6 Bài soạn tốt nhất về 'Thực hành tiếng Việt trang 17' (Ngữ văn 7 - SGK Kết nối tri thức)

Phát triển trạng ngữ bằng cụm từ

Câu 1 (trang 17 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

So sánh các câu trong từng cặp câu dưới đây và phân tích tác dụng của việc mở rộng trạng ngữ bằng cụm từ:

a.

- Hôm qua, nước dâng lên nhanh hơn.

- Suốt từ chiều hôm qua, nước dâng lên nhanh hơn.

(Nguyễn Quang Thiều, Bầy chim chìa vôi)

b.

- Trong phòng, các bức tranh của thí sinh treo kín bốn bức tường.

- Trong phòng rộng rãi tràn ngập ánh sáng, các bức tranh của thí sinh treo kín bốn bức tường.

(Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi)

c.

- Thế mà qua một đêm, trời bỗng đổi gió bấc, cái lạnh làm người ta cảm thấy như đang giữa mùa đông lạnh lẽo.

- Thế mà qua một đêm mưa rào, trời bỗng đổi gió bấc, cái lạnh làm người ta cảm thấy như đang giữa mùa đông lạnh lẽo.

(Thạch Lam, Gió lạnh đầu mùa)

d.

- Trên nóc một lô cốt, người phụ nữ trẻ đang phơi thóc.

- Trên nóc một lô cốt cũ bên cạnh một xóm nhỏ, người phụ nữ trẻ đang phơi thóc.

(Trần Hoài Dương, Miền xanh thẳm)

Trả lời:

- Các câu a1, b1, c1, d1 không mở rộng trạng ngữ.

- Các câu a2, b2, c2, d2 là những câu mở rộng trạng ngữ.

→ Việc mở rộng trạng ngữ giúp mô tả sự vật, sự việc một cách cụ thể và chi tiết hơn, giúp người đọc hình dung rõ hơn.

Câu 2 (trang 18 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Viết một câu có trạng ngữ là một từ. Sau đó, mở rộng trạng ngữ thành cụm từ và nêu tác dụng của việc dùng cụm từ làm trạng ngữ trong câu.

Trả lời:

- Câu có trạng ngữ là một từ: Trên cành, hai chú chim sơn ca hót líu lo.

- Mở rộng thành cụm từ: Trên cành hoa bằng lăng tím biếc, hai chú chim sơn ca hót líu lo.

→ Cụm từ mở rộng trạng ngữ giúp làm rõ vị trí của hai chú chim sơn ca (trên cành hoa bằng lăng tím biếc).

*Từ láy

Câu 3 (trang 18 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Tìm từ láy và phân tích tác dụng của việc sử dụng từ láy trong các câu sau:

Trả lời:

Từ láy: xiên xiết.

Tác dụng: mô tả dòng nước chảy mạnh và liên tục.

Từ láy: bé bỏng.

Tác dụng: miêu tả hình ảnh chú chim non yếu ớt, cần được bảo vệ.

Từ láy: mỏng manh, run rẩy.

Tác dụng: thể hiện hình ảnh những chú chim non nhỏ bé.

PHÁT TRIỂN TRẠNG NGỮ BẰNG CỤM TỪ

Câu hỏi 1: Xác định trạng ngữ trong các câu sau:

a. Khoảng hai giờ sáng Mon tỉnh dậy.

b. Suốt từ chiều hôm qua, nước dâng lên nhanh chóng.

Thử rút gọn trạng ngữ trong mỗi câu và phân tích sự thay đổi ý nghĩa khi rút gọn trạng ngữ:

Trả lời: 

Câu

Trạng ngữ

Rút ngọn trạng ngữ

Câu sau khi rút gọn trạng ngữ

a

Khoảng hai giờ sáng

- Hai giờ sáng

- Khoảng sáng

- Hai giờ sáng Mon tỉnh dậy.

- Khoảng sáng, Mon tỉnh dậy.

b

Suốt từ chiều hôm qua

- Từ chiều hôm qua

- Chiều hôm qua

- Hôm qua

- Suốt từ chiều hôm qua, nước dâng lên nhanh chóng.

- Chiều hôm qua, nước dâng lên nhanh chóng.

- Hôm qua, nước dâng lên nhanh chóng.

