6 Bài soạn xuất sắc về 'Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ' (Ngữ văn 6 - SGK Cánh diều)

Chuẩn bị 

- Văn bản thuật lại một sự kiện là loại văn bản thông tin, ở đó người viết thuyết minh (trình bày, miêu tả, kể lại) một sự kiện (lịch sử, văn hoá, khoa học,…). 

- Khi đọc văn bản thông tin thuật lại một sự kiện theo trật tự thời gian:

+ Thời điểm xuất hiện của văn bản: 6-5-2019

Nơi xuất hiện của văn bản: Trang tin đồ họa – Thông tấn xã Việt Nam infographics.vn

Thời điểm đó có ý nghĩa: Chuẩn bị cho ngày kỉ niệm 65 năm Chiến thắng Điện Biện Phủ (7-5-1954 – 7-5-2019)

+ Thông tin chính mà văn bản cung cấp cho người đọc là diễn biến chiến dịch Điện Biên Phủ. 

Thông tin ấy được nêu ở nhan đề văn bản.

+ Những mốc thời gian được nhắc đến trong văn bản. Tương ứng với mỗi mốc thời gian đó là sự việc:

•  Đợt 1 (13 đến 17/3): Tiêu diệt 2 cứ điểm của địch là Him Lam và Độc Lập, mở cửa phía Bắc và Đông Bắc cho quân ta tiến vào trung tâm.
• Đợt 2 (30/3 đến 30/4): Đợt tấn công quyết liệt nhất, kiểm soát được tình thế khiến địch rơi vào thế bị động.
• Đợt 3 (1 đến 7/5): Tiêu diệt toàn bộ cứ điểm của giặc – chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng.

+ Các yếu tố nhan đề, sa pô, đề mục, chữ đậm, số thứ tự, dấu đầu dòng, hình ảnh, âm thanh,… trong văn bản có tác dụng thuật lại các sự kiện theo trật tự thời gian, trình bày một cách khoa học, dễ hiểu, sinh động thu hút người đọc và giúp họ ghi nhớ, nắm bắt những sự kiện chính.

+ Sự kiện được thuật lại là 3 đợt tiến công tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Ý nghĩa của việc thuật lại sự kiện là giúp người đọc hình dung cụ thể, rõ ràng, đầy đủ cả một quá trình dẫn đến chiến thắng Điện Biên Phủ.

- Đồ họa thông tin (infographic) thường dùng trong văn bản thông tin, là hình thức đồ họa trực quan sử dụng hình ảnh để trình bày thông tin (dữ liệu, kiến thức,…) một cách ngắn gọn và rõ ràng.

- Ngoài cách trình bày thông tin như văn bản Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn Độc lập” và tờ lịch ngày 2-9, còn có những cách trình bày hoặc sắp xếp thông tin như đồ họa thông tin,…

Sưu tầm các văn bản thuyết minh về một sự kiện lịch sử theo trật tự thời gian: Trên internet

Đọc hiểu

Trong khi đọc

Câu hỏi trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Từ “diễn biến” trong nhan đề cho thấy thông tin trong bài viết sẽ được triển khai theo trình tự nào?

Trả lời: 

Từ “diễn biến” trong nhan đề cho thấy thông tin trong bài viết sẽ được triển khai theo trình tự thời gian, từ mở đầu đến diễn biến và cuối cùng là kết thúc.

Câu hỏi trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Chú ý các từ ngữ chỉ thời gian, địa điểm, tương quan lực lượng giữa ta và địch.

Trả lời: 

- Đợt 1 (13 đến 17/3): 

+ Tiêu diệt 2 cứ điểm có tổ chức phòng ngự tốt nhất của địch là Him Lam và Độc Lập.

+ Mở cửa phía Bắc và Đông Bắc cho quân ta tiến vào trung tâm.

- Đợt 2 (30/3 đến 30/4): 

+ Đợt tấn công quyết liệt nhất, gay go nhất.

+ Kiểm soát được điểm cao, khu trung tâm Điện Biên Phủ nằm trong tầm bắn của quân ta.

+ Quân địch rơi vào thế bị động, mất tinh thần cao độ.

- Đợt 3 (1 đến 7/5): 

+ Quân ta tổng tấn công tiêu diệt toàn bộ tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ.

+ Quân địch thua trận – chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng.

Sau khi đọc

Câu 1 trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Thông tin chính mà văn bản Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ cung cấp cho người đọc là gì? Dựa vào đâu mà người đọc dễ dàng nhận ra thông tin chính ấy?

Trả lời: 

- Thông tin chính mà văn bản Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ cung cấp cho người đọc là 3 đợt tiến công tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ.

