6 Bài soạn xuất sắc nhất về 'Tảo phát bạch đế thành' (Ngữ văn 11 - SGK Chân trời sáng tạo)

Câu 1 (trang 22 SGK Ngữ văn 11 Tập 2): Nhận xét về bức tranh thiên nhiên trên hành trình từ Bạch Đế đến Giang Lăng như được mô tả trong bài thơ (góc nhìn của tác giả, bối cảnh và vẻ đẹp của thiên nhiên nơi đây…).

Trả lời:

• Bức tranh thiên nhiên trên con đường từ Bạch Đế đến Giang Lăng được diễn tả qua cái nhìn của tác giả Lý Bạch khi ông đang trên thuyền rời Bạch Đế về Giang Lăng.
• Bài thơ viết trong hoàn cảnh chia ly, nhưng không buồn bã mà rất hùng tráng. Cảnh vật thiên nhiên hòa quyện với con người, mặc dù không nhắc trực tiếp đến thác nước hay núi non, nhưng qua bút pháp của tác giả, người đọc cảm nhận được vẻ đẹp thiên nhiên lúc bấy giờ.

Câu 2 (trang 22 SGK Ngữ văn 11 Tập 2): Phân tích những hình ảnh và từ ngữ thể hiện vẻ đẹp độc đáo của phong cảnh thiên nhiên và cảm xúc của chủ thể trước cảnh đó.

Trả lời:

• Hình ảnh “vạn trùng san” (núi non muôn trùng) minh họa vẻ đẹp hùng vĩ của núi non phía nam Trung Quốc từ Bạch Đế. Nơi đây có núi chen núi, vách đá che khuất bầu trời, tiếng vượn kêu thảm thiết, âm thanh hang trống vang vọng. Tuy vậy, tâm trạng của nhân vật trước cảnh vật đó lại rất hào hứng, vui tươi, hòa vào khung cảnh vĩ đại với câu cuối sử dụng từ “khinh chu” (con thuyền nhẹ) vượt qua núi non. Điều này cho thấy sự hòa quyện giữa thiên nhiên và con người.

Câu 3 (trang 22 SGK Ngữ văn 11 Tập 2): Xác định chủ đề và cảm hứng chính của bài thơ.

Trả lời:

• Chủ đề: Tình yêu thiên nhiên và sự hòa quyện giữa con người với sự biến đổi của thiên nhiên.
• Cảm hứng chính là tinh thần lạc quan, ca ngợi và yêu mến phong cảnh, đặc biệt là núi non hùng vĩ.

Dàn ý bài Tảo phát Bạch Đế thành – SGK Chân trời sáng tạo 11:

Mở bài:

Giới thiệu về tác giả Lý Bạch, những nét chính về cuộc đời và phong cách sáng tác của ông. Tiếp theo, giới thiệu về tác phẩm Tảo phát Bạch Đế thành, nêu nguồn gốc và các đặc điểm nổi bật về nội dung cũng như nghệ thuật của bài thơ.

Thân bài:

Phân tích hành trình của Lý Bạch từ Bạch Đế đến Giang Lăng trong hai câu đầu, và miêu tả bức tranh thiên nhiên trên đường đến Giang Lăng trong hai câu tiếp theo.

Kết bài:

Kết luận nhấn mạnh sự độc đáo về nội dung và nghệ thuật trong thơ của Lý Bạch.

I. Lý Bạch

1. Tiểu sử

- Lý Bạch (701 - 762), quê quán ở Lũng Tây, hiện thuộc tỉnh Cam Túc

- Gia đình ông chuyển đến Tứ Xuyên khi ông lên năm tuổi

- Xuất thân từ một gia đình thương nhân giàu có

- Tài năng thơ ca của ông đã sớm bộc lộ từ khi còn nhỏ

2. Đặc điểm nghệ thuật

- Phong cách thơ của Lý Bạch nổi bật với sự hào phóng, tự nhiên và giản dị

- Tác phẩm của ông thường mang nét đẹp cao cả và uyển chuyển

3. Tác phẩm chính

- Lý Bạch là một trong những thi sĩ vĩ đại của Trung Quốc, được ca ngợi là “thi tiên”.

- Ông để lại hơn 1000 bài thơ thuộc nhiều thể loại, trong đó nổi bật là các tác phẩm như Thanh Bình Điệu, Tương Tiến Tửu,…

II. Tác phẩm Tảo phát Bạch Đế thành

1. Thể loại và phương thức biểu đạt

- Thể loại: Thơ

- Phương thức biểu đạt: Biểu cảm

2. Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm

- “Tảo phát Bạch Đế thành” được sáng tác vào năm 759 và được in trong Thơ Đường ở Việt Nam.

