6 Bài soạn 'Tóm tắt văn bản theo yêu cầu độ dài khác nhau' (Ngữ văn 7 - SGK Kết nối tri thức) xuất sắc nhất

Trước khi tóm tắt

- Đọc kỹ văn bản gốc

- Xác định nội dung chính cần tóm tắt

+ Xác định nội dung khái quát, cốt lõi của toàn văn bản

+ Tìm ý chính của từng phần hoặc đoạn và xác định mối quan hệ giữa các phần hoặc các đoạn

+ Tìm các từ ngữ quan trọng

+ Xác định ý chính của văn bản

+ Xác định đúng nội dung khái quát, cốt lõi

+ Xác định các phần trong văn bản

- Tìm ý chính của từng phần

- Xác định yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt

+ Xác định ý lớn và ý nhỏ của văn bản gốc

+ Tùy theo yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt mà lựa chọn ý lớn hay ý nhỏ từ văn bản gốc

Viết văn bản tóm tắt

- Sắp xếp các ý chính của văn bản gốc theo một trình tự hợp lý

- Sử dụng lời văn của bạn kết hợp với những từ ngữ quan trọng trong văn bản gốc để viết văn bản tóm tắt

- Chú ý đảm bảo yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt

Chỉnh sửa

Rà soát, tự chỉnh sửa văn bản tóm tắt của bạn

Bài tham khảo 1: Tóm tắt văn bản Bánh chưng, bánh giầy trong Ngữ văn 6, tập hai.

Vua Hùng già muốn truyền ngôi cho các con nên ra điều kiện: không kể con trưởng, con thứ, miễn ai làm vừa ý Tiên Vương sẽ được nối ngôi. Các lang đua nhau tìm kiếm của ngon vật lạ trên rừng dưới biển dâng cho vua cha. Riêng có Lang Liêu, người con thứ mười tám, sau khi mộng thấy thần đã làm một loại bánh hình vuông, một loại bánh hình tròn để dâng vua. Vua vô cùng hài lòng mang bánh lễ Tiên Vương, và được kế ngôi vua. Từ đó, bánh chưng, bánh giầy trở thành lễ vật không thể thiếu trong dịp Tết lễ.

Bài tham khảo 2: Tóm tắt văn bản Thánh Gióng trong Ngữ văn 6, tập hai.

Vào thời Hùng Vương thứ sáu, làng Gióng có một đôi vợ chồng già chăm chỉ, phúc đức nhưng không có con. Một hôm bà vợ ra đồng ướm vào vết chân to, về nhà thụ thai. Mười hai tháng sau sinh cậu con trai khôi ngô. Lên ba tuổi mà không biết đi, không biết nói. Khi giặc xâm lược, nhà vua chiêu mộ người tài, cậu bé cất tiếng yêu cầu vua ban cho roi sắt, áo giáp sắt, ngựa sắt để đánh giặc. Cậu ăn khỏe, lớn nhanh như thổi. Cả làng phải góp gạo nuôi. Khi giặc đến, cậu bé vùng dậy, vươn vai trở thành tráng sĩ, giáp sắt, ngựa sắt, roi sắt xông ra đánh tan giặc, roi sắt gãy tráng sĩ nhổ những cụm tre quật giặc. Tráng sĩ một mình một ngựa, lên đỉnh núi cởi bỏ giáp sắt cùng ngựa bay lên trời. Nhân dân nhớ ơn lập đền thờ, giờ vẫn còn hội làng Gióng và các dấu tích ao hồ.