 - Người đọc dễ dàng nhận ra thông tin chính ấy dựa vào dòng chữ màu đỏ in hoa 3 đợt tiến công tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ dưới sa pô của tờ đồ họa thông tin.

Câu 2 trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Nội dung sa pô có liên quan gì đến nhan đề của văn bản?

Trả lời: 

Nội dung sa pô nêu ý nghĩa, nhấn mạnh kết quả của quá trình diễn biến chiến dịch Điện Biên Phủ – nhan đề của văn bản.

Câu 3 trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Văn bản trên cung cấp những thông tin cụ thể nào? Cách thức trình bày các thông tin ấy giống nhau ở chỗ nào? Em có nhận xét gì về cách trình bày ấy (màu sắc, hình ảnh, cỡ chữ, các kí hiệu,…)?

Trả lời: 

- Văn bản trên cung cấp những thông tin cụ thể về thời gian, địa điểm, tương quan lực lượng giữa ta và địch trong ba đợt tiến công của quân ta:

+ Đợt 1 (13 đến 17/3): 

• Tiêu diệt 2 cứ điểm có tổ chức phòng ngự tốt nhất của địch là Him Lam và Độc Lập.
•  Mở cửa phía Bắc và Đông Bắc cho quân ta tiến vào trung tâm.

+ Đợt 2 (30/3 đến 30/4): 

• Đợt tấn công quyết liệt nhất, gay go nhất.
•  Kiểm soát được điểm cao, khu trung tâm Điện Biên Phủ nằm trong tầm bắn của quân ta.
•  Quân địch rơi vào thế bị động, mất tinh thần cao độ.

+ Đợt 3 (1 đến 7/5): 

• Quân ta tổng tấn công tiêu diệt toàn bộ tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ.
•  Quân địch thua trận – chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng.

- Cách thức trình bày các thông tin ấy giống nhau ở chỗ là ngắn gọn theo trình tự thời gian, có hình ảnh minh họa đi kèm, nêu những nét chính, tiêu biểu.

- Nhận xét cách trình bày ấy: Màu sắc dễ dàng phân biệt từng phần, không trùng lặp; kí hiệu đồng nhất, người đọc dễ quan sát; hình ảnh minh họa phù hợp với nội dung của từng đợt tiến công; cỡ chữ vừa phải dễ đọc, khiến người đọc dễ nắm bắt, ghi nhớ được nội dung quan trọng. Bố cục hợp lí, sắp xếp từ trên xuống dưới theo trình tự thời gian của các đợt.

Câu 4 trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Vì sao thông tin cụ thể về Đợt 3 lại được in đậm?

Trả lời: 

Thông tin cụ thể về Đợt 3 lại được in đậm vì đó là thông tin quan trọng nhất, kết quả cuối cùng của 3 đợt tổng tấn công tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ.

Câu 5 trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Cách trình bày thông tin của văn bản Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ có gì khác so với văn bản Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn Độc lập”?

Trả lời: 

Cách trình bày thông tin của văn bản:

- Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ: Trình bày theo hình thức đồ họa trực quan sử dụng hình ảnh để trình bày thông tin (dữ liệu, kiến thức,…) một cách ngắn gọn và rõ ràng, triển khai theo trình tự mở đầu đến diễn biến và kết thúc.

- Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn Độc lập”: Trình bày theo các dấu mốc sự kiện lịch sử dẫn tới ngày 2-9-1945, đem đến cái nhìn chi tiết cụ thể, theo dốc mốc thời gian dẫn tới sự kiện lịch sử đó. Bên cạnh đó là hình ảnh minh họa thu hút người đọc.

I. Phân tích nội dung bài viết về diễn biến chiến dịch Điện Biên Phủ trong sách Cánh Diều trước khi soạn bài

Bố cục bài viết

Bài viết chia thành 3 phần theo từng đợt tấn công chính trong chiến dịch Điện Biên Phủ:

- Phần 1: Đợt 1 (13 đến 17/3) tiêu diệt 2 cứ điểm Him Lam và Độc Lập, mở cửa phía Bắc và Đông Bắc.

- Phần 2: Đợt 2 (30/3 - 30/4) kiểm soát các điểm cao và khu trung tâm, làm cho địch rơi vào thế bị động và mất tinh thần.

- Phần 3: Đợt 3 (1 đến 7/5) tổng công kích và giành toàn thắng vào ngày 7/5.

Chuẩn bị

- Thời điểm: Ngày 6 tháng 5 năm 2019, xuất hiện trên báo, một ngày trước kỷ niệm chiến thắng.

- Thông tin chính: Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ.