Câu hỏi 2:  So sánh các câu trong từng cặp câu dưới đây và phân tích tác dụng của việc phát triển trạng ngữ bằng cụm từ:

a. - Trong phòng, các bức tranh của thí sinh phủ kín bốn bức tường.

- Trong phòng rộng rãi tràn ngập ánh sáng, các bức tranh của thí sinh phủ kín bốn bức tường.

(Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi)

b. - Thế mà qua một đêm, trời bỗng đổi gió bấc, rồi cái lạnh làm người ta cảm giác như đang ở giữa mùa đông rét mướt.

- Thế mà qua một đêm mưa rào, trời bỗng đổi gió bấc, rồi cái lạnh làm người ta cảm giác như đang ở giữa mùa đông rét mướt.

(Thạch Lam, Gió lạnh đầu mùa)

c. - Trên nóc một lô cốt, người phụ nữ trẻ đang phơi thóc.

- Trên nóc một lô cốt cũ bên cạnh một xóm nhỏ, người phụ nữ trẻ đang phơi thóc.

(Trần Hoài Dương, Miền xanh thẳm)

Trả lời:

Câu hỏi 3: Viết một câu có trạng ngữ là một từ. Mở rộng trạng ngữ của câu thành cụm từ và nêu tác dụng của việc sử dụng cụm từ làm trạng ngữ trong câu.

Trả lời:

Câu có trạng ngữ là một từ: Đêm qua, trời mưa lạnh.

Mở rộng trạng ngữ: Từ đêm qua

Tác dụng: Cung cấp thông tin chi tiết hơn về thời gian của hiện tượng trời mưa lạnh.

TỪ LÁY

Câu hỏi 4: Tìm từ láy và phân tích tác dụng của việc sử dụng từ láy trong các câu sau:

a. Trong tiếng mưa, có âm thanh của nước sông dâng cao, chảy xiên xiết.

b. Tấm thân bé bỏng của con chim vụt ra khỏi dòng nước và bay lên cao hơn so với lần cất cánh đầu tiên ở bãi cát.

c. Những đôi cánh mỏng manh run rẩy và đầy tự tin của bầy chim đã hạ xuống bên một lùm dứa dại bên bờ sông.

Trả lời:

1. 1. Xiên xiết - Tác dụng: Nhấn mạnh sự mạnh mẽ và liên tục của dòng nước.
   2. Bé bỏng - Tác dụng: Nhấn mạnh sự nhỏ bé và non nớt của con chim.
   3. Mỏng manh, run rẩy - Tác dụng: Nhấn mạnh sự yếu ớt và không chắc chắn của đôi cánh chim.

Câu 1 (trang 17, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Nhận diện các trạng ngữ trong các câu dưới đây:

a. Khoảng hai giờ sáng Mon tỉnh dậy

b. Kể từ chiều hôm qua, nước đã bắt đầu dâng lên nhanh chóng

Hãy thử rút gọn trạng ngữ trong mỗi câu và nhận xét về sự thay đổi nghĩa của câu khi trạng ngữ bị rút gọn.

Lời giải

Câu

Trạng ngữ

Rút ngọn trạng ngữ

Câu đã rút gọn trạng ngữ

a

Khoảng hai giờ sáng

- Hai giờ sáng

- Khoảng sáng

- Hai giờ sáng Mon tỉnh dậy.

- Khoảng sáng, Mon tỉnh dậy.

b

Kể từ chiều hôm qua

- Từ chiều hôm qua

- Chiều hôm qua

- Hôm qua

- Từ chiều hôm qua, nước bắt đầu dâng lên nhanh chóng.

- Chiều hôm qua, nước bắt đầu dâng lên nhanh chóng.

- Hôm qua, nước bắt đầu dâng lên nhanh chóng.

Câu 2 (trang 17, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

So sánh các câu trong từng cặp câu dưới đây và nhận xét về tác dụng của việc mở rộng trạng ngữ của câu bằng cụm từ:

a. 

- Trong gian phòng, những bức tranh của thí sinh treo kín bốn bức tường

- Trong gian phòng rộng rãi tràn ngập ánh sáng, những bức tranh của thí sinh treo kín bốn bức tường

(Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi)

b. 

– Thế mà qua một đêm, trời bỗng đổi gió bắc, rồi cái lạnh ở đâu đến làm cho người ta tưởng đang ở giữa mùa đông rét mướt.

