Buzz
1. Mẫu Bài Soạn 'Sự Tích Hồ Gươm' (Ngữ Văn 6 - SGK Chân Trời Sáng Tạo) - Phiên Bản 4
Chuẩn Bị Đọc
Bạn đã biết gì về Hồ Gươm (Hà Nội)? Chia sẻ với nhóm của bạn về danh lam thắng cảnh này nhé.
Trả Lời:
Giới Thiệu Hồ Gươm
Hồ Hoàn Kiếm, hay còn gọi là Hồ Gươm, là hồ nước ngọt tự nhiên nằm ở trung tâm Hà Nội với diện tích khoảng 12 ha. Trước đây, hồ còn có tên là hồ Lục Thủy (do nước có màu xanh quanh năm), hồ Thủy Quân (dùng để duyệt thủy binh), và hồ Tả Vọng, Hữu Vọng (thời Lê mạt).
Tên Hồ Hoàn Kiếm xuất hiện vào đầu thế kỷ 15 gắn với truyền thuyết vua Lê Lợi trả gươm báu cho Rùa thần. Truyền thuyết kể rằng, trong một lần dạo chơi trên thuyền, vua Lê Lợi gặp một con rùa vàng nổi lên mặt nước đòi trả lại thanh gươm mà Long Vương đã cho mượn để đánh đuổi quân Minh. Nhà vua trả gươm và rùa lặn xuống nước biến mất. Hồ được đặt tên là Hồ Hoàn Kiếm và hiện là hồ nước duy nhất thuộc quận Hoàn Kiếm của Hà Nội.
Hồ Hoàn Kiếm nối kết khu phố cổ như Hàng Ngang, Hàng Đào, và khu phố Tây như Bảo Khánh, Nhà thờ, được quy hoạch bởi người Pháp cách đây hơn một thế kỷ.
Xung quanh Hồ Gươm có nhiều di tích nổi tiếng như Tháp Rùa, Đền Ngọc Sơn, Cầu Thê Húc, Tháp Bút, và Đài Nghiên.
Trải Nghiệm Với Văn Bản
Câu 1: Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm theo cách nào?
Trả Lời:
Long Quân đã cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm qua một quá trình thử thách, không dễ dàng. Điều này thể hiện sự nghiêm túc trong việc trân trọng và hiểu ý nghĩa của thanh gươm thần trong hoàn cảnh đất nước đang lâm nguy dưới sự đô hộ của giặc Minh.
Câu 2: Khi nghe Rùa Vàng đòi gươm, nhà vua đã 'hiểu ra' điều gì?
Trả Lời:
Khi Rùa Vàng đòi gươm, nhà vua nhận ra rằng cuộc chiến đã kết thúc và thanh gươm đã hoàn thành nhiệm vụ, cần phải trả lại. Thanh gươm cũng biểu trưng cho sự giúp đỡ của tổ tiên trong việc chiến thắng quân xâm lược.
Suy Ngẫm Và Phản Hồi
Câu 1: Vì sao thanh gươm trong truyện được gọi là gươm thần? Điều này thể hiện gì trong truyền thuyết?
Trả Lời:
Thanh gươm được gọi là gươm thần vì có nguồn gốc kỳ lạ và sức mạnh phi thường. Chi tiết như lưỡi gươm được tìm thấy nhiều lần và ánh sáng lạ trên ngọn cây đa cho thấy sức mạnh và sự kỳ bí của thanh gươm, đặc trưng của truyền thuyết.
Câu 2: Xác định không gian và thời gian Đức Long Quân cho Lê Lợi mượn gươm và đòi lại gươm trong Sự Tích Hồ Gươm.
Trả Lời:
Sự Việc
Thời Gian
Không Gian
Cho mượn gươm thầnKhi giặc Minh đang đô hộ, nghĩa quân Lam Sơn còn yếu và bị thua nhiều lần.
Lưỡi gươm tìm thấy ở vùng biển, chuôi gươm ở vùng rừng núi.
Đòi lại gươm thầnSau khi đuổi quân Minh, Lê Lợi lên ngôi vua tại Hồ Tả Vọng.
Câu 3: Các sự việc trong truyện truyền thuyết thường có ý nghĩa gì? Trong Sự Tích Hồ Gươm, việc cho mượn gươm ở nhiều nơi thể hiện điều gì?
Trả Lời:
Việc cho mượn gươm ở nhiều địa điểm thể hiện sự khó khăn và gian khổ trong việc cứu nước. Điều này cho thấy sự đồng lòng của toàn dân trong việc bảo vệ Tổ quốc.
