6 Bài soạn văn 'Lễ cúng thần lúa của người Chơ-ro' (Ngữ văn 6 - SGK Chân trời sáng tạo) nổi bật nhất

Chuẩn bị đọc - Soạn bài Lễ cúng thần lúa của người Chơ-ro

Câu 1.(trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Cây lúa đóng vai trò gì trong đời sống của người Việt Nam?

Trả lời:

Cây lúa có vai trò cực kỳ quan trọng trong đời sống người Việt Nam. Lúa gạo không chỉ là nguồn lương thực chính mà còn là biểu tượng của nền văn minh lúa nước, làm phong phú đời sống tinh thần của người dân.

Câu 2.(trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Chia sẻ với các bạn về một lễ hội liên quan đến cây lúa mà bạn biết?

Trả lời:

Có nhiều lễ hội liên quan đến cây lúa mà bạn có thể tìm thấy trên mạng hoặc báo chí. Bạn hãy tổng hợp các thông tin đó để chia sẻ với lớp:

Lễ xuống đồng là nghi thức quan trọng nhất trong lễ nghi nông nghiệp, thường diễn ra với một người được gọi là “Mẹ lúa”.

Tại làng Cổ Tích (Việt Trì), Lễ hạ điền diễn ra vào ngày 25 tháng 5 âm lịch. Lễ vật bao gồm xôi gà và ba bó mạ. Sau khi Chúa đồng hoàn tất việc cấy, dân làng sẽ tung bùn nhão lên Chúa đồng, biểu thị mong muốn mưa thuận gió hòa.

Trải nghiệm cùng văn bản - Soạn bài Lễ cúng thần lúa của người Chơ-ro

Câu hỏi.(trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Cây nêu trong lễ cúng Thần Lúa được làm từ vật liệu gì và có hình dạng như thế nào?

Trả lời:

- Cây nêu trong lễ cúng Thần Lúa được chế tác từ cây vàng nghệ, với thân buộc lá dứa.

- Cây nêu có hình dạng đặc biệt: Ngọn cây nêu là hình bông lúa lớn, phía trên gắn chùm lúa và bốn tia tỏa ra bốn hướng, với hai tia gắn lông chim chèo bẻo (biểu tượng cho sự mạnh mẽ) và hai tia gắn lông gà (biểu tượng cho sự sung túc của gia chủ).

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1.(trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Làm thế nào để nhận diện văn bản Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro là một văn bản thông tin? Theo bạn, mục đích của văn bản này là gì?

Trả lời:

- Để nhận diện văn bản này là văn bản thông tin, bạn cần chú ý:

+ Giới thiệu thời gian và địa điểm của lễ hội.

+ Chi tiết các yếu tố xuất hiện trong lễ hội.

+ Diễn biến và kết thúc của lễ hội.

+ Vai trò và ý nghĩa của lễ hội trong đời sống.

- Theo bạn, văn bản này nhằm cung cấp thông tin cho người đọc.

Câu 2.(trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro bao gồm những hoạt động nào? Các hoạt động này được liệt kê theo trình tự như thế nào?

Trả lời:

- Các hoạt động bao gồm:

+ Làm cây nêu.

+ Người phụ nữ Chơ-ro rước hồn lúa.

+ Trước khi bắt đầu nghi thức chính, người phụ nữ lớn tuổi trong gia đình sẽ mang gùi rẫy ra, vái các thần linh và cắt bụi lúa để trang trí bàn thờ.

+ Già làng hoặc chủ nhà đọc lời khấn, cầu xin sức khỏe và mùa màng bội thu.

+ Sau lễ cúng, mọi người tập trung tại nhà sàn chính để dự tiệc, ca hát, nhảy múa.

- Các hoạt động được liệt kê theo trình tự thời gian.

Câu 3.(trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Trong đoạn văn sau, câu nào tường thuật sự kiện, câu nào miêu tả sự kiện, câu nào thể hiện cảm xúc của người viết?

Sau lễ cúng, mọi người trở về nhà sàn để dự tiệc. Trong buổi tiệc, theo truyền thống mẫu hệ, người phụ nữ lớn tuổi nhất sẽ uống ly rượu đầu tiên, rồi mới mời khách theo thứ tự tuổi tác. Trong khi dự tiệc, mọi người vừa ăn uống vui vẻ, vừa nhảy múa, ca hát với âm thanh trầm bổng của cồng chiêng và các nhạc cụ dân tộc như đàn tre, kèn môi, kèn chia. Mọi thứ thật tưng bừng, náo nhiệt!

Trả lời:

- Câu tường thuật sự kiện:

+ Sau lễ cúng, mọi người trở về nhà sàn để dự tiệc.

+ Trong buổi tiệc, người phụ nữ lớn tuổi nhất sẽ uống ly rượu đầu tiên, rồi mới mời khách theo tuổi tác.

- Câu miêu tả sự kiện: Trong khi dự tiệc, mọi người vừa ăn uống vui vẻ, vừa nhảy múa, ca hát với âm thanh trầm bổng của cồng chiêng và nhạc cụ dân tộc.

- Câu thể hiện cảm xúc: Mọi thứ thật tưng bừng, náo nhiệt!

Câu 4.(trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Văn bản Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro có phải là văn bản thuyết minh về một sự kiện không? Giải thích lý do.

Trả lời:

- Văn bản Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro là một văn bản thuyết minh về sự kiện.