- Bài thơ miêu tả hình ảnh chia ly khi rời Bạch Đế để đến Giang Lăng, đồng thời phản ánh cảnh thiên nhiên hùng vĩ dọc đường đi từ Bạch Đế đến Giang Lăng.

4. Tóm tắt tác phẩm

Trong bài thơ Tảo phát Bạch Đế thành, Lý Bạch miêu tả khoảnh khắc khi ông rời khỏi Bạch Đế sau khi được xá tội, để đến Giang Lăng. Buổi sáng hôm đó thật đẹp, thiên nhiên tươi vui hòa quyện với tâm trạng con người, mây sắc màu rực rỡ. Lý Bạch từ biệt nơi đây trong cảnh tượng sáng rực và huy hoàng. Cuộc chia tay không phải là sự lưu luyến, mà là sự khởi đầu của một hành trình mới tốt đẹp hơn. Ông phải vượt qua con sông Trường Giang hùng vĩ và cảnh vật xung quanh làm xao động lòng người. Dù hành trình dài đến một ngày đường, Lý Bạch vẫn cảm nhận sự kỳ vĩ của thiên nhiên và cuộc sống. Chiếc thuyền của ông lướt nhanh trên mặt nước, với những âm thanh của đàn khỉ và cảnh núi non như một bức tranh. Dù phải di chuyển vội vàng, Lý Bạch vẫn cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên và sự thi vị trong tâm hồn ông trước những biến động của cuộc đời.

5. Nghệ thuật

- Ngôn ngữ thơ Đường được sử dụng sáng tạo và độc đáo

- Những câu thơ mang dấu ấn sâu đậm và ấn tượng

Đề cương Phân tích bài thơ Tảo phát Bạch Đế thành

Mở đầu:

- Giới thiệu tổng quan về nhà thơ Lý Bạch (những nét nổi bật về cuộc đời, sự nghiệp và phong cách sáng tác của ông,...)

- Giới thiệu khái quát về bài thơ Tảo phát Bạch Đế thành (nguồn gốc, những đặc điểm nổi bật về nội dung và nghệ thuật,...)

Thân bài:

- Hai câu đầu: Mô tả hành trình từ Bạch Đế đến Giang Lăng

- Hai câu sau: Vẽ bức tranh thiên nhiên trên con đường đến Giang Lăng

Kết luận: Khẳng định sự đặc sắc trong nội dung và nghệ thuật của thơ Lý Bạch.

Phân tích bài thơ Tảo phát Bạch Đế thành

Lý Bạch, được coi là một thiên tài trong thơ ca, đã có những đóng góp quan trọng cho sự phát triển của thơ Đường. Thơ của ông mang vẻ phóng khoáng, tự do nhưng cũng rất mộc mạc. Các tác phẩm của ông đa dạng về chủ đề, từ thiên nhiên đến tình yêu và quê hương. Trong số đó, bài thơ “Tảo phát Bạch Đế thành” (sáng tác năm 759, in trong Thơ Đường ở Việt Nam) nổi bật với bức tranh thiên nhiên hùng vĩ dọc theo hành trình từ Bạch Đế đến Giang Lăng.

“Triêu từ Bạch Đế thái vân giang

Thiên lí Giang Lăng nhất nhật hoàn

Lưỡng ngạn viên thanh đề bất trú

Khinh chu dĩ quá vạn trùng san”

Bài thơ sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật, với ngôn từ giản dị và gần gũi làm cho thơ của Lý Bạch dễ tiếp cận hơn với người đọc. Hai câu đầu mô tả cảnh chia ly khi rời Bạch Đế để đến Giang Lăng. Dù chia tay, cảnh vật mở ra không hề u buồn mà lại rực rỡ sắc mây. Con đường từ Bạch Đế đến Giang Lăng phải vượt qua con sông Trường Giang chảy xiết và muôn trùng núi non. Trong mắt Lý Bạch, chia ly không phải là kết thúc mà là sự khởi đầu của hành trình mới. Điều này lý giải tại sao thiên nhiên hiện lên vừa hùng vĩ vừa tươi mới. Mặc dù quãng đường dài hàng ngàn dặm, nhưng chỉ mất một ngày để đến Giang Lăng, điều này tưởng như không thể nhưng qua cảm nhận của Lý Bạch lại trở nên khả thi. Hai câu thơ sau như vẽ nên bức tranh thiên nhiên nơi con người và cảnh vật hòa quyện vào nhau, sinh động và hùng vĩ. Dù không trực tiếp nhắc đến thác nước và núi non, qua nét vẽ của Lý Bạch, ta vẫn cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên. Con thuyền cần phải nhanh và liên tục để vượt qua ngàn dặm trong một ngày.