Ảnh Minh Họa (Nguồn Internet) ảnh 1
Ảnh Minh Họa (Nguồn Internet)
Mẫu 5 Bài Soạn Về 'Sự Tích Hồ Gươm' (Ngữ Văn 6 - SGK Chân Trời Sáng Tạo)
A. Soạn bài Sự tích Hồ Gươm ngắn gọn:
Chuẩn bị đọc
Câu hỏi (trang 22 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Bạn biết gì về Hồ Gươm (Hà Nội)? Hãy chia sẻ thông tin về thắng cảnh này với nhóm của bạn?
Trả lời:
Giới thiệu về Hồ Gươm:
- Hồ Hoàn Kiếm, hay còn gọi là Hồ Gươm, là hồ nước ngọt nằm ngay trung tâm Hà Nội.
- Hồ có diện tích khoảng 12 ha. Tên Hoàn Kiếm xuất hiện vào đầu thế kỷ 15 gắn với truyền thuyết vua Lê Lợi trả lại gươm báu cho Rùa thần.
- Hồ Hoàn Kiếm nằm trong khu phố cổ và bao quanh là các di tích nổi tiếng như Tháp Rùa, Đền Ngọc Sơn, Cầu Thê Húc, Tháp Bút, Đài Nghiên.
Trải nghiệm cùng văn bản
Câu 1 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Bạn nghĩ Long Quân đã cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm theo cách nào?
Trả lời:
Theo tôi, Long Quân đã cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm qua một quá trình thử thách để họ hiểu và trân trọng giá trị của thanh gươm thần.
Câu 2 (trang 24 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Theo bạn, khi nghe Rùa Vàng đòi lại gươm, nhà vua đã 'hiểu ra' điều gì?
Trả lời:
Nhà vua hiểu rằng cuộc chiến chống ngoại xâm đã kết thúc, đất nước đã bình yên, và thanh gươm đã hoàn thành nhiệm vụ lịch sử của nó. Gươm thần cũng tượng trưng cho sự hỗ trợ của tổ tiên trong cuộc chiến bảo vệ đất nước.
Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1 (trang 24 SGK Ngữ văn 6 tập 1):
Trả lời:
- Thanh gươm trong truyện được gọi là gươm thần vì nó có nguồn gốc kỳ bí và sức mạnh phi thường.
- Từ khi có gươm, nghĩa quân liên tục thắng lợi.
- Điều này thể hiện đặc trưng của truyền thuyết với những chi tiết kỳ ảo, hoang đường.
Câu 2 (trang 24 SGK Ngữ văn 6 tập 1):
Trả lời:
Sự việc Thời gian
Không gian
Cho mượn gươm thần
Khi quân Minh xâm lược nước ta
Tìm thấy lưỡi gươm ở biển và chuôi gươm ở rừng núi
Đòi lại gươm thần
Sau khi quân Minh bị đánh bại
Câu 3 (trang 25 SGK Ngữ văn 6 tập 1):
Trả lời:
- Việc nhận gươm diễn ra ở nhiều thời điểm và địa điểm cho thấy sự khó khăn và gian khổ trong việc cứu nước.
- Chuôi gươm ở rừng núi, lưỡi gươm ở sông nước thể hiện sự cứu nước cần sự đồng lòng từ khắp mọi miền.
- Điều này cho thấy sự hợp sức của toàn dân trong việc bảo vệ đất nước.
Câu 4 (trang 25 SGK Ngữ văn 6 tập 1):
Trả lời:
Theo tôi, ý kiến trên đúng nhưng chưa đủ. Việc Lê Lợi trả gươm thần còn thể hiện:
- Chiến thắng của nhân dân ta trong cuộc chiến chống Minh và sự chuyển giao từ thời kỳ chiến tranh sang hòa bình. Vua cần trị nước bằng luật pháp và đạo đức, không phải vũ lực. Gươm thần không còn cần thiết trong thời kỳ mới.
- Hành động trả gươm thể hiện lòng biết ơn và tinh thần có vay có trả của dân tộc.
Câu 5 (trang 25 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Trả lời:
- Một số từ ngữ thể hiện sự trân trọng của nhân vật đối với Lê Lợi như: minh công, bệ hạ.
- Một vài câu văn thể hiện tình cảm và cảm xúc của tác giả dân gian: 'Chúng coi dân ta như cỏ rác, làm nhiều điều bạo ngược khiến thiên hạ căm giận chúng tận xương tuỷ'.