I. Các Mẫu Tóm Tắt Văn Bản Theo Yêu Cầu Độ Dài 'Đi Lấy Mật'

• Mẫu tóm tắt số 1 (100 - 150 chữ)

Đoạn văn 'Đi lấy mật' mô tả chuyến đi 'ăn ong' của An, Cò và tía nuôi. Sau quãng đường dài trong rừng, tía nuôi nhận thấy An mệt mỏi và quyết định dừng nghỉ. Trong lúc đó, Cò hướng dẫn An cách tìm ong mật trên nhánh tràm cao. Khi ba người ngồi nghỉ ăn cơm vắt, họ được thưởng thức cảnh đẹp thiên nhiên với các loài vật như: kì nhông, bầy chim hàng nghìn con bay lên,... Cò dẫn An đến cây tràm thấp, nơi có kèo ong. An nhớ lại lời má nuôi về việc người U Minh dùng tràm gác kèo để ong làm tổ.

• Mẫu tóm tắt số 2 (200 - 250 chữ)

Sáng sớm, An cùng tía nuôi và Cò vào rừng tràm để lần đầu tiên tham gia 'ăn ong' - thu hoạch mật ong. Trên đường, An thấy tía nuôi dùng chà gạc để mở lối đi. Khi thấy An mệt, tía nuôi dừng nghỉ. Lúc này, Cò dạy An cách nhận diện ong mật. Cả ba cùng ngồi ăn cơm vắt và thưởng thức khung cảnh rừng tràm với nắng vàng, gió rừng, bầy chim bay lên, và kì nhông đổi màu. Cò dẫn An đến cây tràm thấp với kèo ong, khiến An nhớ đến lời má nuôi về việc người U Minh thuần hóa ong để lấy mật.

Tóm tắt văn bản theo yêu cầu độ dài Ngữ văn 7 Kết nối tri thức với cuộc sống

II. Các Mẫu Tóm Tắt Văn Bản Theo Yêu Cầu Độ Dài 'Bầy Chim Chìa Vôi'

• Mẫu tóm tắt số 1 (100 - 150 chữ)

Trong đêm mưa bão, Mên và Mon lo lắng cho bầy chim chìa vôi non ở bãi cát giữa sông. Hai anh em trò chuyện rồi nằm im không ngủ được. Cuối cùng, vì quá lo, họ đã đi đò qua bờ sông đối diện với dải cát. Khi bình minh ló rạng, họ chứng kiến 'cảnh tượng như huyền thoại' - bầy chim chìa vôi bay lên khỏi bãi sông. Một chú chim non yếu sức, cánh rơi xuống như chiếc lá, nhưng cuối cùng đã mạnh mẽ bay lên. Cảnh tượng này khiến hai anh em vui mừng và lặng lẽ bật khóc.

• Mẫu tóm tắt số 2 (200 - 250 chữ)

Khoảng hai giờ sáng, Mên và Mon lo lắng về nước sông dâng cao do mưa lớn có thể cuốn trôi bầy chim chìa vôi trên bãi cát. Sau khi trò chuyện, hai anh em nằm lặng im, nhớ về lời bố về bầy chim chìa vôi ở khúc sông làng. Mưa ngày càng to, họ quyết định lấy đò qua sông trong đêm tối. Đến bờ sông đối diện, trời tối mịt, tiếng người lớn ồn ào, nhưng hai anh em vẫn cố quan sát bầy chim chìa vôi non. Khi bình minh lên, họ chứng kiến 'cảnh tượng như huyền thoại' - những cánh chim bé nhỏ vươn lên khỏi dòng nước. Một chú chim non yếu sức, cánh rơi xuống nhưng đã mạnh mẽ bay lên. Cảnh tượng khiến họ vui mừng, xúc động vì bầy chim thực hiện chuyến bay đầu tiên quan trọng trong đời.

Các yêu cầu đối với việc tóm tắt văn bản:

- Phản ánh chính xác nội dung của văn bản gốc.

- Trình bày các ý chính và điểm quan trọng từ văn bản gốc.

- Sử dụng các từ ngữ then chốt của văn bản gốc.

- Đáp ứng các yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt.