Khung cảnh trở nên sinh động hơn với sự xuất hiện của các yếu tố tự nhiên và con vật. Tiếng “vượn kêu không dứt” vang lên liên tục trong khi thuyền lướt nhanh trên mặt nước, không bị cản trở. Lý Bạch mô tả con thuyền nhẹ nhàng vượt qua núi non và mặt nước như không có trở ngại. Điều này thể hiện sự hòa quyện giữa thiên nhiên và con người trong cảm nhận của ông. Cả chuyến đi dài nhưng không hề nặng nề, mà nhẹ nhàng và thư thái. Cùng thời với Lý Bạch, Đỗ Phủ cũng có những bài thơ về thiên nhiên với phong cách độc đáo. Những tác phẩm của cả hai vẽ nên bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp với sự giản dị và phóng khoáng.

Nhà phê bình văn học đã nhận xét: “Thơ Lý Bạch mang đến cái hồn của người viết, vừa phóng khoáng giản dị nhưng cũng rất màu sắc”. Bài thơ “Tảo phát Bạch Đế thành” chứng minh điều đó, với bức tranh thiên nhiên trùng điệp và tâm hồn thi sĩ phong phú. Đọc thơ Lý Bạch, ta như được lạc vào từng con chữ và bức tranh thiên nhiên ông vẽ ra, thật đẹp và cuốn hút.

Câu 1 (trang 22, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Phân tích bức tranh thiên nhiên trên hành trình từ Bạch Đế đến Giang Lăng như được miêu tả trong bài thơ (thiên nhiên được quan sát và miêu tả qua cái nhìn của ai, trong hoàn cảnh nào, và vẻ đẹp đặc trưng của thiên nhiên nơi đây...)

Phương pháp giải:

Xem xét nội dung của bài thơ để nhận xét về bức tranh thiên nhiên trên đường từ Bạch Đế đến Giang Lăng.

Lời giải chi tiết:

- Bức tranh thiên nhiên từ Bạch Đế đến Giang Lăng được miêu tả qua cái nhìn của tác giả Lý Bạch, trong hoàn cảnh ông đang trên thuyền rời Bạch Đế về Giang Lăng.

- Bức tranh thiên nhiên không mang vẻ buồn bã của sự chia ly mà hiện lên với sự hùng vĩ, tươi mới. Trong bối cảnh này, con người và cảnh vật như hòa quyện với nhau, tạo nên một bức tranh sinh động và hùng vĩ. Dù không nhắc trực tiếp đến thác nước hay núi non, nhưng qua ngòi bút tài hoa của tác giả, người đọc vẫn cảm nhận được sự kỳ vĩ của thiên nhiên. Muốn vượt ngàn dặm trong một ngày, con thuyền phải di chuyển rất nhanh và liên tục.

Câu 2 (trang 22, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Phân tích một số hình ảnh, từ ngữ nổi bật thể hiện vẻ đẹp riêng của phong cảnh thiên nhiên và tình cảm, cảm xúc của chủ thể trữ tình trước cảnh vật đó.

Phương pháp giải:

Dựa vào nội dung phần Phiên âm, Dịch nghĩa và Dịch thơ, tìm và phân tích các hình ảnh, từ ngữ nổi bật để thể hiện vẻ đẹp của phong cảnh thiên nhiên và cảm xúc của chủ thể trữ tình.

Lời giải chi tiết:

- “Bạch Đế xuôi thuyền mây chói chang” → Mặc dù miêu tả cảnh chia ly, nhưng khung cảnh mở ra lại rực rỡ và không hề buồn bã mà thật tươi mới.

- “Vượn kêu không dứt”, “Rừng núi muôn trùng” → Khung cảnh trở nên sinh động hơn với sự xuất hiện của các yếu tố thiên nhiên. Lý Bạch trên con thuyền lướt nhanh trên mặt nước, vượt qua núi non để về Giang Lăng. Con thuyền nhẹ nhàng, không bị cản trở, điều này phản ánh sự hòa hợp và tự tại của cả cảnh vật và con người trong miêu tả của Lý Bạch.

Câu 3 (trang 22, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Xác định chủ đề và cảm hứng chủ đạo của bài thơ.

Phương pháp giải:

Phân tích nội dung của bài thơ để chỉ ra chủ đề và cảm hứng chính.

Lời giải chi tiết:

- Chủ đề của bài thơ: Bức tranh thiên nhiên rộng lớn và hùng vĩ trên đường từ Bạch Đế đến Giang Lăng.

- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ: Không phải là sự lưu luyến hay thổn thức mà là sự hy vọng và lạc quan về hành trình mới đang bắt đầu.

* Suy ngẫm và phản hồi

Nội dung chính:

Bài thơ thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên qua cái nhìn của tác giả Lý Bạch trên hành trình từ Bạch Đế đến Giang Lăng.