Câu 6 (trang 25 SGK Ngữ văn 6 tập 1):
Trả lời:
- Là tác phẩm dân gian được lưu truyền qua thời gian.
- Nội dung liên quan đến các nhân vật và sự kiện lịch sử (Lê Lợi, cuộc kháng chiến chống Minh, Hồ Gươm...).
- Sử dụng yếu tố kỳ ảo (gươm thần, Rùa Vàng, Long Quân).
- Thể hiện tình cảm và thái độ của nhân dân đối với các nhân vật và sự kiện.
B. Tóm tắt nội dung khi soạn bài Sự tích Hồ Gươm:
- Thể loại: Truyền thuyết
- Bố cục:
- Đoạn 1: Từ đầu đến khi giặc Minh xâm lược: Long Quân cho Lê Lợi mượn gươm và quân Lam Sơn chiến thắng.
- Đoạn 2: Phần còn lại: Lê Lợi trả gươm.
Tóm tắt:
Nghĩa quân Lam Sơn chống giặc Minh và gặp nhiều khó khăn. Long Quân quyết định cho họ mượn gươm thần. Lê Thận đánh cá ba lần đều bắt được thanh sắt, sau khi nhận ra dưới ánh lửa thì là gươm. Khi Lê Lợi đến nhà Lê Thận, thanh gươm sáng lên với chữ 'Thuận Thiện'. Một lần Lê Lợi chạy vào rừng và tìm thấy chuôi gươm nạm ngọc. Kết hợp với lưỡi gươm, Lê Lợi biết đó là gươm thần. Từ khi có gươm, nghĩa quân chiến thắng và đuổi quân xâm lược. Một năm sau, khi Lê Lợi đi thuyền ở hồ Tả Vọng, Rùa Vàng đòi lại gươm. Lê Lợi trả gươm và hồ được gọi là Hồ Gươm hoặc Hồ Hoàn Kiếm.
Giá trị nội dung:
- Truyện giải thích nguồn gốc tên Hồ Hoàn Kiếm, ca ngợi chiến thắng của cuộc kháng chiến chống Minh của Lê Lợi.
- Đồng thời, truyện ca ngợi tính chính nghĩa và sự vẻ vang của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống giặc Minh.
Giá trị nghệ thuật:
- Kết cấu chặt chẽ với chi tiết thực - ảo hòa quyện, làm cho câu chuyện hấp dẫn và làm nổi bật hình ảnh anh hùng Lê Lợi.
- Các chi tiết kỳ ảo (như Rùa Vàng, gươm thần) tạo nên sức hấp dẫn và đại diện cho đặc trưng của truyện dân gian.
3. Bài soạn 'Sự tích Hồ Gươm' (Ngữ văn 6 - SGK Chân trời sáng tạo) - mẫu số 6
Chuẩn bị đọc
Em đã biết gì về Hồ Gươm ở Hà Nội? Hãy cùng chia sẻ với bạn về địa danh này nhé!
Bài giải:
Giới thiệu về Hồ Gươm
- Hồ Hoàn Kiếm hay Hồ Gươm, nằm giữa trung tâm Hà Nội, là hồ nước ngọt rộng khoảng 12 ha. Tên gọi Hoàn Kiếm gắn với truyền thuyết vua Lê Lợi trả gươm cho Rùa thần vào thế kỷ 15. Trước đây, hồ còn được gọi là Lục Thủy vì nước xanh quanh năm, Thủy Quân do dùng để duyệt binh, hay Tả Vọng và Hữu Vọng trong thời Lê mạt. Hồ Hoàn Kiếm đã trở thành một biểu tượng và tên của quận trung tâm Hà Nội ngày nay.
- Hồ Hoàn Kiếm kết nối khu phố cổ như Hàng Ngang, Hàng Đào, Cầu Gỗ với khu phố Tây quy hoạch bởi người Pháp gồm Bảo Khánh, Nhà thờ, Tràng Thi...
- Quanh Hồ Gươm còn có các di tích nổi tiếng như Tháp Rùa, Đền Ngọc Sơn, Cầu Thê Húc...
Trải nghiệm cùng văn bản
Câu 1: Long Quân đã cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm thế nào?
Bài giải:
Thời đất nước lâm nguy dưới ách đô hộ của giặc Minh, nghĩa quân Lam Sơn non yếu nhiều lần thất bại. Long Quân quyết định giúp đỡ bằng cách cho mượn gươm, nhưng không phải trao ngay mà qua quá trình thử thách để hiểu và trân trọng thanh gươm thần.
