đại Hùng tinh: gầu tát nước bên sông Ngân

→ Bầu trời đêm rộng lớn, bí ẩn trở nên gần gũi với hình ảnh so sánh quen thuộc từ cuộc sống hàng ngày. Dải Ngân Hà giống như một con sông trên trời, các ngôi sao như cá tôm, dụng cụ đánh bắt… đang hăng say làm việc.

→ Trí tưởng tượng phong phú và ngây thơ của nhân vật “tôi”

* Cảnh bình minh

- Nghệ thuật: 

+ Nhân hóa “ngàn sao” biết làm việc

+ So sánh: Mặt trời lên giống như “chiếc quạt hồng”

+ Đảo ngữ

- Sự đối lập: 

+ Màn đêm là thời điểm vạn vật nghỉ ngơi thì ngàn sao chăm chỉ làm việc 

+ Bình minh là khoảnh khắc ngày mới bắt đầu, mọi vật chuẩn bị cho một ngày mới khi ngàn sao “về nghỉ”

→ Ngàn sao cùng làm việc, chung sức đã tạo nên vẻ đẹp huyền diệu của bầu trời đêm. Lao động và tình đoàn kết đã làm cho vạn vật trở nên đẹp đẽ và đáng yêu.

Trả lời câu hỏi

Câu 1. Cảnh vật ở hai khổ thơ đầu được miêu tả trong khoảng thời gian, không gian nào?

- Thời gian: Từ chiều tà đến khi tối hẳn.

- Không gian: Cánh đồng quê, trên các bờ bụi rậm.

Câu 2. Theo em, nhân vật “tôi” trong bài thơ là ai? Nêu cảm nhận của em về tâm trạng của nhân vật “tôi”.

- Nhân vật “tôi” trong bài thơ là một cậu bé chăn trâu.

- Cảm nhận về tâm trạng của “tôi”: Tâm trạng của “tôi” đầy vui vẻ và háo hức.

Câu 3. Nêu ấn tượng chung về khung cảnh bầu trời đêm hiện lên qua trí tưởng tượng của nhân vật “tôi”.

Bầu trời đêm hiện lên thật rộng lớn và thơ mộng trong trí tưởng tượng của cậu bé: Dải Ngân Hà như dòng sông giữa trời, sao Thần Nông như chiếc vó vàng, sao Hôm như đuốc soi cá, nhóm Đại Hùng Tinh buông gầu bên sông Ngân…

Câu 4. Đọc bốn khổ thơ cuối và thực hiện các yêu cầu sau:

1. Chỉ ra những hình ảnh so sánh được nhà thơ sử dụng để miêu tả dải Ngân Hà và các chòm sao Đại Hùng, Thần Nông; sao Hôm.

• Dải Ngân Hà: Như dòng sông Ngân Hà
• Thần Nông: Như tôm cua bơi lội
• Các chòm sao Đại Hùng: Như gầu tát nước bên sông Ngân.
• Sao Hôm: Như đuốc soi cá

2. Tìm nét chung ở những hình ảnh so sánh trên.

Các hình ảnh so sánh đều liên quan đến sông nước.

3. Chọn phân tích một vài chi tiết gợi tả đặc sắc.

Phân tích chi tiết đặc sắc: Dải Ngân Hà rộng lớn, kéo dài có thể tưởng tượng như một dòng sông trên bầu trời.