6 Bài soạn xuất sắc về 'Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập' (Ngữ văn 6 - SGK Cánh diều)

Phần I: CHUẨN BỊ

Câu 1 (SGK Ngữ văn 6 tập 1, trang 91): Thời điểm và địa điểm ra đời văn bản có ý nghĩa lịch sử gì?

Hướng dẫn: Dựa vào thông tin thời gian đầu văn bản.

Trả lời: - Thời điểm: 2/9/1945

- Địa điểm: Quảng trường Ba Đình

- Ý nghĩa: Khẳng định quyền tự do độc lập dân tộc sau Cách mạng tháng Tám thành công.

Câu 2: Thông tin chính của văn bản là gì? Nêu vị trí thông tin trong văn bản?

Hướng dẫn: Đọc và trả lời.

Trả lời: - Thông tin: Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình, nêu ở phần (2).

Câu 3: Những mốc thời gian được nhắc đến trong văn bản?

Hướng dẫn: Chú ý mốc thời gian.

Trả lời: Các mốc: 4/5/1945, 22/8/1945, 25/8/1945, 26/8/1945, 27/8/1945, 28-29/8/1945, 30/8/1945, 31/8/1945, 2/9/1945.

Soạn văn 6 sách Cánh diều bài: Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập - Trang 90

 1. Chuẩn bị

- Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này
- Khi đọc văn bản thông tin thuật lại một sự kiện trật tự thời gian, các em cần chú ý:
- Văn bản thuật lại một sự kiện là loại văn bản thông tin, ở đó người viết thuyết minh (trình bày, miêu tả, kể lại) một sự kiện (lịch sử, văn hoá, khoa học,…). 
Thời điểm và nơi xuất hiện của văn bản. Thời điểm đó có ý nghĩa gì?
Trả lời:
+ Thời điểm ra đời của văn bản: Thứ Bảy, 1-9-2018
Nơi xuất hiện của văn bản: Trên trang báo điện tử Baodanang.vn
Thời điểm đó có ý nghĩa: Chuẩn bị cho ngày kỉ niệm 73 năm Ngày Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (2-9-1945 – 2-9-2018).

Thông tin chính mà văn bản cung cấp cho người đọc, thông tin ấy được nêu ở phần nào của văn bản?
Trả lời:
+ Thông tin chính mà văn bản cung cấp cho người đọc về sự kiện ra đời bản Tuyên ngôn Độc lập Thông tin ấy chủ yếu được nêu ở phần 2 văn bản.

Những mốc thời gian được nhắc đến trong văn bản. Tương ứng với mỗi mốc thời gian đó là sự việc gì?
Trả lời:
+ Những mốc thời gian được nhắc đến trong văn bản. Tương ứng với mỗi mốc thời gian đó là sự việc:
- 4-5-1945: Hồ Chí Minh rời Pác Bó về Tân Trào.
- 22-8-1945: Bác rời Tân Trào về Hà Nội.
- Tối 25-8: Bác ở tầng 2 nhà 48 Hàng Ngang.
- Sáng 26-8-1945: Hồ Chí Minh chủ trì cuộc họp Thường vụ Trung ương Đảng và chuẩn bị ra Tuyên ngôn Độc lập.
- Ngày 27-8-1945: Bác đề nghị đầu tháng 9, Chính phủ ra mắt toàn dân Tuyên ngôn Độc lập.
- Ngày 28, 29-9: sáng Bác làm việc tại 12 Ngô Quyền, tối bác soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập.
- 30-8: Bác mời một số đồng chí đến trao đổi, góp ý cho bản thảo Tuyên ngôn Độc lập.
- 31-8: Bác bổ sung một số điểm cho Tuyên ngôn Độc lập.
- 14 giờ ngày 2-9-1945: Bác đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Các yếu tố nhan đề, sa pô, đề mục, chữ đậm, số thứ tự đấy đày dòng, hình ảnh âm thanh trong văn bản. Những yếu tố đó có tác dụng gì?
Trả lời:
+ Các yếu tố nhan đề, sa pô, đề mục, chữ đậm, số thứ tự, dấu đầu dòng, hình ảnh, âm thanh,… trong văn bản có tác dụng thuật lại các sự kiện theo trật tự thời gian, trình bày một cách khoa học, dễ hiểu, sinh động thu hút người đọc và giúp họ ghi nhớ, nắm bắt những sự kiện chính.