Câu 2: Khi nghe Rùa Vàng đòi gươm, nhà vua hiểu điều gì?
Bài giải:
Nhà vua hiểu rằng cuộc chiến đã kết thúc, đất nước đã yên bình, thanh gươm hoàn thành sứ mệnh và cần được trả lại. Gươm tượng trưng cho sự giúp sức của tổ tiên trong chiến thắng kẻ thù.
Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1: Vì sao thanh gươm được gọi là gươm thần? Điều này thể hiện gì trong truyền thuyết?
Bài giải:
- Thanh gươm có nguồn gốc kỳ lạ và sức mạnh phi thường: Lê Thận ba lần vớt được lưỡi gươm, sau đó gươm sáng rực khi gặp Lê Lợi và có chữ “Thuận Thiên”. Từ khi có gươm, nghĩa quân thắng lợi nhiều lần. Chi tiết này thể hiện đặc điểm của truyền thuyết với yếu tố kỳ ảo.
Câu 2: Xác định không gian, thời gian Long Quân cho Lê Lợi mượn và đòi lại gươm trong Sự tích Hồ Gươm?
Bài giải:
Thời gian và không gian cho mượn gươm: Khi giặc Minh đô hộ, nghĩa quân Lam Sơn yếu thế. Tìm thấy lưỡi gươm ở vùng biển, chuôi gươm ở rừng núi. Đòi lại gươm sau khi quân Minh bị đuổi, Lê Lợi lên ngôi vua tại Hồ Tả Vọng.
Câu 3: Ý nghĩa cách cho mượn gươm trong Sự tích Hồ Gươm?
Bài giải:
- Nhận gươm ở nhiều thời điểm, địa điểm cho thấy việc cứu nước gian nan. Chuôi gươm ở miền rừng, lưỡi gươm ở sông nước thể hiện cứu nước có khắp nơi. Qua đó, sự đồng lòng của dân tộc là yếu tố quyết định.
Câu 4: Bạn nghĩ Sự tích Hồ Gươm chỉ nhằm giải thích địa danh?
Bài giải:
Ý kiến đúng nhưng chưa đủ. Truyện không chỉ giải thích địa danh mà còn thể hiện chiến thắng chính nghĩa, khát vọng hòa bình của nhân dân sau chiến tranh.
Câu 5: Tìm trong Sự tích Hồ Gươm các từ ngữ trân trọng và cảm xúc?
Bài giải:
- Từ ngữ trân trọng: minh công, bệ hạ;
- Câu văn cảm xúc: Chúng coi dân ta như cỏ rác, làm nhiều điều bạo ngược khiến thiên hạ căm giận.
Câu 6: Đặc điểm của thể loại truyền thuyết trong Sự tích Hồ Gươm?
Bài giải:
Sự tích Hồ Gươm có đầy đủ 4 tiêu chí của truyền thuyết: tự sự dân gian, đề cập nhân vật lịch sử, sử dụng yếu tố kỳ ảo, thể hiện tình cảm của nhân dân.
4. Soạn bài 'Sự tích Hồ Gươm' (Ngữ văn 6 - SGK Chân trời sáng tạo) - mẫu 1
Chuẩn bị đọc
(trang 22 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Hãy chia sẻ với nhóm của bạn những gì bạn biết về Hồ Gươm (Hà Nội)?
Phương pháp giải:
Sử dụng kiến thức cá nhân hoặc tìm kiếm thông tin trên internet để trả lời câu hỏi này.
Lời giải chi tiết:
Hồ Gươm, còn gọi là Hồ Hoàn Kiếm, là hồ nước ngọt tự nhiên nằm ở trung tâm Hà Nội, có diện tích khoảng 12 ha. Hồ từng mang nhiều tên như hồ Lục Thủy, hồ Thủy Quân, hồ Tả Vọng và Hữu Vọng trước khi được đổi tên thành Hoàn Kiếm vào đầu thế kỷ 15 nhờ truyền thuyết về vua Lê Lợi trả gươm cho Rùa thần. Từ đó, hồ được đặt tên là Hoàn Kiếm và là hồ nước duy nhất trong quận Hoàn Kiếm hiện nay. Hồ kết nối khu phố cổ với khu phố Tây do người Pháp quy hoạch. Xung quanh hồ có nhiều di tích nổi tiếng như Tháp Rùa, Đền Ngọc Sơn, và Cầu Thê Húc.