- Giải thích:

+ Văn bản thuyết minh về lễ cúng, giúp người đọc hiểu rõ quá trình và các thông tin liên quan đến sự kiện.

+ Văn bản trình bày các hoạt động theo trình tự thời gian, kết hợp tường thuật, miêu tả và cảm xúc.

+ Thông tin trong văn bản chính xác và đáng tin cậy.

Câu 5.(trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo) Văn bản cung cấp cho bạn hiểu biết gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên?

Trả lời:

(Đây là câu hỏi mở, bạn hãy trả lời theo quan điểm cá nhân.)

- Văn bản giúp bạn nhận ra mối quan hệ gắn bó giữa con người và thiên nhiên, với sự ảnh hưởng qua lại. Thiên nhiên tác động đến đời sống con người, và con người cũng cần bảo vệ thiên nhiên.

A. Soạn bài Lễ cúng thần lúa của người Chơ-ro ngắn gọn:

Chuẩn bị đọc

Câu 1 (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

Cây lúa giữ vai trò cực kỳ quan trọng trong đời sống của người Việt Nam. Về mặt vật chất, lúa gạo là nguồn thực phẩm thiết yếu, không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Về mặt tinh thần, cây lúa là biểu tượng của nền văn minh lúa nước, mang đến những món ăn ngon miệng, làm phong phú nền ẩm thực và đời sống tinh thần của người Việt.

Câu 2 (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

Lễ xuống đồng là một nghi thức quan trọng trong lễ nghi nông nghiệp, tập trung vào nhân vật “Mẹ lúa”. Ở làng Cổ Tích (xã Hy Cương, thành phố Việt Trì), lễ hạ điền được tổ chức vào ngày 25 tháng 5 âm lịch. Lễ vật gồm xôi gà và ba bó mạ. Ông chúa đồng, được dân làng chọn, sẽ mặc áo đỏ, đội khăn đỏ và xuống đồng cấy lúa. Sau khi Chúa đồng cấy xong, dân làng sẽ lấy bùn nhão tung vào Chúa đồng, biểu thị mong muốn mưa thuận gió hòa. Như vậy, lễ xuống đồng cũng đồng thời thực hiện tục cầu nước.

Trải nghiệm cùng văn bản

Câu hỏi (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

- Vật liệu: cây nêu làm từ cây vàng nghệ, thân buộc lá dứa.

- Hình dáng: cây nêu có hình bông lúa lớn, phía trên gắn chùm lửa nhiều hạt và bốn tia tỏa ra bốn hướng: hai tia gắn lông chim chèo bẻo (biểu tượng của sự mạnh mẽ, khôn ngoan), hai tia gắn lông gà (biểu tượng của sự sung túc của gia chủ).

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

- Dấu hiệu giúp nhận biết Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro là văn bản thông tin: văn bản này thuật lại đầy đủ thông tin và sự kiện của lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro:

+ Thời gian và địa điểm của lễ hội.

+ Các chi tiết và sự vật xuất hiện trong lễ hội.

+ Diễn biến và kết thúc của lễ hội.

+ Vai trò và ý nghĩa của lễ hội trong đời sống.

- Theo em, mục đích của văn bản này là cung cấp thông tin cho người đọc, giúp họ hiểu biết thêm về văn hóa và phong tục của địa phương.

Câu 2 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

- Các hoạt động trong lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro bao gồm:

+ Làm cây nêu.

+ Phụ nữ đi rước hồn lúa.

+ Già làng hoặc chủ nhà đọc lời khấn.

+ Sau khi cúng xong, mọi người lên nhà sàn dự tiệc.

- Các hoạt động được liệt kê theo trình tự thời gian diễn ra của buổi lễ.

Câu 3 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

- Câu tường thuật sự kiện:

+ Sau khi cúng xong, mọi người trở lên nhà sàn chính để dự tiệc.

+ Mở đầu buổi tiệc, theo truyền thống mẫu hệ, người phụ nữ lớn tuổi nhất trong gia đình sẽ uống li rượu đầu tiên, sau đó mới mời khách theo thứ bậc tuổi tác.

- Câu miêu tả sự kiện: Trong khi dự tiệc, mọi người vừa ăn uống vui vẻ, vừa nhảy múa, ca hát trong âm thanh trầm bổng của dàn cồng chiêng và nhiều nhạc cụ dân tộc khác như đàn tre, kèn môi, kèn lúa,...

- Câu thể hiện cảm xúc của người viết: Thật là tưng bừng và náo nhiệt!

Câu 4 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

- Văn bản Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro là văn bản thuyết minh thuật lại một sự kiện. Văn bản này trình bày, cung cấp thông tin và giải thích về sự vật, hiện tượng liên quan đến lễ hội cúng Thần Lúa của người Chơ-ro.

Câu 5 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

Đây là câu hỏi mở, các em trả lời theo quan điểm cá nhân. Tham khảo câu trả lời dưới đây:

Văn bản giúp em nhận thức rằng thiên nhiên và con người có mối quan hệ gắn bó mật thiết. Thiên nhiên cung cấp giá trị vật chất và tinh thần, làm phong phú cuộc sống con người. Ngược lại, khi con người biết ơn và chăm sóc thiên nhiên, họ sẽ nhận được những giá trị tốt đẹp từ thiên nhiên.