Câu 1 (trang 22 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2): Phân tích bức tranh thiên nhiên trên đường từ Bạch Đế đến Giang Lăng như được miêu tả trong bài thơ (thiên nhiên được quan sát và miêu tả qua cái nhìn của ai, trong hoàn cảnh nào, và vẻ đẹp đặc trưng của thiên nhiên nơi đây...)

Trả lời:

- Bức tranh thiên nhiên trên đường từ Bạch Đế đến Giang Lăng được miêu tả qua cái nhìn của tác giả Lý Bạch khi ông đang trên thuyền rời Bạch Đế để đến Giang Lăng.

- Bài thơ được viết trong bối cảnh chia ly nhưng không hề buồn bã, mà trái lại, thiên nhiên hiện lên với sự hùng vĩ và tươi mới. Bức tranh thiên nhiên hòa quyện con người và cảnh vật một cách sinh động và hùng vĩ. Mặc dù không nhắc trực tiếp đến thác nước và núi non xung quanh, ngòi bút tài hoa của tác giả vẫn giúp người đọc cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên lúc đó.

Câu 2 (trang 22 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2): Phân tích các hình ảnh và từ ngữ thể hiện vẻ đẹp đặc trưng của phong cảnh thiên nhiên và cảm xúc của chủ thể trữ tình trước phong cảnh đó.

Trả lời:

- Hình ảnh “vạn trùng san” (núi non muôn trùng) cho thấy vẻ đẹp hùng vĩ của núi sông phía nam Trung Quốc từ Bạch Đế. Nơi đây, núi nối tiếp núi, vách đá che khuất bầu trời, và tiếng vượn kêu vang vọng không dứt. Tuy nhiên, tâm trạng của chủ thể trữ tình lại rất hào hứng và hòa quyện vào cảnh tượng hùng vĩ qua hình ảnh “khinh chu” (con thuyền nhẹ) vượt qua núi non muôn dặm. Điều này thể hiện sự hòa hợp giữa thiên nhiên và con người.

Câu 3 (trang 22 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2): Xác định chủ đề và cảm hứng chủ đạo của bài thơ.

Trả lời:

- Chủ đề: Tình yêu thiên nhiên, cảnh vật; sự giao thoa giữa con người và sự biến đổi của tự nhiên.

- Cảm hứng chủ đạo là sự lạc quan, sự ca ngợi và yêu mến cảnh sắc thiên nhiên, đặc biệt là phong cảnh núi non hùng vĩ.

Câu 1. Đánh giá bức tranh thiên nhiên trên hành trình từ Bạch Đế đến Giang Lăng theo miêu tả trong bài thơ (nhìn từ góc độ của ai, trong bối cảnh nào, vẻ đẹp của thiên nhiên nơi đây ra sao,...).

Trả lời:

Bức tranh thiên nhiên trên đoạn đường từ Bạch Đế đến Giang Lăng được thể hiện một cách tinh tế trong bài thơ:

- Tác giả Lý Bạch miêu tả phong cảnh khi ông đang trên thuyền rời Bạch Đế để tới Giang Lăng.

- Dù là cảnh chia tay nhưng không mang cảm giác u sầu, mà ngược lại, cảnh vật hiện lên thật hùng vĩ. Khung cảnh thiên nhiên trong bài thơ hòa quyện với con người, tạo nên sự hòa hợp. Mặc dù không đề cập đến thác nước và núi non cụ thể, qua ngòi bút tài hoa, người đọc vẫn cảm nhận rõ ràng bức tranh thiên nhiên tại thời điểm đó.

Câu 2. Phân tích một số hình ảnh và từ ngữ thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên và cảm xúc của nhân vật trữ tình trước cảnh vật ấy.

Trả lời:

Các hình ảnh và từ ngữ nổi bật thể hiện vẻ đẹp của phong cảnh và cảm xúc của nhân vật trữ tình bao gồm:

+ “Bạch Đế xuôi thuyền mây chói chang” → Cảnh chia tay không hề buồn bã mà rực rỡ trong ánh sáng chói chang của mây.

- “Vượn kêu không dứt”, “Rừng núi muôn trùng” → Cảnh vật thêm phần sinh động nhờ sự hiện diện của động vật và thiên nhiên hùng vĩ. Âm thanh của vượn kêu như tiếng gọi lưu luyến từ nơi đây dành cho tác giả.

Câu 3. Xác định chủ đề và cảm hứng chủ đạo của bài thơ.

Trả lời:

- Chủ đề: Bức tranh thiên nhiên trên đoạn đường từ Bạch Đế đến Giang Lăng theo quan điểm của Lý Bạch.

- Cảm hứng chủ đạo: Cảm giác thổn thức và hy vọng của nhà thơ khi bắt đầu hành trình mới.