Sự kiện được thuật lại. Ý nghĩa của việc thuật lại sự kiện đó đối với người đọc?
Trả lời:
+ Ý nghĩa của việc thuật lại sự kiện Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình ngày 2-9-1945 giúp người đọc hình dung được cả một quá trình dẫn đến sự kiện đó, nắm bắt được sự chuẩn bị của Bác cũng như Chính phủ, Đảng đưa ra một sự kiện lịch sử quan trọng với toàn dân tộc.

Đọc trước văn bản Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn độc lập, tìm hiểu về tác giả Bùi Đình Phong
Trả lời:
+ PGS. TS Bùi Đình Phong sinh năm 1950, quê ở huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh.
+ Ông từng trải qua quá trình rèn luyện trong quân ngũ, từng tham gia chiến đấu ở chiến trường B (tỉnh Bình Định, Quảng Ngãi).
+ Sau đó theo học đại học chuyên ngành lịch sử và được giữ lại công tác tại Khoa Lịch sử, Đại học Tổng hợp Hà Nội.
+ Tháng 1/1994 ông về công tác tại Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, đảm nhận công việc giảng dạy và nghiên cứu khoa học tại Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng.
+ Tuy đã nghỉ hưu nhưng ông vẫn miệt mài, đam mê nghiên cứu khoa học, đi giảng dạy.

Tìm hiểu về sự kiện Chủ tích HCM đọc Tuyên ngộc Độc lập ngày 2-9-1945 và ghi lại những thông tin cần thiết. Ghi rõ nguồn cung cấp các thông tin ấy.
Trả lời:
"Thời khắc khi Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, mở ra một kỷ nguyên độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội cho dân tộc ta. Tuyên ngôn Độc lập không chỉ tiếp nối dòng chảy văn hóa hàng ngàn năm, khát vọng của dân tộc Việt Nam, mà còn khẳng định những căn cứ pháp lý về quyền con người, quyền dân tộc của Việt Nam, để từ đó khẳng định độc lập, tự do, chủ quyền quốc gia, quyền sống, quyền mưu cầu hạnh phúc. Tuyên ngôn Độc lập là áng văn bất hủ, không chỉ có giá trị lịch sử mà xuyên qua lịch sử đến hiện tại và tương lai. Để hiểu ý nghĩa sâu xa, phải thấy rằng, văn kiện này được kết tinh từ khát vọng của Việt Nam, dân tộc yêu chuộng hòa bình và luôn hướng tới đấu tranh cho nền hòa bình không chỉ có dân tộc mình, mà còn cho nhân loại tiến bộ."

2. Đọc hiểu

* Câu hỏi giữa bài:
Chú ý ngày đăng tải bài viết
Trả lời:
Ngày đăng tải bài viết: Thứ Bảy, 1-9-2018 – trước một ngày kỉ niệm 73 năm Ngày Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2018)

- Phần in đậm (sa pô của bài báo có tác dụng gì)
Trả lời:
- Tác dụng của phần sa pô:
Thu hút người đọc, xác định chủ đề của bài viết
Tóm tắt nội dung bài viết
Vừa thể hiện phong cách của tác giả vừa chứng minh tính thời sự

- Quan sát hai bức ảnh
Trả lời:
- Ảnh 1 là Bác Hồ đang đọc bản Tuyên ngôn Độc lập vào ngày 2-9-1945.
- Ảnh 2 là Quảng trường Ba Đình ngày 2-9-1945 nơi Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn Độc lập.

Phần 1 cung cấp thông tin gì? Tìm hiểu thêm bản Tuyên ngôn Độc lập của Hoa Kỳ
Trả lời:
- Phần 1 cung cấp thông tin: Bác đề nghị được có cuốn Tuyên ngôn Độc lập Hoa Kỳ
Tìm hiểu thêm bản Tuyên ngôn Độc lập của Hoa Kỳ
+ Đây là bản tuyên bố được thông qua bởi cuộc họp của Quốc hội lục địa lần thứ hai tại Tòa nhà bang Pennsylvania (nay là Hội trường Độc lập) ở Philadelphia, Pennsylvania, vào ngày 4 tháng 7 năm 1776. 
+ Tuyên ngôn tuyên bố rằng Mười ba thuộc địa trong tình trạng chiến tranh với Vương quốc Liên hiệp Anh sẽ coi mình là mười ba quốc gia độc lập có chủ quyền, không còn dưới sự cai trị của Anh.