B. Tóm tắt những nội dung chính khi soạn bài Lễ cúng thần lúa của người Chơ-ro:

I. Tác giả

• Tác giả: Văn Quang, Văn Tuyên.
• Tác phẩm

- Xuất xứ: In trên báo ảnh Dân tộc và miền núi, năm 2007.

- Thể loại: Văn bản thông tin.

• Tóm tắt

Lễ cúng Thần Lúa là lễ hội truyền thống của người Chơ-ro được tổ chức hàng năm sau khi thu hoạch lúa. Lễ cúng bắt đầu với việc làm cây nêu từ cây vàng nghệ, thân buộc lá dứa, phía trên gắn chùm lúa nhiều hạt, ông chim chèo bẻo và lông gà. Vào buổi sáng, phụ nữ sẽ đi rước hồn lúa. Buổi trưa, lễ cúng bắt đầu khi lễ vật được chuẩn bị xong. Già làng hoặc chủ nhà sẽ đọc lời khấn cầu mong mọi điều tốt lành. Trong suốt buổi lễ có tiếng nhạc đệm của dàn cồng chiêng. Sau khi lễ xong, mọi người trở lên nhà sàn chính để dự tiệc.

I. Tác giả

Tác giả: Văn Quang, Văn Tuyên.

II. Tìm hiểu sơ lược về tác phẩm

1. Thể loại: Văn bản thông tin
2. Xuất xứ: In trên báo ảnh Dân tộc và miền núi, 2007.
3. Phương thức biểu đạt : Thuyết minh
4. Tóm tắt:

Văn bản giới thiệu về lễ hội truyền thống của người Chơ – ro đó là lễ hội cúng thần Lúa thể hiện mối giao hòa gắn bó giữa con người và thiên nhiên. Văn bạn nêu ra công tác chuẩn bị lễ hội, các nghi thức chính của lễ hội và giá trị văn hóa của lễ hội đối với cuộc sống của đồng bào người dân Chơ-ro.

• Bố cục:

Đoạn 1: Từ đầu đến “thật tưng bừng, náo nhiệt!”: Các nghi lễ quan trọng trong lễ cúng thần lúa của người Chơ-ro

Đoạn 2: Còn lại: Lễ cúng thần Lúa là một nét đẹp văn hóa của người Chơ – ro.

• Giá trị nội dung:

Văn bản đã cung cấp thông tin về người Chơ-ro và lễ cúng Thần lúa.

Ca ngợi nét đẹp văn hóa truyền thống ở nơi đây

• Giá trị nghệ thuật:

Văn bản thông tin bố cục hợp lí, thông tin chân thực, chính xác.

III. Tìm hiểu chi tiết về tác phẩm

• Giới thiệu về người Chơ-ro và lễ cúng Thần Lúa

- Giới thiệu người Chơ-ro:

+ Tên gọi khác: Đơ-ro, Châu-ro.

+ Sinh sống tại Đồng Nai.

- Giới thiệu về lễ cúng Thần Lúa:

+ Thể hiện mối giao hòa, gắn bó giữa con người với thiên nhiên, cùng ước mơ về cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

+ Cũng được xem là Tết của người Chơ-ro.

• Lễ cúng Thần Lúa

- Giới thiệu chung:

+ Vị trí: Là lễ hội truyền thống của người Chơ-ro, lễ hội lớn nhất của cộng đồng.

+ Thời gian: Được tổ chức định kỳ hàng năm, thường diễn ra từ ngày 15 đến ngày 30 tháng 3 âm lịch, sau khi thu hoạch.

+ Ý nghĩa: Là dịp để đồng bào tạ ơn thần linh đã cho mùa bội thu, cầu xin mưa thuận gió hòa để mùa vụ năm sau no đủ.

- Tiến trình lễ cúng:

+ Bắt đầu bằng việc làm cây nêu.

+ Buổi sáng, những người phụ nữ đi rước hồn lúa.

+ Lễ cúng chính thức.

+ Sau khi cúng, mọi người trở lên nhà sàn chính để dự tiệc.

• Ý nghĩa lễ cúng Thần Lúa và cảm nhận của nhân vật tôi

- Là nét sinh hoạt văn hóa độc đáo, góp phần làm phong phú di sản văn hóa của cuộc sống.

- Cảm nhận của nhân vật: Thấy rõ sự gắn bó ân tình giữa con người với thiên nhiên, lòng biết ơn của con người với những món quà quý giá mà thiên nhiên ban tặng.

Chuẩn bị đọc

Câu 1 (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 2): 

Trả lời:

Cây lúa đóng vai trò rất quan trọng trong cuộc sống của chúng ta. Đối với người Việt Nam, lúa gạo là lương thực thiết yếu, không thể thiếu cho cuộc sống hàng ngày. ... Lúa cho thóc, gạo dùng làm cơm trong các bữa ăn hàng ngày. Từ gạo người ta cũng có thể làm ra được các loại bánh như bánh chưng, bánh giầy, bánh nếp,...Chính vì thế, cây lúa nước đã trở thành một nét đẹp văn hóa của người Việt. Hình ảnh của cây lúa và người nông dân đã trở thành những mảnh màu không thể thiếu trong bức tranh của làng quê Việt Nam bây giờ và mãi mãi về sau.

Câu 2 (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 2): 

Trả lời:

Lễ xuống đồng là nghi thức bộc lộ trực tiếp, rõ nhất trong lễ nghi nông nghiệp và cũng rất thực tiễn, tập trung vào một người là “Mẹ lúa”.