- Các mốc thời gian quan trọng:

+ Đợt 1 (13 đến 17/3): Tiêu diệt 2 cứ điểm Him Lam và Độc Lập.

+ Đợt 2 (30/3 đến 30/4): Kiểm soát các điểm cao và khu trung tâm.

+ Đợt 3 (1 đến 7/5): Tiêu diệt toàn bộ tập đoàn cứ điểm, chiến thắng vào ngày 7/5.

II. Hướng dẫn soạn bài Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ trong sách Cánh Diều

1. Trả lời câu hỏi trong bài

Câu hỏi trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Từ “diễn biến” trong tiêu đề cho thấy thông tin được triển khai theo trình tự nào?

Trả lời:

Từ “diễn biến” cho thấy thông tin được sắp xếp theo trình tự thời gian, từ mở đầu, diễn biến đến kết thúc.

Câu hỏi trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Chú ý các từ chỉ thời gian, địa điểm, và lực lượng giữa ta và địch.

- Các sự kiện chính:

+ Đợt 1 (13 đến 17/3): Tiêu diệt 2 cứ điểm Him Lam và Độc Lập.

+ Đợt 2 (30/3 đến 30/4): Tấn công quyết liệt, kiểm soát cao điểm và khu trung tâm, làm địch bị động và mất tinh thần.

+ Đợt 3 (1 đến 7/5): Tiêu diệt toàn bộ tập đoàn cứ điểm, chiến thắng vào ngày 7/5.

Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1: Thông tin chính mà văn bản cung cấp là gì và làm thế nào để nhận ra thông tin đó?

Trả lời:

Thông tin chính được thể hiện qua tiêu đề lớn và rõ ràng: “Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ”.

Câu 2: Nội dung sa pô có liên quan gì đến tiêu đề của văn bản?

Trả lời:

Nội dung sa pô làm rõ ý nghĩa và kết quả của chiến dịch, phù hợp với tiêu đề.

Câu 3: Văn bản cung cấp những thông tin cụ thể nào và cách trình bày các thông tin đó có điểm gì giống nhau?

- Thông tin cụ thể:

+ Chiến dịch Điện Biên Phủ là đỉnh cao của cuộc chiến Đông Xuân 1953 - 1954.

+ Thời gian: 56 ngày đêm.

+ Diễn biến: 3 đợt tấn công.

+ Kết quả: Đánh bại toàn bộ tập đoàn cứ điểm và giành chiến thắng hoàn toàn.

Câu 4: Tại sao thông tin về Đợt 3 lại được in đậm?

Trả lời:

Vì Đợt 3 là giai đoạn quyết định, đánh dấu kết thúc chiến dịch.

Câu 5: Cách trình bày thông tin trong văn bản này khác gì so với văn bản Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập?

+ Văn bản Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập: Trình bày theo thời gian.

+ Văn bản Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ: Trình bày theo cấu trúc mở đầu - diễn biến - kết quả.

III. Tổng kết soạn bài Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ trong sách Cánh Diều

Nội dung

Bài viết cung cấp thông tin về trận chiến lịch sử của dân tộc ta.

Nghệ thuật

Kết hợp văn bản truyền thống với hình ảnh và đồ họa, làm cho thông tin trở nên sinh động.

VI. Tìm hiểu thêm về Chiến dịch Điện Biên Phủ

Âm mưu của Pháp và Mỹ trong việc chiếm đóng Điện Biên Phủ

- Trong khi kế hoạch Na Va bị thất bại, Pháp và Mỹ xây dựng Điện Biên Phủ thành một tập đoàn cứ điểm kiên cố, thu hút lực lượng ta để tiêu diệt, coi đây là điểm trọng yếu của kế hoạch quân sự Na Va.

- Pháp thiết lập hệ thống phòng ngự với 49 cứ điểm, hai sân bay, chia thành ba phân khu:

+ Phân khu Bắc: Gồm 3 cứ điểm Him Lam, Độc Lập, Bản Kéo ở phía Bắc.

+ Phân khu Trung tâm: Trung tâm chỉ huy và sân bay Mường Thanh.

+ Phân khu Nam: Có trận địa pháo và sân bay Hồng Cúm.

- Địch có lực lượng 16.200 người với trang bị hiện đại, cho rằng Điện Biên Phủ là “pháo đài bất khả xâm phạm” và sẵn sàng chiến đấu.

Tóm tắt diễn biến chiến dịch Điện Biên Phủ:

- Đợt 1: Tấn công phân khu Bắc, chiếm các đồi Độc Lập, Him Lam, và Bản Kéo.

- Đợt 2: Tấn công phân khu Trung tâm, chiến đấu ác liệt tại Đồi A1, C1 và Mường Thanh.