Trải nghiệm cùng VB 1
Câu 1 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Long Quân đã cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm theo cách nào?
Phương pháp giải:
Suy luận để trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm qua một quá trình thử thách nhằm giúp họ hiểu và trân trọng thanh gươm thần.
Trải nghiệm cùng VB 2
Câu 2 (trang 24 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Khi nghe Rùa Vàng đòi gươm, nhà vua đã 'hiểu ra' điều gì?
Phương pháp giải:
Xem xét tình huống đòi gươm để trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Nhà vua nhận ra rằng cuộc chiến đã kết thúc và thanh gươm đã hoàn thành sứ mệnh của nó, cần phải trả lại. Thanh gươm cũng là biểu tượng cho sự giúp đỡ của tổ tiên trong việc chống lại kẻ thù xâm lược.
Suy ngẫm và phản hồi 1
Câu 1 (trang 24 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Tại sao thanh gươm trong truyện này được gọi là gươm thần? Điều này thể hiện đặc điểm gì của truyền thuyết?
Phương pháp giải:
Nhớ lại các đặc điểm của truyền thuyết và sức mạnh của thanh gươm trong truyện.
Lời giải chi tiết:
Thanh gươm được gọi là gươm thần do nguồn gốc kỳ lạ và sức mạnh phi thường của nó. Các chi tiết như gươm sáng rực, chữ 'Thuận Thiên' và việc tìm thấy chuôi và lưỡi gươm ở những nơi khác nhau cho thấy đặc trưng của truyền thuyết là sự kỳ ảo và hoang đường.
Suy ngẫm và phản hồi 2
Câu 2 (trang 24 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Xác định không gian, thời gian mà Đức Long Quân cho Lê Lợi mượn gươm và đòi lại gươm trong Sự tích Hồ Gươm.
Phương pháp giải:
Đọc lại văn bản chi tiết để xác định không gian và thời gian.
Suy ngẫm và phản hồi 3
Câu 3 (trang 25 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Các sự việc trong truyền thuyết thường được sắp xếp để thể hiện ý nghĩa nào đó. Trong Sự tích Hồ Gươm, việc Lê Thận và Lê Lợi tình cờ tìm thấy gươm ở những nơi khác nhau thể hiện điều gì?
Phương pháp giải:
Suy nghĩ về ý nghĩa của việc cho mượn gươm không đơn giản và dễ dàng như vậy.
Lời giải chi tiết:
Việc gươm được tìm thấy ở nhiều địa điểm khác nhau cho thấy sự cứu nước là một quá trình khó khăn và kéo dài. Điều này cũng thể hiện sự hợp sức của toàn dân trong việc bảo vệ đất nước.
Suy ngẫm và phản hồi 4
Câu 4 (trang 25 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Có ý kiến cho rằng truyện này chỉ đơn giản là để giải thích địa danh Hồ Gươm. Bạn có đồng ý không? Vì sao?
Phương pháp giải:
Xem xét các chi tiết trong truyện và suy nghĩ về giá trị khác mà truyện mang lại.
Lời giải chi tiết:
Ý kiến này chỉ đúng một phần. Truyện không chỉ giải thích địa danh mà còn thể hiện chiến thắng của nhân dân trong cuộc chiến chống giặc Minh và nhấn mạnh sự chuyển mình của đất nước từ dùng vũ lực sang quản lý bằng luật pháp và đạo đức.
Suy ngẫm và phản hồi 5
Câu 5 (trang 25 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Tìm các từ ngữ và câu văn trong Sự tích Hồ Gươm cho thấy cách xưng hô trân trọng và cảm xúc của tác giả dân gian.
Phương pháp giải:
Đọc lại văn bản để tìm các từ ngữ và câu văn tương ứng.
Lời giải chi tiết:
Các từ ngữ trân trọng: minh công, bệ hạ. Câu văn thể hiện cảm xúc của tác giả dân gian: 'Chúng coi dân ta như cỏ rác, làm nhiều điều bạo ngược khiến cho thiên hạ căm giận chúng đến tận xương tuỷ'.
Suy ngẫm và phản hồi 6
Câu 6 (trang 25 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Sự tích Hồ Gươm thể hiện những đặc điểm gì của thể loại truyền thuyết?