– Thế mà qua một đêm mưa rào, trời bỗng đổi gió bắc, rồi cái lạnh ở đâu đến làm cho người ta tưởng đang ở giữa mùa đông rét mướt.

(Thạch Lam, Gió lạnh đầu mùa)

c. 

– Trên nóc một lô cốt, người phụ nữ trẻ đang phơi thóc

– Trên nóc một lô cốt cũ kề bên một xóm nhỏ, người phụ nữ trẻ đang phơi thóc.

(Trần Hoài Dương, Miền xanh thẳm)

Lời giải

a. 

- Trạng từ trong câu thứ nhất: Trong gian phòng

- Trạng từ trong câu thứ hai: Trong gian phòng rộng rãi tràn ngập ánh sáng

=> Câu thứ hai cung cấp đầy đủ hơn về trạng thái của căn phòng để treo những bức tranh của thí sinh do trạng ngữ là một cụm từ

b. 

- Trạng từ trong câu thứ nhất: Thế mà qua một đêm

- Trạng từ trong câu thứ hai: Thế mà qua một đêm mưa rào

=> Câu thứ hai chi tiết hơn về đặc điểm của đêm hôm trước khiến cái lạnh đến với con người do trạng ngữ cung cấp thông tin đầy đủ hơn

c. 

- Trạng từ trong câu thứ nhất: Trên nóc một lô cốt

- Trạng từ trong câu thứ hai: Trên nóc một lô cốt cũ kề bên một xóm nhỏ

=> Câu thứ hai cung cấp thông tin chi tiết hơn về vị trí của lô cốt nơi người phụ nữ đang phơi thóc do trạng ngữ cung cấp thông tin đầy đủ hơn

Nhận xét: Việc mở rộng trạng ngữ bằng cụm từ đã giúp người đọc hiểu rõ hơn, cụ thể hơn về các sự vật và sự việc trong câu.

Câu 3 (trang 18, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Viết một câu có trạng ngữ là một từ. Mở rộng trạng ngữ của câu thành cụm từ và nêu tác dụng của việc dùng cụm từ làm thành phần trạng ngữ của câu

Lời giải

Đặt câu: Sáng, bà ngoại đưa em đi chợ huyện.

=> Mở rộng trạng ngữ thành cụm từ: Sáng hôm nay trời trong và xanh, bà ngoại đưa em đi chợ huyện.

- Tác dụng: bổ sung, nhấn mạnh và làm rõ thời gian cho cụm chủ vị trong câu đồng thời làm rõ đặc điểm của sự việc được nhắc đến.

Câu 4 (trang 18, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Tìm từ láy và nêu tác dụng của việc sử dụng từ láy trong các câu sau:

Lời giải

- Tác dụng: nhấn mạnh tốc độ chảy giảm nhẹ của dòng sông

- Tác dụng: nhấn mạnh sự nhỏ bé, non nớt, yếu ớt của con chim đang vụt bay khỏi dòng nước

c.  Từ láy: mỏng manh, run rẩy

- Tác dụng: mỏng manh nhấn mạnh, gợi tả trạng thái đôi cánh của bầy chim một cách sinh động; run rẩy diễn tả sự rung động mạnh, liên tục và yếu ớt của đôi cánh

MỞ RỘNG TRẠNG NGỮ CỦA CÂU BẰNG CỤM TỪ

Câu 1 (trang 17, SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Phương pháp giải:

Đọc và ôn lại kiến thức về trạng ngữ

Lời giải chi tiết:

Câu 2 (trang 18, SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Phương pháp giải:

Dựa vào khái niệm và đặc điểm của trạng ngữ để đặt câu

Lời giải chi tiết:

Đặt câu: Sáng, bà ngoại đưa em đi chợ huyện.

- Mở rộng trạng ngữ: Sáng hôm nay trời trong và xanh, bà ngoại đưa em đi chợ huyện.

- Tác dụng: bổ sung, nhấn mạnh và làm rõ thời gian đồng thời làm rõ đặc điểm của sự việc được nhắc đến.

