6 Bài soạn 'Thực hành tiếng Việt trang 116' (Ngữ văn 7 - SGK Kết nối tri thức) đáng chú ý nhất

• Các từ ngữ địa phương trong câu sau là gì? Giải thích lý do?

Tất cả được bày trong các thẫu, các vịm trên một cái trẹc, o bán cơm hến lấy ra bằng những chiếc gáo mù u nhỏ xíu, bàn tay thoăn thoắt mỗi thứ một ít...

Trả lời:

Các từ ngữ địa phương trong câu văn bao gồm: 'thẫu', 'vịm', 'trẹc', 'o' vì đây là những từ đặc trưng của nhiều tỉnh miền Trung, đặc biệt là xứ Huế.

- 'thẫu': (thẩu, do phát âm thành thẫu) là dụng cụ chứa đồ ăn có miệng to gần bằng hoặc bằng thân, làm từ nhựa, sành sứ, thủy tinh.

- 'vịm': (còn gọi là liễn) là đồ bằng sành sứ có nắp đậy, dùng để đựng thức ăn.

- 'trẹc': (trẹt) là cái mẹt, đồ đan bằng tre nứa, lòng nông, hình dạng và kích thước hơi giống cái mâm.

- 'o': là cách gọi cô

• Liệt kê một số từ địa phương trong 'Chuyện cơm hến'. Những từ đó tương đương với từ ngữ nào ở địa phương em hoặc trong từ ngữ toàn dân?

Trả lời: (Ảnh minh họa)

• Chỉ ra tác dụng của việc sử dụng từ ngữ địa phương trong 'Chuyện cơm hến'.

Trả lời:

'Chuyện cơm hến' sử dụng nhiều từ ngữ địa phương để: Gây ấn tượng cho người đọc về không gian văn hóa Huế (không khí, sắc thái, cách nói đặc trưng). Sử dụng từ ngữ địa phương giúp làm nổi bật đặc trưng của vùng đất này.

• Đưa ra một số từ địa phương chỉ các sự vật (người, cây cối, con vật, đồ vật,...) ở các vùng miền mà em biết và tìm từ ngữ toàn dân tương ứng.

Trả lời: (Ảnh minh họa)

* Từ ngữ địa phương 

Câu 1 (trang 116 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Các từ ngữ địa phương: thẫu, vịm, trẹc, o

- Vì các từ này chỉ sử dụng ở các vùng miền nhất định: Miền Trung

Câu 2 (trang 116 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Từ ngữ địa phương

Từ ngữ toàn dân

- Bún tàu - Miến

- Nhiêu khê - Phức tạp

- Trẹc - Cái mẹt, mâm

- Mè - Vừng

Câu 3 (trang 116 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

- Tác dụng của việc sử dụng từ ngữ địa phương của Huế trong Chuyện cơm hến:

+ Làm cho văn bản trở nên gần gũi, mộc mạc, thể hiện rõ bản sắc văn hóa địa phương khi mô tả món ăn bình dân: cơm hến

Câu 4 (trang 116 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Từ ngữ địa phương

Từ ngữ toàn dân

- Tía - Cha

- Mô - Đâu

- Trái thơm - Quả dứa

- Cái chi - Cái gì

- U - Mẹ

TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG

Câu hỏi 1: Trong đoạn văn dưới đây, từ nào được xem là từ ngữ địa phương? Giải thích lý do.

Tất cả được đặt trong các thẫu, vịm bày trên một cái trẹc, o bán cơm hến lấy ra bằng những chiếc gáo mù u nhỏ xíu, tay thoăn thoắt mỗi thứ một ít...

Trả lời:

- Những từ ngữ được coi là từ ngữ địa phương trong đoạn văn là: thẫu, vịm, trẹc, o.

- Chúng được xem là từ ngữ địa phương vì chúng khác biệt so với từ ngữ toàn dân và chỉ được sử dụng ở một số vùng miền cụ thể.

Câu hỏi 2: Liệt kê một số từ ngữ địa phương xuất hiện trong văn bản 'Chuyện cơm hến'. Những từ ngữ đó có nghĩa tương đương với từ ngữ nào trong địa phương bạn hoặc từ ngữ toàn dân?