Phương pháp giải:
Nhớ lại đặc điểm của thể loại truyền thuyết để trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Truyền thuyết là tác phẩm dân gian, đề cập đến nhân vật và sự kiện lịch sử (Lê Lợi, cuộc kháng chiến chống quân Minh, Hồ Gươm...), sử dụng yếu tố kỳ ảo (gươm thần, Rùa Vàng, Long Quân), và thể hiện tình cảm, thái độ của nhân dân đối với các nhân vật và sự kiện.
5. Soạn bài 'Sự tích Hồ Gươm' (Ngữ văn 6 - SGK Chân trời sáng tạo) - Phiên bản 2
Chuẩn bị đọc
Bạn đã biết gì về Hồ Gươm (Hà Nội)? Chia sẻ với nhóm về các thắng cảnh nổi tiếng của hồ này nhé!
Lời giải
Giới thiệu về Hồ Gươm
- Hồ Hoàn Kiếm, hay còn gọi là Hồ Gươm, là một hồ nước ngọt tự nhiên nằm ngay trung tâm Hà Nội với diện tích khoảng 12 ha. Trước đây, hồ còn có tên là hồ Lục Thủy (vì nước luôn xanh), hồ Thủy Quân (dùng để duyệt thủy binh), hồ Tả Vọng và Hữu Vọng (thời Lê mạt). Tên Hoàn Kiếm xuất hiện vào đầu thế kỷ 15 gắn liền với truyền thuyết vua Lê Lợi hoàn trả gươm cho Rùa thần. Theo truyền thuyết, khi vua Lê Lợi đang đi thuyền trên hồ, một con rùa vàng nổi lên yêu cầu nhà vua trả thanh gươm thần mà Long Vương đã cho mượn để đánh đuổi quân Minh. Nhà vua đã trả gươm và con rùa lặn xuống nước, từ đó hồ mang tên Hoàn Kiếm. Tên hồ cũng được dùng để đặt tên cho quận trung tâm Hà Nội (quận Hoàn Kiếm) và là hồ duy nhất của quận này đến nay.
- Hồ Hoàn Kiếm nằm ở vị trí kết nối giữa khu phố cổ như Hàng Ngang, Hàng Đào, Cầu Gỗ, Lương Văn Can, Lò Sũ... và khu phố Tây do người Pháp quy hoạch hơn một thế kỷ trước như Bảo Khánh, Nhà thờ, Tràng Thi, Hàng Bài, Đinh Tiên Hoàng, Tràng Tiền, Hàng Khay, Bà Triệu.
- Xung quanh Hồ Gươm có nhiều di tích nổi tiếng như Tháp Rùa, Đền Ngọc Sơn, Cầu Thê Húc, Tháp Bút, Đài Nghiên...
Hãy đoán cách mà Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm như thế nào?
Khi nghe Rùa Vàng đòi gươm, theo bạn, nhà vua đã 'hiểu ra' điều gì?
Lời giải
- Hãy đoán cách Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm:
Trong bối cảnh đất nước lâm nguy dưới ách đô hộ của giặc Minh, nghĩa quân Lam Sơn yếu thế và thường bị thất bại. Long Quân đã quyết định cho mượn gươm nhưng không đơn giản, mà qua một quá trình thử thách để nghĩa quân hiểu và trân trọng thanh gươm thần.
- Khi Rùa Vàng đòi gươm, nhà vua đã 'hiểu ra' rằng cuộc chiến bảo vệ đất nước đã kết thúc, hòa bình đã trở lại, và thanh gươm đã hoàn thành nhiệm vụ lịch sử của nó, cần được hoàn trả. Thanh gươm cũng tượng trưng cho sự giúp đỡ của tổ tiên trong cuộc chiến chống xâm lược.
Suy ngẫm và phản hồi
- Theo bạn, tại sao thanh gươm trong truyện này được gọi là gươm thần? Điều này thể hiện đặc điểm gì của truyền thuyết?
- Xác định không gian và thời gian Long Quân cho Lê Lợi mượn và đòi lại gươm trong Sự tích Hồ Gươm, điền vào bảng dưới đây?
- Trong truyền thuyết và truyện kể, các sự việc thường được sắp xếp để thể hiện ý nghĩa gì? Trong Sự tích Hồ Gươm, việc Long Quân để Lê Thận tình cờ tìm thấy lưỡi gươm và Lê Lợi tìm thấy chuôi gươm ở các nơi khác nhau, tác giả dân gian muốn thể hiện điều gì?
- Sau khi đọc Sự tích Hồ Gươm, một số bạn cho rằng truyện này chỉ đơn giản giải thích địa danh Hồ Gươm. Bạn đồng ý hay không đồng ý với ý kiến đó? Tại sao?