TỪ LÁY

Câu 3 (trang 18, SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức về từ láy để trả lời

Lời giải chi tiết:

c.  Từ láy: mỏng manh => nhấn mạnh, gợi tả trạng thái đôi cánh của bầy chim một cách sinh động

* Mở rộng trạng ngữ của câu bằng cụm từ 

Câu 1 (trang 17 SGK Ngữ văn lớp 7, Tập 1):

- Trong phần a, b, c, d của bài đều có thành phần trạng ngữ, nhưng câu thứ hai của mỗi phần đã được mở rộng trạng ngữ để làm câu văn thêm rõ ràng.

- Tác dụng: làm câu văn trở nên cụ thể hơn về thời gian, địa điểm của sự việc.

=> Câu văn trở nên đầy đủ, chính xác và mạch lạc hơn.

Câu 2 (trang 18 SGK Ngữ văn lớp 7, Tập 1):

- Câu với TN là một từ: Sáng em đi chơi.

- Mở rộng TN: Vào buổi sáng ngày hôm qua, em đi chơi.

-> Tác dụng: làm rõ thời gian “em đi chơi”.

* Từ láy

Câu 3 (trang 18 SGK Ngữ văn lớp 7, Tập 1):

Từ láy: 

=> Tác dụng của từ láy: nhấn mạnh đặc điểm của sự vật, làm nổi bật vẻ đẹp và các trạng thái của sự vật, đồng thời làm cho câu văn trở nên mềm mại hơn.

Câu 1. So sánh các câu trong từng cặp dưới đây và nhận xét về tác dụng của việc mở rộng trạng ngữ bằng cụm từ.

a.

- Hôm qua, nước bắt đầu dâng lên nhanh chóng (1)

- Suốt cả chiều hôm qua, nước bắt đầu dâng lên nhanh chóng. (2)

=> Trong câu (1), trạng ngữ là một từ, còn trong câu (2), trạng ngữ là một cụm từ được mở rộng. Việc mở rộng trạng ngữ giúp cung cấp thông tin chi tiết hơn về thời gian.

b.

- Trong phòng, những bức tranh của thí sinh được treo… (1)

- Trong phòng lớn tràn ngập ánh sáng, những bức tranh của thí sinh được treo… (2)
=> Trạng ngữ trong câu (2) được mở rộng, làm rõ thông tin về đặc điểm của không gian.

c.

- Thế mà qua một đêm, trời bỗng đổi gió bấc… (1)

- Thế mà qua một đêm mưa rào, trời bỗng đổi gió bấc… (2)

=> Trạng ngữ trong câu (2) được mở rộng, cung cấp thông tin chi tiết hơn về đặc điểm của thời gian.

d.

- Trên nóc một lô cốt, người phụ nữ trẻ đang phơi thóc. (1)

- Trên nóc một lô cốt cũ gần một xóm nhỏ, người phụ nữ trẻ đang phơi thóc. (2)

=> Trạng ngữ trong câu (2) được mở rộng, làm rõ đặc điểm của không gian.

Câu 2. Viết một câu có trạng ngữ là một từ, sau đó mở rộng trạng ngữ thành cụm từ và nêu tác dụng của việc dùng cụm từ làm trạng ngữ trong câu.

- Ví dụ:

• Buổi chiều, tôi cùng bạn ra đồng chơi thả diều.
• Buổi chiều lộng gió, tôi cùng bạn ra đồng chơi thả diều.

- Tác dụng: Cung cấp thông tin cụ thể hơn về thời gian, không gian… cho sự việc trong câu.

Từ láy

Câu 3. Tìm từ láy và nêu tác dụng của việc sử dụng từ láy trong các câu sau:

Trong tiếng mưa, dường như có tiếng nước sông dâng cao, xiên xiết chảy.

• Từ láy: xiên xiết
• Tác dụng: Tạo hình ảnh và nhấn mạnh tốc độ chảy của dòng nước rất nhanh và mạnh.

Tấm thân bé bỏng của con chim vụt ra khỏi dòng nước và bay lên cao hơn lần cất cánh đầu tiên trên bãi cát.

• Từ láy: bé bỏng
• Tác dụng: Tạo hình ảnh và nhấn mạnh kích thước nhỏ nhắn của con chim.

Những đôi cánh mỏng manh run rẩy và đầy tự tin của bầy chim hạ xuống bên một lùm dứa dại bên bờ sông.

• Từ láy: mỏng manh
• Tác dụng: Tạo hình ảnh và nhấn mạnh đặc điểm nhẹ nhàng của đôi cánh.