Trả lời:

Các từ ngữ địa phương trong 'Chuyện cơm hến' và nghĩa tương đương trong từ ngữ toàn dân bao gồm:

lạt - nhạt; duống - xuống; xắt - thái; trụng - nhúng; thẫu - thẩu; vịn - liễn; trẹc - mẹt; o - cô.

Câu hỏi 3: Nêu tác dụng của việc sử dụng từ ngữ địa phương của Huế trong 'Chuyện cơm hến'.

Trả lời:

Tác dụng: Giúp tản văn mang đậm màu sắc văn hóa Huế hơn.

Câu hỏi 4: Đưa ra một số từ ngữ địa phương chỉ sự vật (người, cây cối, con vật, đồ vật,...) ở các vùng miền mà bạn biết và tìm từ ngữ toàn dân tương ứng.

Trả lời:

Địa phương

Từ ngữ địa phương

Từ ngữ toàn dân tương ứng

Miền Bắc

- u/bu - mẹ

- thầy - mẹ

Miền Trung

- mô - đâu

- o - cô

- răng - sao

- rứa - thế/ vậy

Miền Nam

- tía - bố

- má - mẹ

- cái chén - cái bát

- trái mận - quả roi

TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG

Câu 1 (trang 116, SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Trong đoạn văn dưới đây, từ nào được xem là từ ngữ địa phương? Giải thích lý do.

Tất cả được đặt trong các thẫu, vịm bày trên một cái trẹc, o bán cơm hến lấy ra bằng những chiếc gáo mù u nhỏ xíu, tay thoăn thoắt mỗi thứ một ít…

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn văn và dựa vào hiểu biết của bạn về từ ngữ địa phương và từ toàn dân để xác định từ ngữ địa phương.

Lời giải chi tiết:

Các từ ngữ được coi là từ ngữ địa phương là: thẫu, vịm, trẹc, o. Đây là những từ đặc trưng của vùng miền chỉ được sử dụng ở một số địa phương như Huế.

Câu 2 (trang 116, SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Liệt kê một số từ ngữ địa phương xuất hiện trong văn bản Chuyện cơm hến. Những từ ngữ đó có nghĩa tương đương với từ nào trong địa phương của bạn hoặc từ ngữ toàn dân?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản Chuyện cơm hến và xác định từ ngữ địa phương.

Lời giải chi tiết:

Từ ngữ địa phương trong Chuyện cơm hến

Từ ngữ toàn dân/địa phương nơi khác

lạt - nhạt

duống - đưa xuống

né - tránh

phỏng - bỏng

túi mắt túi mũi - tối mắt tối mũi

tui - tôi

xắt - thái

nhiêu khê - lôi thôi, phức tạp

mè - vừng

heo - lợn

vị tinh - bột ngọt

thẫu - thẩu

vịm - liễn

trẹc - mẹt

o - cô

tô - bát

chi - gì

môn bạc hà - cây dọc mùng

trụng - nhúng

Câu 3 (trang 116, SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Cho biết tác dụng của việc sử dụng từ ngữ địa phương của Huế trong Chuyện cơm hến.

Phương pháp giải:

Dựa vào đặc điểm của từ ngữ địa phương.

Lời giải chi tiết:

Sử dụng từ ngữ địa phương của Huế trong Chuyện cơm hến giúp thể hiện rõ không khí và sắc thái đặc trưng của Huế, miêu tả lối nói riêng của người Huế. Tính chất địa phương làm nổi bật ấn tượng về Huế và văn hóa Huế, đồng thời tạo ra sắc thái đặc trưng cho không gian văn hóa Huế.

Câu 4 (trang 116, SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Nêu một số từ ngữ địa phương chỉ sự vật (người, cây cối, con vật,...) ở các vùng miền mà bạn biết và tìm từ ngữ toàn dân tương ứng.

Phương pháp giải:

Dựa vào thực tế và hiểu biết của bạn.