* Phân tích bài tóm tắt mẫu

Tóm tắt văn bản Sơn Tinh Thủy Tinh trong Ngữ văn 6, tập 2

- Cả hai văn bản tóm tắt đều:

• Phản ánh đúng nội dung của câu chuyện “Sơn Tinh Thủy Tinh”
• Trình bày các điểm chính và sự kiện quan trọng như: vua Hùng Vương thứ 18 muốn chọn rể cho Mị Nương; Sơn Tinh và Thủy Tinh cầu hôn; cuộc chiến giữa hai nhân vật,...
• Sử dụng các từ ngữ quan trọng như: vua Hùng Vương thứ mười tám, Mị Nương, Sơn Tinh, Thủy Tinh, cầu hôn, lễ vật, chiến đấu,...
• Đáp ứng yêu cầu về độ dài của tóm tắt: Văn bản 1 ngắn; Văn bản 2 dài hơn. Cả hai văn bản đều ngắn hơn so với văn bản gốc.

* Hướng dẫn viết tóm tắt

Trước khi viết tóm tắt

Đọc kỹ văn bản gốc

- Đọc văn bản để hiểu nội dung và chủ đề.

Định hình nội dung cần tóm tắt

Ví dụ: Tóm tắt văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” sách Ngữ văn 6 tập 1

- Xác định nội dung cốt lõi: Bài văn miêu tả Dế Mèn với sức khỏe cường tráng nhưng kiêu ngạo. Sau khi trêu chọc chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt, Dế Mèn cảm thấy ân hận và học được bài học cuộc đời đầu tiên.

- Xác định ý chính của từng phần:

• Phần 1: Từ đầu đến “đứng đầu thiên hạ rồi” : Giới thiệu vẻ đẹp và tính cách của Dế Mèn.
• Phần 2: Phần còn lại: Câu chuyện về bài học cuộc đời đầu tiên của Dế Mèn.

- Xác định từ ngữ quan trọng của văn bản: Dế Mèn, Dế Choắt, Chị Cốc, mạnh mẽ, kiêu ngạo, ân hận, bài học cuộc đời, ...

- Ghi chú ý chính của văn bản.

Định hình yêu cầu về độ dài văn bản tóm tắt

Viết văn bản tóm tắt

- Sắp xếp ý chính của văn bản gốc theo trình tự hợp lý.

- Sử dụng từ ngữ quan trọng và viết văn bản tóm tắt bằng lời của bạn.

- Đảm bảo yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt.

Bài Làm Tham Khảo:

Tóm tắt tác phẩm 'Bầy chim chìa vôi'

“Bầy chim chìa vôi” kể về hai cậu bé Mên và Mon với tình cảm chân thành và tình yêu thương. Lo sợ bão mưa có thể làm ngập tổ chim chìa vôi ở bãi cát giữa sông, hai anh em quyết tâm cứu tổ chim dù trời tối và mưa lớn. Vào sáng sớm, họ chứng kiến cảnh bầy chim chìa vôi cất cánh trong ánh sáng huyền thoại. Một chú chim non suýt rơi xuống nước nhưng đã cố gắng bứt lên để bay cao hơn lần đầu. Bầy chim cuối cùng đã hạ cánh an toàn trên một lùm dứa dại bên bờ sông. Hai anh em im lặng, những giọt nước mắt hạnh phúc ánh lên trên khuôn mặt ướt át của họ.

Tóm tắt tác phẩm 'Đi lấy mật'

Văn bản “Đi lấy mật” kể về chuyến đi lấy mật của An cùng tía nuôi và thằng Cò. Trong hành trình, An cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên rừng U Minh qua âm thanh, màu sắc, và mùi hương. Khi nghỉ, An học cách quan sát ong mật từ tía nuôi và Cò. Chuyến đi giúp An tích lũy kinh nghiệm mới và nhớ đến lời má nuôi về việc gác kèo cho ong. Tác phẩm còn thể hiện tình yêu thương và gắn bó giữa các nhân vật, dù An là con nuôi nhưng nhận được sự quan tâm và yêu thương từ tía nuôi và thằng Cò. Sau khi thu hoạch mật, cả ba ngồi ăn dưới một bụi cây tràm mát mẻ.