Ở làng Cổ Tích (Việt Trì), Lễ hạ điền được tổ chức vào ngày 25 tháng 5 âm lịch. Lễ vật gồm ván xôi gà và ba bó mạ. Khi Chúa đồng cấy xong, dân làng lấy bùn nhão tung vào Chúa đồng làm cho Chúa đồng ướt hết, với ý nghĩa cầu mong mưa thuận gió hòa.

Trải nghiệm cùng văn bản

Câu hỏi (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 2): Cây nêu trong lễ cúng Thần Lúa được làm bằng vật liệu gì và có hình thù như thế nào?

Trả lời:

- Vật liệu: cây nêu làm từ cây vàng nghệ, thân buộc lá dứa.

- Hình thù: gọn của cây nêu có hình bông lúa lớn, phía trên gắn chùm lửa nhiều hạt và bốn tia toả ra bốn hướng: hai tia gắn lông chim chèo bẻo, hai ta gắn lông gà.

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

- Dấu hiệu giúp em nhận biết Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro là một văn bản thông tin:

+ Giới thiệu thời gian, địa điểm lễ hội.

+ Những chi tiết, sự vật xuất hiện trong lễ hội.

+ Diễn biến và kết thúc lễ hội.

+ Vai trò, ý nghĩa của lễ hội trong cuộc sống.

- Theo em, văn bản này được viết nhằm mục đích cung cấp thông tin cho người đọc.

Câu 2 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

Lễ cúng Thân Lúa của người Chơ-ro gồm những hoạt động:

• Làm nêu
• Buổi sáng, những người phụ nữ Chơ-ro đi rước hồn lúa
• Trước khi cúng chính, người phụ nữ lớn tuổi trong nhà mang gùi ra rẫy, vái các thần linh rồi cắt bụi lúa đem về trang trí trên bàn thờ
• Lễ cúng vào buổi trưa gồm có gà, heo, rượu cần, những bông lúa, hoa quả, nhiều lọi bánh
• Gìa làng hoặc chủ nahf đọc lời khấn trình bày tấm lòng thành của gia chủ cầu mong thần linh phù hộ cho sức khỏe, ban cho mùa mang tươi tốt
• Trong suốt quá trình làm lễ có nhạc đệm của dàn cồng chiêng
• Cúng xong, mọi người trở lên nhà sàn chính để dự tiệc, ca hát, nhảy múa: mở đầu bằng hoạt động người phụ nữ lớn tuổi nhất trong gia đình uống li rượu đầu tiên sau đó mời khách theo tứ bậc

Các hoạt động ấy được liệt kê theo trình tự thời gian

Câu 3 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

- Câu tường thuật sự kiện:

+ Khi cúng xong, mọi người trở lên nhà sàn chính để dự tiệc.

+ Mở đầu buổi tiệc, theo truyền thống mẫu hệ, người phụ nữ lớn tuổi nhất trong gia đình sẽ uống ly rượu đầu tiên, sau đó mới mời khách theo thứ bậc tuổi tác.

- Câu miêu tả sự kiện: Trong thời gian dự tiệc, mọi người vừa ăn uống vui vẻ, vừa nhảy múa, ca hát trong âm thanh trầm bổng, dặt dìu của dàn cồng chiêng và nhiều nhạc cụ dân tộc khác như đàn tre, kèn môi, kèn lúa,...

- Câu thể hiện cảm xúc của người viết: Thật tưng bừng, náo nhiệt!

Câu 4 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

- Văn bản Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro là văn bản thuyết minh thuật lại một sự kiện. Vì văn bản này là văn bản trình bày, cung cấp thông tin, giải thích về sự vật, hiện tượng xoay quanh lễ hội cúng Thần Lúa của người Chơ-ro.

Câu 5 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trả lời:

Văn bản giúp em hiểu gi về môi quan hệ khăng khít giữa con người và thiên nhiên,thiên nhiên giúp con người duy trì sự sống và con người luôn biết ơn những món quà quý giá mà thiên nhiên ban tặng

Phần I: Chuẩn bị đọc

Câu 1 (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Theo em, cây lúa có ý nghĩa thế nào với cuộc sống của người Việt Nam?

Phương pháp giải:

Suy nghĩ về vai trò của cây lúa trong đời sống hàng ngày của chúng ta và trả lời câu hỏi này.

Lời giải chi tiết:

Cây lúa giữ vai trò quan trọng không thể thiếu trong đời sống người Việt. Về vật chất, lúa gạo là nguồn lương thực chủ yếu trong mỗi bữa ăn. Về tinh thần, cây lúa là biểu tượng của nền văn minh lúa nước, góp phần tạo nên nền ẩm thực đặc sắc và làm phong phú đời sống tinh thần của người Việt.

Câu 2 (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Chia sẻ về một lễ hội liên quan đến cây lúa mà em biết.

Phương pháp giải:

Tìm hiểu thông tin qua sách vở, internet để có thể trả lời câu hỏi này.

Lời giải chi tiết:

Lễ xuống đồng là một nghi thức quan trọng trong nông nghiệp, diễn ra tại làng Cổ Tích, xã Hy Cương, thành phố Việt Trì vào ngày 25 tháng 5 âm lịch. Lễ vật bao gồm xôi gà và ba bó mạ. Người được chọn làm Chúa đồng sẽ mặc áo đỏ, đội khăn đỏ và xuống đồng cấy lúa. Khi Chúa đồng hoàn thành, dân làng sẽ tung bùn nhão vào người Chúa đồng, cầu mong mưa thuận gió hòa. Lễ hội này cũng là lúc người ta thực hiện nghi thức cầu nước. 