- Đợt 3: Tổng công kích toàn mặt trận, bắt sống tướng Đờ-cát-tơ-ri.

Kết quả và ý nghĩa

Kết quả

- Loại khỏi vòng chiến 16.200 địch, phá hủy 62 máy bay và nhiều phương tiện chiến tranh, làm thất bại kế hoạch Na Va của Pháp và Mỹ.

Ý nghĩa lịch sử

* Trong nước:

- Chiến thắng vĩ đại của quân và dân ta trong kháng chiến chống Pháp và Mỹ.

- Thể hiện tinh thần yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng.

- Đóng góp quan trọng vào thắng lợi của Hội nghị Giơ-ne-vơ.

* Thế giới:

- Cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc toàn cầu.

- Góp phần làm tan rã hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa thực dân.

- Chứng minh rằng các dân tộc dù nhỏ bé vẫn có thể đánh bại đế quốc nếu quyết tâm và được quốc tế hỗ trợ.

1. Chuẩn bị

Hãy xem xét lại các mục Chuẩn bị trong bài viết về Hồ Chí Minh và 'Tuyên ngôn độc lập' để áp dụng vào việc đọc hiểu văn bản này.
Đồ họa thông tin (infographic) thường được sử dụng trong các văn bản thông tin, là hình thức đồ họa trực quan giúp trình bày thông tin (dữ liệu, kiến thức,...) một cách ngắn gọn và dễ hiểu.
Sưu tầm các văn bản mô tả một sự kiện lịch sử theo trình tự thời gian và tìm hiểu các cách trình bày hoặc sắp xếp thông tin khác ngoài các ví dụ như văn bản Hồ Chí Minh, 'Tuyên ngôn Độc lập' và tờ lịch ngày 2/9.
Trả lời:
Thời điểm: 6/5/2019
Nội dung: diễn biến chiến dịch Điện Biên Phủ xuất hiện ngay phần Sapo đầu tiên
Các mốc thời gian được đề cập:
Chiến dịch Điện Biên Phủ 1953-1954
3 đợt tấn công vào tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ:
+ Đợt 1: (13 đến 17/3) tiêu diệt 2 cứ điểm Him Lam và Độc Lập, mở cánh phía Bắc và Đông Bắc
+ Đợt 2 (30/3-30/4) kiểm soát các điểm cao, khu trung tâm, làm quân địch bị động và mất tinh thần
+ Đợt 3 (1 đến 7/5) tổng công kích, toàn thắng vào ngày 7/5
- Tác dụng: làm rõ, nổi bật nội dung và thu hút người đọc
- Các sự kiện được mô tả nhằm làm rõ nội dung và diễn biến dẫn đến chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy
Sưu tầm:
Dinh Độc Lập - dấu ấn lịch sử tháng Tư
So với các trình bày thông tin như văn bản Hồ Chí Minh và 'Tuyên ngôn Độc lập' và tờ lịch ngày 2/9, còn có các cách trình bày khác theo mối quan hệ nguyên nhân - kết quả.

2. Đọc hiểu

* Câu hỏi giữa bài:
Dựa vào từ diễn biến trong tiêu đề, thông tin trong bài viết sẽ được triển khai theo trình tự nào?
Trả lời:
Từ từ diễn biến trong tiêu đề cho thấy thông tin bài viết được trình bày theo trình tự thời gian, từ khi bắt đầu đến khi kết thúc.

Chú ý các từ chỉ thời gian, địa điểm, và tương quan lực lượng giữa ta và địch
Trả lời:
- Từ ngữ chỉ thời gian: Đợt 1 (13 đến 17/3); Đợt 2 (30/3 đến 30/4); Đợt 3 (1 đến 7/5)
- Từ ngữ chỉ địa điểm: Him Lam, Độc Lập, phía Bắc, Đông Bắc, Điện Biên Phủ
- Tương quan lực lượng: 2 cứ điểm với phòng ngự mạnh của địch; tập đoàn cứ điểm.

* Câu hỏi cuối bài:
Câu 1 trang 96: (Ngữ Văn 6 tập 1 sách Cánh Diều)
Thông tin chính mà văn bản Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ cung cấp là gì? Dựa vào đâu để nhận diện thông tin chính đó?
Trả lời:
- Thông tin chính văn bản cung cấp là 3 đợt tấn công vào tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ.
- Người đọc dễ dàng nhận ra thông tin chính nhờ dòng chữ đỏ in hoa '3 đợt tiến công tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ' dưới phần Sapo của đồ họa thông tin.