Đề bài

(Trang 27, SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Để tóm tắt nội dung chính của một văn bản một cách ngắn gọn, phục vụ cho việc học tập và nghiên cứu, người ta thường thực hiện thao tác tóm tắt văn bản. Trong bài học này, bạn sẽ học cách tóm tắt một văn bản theo các yêu cầu khác nhau về độ dài, đảm bảo giữ được nội dung chính của văn bản gốc.

Phương pháp giải - Xem chi tiết

Lời giải chi tiết

Gợi ý:

Trước khi tóm tắt

- Đọc kỹ văn bản gốc

- Xác định nội dung chính cần tóm tắt

+ Xác định nội dung tổng quát, cốt lõi của toàn văn bản

+ Tìm ý chính của từng phần hoặc đoạn và xác định mối quan hệ giữa các phần hoặc các đoạn

+ Tìm các từ ngữ quan trọng

+ Xác định ý chính của văn bản

+ Xác định đúng nội dung tổng quát, cốt lõi

+ Xác định các phần trong văn bản

- Tìm ý chính của từng phần

- Xác định yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt

+ Xác định ý lớn và ý nhỏ của văn bản gốc

+ Tùy theo yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt mà chọn ý lớn hay ý nhỏ từ văn bản gốc

Viết văn bản tóm tắt

- Sắp xếp các ý chính của văn bản gốc theo một trình tự hợp lý

- Sử dụng lời văn của bạn kết hợp với những từ ngữ quan trọng trong văn bản gốc để viết văn bản tóm tắt

- Chú ý đảm bảo yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt

Chỉnh sửa

Rà soát, tự chỉnh sửa văn bản tóm tắt của bạn

Bài tham khảo 1: Tóm tắt văn bản Bánh chưng, bánh giầy trong Ngữ văn 6, tập hai.

Vua Hùng khi về già muốn truyền ngôi cho các con nên đặt ra điều kiện: không phân biệt con trưởng hay con thứ, ai làm vừa lòng Tiên Vương sẽ được nối ngôi. Các lang đều tìm kiếm những món ngon vật lạ trên rừng dưới biển dâng vua. Lang Liêu, con thứ mười tám, sau khi mơ thấy thần đã làm một loại bánh vuông, một loại bánh tròn để dâng vua. Vua rất hài lòng và mang bánh dâng lễ Tiên Vương, từ đó Lang Liêu được kế ngôi vua. Bánh chưng, bánh giầy từ đó trở thành lễ vật không thể thiếu trong dịp Tết.

Bài tham khảo 2: Tóm tắt văn bản Thánh Gióng trong Ngữ văn 6, tập hai.

Vào thời Hùng Vương thứ sáu, làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ, hiền lành nhưng không có con. Một hôm, bà vợ ra đồng và thử vào vết chân lớn, sau đó về nhà thụ thai. Mười hai tháng sau, bà sinh ra một cậu bé khôi ngô. Đến ba tuổi, cậu bé vẫn không biết đi hay nói. Khi giặc xâm lược, vua chiêu mộ người tài, cậu bé yêu cầu vua chuẩn bị roi sắt, áo giáp sắt, ngựa sắt để đánh giặc. Cậu ăn khỏe, lớn nhanh như thổi, cả làng phải góp gạo nuôi. Khi giặc đến, cậu bé vùng dậy, trở thành tráng sĩ, với giáp sắt, ngựa sắt, roi sắt đánh tan giặc, roi sắt gãy tráng sĩ dùng tre quật giặc. Tráng sĩ một mình cưỡi ngựa lên đỉnh núi, bỏ giáp sắt và bay lên trời. Nhân dân lập đền thờ tráng sĩ, đến nay còn hội làng Gióng và các dấu tích ao hồ.

* Yêu cầu đối với văn bản tóm tắt:

- Phải phản ánh chính xác nội dung của văn bản gốc.

- Cần nêu rõ các ý chính và điểm quan trọng của văn bản gốc.