Phần II: Trải nghiệm cùng văn bản

Câu hỏi (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Cây nêu trong lễ cúng Thần Lúa được làm từ gì và có hình dạng ra sao?

Phương pháp giải:

Theo dõi đoạn đầu của văn bản để trả lời.

Lời giải chi tiết:

- Nguyên liệu: cây nêu được làm từ cây vàng nghệ, trên thân buộc lá dứa.

- Hình dạng: ngọn cây nêu có hình bông lúa lớn, phía trên có chùm lửa nhiều hạt và bốn tia sáng tỏa ra bốn hướng; hai tia gắn lông chim chèo bẻo (biểu tượng của sức mạnh, trí tuệ), hai tia gắn lông gà (biểu tượng của sự sung túc).

Phần III: Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Dấu hiệu nào giúp em nhận biết Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro là một văn bản thông tin? Theo em, văn bản này có mục đích gì?

Phương pháp giải:

Theo dõi cách trình bày để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Dấu hiệu nhận biết: Văn bản này cung cấp chi tiết về lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro, từ thời gian, địa điểm, các chi tiết trong lễ hội đến diễn biến và ý nghĩa của lễ hội.

- Mục đích: Văn bản được viết nhằm cung cấp thông tin, giúp người đọc hiểu rõ hơn về văn hóa và phong tục của người Chơ-ro.

Câu 2 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro có những hoạt động gì? Các hoạt động đó được liệt kê theo trình tự nào?

Phương pháp giải:

Đọc văn bản và tìm ý.

Lời giải chi tiết:

- Các hoạt động trong lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro bao gồm:

+ Làm cây nêu.

+ Phụ nữ đi rước hồn lúa.

+ Già làng hoặc chủ nhà đọc lời khấn.

+ Sau khi cúng, mọi người lên nhà sàn dự tiệc.

- Trình tự: Các hoạt động được liệt kê theo thứ tự thời gian diễn ra của buổi lễ.

Câu 3 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Trong đoạn văn sau, câu nào là câu tường thuật sự kiện, câu nào là câu miêu tả sự kiện, câu nào là câu thể hiện cảm xúc của người viết?

    Sau khi cúng xong, mọi người trở lên nhà sàn dự tiệc. Mở đầu buổi tiệc, theo truyền thống mẫu hệ, người phụ nữ lớn tuổi nhất trong gia đình sẽ uống li rượu đầu tiên, sau đó mới mời khách theo thứ bậc tuổi tác. Trong thời gian dự tiệc, mọi người vừa ăn uống, vừa nhảy múa, ca hát trong âm thanh trầm bổng, dặt dìu của dàn cồng chiêng và các nhạc cụ dân tộc khác như đàn tre, kèn môi, kèn lúa,... Thật tưng bừng, náo nhiệt!

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn văn, xác định các câu tường thuật, miêu tả và thể hiện cảm xúc.

Lời giải chi tiết:

- Câu tường thuật sự kiện:

+ Sau khi cúng xong, mọi người trở lên nhà sàn dự tiệc.

+ Mở đầu buổi tiệc, theo truyền thống mẫu hệ, người phụ nữ lớn tuổi nhất trong gia đình sẽ uống li rượu đầu tiên, sau đó mới mời khách theo thứ bậc tuổi tác.

- Câu miêu tả sự kiện: Trong thời gian dự tiệc, mọi người vừa ăn uống, vừa nhảy múa, ca hát trong âm thanh trầm bổng, dặt dìu của dàn cồng chiêng và các nhạc cụ dân tộc khác như đàn tre, kèn môi, kèn lúa,...

- Câu thể hiện cảm xúc của người viết: Thật tưng bừng, náo nhiệt!

Câu 4 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Văn bản Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro có phải là văn bản thuyết minh thuật lại một sự kiện? Hãy lí giải.

Phương pháp giải:

Tìm hiểu lý thuyết về văn bản thuyết minh.

Lời giải chi tiết:

- Văn bản Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro chính là một văn bản thuyết minh thuật lại sự kiện. Văn bản này trình bày và cung cấp thông tin chi tiết về các sự vật và hiện tượng liên quan đến lễ hội cúng Thần Lúa của người Chơ-ro.

Câu 5 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 2)

Văn bản giúp em hiểu gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên?

Phương pháp giải:

Từ văn bản, nêu suy nghĩ về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

Lời giải chi tiết:

Câu hỏi này mở, học sinh có thể tự do trả lời. Dưới đây là một số gợi ý:

- Văn bản cho thấy mối quan hệ gắn bó giữa con người và thiên nhiên, được thể hiện qua sự tôn trọng và tôn thờ Thần Lúa.

- Qua việc tôn trọng và bảo vệ thiên nhiên, người Chơ-ro tin rằng sự phồn vinh của mùa màng và cuộc sống sung túc đều phụ thuộc vào việc bảo vệ thiên nhiên.

Kiến thức Ngữ Văn

1. Kiến thức đọc hiểu

- Văn bản thông tin là loại văn bản có mục đích truyền đạt thông tin một cách đáng tin cậy và xác thực.

- Sap-pô là đoạn văn ngắn nằm ngay dưới tiêu đề của văn bản, nhằm tóm tắt nội dung bài viết và thu hút người đọc.