Câu 2 trang 96: (Ngữ Văn 6 tập 1 sách Cánh Diều)
Nội dung Sapo liên quan gì đến tiêu đề văn bản?
Trả lời:
Nội dung Sapo nêu rõ ý nghĩa, nhấn mạnh kết quả của quá trình diễn biến chiến dịch Điện Biên Phủ, là tiêu đề của văn bản.

Câu 3 trang 96: (Ngữ Văn 6 tập 1 sách Cánh Diều)
Văn bản cung cấp các thông tin cụ thể nào? Cách trình bày thông tin có điểm gì chung? Em có nhận xét gì về cách trình bày (màu sắc, hình ảnh, cỡ chữ, các ký hiệu,…)?
Trả lời:
- Văn bản cung cấp thông tin cụ thể về thời gian, địa điểm, và tương quan lực lượng trong ba đợt tấn công:
+ Đợt 1 (13 đến 17/3):
- Tiêu diệt 2 cứ điểm phòng ngự mạnh của địch là Him Lam và Độc Lập.
- Mở cánh phía Bắc và Đông Bắc cho quân ta tiến vào.
+ Đợt 2 (30/3 đến 30/4):
- Đợt tấn công quyết liệt nhất.
- Kiểm soát điểm cao, khu trung tâm Điện Biên Phủ, quân địch bị động và mất tinh thần.
+ Đợt 3 (1 đến 7/5):
- Tổng tấn công, tiêu diệt toàn bộ tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ.
- Quân địch thua trận – chiến dịch toàn thắng.
- Cách trình bày thông tin ngắn gọn theo trình tự thời gian, có hình ảnh minh họa, nêu các điểm chính.
- Nhận xét: Màu sắc phân biệt các phần rõ ràng, ký hiệu đồng nhất, hình ảnh minh họa phù hợp, cỡ chữ dễ đọc, bố cục hợp lý theo trình tự thời gian.

Câu 4 trang 96: (Ngữ Văn 6 tập 1 sách Cánh Diều)
Vì sao thông tin về Đợt 3 lại được in đậm?
Trả lời:
Thông tin về Đợt 3 được in đậm vì đây là thông tin quan trọng nhất, là kết quả cuối cùng của 3 đợt tổng tấn công vào tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ.

Câu 5 trang 96: (Ngữ Văn 6 tập 1 sách Cánh Diều)
Cách trình bày thông tin của văn bản Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ có gì khác biệt so với văn bản Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn Độc lập”?
Trả lời:
Cách trình bày của văn bản:
- Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ: Trình bày dưới dạng đồ họa trực quan với hình ảnh, thông tin ngắn gọn và rõ ràng, theo trình tự từ mở đầu đến diễn biến và kết thúc.
- Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn Độc lập”: Trình bày theo các sự kiện lịch sử dẫn đến ngày 2-9-1945, chi tiết theo mốc thời gian, có hình ảnh minh họa thu hút người đọc.

Chuẩn bị.

- Xem lại các mục Chuẩn bị trong bài Hồ Chí Minh và 'Tuyên ngôn Độc lập' để áp dụng vào việc hiểu văn bản này

- Đồ họa thông tin (infographic) thường được dùng trong văn bản thông tin, là hình thức đồ họa trực quan sử dụng hình ảnh để trình bày thông tin (dữ liệu, kiến thức,...) một cách ngắn gọn và rõ ràng.

Câu hỏi SGK Ngữ Văn tập 1 trang 95: Tìm hiểu các văn bản thuyết minh về một sự kiện lịch sử theo trình tự thời gian và cho biết ngoài cách trình bày thông tin như văn bản Hồ Chí Minh và 'Tuyên ngôn Độc lập' và tờ lịch ngày 2/9, còn có những cách trình bày hoặc sắp xếp thông tin nào khác?

Trả lời:

Dinh Độc Lập - dấu ấn lịch sử tháng Tư

Ngoài các cách trình bày thông tin như văn bản Hồ Chí Minh và 'Tuyên ngôn Độc lập' và tờ lịch ngày 2/9, còn có những cách trình bày theo mối quan hệ nguyên nhân - kết quả.

Đọc hiểu

Trong khi đọc

Câu hỏi SGK Ngữ Văn tập 1 trang 95: Thông tin trong bài viết sẽ được triển khai theo trình tự nào dựa vào diễn biến trong nhan đề?

Trả lời:

- Bài viết sẽ được triển khai theo trình tự thời gian. Bắt đầu từ mở đầu, tiếp theo là diễn biến và kết thúc cuối cùng.