- Sử dụng các từ ngữ chủ chốt từ văn bản gốc.

- Phải đáp ứng các yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt theo từng mức độ khác nhau.

* Phân tích bài tóm tắt tham khảo

Tóm tắt văn bản Sơn Tinh Thủy Tinh trong Ngữ văn 6, tập 2

- Cả hai văn bản tóm tắt đều phản ánh đúng nội dung của câu chuyện “Sơn Tinh Thủy Tinh”.

- Đều trình bày các điểm chính như: Vua Hùng Vương thứ 18 muốn tìm chồng cho công chúa Mị Nương; Sơn Tinh và Thủy Tinh đến cầu hôn; Cuộc chiến giữa hai nhân vật ….

- Sử dụng từ ngữ quan trọng như: Vua Hùng Vương thứ 18, Mị Nương, Sơn Tinh, Thủy Tinh, cầu hôn, lễ vật, giao tranh, …

- Đáp ứng yêu cầu về độ dài tóm tắt: Văn bản 1 ngắn gọn; Văn bản 2 chi tiết hơn. Tuy nhiên, cả hai đều ngắn hơn văn bản gốc.

* Thực hành viết theo các bước

Trước khi tóm tắt

Đọc kỹ văn bản gốc

- Đọc văn bản gốc để hiểu nội dung và chủ đề.

Xác định nội dung chính cần tóm tắt

Ví dụ: Tóm tắt văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” trong Ngữ văn 6 tập 1

- Xác định nội dung khái quát, cốt lõi: Bài văn mô tả Dế Mèn với vẻ đẹp cường tráng nhưng lại kiêu ngạo. Sau khi gây ra cái chết của Dế Choắt bằng trò đùa, Dế Mèn hối hận và học được bài học quý giá.

- Tìm ý chính của từng phần hoặc đoạn:

+ Phần 1: Giới thiệu vẻ đẹp và tính cách của Dế Mèn từ đầu đến “đứng đầu thiên hạ rồi”.

+ Phần 2: Câu chuyện về bài học của Dế Mèn từ đoạn còn lại.

- Tìm từ ngữ quan trọng: Dế Mèn, Dế Choắt, Chị Cốc, sức khỏe, kiêu ngạo, ân hận, bài học quý giá, …

- Đánh dấu các ý chính trong văn bản.

Xác định yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt

Viết văn bản tóm tắt

- Sắp xếp các ý chính theo trình tự hợp lý.

- Kết hợp lời văn của bạn với từ ngữ quan trọng để viết tóm tắt.

- Đảm bảo yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt.

Bài tóm tắt mẫu tham khảo:

Tóm tắt văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” trong Ngữ văn 6 tập 1

Mẫu 1:

Dế Mèn là một chú dế mạnh mẽ nhưng kiêu ngạo, luôn cho rằng mình sắp đứng đầu thiên hạ. Cậu coi thường những người xung quanh, đặc biệt là Dế Choắt, một chú dế yếu ớt. Một lần, Dế Mèn trêu chọc chị Cốc khiến Dế Choắt phải chịu thiệt. Dế Choắt bị chị Cốc mổ đến chết và khuyên Dế Mèn từ bỏ thói kiêu căng. Dế Mèn hối hận và nhận ra bài học quý giá.

Mẫu 2:

Dế Mèn, với cơ thể cường tráng, lại có tính kiêu ngạo, luôn nghĩ mình sẽ đứng đầu thiên hạ. Cậu xem thường mọi người, nhất là Dế Choắt. Một lần, Dế Mèn trêu chị Cốc khiến Dế Choắt bị chị mổ đến chết. Trước khi chết, Dế Choắt khuyên Dế Mèn từ bỏ sự kiêu ngạo. Dế Mèn học được bài học quý giá.