- Tiêu đề là tên của văn bản, phản ánh nội dung chính của nó.

- Đề mục là tên của một chương, mục, hoặc phần của văn bản.

- Thuyết minh là thể loại văn bản thông tin nhằm kể lại một sự kiện.

2. Kiến thức tiếng Việt

- Dấu chấm phẩy được sử dụng để:

• Đánh dấu sự phân chia giữa các vế của câu ghép phức tạp.
• Phân cách các bộ phận trong một phép liệt kê phức tạp.

- Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ: bao gồm hình ảnh, sơ đồ, số liệu… được dùng trong văn bản.

Soạn bài Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro

1. Chuẩn bị đọc

Câu 1. Cây lúa có ý nghĩa gì đối với đời sống người Việt Nam?

Cây lúa rất quan trọng với đời sống của người Việt Nam vì nó cung cấp thóc, một loại thực phẩm thiết yếu hàng ngày.

Câu 2. Chia sẻ một lễ hội liên quan đến cây lúa mà bạn biết.

Các lễ hội như: Lễ rước Thần Lúa ở hội Trò Trám (Lâm Thao, Phú Thọ), Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro…

2. Trải nghiệm văn bản

Cây nêu trong lễ cúng Thần Lúa được làm từ gì và có hình dáng ra sao?

• Cây nêu được làm từ cây vàng nghệ, với thân buộc lá dứa.
• Hình dáng: Ngọn cây nêu có hình bông lúa lớn, gắn chùm lúa và bốn tia tỏa ra bốn hướng: hai tia gắn lông chim chèo bẻo (biểu tượng của sự mạnh mẽ và khôn ngoan), hai tia gắn lông gà (biểu tượng của sự thịnh vượng của gia chủ).

3. Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1. Những đặc điểm nào giúp bạn nhận ra rằng Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro là văn bản thông tin? Theo bạn, mục đích của văn bản này là gì?

Đặc điểm: Phần sap-pô được in nghiêng, tiêu đề thể hiện nội dung chính của bài viết.

Mục đích: Giới thiệu về lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro.

Câu 2. Các hoạt động trong Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro là gì? Các hoạt động đó được sắp xếp theo trình tự nào?

- Các hoạt động:

• Làm cây nêu
• Người phụ nữ Chơ-ro đi rước hồn lúa.
• Trước khi bắt đầu nghi thức cúng, người phụ nữ lớn tuổi trong nhà mang gùi rẫy ra. Đến nơi lúa để cúng thần, bà vái các thần linh rồi cắt bụi lúa mang về để trang trí bàn thờ.
• Già làng hoặc chủ nhà đọc lời khấn, bày tỏ lòng thành của gia chủ và cầu mong thần linh phù hộ cho sức khỏe, mùa màng bội thu.
• Khi cúng xong, mọi người trở về nhà sàn chính để dự tiệc, ca hát, nhảy múa…

- Các hoạt động được liệt kê theo trình tự thời gian.

Câu 3. Trong đoạn văn dưới đây, câu nào tường thuật sự kiện, câu nào miêu tả sự kiện, câu nào thể hiện cảm xúc của người viết?

Khi cúng xong, mọi người trở về nhà sàn chính để dự tiệc. Mở đầu buổi tiệc, theo truyền thống mẫu hệ, người phụ nữ lớn tuổi nhất trong gia đình sẽ uống ly rượu đầu tiên, sau đó mời khách theo thứ tự tuổi tác. Trong tiệc, mọi người vừa ăn uống vui vẻ, vừa nhảy múa, ca hát trong âm thanh trầm bổng của dàn cồng chiêng và nhiều nhạc cụ dân tộc khác như đàn tre, kèn môi, kèn lúa… Thực sự náo nhiệt và vui vẻ!

- Câu tường thuật sự kiện: Khi cúng xong, mọi người trở về nhà sàn chính để dự tiệc.

- Câu miêu tả sự kiện: Mở đầu buổi tiệc, theo truyền thống mẫu hệ, người phụ nữ lớn tuổi nhất trong gia đình sẽ uống ly rượu đầu tiên, sau đó mời khách theo thứ tự tuổi tác. Trong tiệc, mọi người vừa ăn uống vui vẻ, vừa nhảy múa, ca hát trong âm thanh trầm bổng của dàn cồng chiêng và nhiều nhạc cụ dân tộc khác như đàn tre, kèn môi, kèn lúa…

- Câu thể hiện cảm xúc của người viết: Thực sự náo nhiệt và vui vẻ!

Câu 4. Văn bản Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro có phải là văn bản thuyết minh thuật lại một sự kiện không? Giải thích.

- Văn bản Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro là một văn bản thuyết minh.

- Giải thích:

• Nội dung văn bản: Giới thiệu về Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro.
• Kết cấu: Theo trình tự thời gian.
• Các thông tin chính xác, cụ thể.

Câu 5. Văn bản giúp bạn hiểu gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên?

Thiên nhiên và con người có mối quan hệ gắn bó chặt chẽ, ảnh hưởng lẫn nhau. Thiên nhiên ảnh hưởng đến đời sống của con người, do đó con người cũng cần phải bảo vệ thiên nhiên.