- Những thông tin cụ thể nào cần chú ý trong phần 2?
Trả lời:
- Bác chủ trì cuộc họp Thường vụ Trung ương Đảng về đối nội đối ngoại, danh sách thành viên Chính phủ lâm thời, chuẩn bị ra Tuyên ngôn Độc lập.
- Bác Hồ soạn thảo, chuẩn bị kĩ lưỡng, yêu cầu sự đóng góp, chỉnh sửa từ một số đồng chí để có một bản Tuyên ngôn Độc lập chuẩn xác.

- Chú ý các mốc thời gian diễn ra các sự việc trong văn bản
Trả lời:
Các mốc thời gian diễn ra các sự việc trong văn bản:
- 4-5-1945: Hồ Chí Minh rời Pác Bó về Tân Trào.
- 22-8-1945: Bác rời Tân Trào về Hà Nội.
- Tối 25-8: Bác ở tầng 2 nhà 48 Hàng Ngang.
- Sáng 26-8-1945: Hồ Chí Minh chủ trì cuộc họp Thường vụ Trung ương Đảng và chuẩn bị ra Tuyên ngôn Độc lập.
- Ngày 27-8-1945: Bác đề nghị đầu tháng 9, Chính phủ ra mắt toàn dân Tuyên ngôn Độc lập.
- Ngày 28, 29-9: sáng Bác làm việc tại 12 Ngô Quyền, tối bác soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập.
- 30-8: Bác mời một số đồng chí đến trao đổi, góp ý cho bản thảo Tuyên ngôn Độc lập.
- 31-8: Bác bổ sung một số điểm cho Tuyên ngôn Độc lập.
- 14 giờ ngày 2-9-1945: Bác đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

- Thông tin nào được nhắc đến ở phần 3?
Trả lời:
Thông tin được nhắc đến ở phần 3:
14 giờ ngày 1945, tại quảng trường Ba đình, chủ tịch HCM đọc bảng tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa

* Câu hỏi cuối bài
Câu 1 trang 93: (Ngữ Văn 6 tập 1 sách Cánh Diều)
Văn bản Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn Độc lập” thuật lại sự kiện gì, theo trình tự nào?
Trả lời:
- Văn bản thuật lại sự ra đời của bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta ngày 2/9/1945 theo trình tự thời gian.

Câu 2 trang 93: (Ngữ Văn 6 tập 1 sách Cánh Diều)
Nêu nội dung chính của từng phần trong văn bản
Trả lời:
- Phần 1: Bác yêu cầu giao cho Bác cuốn Tuyên ngôn độc lập của Mĩ
- Phần 2: Qúa trình chuẩn bị, hoàn thiện bản Tuyên ngôn độc lập
- Phần 3: 2/9/1945 Bác đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.

Câu 3 trang 93: (Ngữ Văn 6 tập 1 sách Cánh Diều)
Kẻ bảng sau vào vở và ghi lại mỗi thông tin cụ thể trong phần 2 của văn bản ( tương ứng với từng mốc thời gian) bằng một câu:
Trả lời:

Mốc thời gian- Thông tin cụ thể

• 4/5/1945: Hồ Chí Minh rời Pác bó về Tân trào
• 22/8/1945: Bác rời Tân Trào về Hà Nội
• 25/8/1945: Bác vào ở nội thành, ở tầng 2 nhà 48 Hàng Ngang
• Sáng 26/8/1945: Hồ Chí Minh triệu tập họp Thường vụ Trung Ương Đảng, chuẩn bị ra Tuyên ngôn Độc lập
• 27/8/2945: Bác tiếp các bộ trưởng mới tham gia Chính phủ đưa ra đề nghị Chính phủ ra mắt quốc dân, đọc Tuyên ngôn Độc lập mà Người đã chuẩn bị
• Ngày 28 và 29/8/1945: Bác đến làm việc tại 12 Ngô Quyền, soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập
• 30/8/1945: Bác mời mọi người tới trao đổi góp ý cho bản Tuyên ngôn độc lập
• 31/8/1945: bổ sung một số điểm vào bảng Tuyên ngôn độc lập
• 14 giờ ngày 2/9/1945: chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

Câu 4 trang 93: (Ngữ Văn 6 tập 1 sách Cánh Diều)
Các bức ảnh được đưa ra vào văn bản nhằm mục đích gì?
Trả lời:
- Các bức ảnh được đưa vào văn bản nhằm minh họa và thu hút người đọc

Câu 5 trang 93: (Ngữ Văn 6 tập 1 sách Cánh Diều)
Em thấy thông tin nào trong văn bản cần chú ý nhất? Vì sao?
Trả lời:
- Trong văn bản cần chú ý nhất thông tin về thời gian. Vì văn bản này cần có những yếu tố thời gian sự kiện chính xác để làm rõ nội dung sự ra đời của bản Tuyên ngôn Độc lập.