Câu hỏi SGK Ngữ Văn tập 1 trang 95: Chú ý các từ chỉ thời gian, địa điểm, tương quan lực lượng giữa ta và địch

Trả lời:

- Các từ ngữ chỉ thời gian là: Đợt 1 (1/3 đến 17/3)/ Đợt 2 (30/3 – 30/4)/ Đợt 3 (1-7/5)

- Các từ chỉ địa điểm: Him Lam, Độc Lập, Đông Bắc, Điện Biên Phủ,...

- Các từ chỉ tương quan lực lượng giữa ta và địch: Quân ta tổng công kích, địch mất tinh thần, quân ta chủ động, địch bị động,...

Sau khi đọc

Câu 1 SGK Ngữ Văn tập 1 trang 96: Thông tin chính mà văn bản Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ cung cấp là gì? Dựa vào đâu để người đọc dễ nhận ra thông tin chính ấy?

Trả lời:

- Thông tin chính mà văn bản cung cấp là diễn biến chiến dịch Điện Biên Phủ - 3 đợt tiến công vào tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ.

- Dựa vào nhan đề của văn bản là “Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ”

Câu 2 SGK Ngữ Văn tập 1 trang 96: Nội dung sa pô có liên quan gì đến nhan đề của văn bản?

Trả lời:

- Nội dung sa pô tóm tắt lại chiến dịch Điện Biên Phủ, vì vậy có liên quan chặt chẽ với nhan đề “Diễn biến chiến dịch Điện Biên Phủ”

Câu 3 SGK Ngữ Văn tập 1 trang 96: Văn bản trên cung cấp những thông tin cụ thể nào? Cách trình bày các thông tin ấy có điểm gì giống nhau? Em có nhận xét gì về cách trình bày đó (màu sắc, hình ảnh, cỡ chữ, các ký hiệu...)?

Trả lời:

- Văn bản cung cấp diễn biến của chiến dịch Điện Biên Phủ, gồm ba đợt:

+ Đợt 1: (13 đến 17/3) tiêu diệt 2 cứ điểm Him Lam, Độc lập, mở toang cử phía Bắc và Đông Bắc

+ Đợt 2 (30/3-30/4) kiểm soát các điểm cao, các khu trung tâm khiến địch rơi vào thế bị động, mất tinh thần

+ Đợt 3 (1 đến 7/5) tổng công kích, toàn thắng vào ngày 7/5

- Cách trình bày các thông tin này giống nhau ở việc đều có thời gian, hoạt động cụ thể và kết quả.

- Cách trình bày theo dạng đồ họa thông tin ngắn gọn và sinh động:

+ Màu sắc: nổi bật và ấn tượng

+ Hình ảnh: các hình ảnh được lựa chọn phù hợp với từng đợt chiến đấu.

+ Các ký hiệu: logic và sáng tạo, phù hợp với nội dung lịch sử.

+ Cách trình bày, bố cục, chữ viết cũng rất sáng tạo, dễ hiểu và để lại ấn tượng sâu sắc.

Câu 4 SGK Ngữ Văn tập 1 trang 96: Vì sao thông tin về Đợt 3 lại được in đậm?

Trả lời:

- Thông tin về Đợt 3 được in đậm để nhấn mạnh, làm rõ kiến thức, vì đây là phần quan trọng nhất trong bài, đánh dấu sự kiện lịch sử trọng đại có ý nghĩa với cả dân tộc.

Câu 5 SGK Ngữ Văn tập 1 trang 96: Cách trình bày thông tin của văn bản Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ có điểm gì khác so với văn bản Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn Độc lập”?

Trả lời:

- Cách trình bày của văn bản Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ là dạng đồ họa thông tin

- Cách trình bày của văn bản Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn Độc lập” là dạng soạn thảo văn bản đơn thuần.

→ Mỗi cách trình bày có điểm khác biệt: dạng soạn thảo văn bản sẽ chi tiết hơn còn đồ họa thông tin ngắn gọn, sinh động và mới lạ hơn. Tùy vào nội dung truyền đạt sẽ chọn kiểu trình bày phù hợp.

Chuẩn bị

• Ôn lại các mục Chuẩn bị trong bài Hồ Chí Minh và 'Tuyên ngôn độc lập' để áp dụng vào việc hiểu văn bản này
• Đồ họa thông tin (infographic) là phương pháp trực quan thường dùng trong văn bản thông tin, sử dụng hình ảnh để trình bày thông tin (dữ liệu, kiến thức,...) một cách ngắn gọn và dễ hiểu.
• Sưu tầm các văn bản thuyết minh về một sự kiện lịch sử theo thứ tự thời gian và so sánh các phương pháp trình bày thông tin khác ngoài văn bản Hồ Chí Minh và 'Tuyên ngôn Độc lập' cùng tờ lịch ngày 2/9.