- Tìm trong văn bản Sự tích Hồ Gươm:
- Một số từ ngữ thể hiện sự tôn trọng của các nhân vật đối với Lê Lợi
- Một vài câu văn cho thấy cảm xúc và tình cảm của tác giả dân gian trong lời kể
6. Theo bạn, Sự tích Hồ Gươm thể hiện những đặc điểm nào của thể loại truyền thuyết?
Lời giải
1.
- Thanh gươm trong truyện được gọi là gươm thần vì có nguồn gốc kỳ bí và sức mạnh phi thường: Lê Thận ba lần thả lưới đều vớt được lưỡi gươm. Khi Lê Lợi đến, thanh gươm bỗng sáng rực và có hai chữ 'Thuận Thiên'. Khi bị giặc đuổi, Lê Lợi thấy ánh sáng lạ trên cây đa, đó là chuôi gươm nạm ngọc khớp hoàn hảo với lưỡi gươm. Từ khi có thanh gươm, nghĩa quân thắng nhiều trận.
- Chi tiết này thể hiện đặc điểm của truyện truyền thuyết với các yếu tố kỳ ảo và hoang đường.
2. Thời gian và không gian Đức Long Quân cho Lê Lợi mượn gươm thần
3. Ý nghĩa của cách cho mượn gươm:
- Việc nhận gươm diễn ra ở nhiều thời điểm, địa điểm thể hiện sự khó khăn và kéo dài trong việc cứu nước.
- Chuôi gươm ở miền rừng núi, lưỡi gươm ở miền sông nước cho thấy sự giúp sức của dân tộc từ khắp mọi miền.
- Điều này thể hiện sự đồng lòng của toàn dân trong việc cứu nước khỏi nguy cơ.
4. Ý kiến trên đúng nhưng chưa đủ. Việc Lê Lợi trả gươm thần thể hiện:
- Chiến thắng của nhân dân trong cuộc chiến chống giặc Minh và chuyển sang thời kỳ hòa bình. Nhà vua cần trị vì bằng đạo đức chứ không phải vũ lực. Gươm thần không còn cần thiết trong thời bình.
- Hành động trả gươm thể hiện khát vọng hòa bình của nhân dân và sự xây dựng đất nước trong hòa bình, yên ấm.
5.
- Một số từ ngữ thể hiện sự tôn trọng của các nhân vật đối với Lê Lợi: minh công, bệ hạ
- Một vài câu văn thể hiện cảm xúc của tác giả dân gian: 'Chúng coi dân ta như cỏ rác, làm nhiều điều bạo ngược khiến cho thiên hạ căm giận chúng đến tận xương tủy'
6. Sự tích Hồ Gươm đáp ứng các tiêu chí của truyền thuyết:
- Tác phẩm tự sự dân gian (nhân vật, bối cảnh, cốt truyện, ý nghĩa ...)
- Đề cập đến nhân vật lịch sử hoặc sự kiện lịch sử (Lê Lợi, cuộc kháng chiến chống Minh, Hồ Gươm ...)
- Có yếu tố kỳ ảo (gươm thần, Rùa Vàng, Long Quân)
- Thể hiện thái độ của nhân dân đối với nhân vật, sự kiện
6. Phân tích bài 'Sự tích Hồ Gươm' (Ngữ văn 6 - SGK Chân trời sáng tạo) - mẫu 3
Phân tích bài Sự tích Hồ Gươm
1. Chuẩn bị đọc
Bạn biết gì về Hồ Gươm (Hà Nội)? Hãy chia sẻ với nhóm về cảnh đẹp nào bạn biết?
- Hồ Gươm nằm ngay trung tâm Hà Nội. Trước đây, hồ có các tên gọi như: Hồ Lục Thủy, Tả Vọng…
- Giữa hồ là Tháp Rùa cổ kính. Xung quanh hồ có nhiều di tích nổi bật như: cầu Thê Húc, đền Ngọc Sơn, đài Nghiên, tháp Bút…
2. Khám phá văn bản
Câu 1. Theo bạn, Long Quân đã cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm bằng cách nào?
- Hoàn cảnh đất nước: giặc Minh xâm lược, coi nhân dân như cỏ rác, nghĩa quân Lam Sơn dưới sự lãnh đạo của Lê Lợi đứng lên bảo vệ đất nước.
- Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm thần nhưng yêu cầu họ trải qua thử thách để tìm được thanh gươm quý giá.