Tóm tắt

Lễ cúng Thần Lúa là lễ hội truyền thống của người Chơ-ro được tổ chức định kì hằng năm sau khi thu hoạch lúa. Lễ cúng bắt đầu bằng việc làm cây nêu. Cây nêu làm từ cây vàng nghệ, thân buộc lá dứa, phía trên gắn chùm lúa nhiều hạt, gắn ông chim chèo bẻo, gắn lông gà. Buổi sáng, những người phụ nữ đi rước hồn lúa. Buổi trưa, lễ cúng bắt đầu khi lễ vật được chuẩn bị đầy đủ. Già làng hoặc chủ nhà đảm trách việc đọc lời khẩn trình bày tấm lòng thành phù hộ mọi thứ tốt lành. Trong suốt quá trình làm lễ đều có nhạc đệm của dàn công chiêng. Khi cúng xong, mọi người trở lên nhà sàn chính để dự tiệc.

Bố cục

Có thể chia văn bản thành 3 phần:

- Phần 1 (Từ đầu đến …sung túc của gia chủ): Trước khi cúng

- Phần 2 (Tiếp theo đến …vũ trụ và con người): Trong khi cúng

- Phẩn 3 (Còn lại): Sau khi cúng xong.

Nội dung chính

Lễ cùng Thần Lúa của người Chơ-ro thể hiện mối giao hòa, gắn bó giữa con người và thiên nhiên, cùng ước mơ về cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ – ro

* Chuẩn bị đọc

• Cây lúa có vai trò như thế nào đối với đời sống của người Việt Nam?

Trả lời:

- Cây lúa đóng vai trò rất quan trọng trong cuộc sống của chúng ta.
+ Cây lúa cung cấp lương thực cho con người. Lúa cho thóc, gạo dùng làm cơm trong các bữa ăn hàng ngày. Từ gạo người ta cũng có thể làm ra được các loại bánh như bánh chưng, bánh giầy, bánh nếp,... Từ gạo người ta cũng làm ra bún, phở...
+ Cây lúa không chỉ là yếu tố không thể thiếu trong đời sống vật chất mà trong đời sống tinh thần của người Việt Nam, lúa cũng đóng vai trò rất quan trọng. Cây lúa là biểu tượng của nền văn minh lúa nước.

• Hãy chia sẻ với các bạn một lễ hội về cây lúa mà em biết?

Trả lời:

 - Người H'rê ở làng Vi Ô Lắc (xã Pờ Ê, huyện Kon Plông) có truyền thống làm lúa nước nên các sinh hoạt tín ngưỡng đa phần gắn liền với chu kỳ vòng đời của cây lúa. Hằng năm, người dân làng Vi Ô Lắc thường tổ chức nhiều lễ hội liên quan đến cây lúa.

- Với đồng bào H’rê ở làng Vi Ô Lắc, cây lúa nước có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong đời sống của người dân, bởi đây không chỉ là nguồn lương thực chủ yếu nuôi sống mọi người mà còn là nguồn thu nhập chính của mỗi gia đình. Vì thế, những nghi lễ liên quan đến vòng đời cây lúa luôn giữ vai trò quan trọng trong đời sống tín ngưỡng của người dân nơi đây.

- Hằng năm, đồng bào H’rê ở làng Vi Ô Lắc vẫn duy trì việc tổ chức nhiều nghi lễ liên quan đến việc trồng cấy, thu hoạch lúa như: lễ đón bầu nước thiêng, gieo mạ, cấy lúa, thu hoạch lúa, đón lúa về kho...

- Trước khi bắt tay vào việc xuống giống gieo trồng, dân làng tổ chức một nghi lễ khá long trọng đó là lễ đón bầu nước thiêng. Nghi lễ này đánh dấu sự mở đầu cho một năm trồng cấy nhằm để tạ ơn dòng suối La Hênh (hay còn gọi là suối Hồi Môn) đã cung cấp nguồn nước tưới cho đồng ruộng và nguồn nước sinh hoạt của dân làng.

Sau nghi lễ này, dân làng sẽ bắt tay vào việc chuẩn bị đất và thực hiện những nghi lễ gieo mạ, cấy lúa...       

- Vào tháng Ba, già làng uy tín nhất trong Hội đồng già làng sẽ quyết định chọn ngày để mở cửa kho thóc và chuẩn bị cho lễ gieo mạ. Trong ngày mở cửa kho thóc, người ta sẽ đưa những bó lúa từ kho qua cột thiêng (cột để treo lễ vật cúng thần), ghè rượu, cối thiêng (cối để giã gạo làm bánh cúng thần), cửa buồng thiêng (nơi linh thiêng mà thần linh trú ngụ và kiểm soát mọi hành vi ứng xử của người H’rê trong căn nhà của họ) rồi tới cây nêu dựng ở ngoài cửa buồng thiêng. Sau nghi lễ này, thóc sẽ được mang ra ngâm ủ, lên mộng và gieo mạ. Đến khi cây mạ đủ tuổi để cấy, người H’rê lại thực hiện một nghi lễ khác là lễ cấy lúa. Tới tháng Sáu, dân làng Vi Ô Lắc còn tiến hành thêm một nghi lễ để cầu mong cho cây lúa được sinh sôi, phát triển tốt...

- Đến tháng Tám, khi lúa bắt đầu chín, Hội đồng già làng sẽ họp bàn để chọn ra một ngày thực hiện nghi lễ đón lúa từ ruộng về kho thóc.

- Vào tháng Mười, người dân làng Vi Ô Lắc còn tổ chức một nghi lễ cúng ruộng lúa khác nữa đó là Tết chuột.