Bài làm:

Ngày thực hiện: 6/5/2019

Nội dung: Diễn biến chiến dịch Điện Biên Phủ xuất hiện ngay từ phần Sapo đầu tiên.

Những mốc thời gian đáng chú ý:

Chiến dịch Điện Biên Phủ 1953-1954

Ba đợt tấn công tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ:

+ Đợt 1: (13 đến 17/3) tiêu diệt 2 cứ điểm Him Lam, Độc Lập, mở rộng phía Bắc và Đông Bắc.

+ Đợt 2 (30/3-30/4) kiểm soát các điểm cao và khu trung tâm, làm cho địch rơi vào thế bị động và mất tinh thần.

+ Đợt 3 (1 đến 7/5) tổng công kích, 7/5 chiến thắng toàn diện.

- Tác dụng: Minh họa, làm nổi bật nội dung và thu hút người đọc.

- Các sự kiện được kể lại nhằm làm rõ nội dung và diễn biến của chiến dịch Điện Biên Phủ.

Sưu tầm:

Dinh Độc Lập - dấu ấn lịch sử tháng Tư (nguồn: http://vtr.org.vn/dinh-doc-lap-dau-an-lich-su-thang-tu.html)

Ngoài các phương pháp trình bày thông tin như văn bản Hồ Chí Minh và 'Tuyên ngôn Độc lập' cùng tờ lịch ngày 2/9, còn có các phương pháp khác như theo mối quan hệ nguyên nhân - kết quả.

Đọc hiểu

* Câu hỏi giữa bài:

Diễn biến trong tiêu đề cho thấy thông tin trong bài viết sẽ được triển khai theo trình tự nào?

Chú ý các từ ngữ chỉ thời gian, địa điểm, tương quan lực lượng giữa ta và địch.

Bài làm:

Thông tin trong bài viết sẽ được triển khai từ mở đầu, diễn biến và kết thúc theo trình tự thời gian.

* Câu hỏi cuối bài:

1. Thông tin chính mà văn bản Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ cung cấp cho người đọc là gì? Dựa vào đâu để nhận diện thông tin chính đó?
2. Nội dung Sapo có liên quan thế nào đến tiêu đề văn bản?
3. Văn bản cung cấp thông tin cụ thể nào? Cách trình bày các thông tin có điểm gì chung? Đánh giá cách trình bày (màu sắc, hình ảnh, cỡ chữ, ký hiệu...)?
4. Tại sao thông tin về Đợt 3 lại được in đậm?
5. Cách trình bày thông tin của văn bản Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ có khác gì so với văn bản Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn Độc lập”?

Bài làm:

1. Dựa vào dòng chữ: Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ được in nổi bật ở đầu bài viết.
2. Nội dung Sapo chính là tiêu đề của văn bản.
3. Văn bản cung cấp các thông tin cụ thể:

Chiến dịch Điện Biên Phủ 1953-1954

Ba đợt tấn công tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ:

+ Đợt 1: (13 đến 17/3) tiêu diệt 2 cứ điểm Him Lam, Độc Lập, mở rộng phía Bắc và Đông Bắc.

+ Đợt 2 (30/3-30/4) kiểm soát các điểm cao và khu trung tâm, làm cho địch rơi vào thế bị động và mất tinh thần.

+ Đợt 3 (1 đến 7/5) tổng công kích, 7/5 chiến thắng toàn diện.

Cách trình bày thông tin theo trình tự thời gian, với màu sắc nổi bật, ký hiệu đồng nhất, hình ảnh phù hợp với từng đợt tấn công, cỡ chữ in đậm cho các nội dung quan trọng giúp người đọc dễ dàng nắm bắt mà không thấy nhàm chán.

1. Vì đây là đợt tấn công quyết định, kết quả cuối cùng của chiến dịch Điện Biên Phủ.
2. Khác ở chỗ văn bản Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ viết theo trình tự mở đầu, diễn biến và kết thúc, còn văn bản Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn Độc lập” theo trình tự thời gian.

Phần I: CHUẨN BỊ

Trả lời câu 1 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Ôn lại các mục Chuẩn bị trong bài Hồ Chí Minh và 'Tuyên ngôn độc lập' để áp dụng vào việc phân tích văn bản này.

Phương pháp giải:

Chú ý các câu hỏi trong bài Hồ Chí Minh và 'Tuyên ngôn độc lập' để trả lời cho văn bản này.

Lời giải chi tiết:

- Thời điểm: 6/5/2019

- Nội dung: diến biến chiến dịch Điện Biên Phủ xuất hiện ngay phần mở đầu

- Các mốc thời gian đáng chú ý:

+ Chiến dịch Điện Biên Phủ 1953-1954

+ 3 giai đoạn tấn công vào tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ:

Giai đoạn 1: (13 đến 17/3) tiêu diệt 2 cứ điểm Him Lam, Độc lập, mở cửa phía Bắc và Đông Bắc.