Câu 2. Theo bạn, khi Rùa Vàng đòi gươm, nhà vua đã “hiểu ra” điều gì?
Khi Rùa Vàng đòi gươm, nhà vua đã “hiểu ra” rằng cuộc chiến đã kết thúc, đất nước đã hòa bình, vì vậy thanh gươm đã hoàn thành nhiệm vụ của nó và cần được trả lại.
3. Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1. Theo bạn, vì sao thanh gươm trong câu chuyện này được gọi là gươm thần? Điều này thể hiện đặc điểm gì của truyền thuyết?
- Thanh gươm được gọi là gươm thần vì:
- Nguồn gốc kỳ lạ: Thanh gươm của Long Quân. Lê Thận - một người đánh cá, ba lần thả lưới đều vớt được lưỡi gươm. Khi Lê Lợi đến nhà Lê Thận, thanh gươm bỗng phát sáng và trên gươm có hai chữ “Thuận Thiên”. Khi bị giặc đuổi, Lê Lợi tình cờ tìm thấy chuôi gươm nạm ngọc và khớp hoàn hảo với lưỡi gươm.
- Sức mạnh phi thường: Trong tay Lê Lợi, thanh gươm thần đã giúp ông chiến thắng quân Minh một cách dễ dàng.
- Điều này thể hiện đặc điểm của truyền thuyết: có các chi tiết kỳ ảo, hoang đường.
Câu 2. Trong truyền thuyết và truyện kể nói chung, các sự việc thường diễn ra trong một thời gian và không gian cụ thể. Hãy xác định bối cảnh của việc Long Quân cho mượn gươm và đòi lại gươm trong Sự tích Hồ Gươm và điền vào bảng dưới đây (làm vào vở):
Sự việc
Thời gian
Không gian
Cho mượn gươm thần
Vào thời kỳ giặc Minh đô hộ nước Nam.
Vớt lưỡi gươm dưới biển, chuôi gươm trên núi.
Đòi lại gươm thần
Một năm sau khi đánh bại giặc Minh.
Hồ Tả Vọng trước kinh thành.
Câu 3. Trong truyền thuyết và truyện kể nói chung, các sự việc thường được sắp đặt nhằm thể hiện một ý nghĩa nhất định. Trong Sự tích Hồ Gươm, Long Quân cho Lê Thận tình cờ tìm thấy lưỡi gươm ở một nơi và Lê Lợi tình cờ tìm thấy chuôi gươm ở nơi khác. Điều này có ý nghĩa gì?
- Việc cứu nước là một công việc gian khổ và lâu dài.
- Lưỡi gươm tìm thấy dưới nước và chuôi gươm tìm thấy trên núi cho thấy cuộc cứu nước diễn ra trên toàn quốc.
- Việc bảo vệ đất nước cần sự đồng lòng của toàn dân.
Câu 4. Sau khi đọc Sự tích Hồ Gươm, một số bạn cho rằng truyện này chỉ đơn giản là giải thích địa danh Hồ Gươm. Bạn đồng ý hay không đồng ý với ý kiến đó? Vì sao?
- Ý kiến: Không đồng ý.
- Nguyên nhân: Sự tích Hồ Gươm không chỉ giải thích địa danh mà còn thể hiện tinh thần yêu nước và quyết tâm bảo vệ độc lập dân tộc. Ngoài ra, hành động trả gươm còn phản ánh khát vọng hòa bình của nhân dân.
Câu 5. Tìm trong văn bản Sự tích Hồ Gươm:
- Một số từ ngữ thể hiện sự kính trọng của các nhân vật đối với Lê Lợi: minh công, bệ hạ.
- Một vài câu văn thể hiện cảm xúc của tác giả dân gian trong lời kể:
- Thời giặc Minh đô hộ nước Nam, chúng coi dân ta như cỏ rác, làm nhiều việc tàn ác, thiên hạ căm phẫn đến xương tủy.
- Trong tay Lê Lợi, thanh gươm thần tung hoành khắp chiến trường, làm quân Minh khiếp sợ...
Câu 6. Theo bạn, Sự tích Hồ Gươm thể hiện những đặc điểm nào của thể loại truyền thuyết?
- Nội dung: Đề cập đến nhân vật và sự kiện lịch sử (Lê Lợi, kháng chiến chống quân Minh), thể hiện thái độ của nhân dân với nhân vật và sự kiện (kính trọng, tự hào…)
- Nghệ thuật: Chi tiết kỳ ảo (gươm thần, Rùa Vàng…)