- Những lễ hội về cây lúa của người H’rê không chỉ thể hiện tín ngưỡng thờ cúng thần linh mà còn là dịp để bà con trong làng gặp gỡ, giao lưu trao đổi với nhau về những vấn đề trong cuộc sống.

* Trải nghiệm cùng văn bản

• Cây nêu trong lễ cúng Thần Lúa được làm bằng vật liệu gì và có hình thù như thế nào?

-  Cây nêu trong lễ cúng Thần Lúa được làm từ cây vàng nghệ, thân buộc lá dứa

-  Cây nêu trong lễ cúng Thần Lúa có hình thù là:

+ Ngọn của cây nêu có hình bông lúa lớn, phía trên gắn chùm lúa nhiều hạt và bốn tia tỏa ra bốn hướng: hai tia gắn lông chim chèo bẻo, hai tia gắn lông gà

* Suy ngẫm và phản hồi

• Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro là một văn bản thông tin? Theo em văn bản này được viết nhằm mục đích gì?

Trả lời:

- Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro là một văn bản thông tin, đó là:

+ Văn bản trên có mục đích chuyển tải thông tin về một lễ cúng, đó là: lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro

+ Có Sa- po là đoạn văn ngắn nằm ngay dưới nhan đề, nhằm tóm tắt nội dung văn bản:

+  Các hoạt động của văn bản được trình bày theo trình tự thời gian: 

bắt đầu lễ, đến trong quá trình làm lễ, đến khi kết thúc lễ cúng.

+ Kết hợp tường thuật với miêu tả, biểu cảm, kết hợp sử dụng phương tiện ngôn ngữ và phi ngôn ngữ.

+ Thông tin về sự kiện đảm bảo tính chính xác, độ tin cậy.

• Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro gồm những hoạt động nào? Các hoạt động ấy được liệt kê theo trình tự nào?

Trả lời:

- Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro gồm những hoạt động là:

+ Làm cây nêu

+ Rước hồn lúa

+ Mang gùi ra rẫy

+ Vái các thần linh, cắt bụi lúa đem về

+ Đọc lời khấn

+ Dự tiệc

- Các hoạt động ấy được liệt kê theo trình tự là thời gian: 

+ Bắt đầu lễ bằng việc làm cây nêu, trong quá trình làm lễ cúng diễn ra các hoạt động và kết thúc lễ cúng mọi người cùng dự tiệc.

• Trong đoạn văn sau câu nào tường thuật sự kiện, câu nào miêu tả sự kiện, câu nào thể hiện cảm xúc của người viết?

  Khi cúng xong, mọi người trở lên nhà sàn chính để dự tiệc. Mở đầu buổi tiệc, theo truyền thống mẫu hệ, người phụ nữ lớn tuổi nhất trong gia đình sẽ uống li rượu đầu tiên, sau đó mới mời khách theo thứ bậc tuổi tác. Trong thời gian dự tiệc, mọi người vừa ăn uống vui vẻ, vừa nhảy múa, ca hát trong âm thanh trầm bổng, dặt dìu của dàn cồng chiêng và nhiều nhạc cụ dân tộc khác như đàn tre, kèn môi, kèn chia,... Thật tưng bừng, náo nhiệt!

Trả lời:

- Trong đoạn văn sau câu tường thuật sự kiện là:

+ Khi cúng xong, mọi người trở lên nhà sàn chính để dự tiệc.

+ Mở đầu buổi tiệc, theo truyền thống mẫu hệ, người phụ nữ lớn tuổi nhất trong gia đình sẽ uống li rượu đầu tiên, sau đó mới mời khách theo thứ bậc tuổi tác.

- Trong đoạn văn sau câu miêu tả sự kiện là:

+ Trong thời gian dự tiệc, mọi người vừa ăn uống vui vẻ, vừa nhảy múa, ca hát trong âm thanh trầm bổng, dặt dìu của dàn cồng chiêng và nhiều nhạc cụ dân tộc khác như đàn tre, kèn môi, kèn chia,...

- Trong đoạn văn sau câu miêu tả sự kiện là:

+ Thật tưng bừng, náo nhiệt!

• Văn bản Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro có phải là văn bản thuyết minh thuật lại một sự kiện? Hãy lí giải?

Trả lời:

- Văn bản Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro là văn bản thuyết minh thuật lại một sự kiện.

- Lí giải:

+ Vì văn bản này đã giới thiệu, thuyết minh về sự kiện Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro, giúp người đọc hình dung được quá trình diễn biến của sự kiện và các thông tin liên quan.

+ Văn bản cũng trình bày các hoạt động theo trình tự thời gian.

+ Kết hợp tường thuật với miêu tả, biểu cảm, kết hợp sử dụng phương tiện ngôn ngữ và phi ngôn ngữ.

+  Thông tin về sự kiện đảm bảo tính chính xác, độ tin cậy.

• Văn bản giúp em hiểu gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên?

Trả lời:

- Văn bản giúp em hiểu gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên là:

+ Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro là một nét sinh hoạt văn hoá độc đáo, góp phần làm phong phú di sản văn hoá của dân tộc. 

+ Qua lễ hội em cảm nhận rõ mối giao hoà, gắn bó ân tình giữa con người với thiên thiên, ước mơ của con người về cuộc sống ấm no, hạnh phúc và lòng biết ơn của con người với những món quà quý giá mà thiên nhiên ban tặng.