Giai đoạn 2 (30/3 - 30/4) kiểm soát các điểm cao, các khu vực quan trọng khiến địch bị động và mất tinh thần.

Giai đoạn 3 (1 đến 7/5) tổng công kích, 7/5 hoàn toàn chiến thắng.

=> Những sự kiện được trình bày để làm rõ nội dung và diễn biến dẫn đến chiến thắng Điện Biên Phủ.

Câu 2

Trả lời câu 2 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Đồ họa thông tin (infographic) là công cụ trực quan sử dụng hình ảnh để trình bày thông tin một cách ngắn gọn và rõ ràng.

Phương pháp giải:

Đánh giá tác dụng của đồ họa trong văn bản này.

Lời giải chi tiết:

Tác dụng: minh họa, làm nổi bật nội dung và thu hút người đọc.

Câu 3

Trả lời câu 3 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Tìm các văn bản thuyết minh về sự kiện lịch sử theo trình tự thời gian và so sánh với các cách trình bày thông tin khác ngoài văn bản Hồ Chí Minh và 'Tuyên ngôn Độc lập' và tờ lịch ngày 2/9.

Phương pháp giải:

Tìm kiếm thông tin qua sách báo, internet.

Lời giải chi tiết:

Sưu tầm: 

- Dinh Độc Lập - dấu ấn lịch sử tháng Tư

- Cách trình bày thông tin có thể theo mối quan hệ nguyên nhân - kết quả ngoài việc trình bày theo thời gian.

Phần II: ĐỌC HIỂU

Câu hỏi giữa bài

Trả lời câu hỏi (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Thông tin trong bài viết được triển khai theo trình tự nào theo tiêu đề?

Phương pháp giải:

Chú ý từ ngữ địa phương và tham khảo chú thích (1) và (2).

Lời giải chi tiết:

Thông tin trong bài được triển khai theo trình tự thời gian, từ mở đầu đến diễn biến và kết thúc.

CH cuối bài

Trả lời câu 1 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Thông tin chính của văn bản Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ là gì? Dựa vào đâu người đọc nhận ra thông tin chính?

Phương pháp giải:

Đọc văn bản để xác định nội dung chính.

Lời giải chi tiết:

- Thông tin chính là: quân ta đã chiến thắng toàn diện tại Điện Biên Phủ.

- Dựa vào tiêu đề: Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ in lớn và nổi bật ở đầu văn bản.

Câu 2

Trả lời câu 2 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Nội dung sapô có liên quan gì đến tiêu đề của văn bản?

Phương pháp giải:

Đọc lại phần sapô (in đậm).

Lời giải chi tiết:

Nội dung sapô chính là tiêu đề của văn bản.

Câu 3

Trả lời câu 3 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Văn bản cung cấp thông tin cụ thể nào? Cách trình bày thông tin có điểm gì chung? Nhận xét về cách trình bày (màu sắc, hình ảnh, cỡ chữ, ký hiệu...) như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc văn bản và chú ý đến từ ngữ, thông tin trong bài.

Lời giải chi tiết:

Văn bản cung cấp thông tin về chiến thắng của chiến dịch Điện Biên Phủ 1953-1954.

Câu 4

Trả lời câu 4 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Tại sao thông tin về Đợt 3 lại được in đậm?

Phương pháp giải:

Đọc các sự kiện trong văn bản và chú ý “Đợt 3”.

Lời giải chi tiết:

- Đợt tiến công tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ:

+ Đợt 1: (13 đến 17/3) tiêu diệt 2 cứ điểm Him Lam, Độc lập, mở cửa phía Bắc và Đông Bắc

+ Đợt 2 (30/3-30/4) kiểm soát các điểm cao, các khu vực trung tâm khiến địch bị động và mất tinh thần

+ Đợt 3 (1 đến 7/5) tổng công kích, 7/5 toàn thắng

- Thông tin về Đợt 3 được in đậm để nhấn mạnh chiến thắng của quân ta trong chiến dịch.

Câu 5

Trả lời câu 5 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Cách trình bày thông tin của văn bản Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ khác gì so với văn bản Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn Độc lập”?

Phương pháp giải:

So sánh cách trình bày của hai văn bản.

Lời giải chi tiết:

Văn bản Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ được trình bày theo trình tự từ mở đầu đến diễn biến và kết thúc, trong khi văn bản Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn Độc lập” trình bày theo trình tự thời gian.