Lời giải chi tiết:

Từ ngữ địa phương

Từ toàn dân

má, u, bầm, mạ - mẹ

thầy, tía, cha, ba - bố

chén - cốc

bòng - bưởi

mận - roi

o - cô, bá, bác

mô - đâu

vô - vào

chén, tô - bát

heo - lợn

chổi - chổi

trâu - trâu

mô - đâu

bắp - ngô

mần - làm

hột gà, hột vịt - trứng gà, trứng vịt

xà bông - xà phòng

tắc - quất

xỉn - say

mập - béo

thơm, khóm - dứa

bổ - ngã

Câu 1. Trong đoạn văn sau, những từ nào có thể được xem là từ địa phương? Tại sao?

Mọi thứ được đặt trong những cái thẫu, vịm và bày trên cái trẹc. O bán cơm hến múc bằng những chiếc gáo mù u nhỏ, tay thoăn thoắt chọn mỗi thứ một ít...

Gợi ý:

• Từ địa phương: thẫu, vịm, trẹc, o
• Lý do: Những từ này thường được sử dụng ở một vùng miền cụ thể (Huế)

Câu 2. Liệt kê một số từ địa phương được dùng trong bài Chuyện cơm hến. Những từ này có nghĩa tương đương với từ nào ở địa phương em hoặc trong ngôn ngữ toàn dân?

Một số từ: lạt (nhạt), duống (đưa xuống), xắt (thái), trụng (nhúng), đậu phụng (lạc), mè (vừng), vị tinh (bột ngọt).

Câu 1 trang 116 SGK Ngữ văn 7 Tập 1: Trong đoạn văn sau, những từ nào có thể được coi là từ địa phương? Tại sao?

   Tất cả được đựng trong những thẫu, vịm, bày trên cái trẹc. O bán cơm hến lấy ra bằng những chiếc gáo mù u nhỏ xíu, tay thoăn thoắt mỗi thứ một ít...

Trả lời:

Những từ địa phương là: thẫu, vịm, trẹc, o. Vì đây là những từ đặc trưng vùng miền, chủ yếu dùng ở Huế.

Câu 2 trang 116 SGK Ngữ văn 7 Tập 1: Liệt kê một số từ địa phương dùng trong bài Chuyện cơm hến. Những từ đó có nghĩa tương đương với từ nào ở địa phương em hoặc trong ngôn ngữ toàn dân?

Trả lời:

Từ địa phương trong Chuyện cơm hến

Từ toàn dân/địa phương khác

lạt Nhạt

Duống Đưa xuống

Né Tránh

Phỏng Bỏng

Tối mắt tối mũi Tối mắt tối mũi

Tui Tôi

xắt Thái

Nhiêu khê Lôi thôi, phức tạp

mè Vừng

heo Lợn

Vị tinh Bột ngọt

thẫu thẩu

vịm liễn

trẹc Mẹt

O Cô

tô Bát

chi Gì

môn bạc hà cây dọc mùng

trụng nhúng

Câu 3 trang 116 SGK Ngữ văn 7 Tập 1: Cho biết tác dụng của việc sử dụng từ địa phương Huế trong Chuyện cơm hến.

Trả lời:

Việc dùng từ địa phương Huế trong Chuyện cơm hến tạo nên sắc thái đặc trưng, đậm chất văn hóa xứ Huế.

Câu 4 trang 116 SGK Ngữ văn 7 Tập 1: Kể một số từ địa phương chỉ sự vật (người, cây cối, con vật,...) ở các vùng miền mà em biết và tìm từ ngữ toàn dân tương ứng

Trả lời:

Từ địa phương

Từ toàn dân

Má, u, bầm, mạ Mẹ

Thầy, tía, cha, ba Bố

Chén Cốc

Bòng Bưởi

Mận Roi

O Cô Bác

Mô Đâu

Vô Vào

Chén, tô Bát

Heo Lợn

Chổi Chổi

Tru Trâu

Mô Đâu

Bắp Ngô

Mần Làm

Hột gà, hột vịt Trứng gà, trứng vịt

Xà bông Xà phòng

Tắc Quất

Xỉn Say

Mập Béo

Thơm, khóm Dứa

Bổ Ngã