Chỉnh sửa

Kiểm tra và chỉnh sửa văn bản tóm tắt theo các gợi ý sau:

Yêu cầu

Gợi ý chỉnh sửa

Nội dung đúng với văn bản gốc

Loại bỏ thông tin không có trong văn bản gốc và các ý kiến bình luận của người tóm tắt (nếu có).

Trình bày ý chính và điểm quan trọng

Thêm các ý chính và điểm quan trọng còn thiếu, lược bớt chi tiết thừa.

Sử dụng từ ngữ quan trọng

Thêm từ ngữ quan trọng từ văn bản gốc nếu thiếu.

Đáp ứng yêu cầu về độ dài

Điều chỉnh độ dài của văn bản tóm tắt cho phù hợp.

Chính tả và diễn đạt

Kiểm tra lỗi chính tả và diễn đạt, chỉnh sửa nếu cần.

Đề bài (Trang 27, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Để nắm bắt và ghi nhớ nội dung chính của một văn bản đã học, người ta thường thực hiện việc tóm tắt. Trong bài học này, bạn sẽ học cách tóm tắt một văn bản theo các yêu cầu khác nhau về độ dài, đồng thời đảm bảo sự trung thực với nội dung của văn bản gốc.

Lời giải 

Dàn ý:

Bước 1: Chuẩn bị trước khi tóm tắt

- Đọc kỹ văn bản gốc

- Xác định nội dung chính cần tóm tắt

- Xác định yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt

Bước 2: Viết văn bản tóm tắt

- Sắp xếp các ý chính của văn bản gốc theo một trình tự hợp lý

- Sử dụng ngôn từ của bạn kết hợp với các từ ngữ quan trọng trong văn bản gốc để viết văn bản tóm tắt

- Chú ý đảm bảo yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt

Bước 3: Chỉnh sửa

Kiểm tra và tự chỉnh sửa lại văn bản tóm tắt dựa trên các gợi ý sau:

Ví dụ tham khảo 

1. Tóm tắt văn bản Đi lấy mật 

Câu chuyện kể về một lần An cùng với Cò theo tía nuôi đi lấy mật. Trên đường đi, An cảm nhận được vẻ đẹp của núi rừng. Tía nuôi dẫn đường phía trước, An và Cò đi theo sau. Khi An cảm thấy mệt, tía nuôi gợi ý nghỉ ngơi cho đến khi An hồi phục sức. Cò chỉ An cách quan sát đàn ong mật. Họ tiếp tục công việc thu hoạch mật và thu được nhiều kết quả. Họ đến một cánh đồng rộng, chứng kiến nhiều loài chim. An rất thích thú, nhưng khi nghe Cò nhắc đến “sân chim”, cậu im lặng vì sợ bị xem là kém hiểu biết nếu hỏi thêm. Khi gặp một kèo ong, An nhớ lại lời mẹ về cách làm kèo. Người dân U Minh có phương pháp đặc biệt để thuần hóa ong.

2. Tóm tắt văn bản Thánh Gióng 

Vào thời Hùng Vương thứ sáu, làng Gióng có cặp vợ chồng hiền lành, chăm chỉ nhưng chưa có con. Một ngày, bà vợ ra đồng thử vết chân lớn và về nhà mang thai. Mười hai tháng sau sinh ra một cậu bé khôi ngô. Lên ba tuổi mà chưa biết đi, không biết nói. Khi giặc đến, nhà vua tuyển người tài, cậu bé yêu cầu vua cung cấp roi sắt, áo giáp sắt và ngựa sắt để đánh giặc. Cậu lớn nhanh và ăn khỏe, cả làng phải góp gạo nuôi dưỡng. Khi giặc tấn công, cậu bé biến thành chiến sĩ mạnh mẽ, dùng roi sắt, giáp sắt và ngựa sắt đánh tan giặc. Khi roi sắt gãy, cậu dùng tay đẩy tre để đánh giặc. Sau trận chiến, cậu cưỡi ngựa bay lên trời. Nhân dân lập đền thờ và tổ chức hội làng Gióng, dấu tích còn lại trong ao hồ ngày nay.