I. Tác giả

- Tên: Bùi Đình Phong (sinh năm 1950)

- Quê quán: Hà Tĩnh

- Ông là chuyên gia hàng đầu về Hồ Chí Minh với nhiều công trình quan trọng, đặc biệt về tư tưởng và đạo đức của Người.

II. Giới thiệu tác phẩm

Thể loại: Văn bản thông tin

Xuất xứ:

- Theo baodanang.vn

Phương thức biểu đạt: Nghị luận

Bố cục:

- Phần 1: (từ đầu… Hoa Kỳ): Bác yêu cầu có bản “Tuyên ngôn Độc lập” của Hoa Kỳ.

- Phần 2 (tiếp … Tuyên ngôn Độc lập): Quy trình hoàn thiện bản “Tuyên ngôn Độc lập” của Bác.

- Phần 3: Phần còn lại: Bác đọc bản “Tuyên ngôn Độc lập”.

Giá trị nội dung:

Văn bản thuật lại quá trình Hồ Chí Minh đọc bản “Tuyên ngôn Độc lập” theo trình tự thời gian, thể hiện đóng góp quan trọng của bản Tuyên ngôn trong lịch sử pháp lý quốc tế và giá trị lâu dài của nó.

Giá trị nghệ thuật:

- Tác giả Bùi Đình Phong đã khéo léo sắp xếp các sự kiện theo thời gian để cung cấp thông tin chính xác và thuyết phục về sự kiện này.

Đọc hiểu văn bản: Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập

Ngày đăng bài viết là khi nào?

- Bài viết được đăng vào ngày 1/9/2018, gần kỷ niệm 73 năm Ngày Quốc khánh (2/9/1945) khi Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Phần in đậm (sa-pô) có tác dụng gì?

- Phần in đậm nêu rõ lý do và hoàn cảnh Bác Hồ sáng tác và đọc bản Tuyên ngôn Độc lập trước toàn dân.

Quan sát hai bức ảnh?

- Ảnh 1: Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập. Ảnh 2: Quang cảnh Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945.

Phần 1 có ý nghĩa gì?

- Phần 1 mô tả hoàn cảnh chuẩn bị viết bản Tuyên ngôn Độc lập của Bác.

Thông tin cần chú ý trong phần 2?

- Quá trình Hồ Chí Minh soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập.

Các mốc thời gian trong bài viết là gì?

- 22/8/1945: Bác rời Tân Trào về Hà Nội

- Tối 25/8: Bác đến Hà Nội, ở tầng 2 số 48 Phố Hàng Ngang

- Sáng 26/8/1945: Chuẩn bị bản Tuyên ngôn

- 27/8/1945: Kế hoạch công bố Tuyên ngôn Độc lập

- 28 - 29/8/1945: Soạn thảo bản Tuyên ngôn

- 30/8/1945: Góp ý cho bản Tuyên ngôn

- 31/8/1945: Hoàn thiện bản Tuyên ngôn Độc lập

- 14 giờ ngày 2/9/1945: Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình

Phần 3 nhắc đến thông tin gì?

- Sự kiện Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình.

1. Chuẩn bị

Ôn lại kiến thức ngữ văn để áp dụng vào việc đọc hiểu văn bản này.

Câu 1: Khi tiếp cận một văn bản thông tin trình bày sự kiện theo trật tự thời gian, các em nên chú ý:

• Thời điểm và địa điểm của văn bản. Ý nghĩa của thời điểm đó là gì?
• Thông tin chính mà văn bản truyền tải và vị trí của nó trong văn bản?
• Các mốc thời gian được đề cập và sự kiện tương ứng với mỗi mốc thời gian?
• Các yếu tố như tiêu đề, phần giới thiệu, đề mục, chữ in đậm, số thứ tự, hình ảnh và âm thanh. Tác dụng của những yếu tố này là gì?
• Sự kiện được mô tả và ý nghĩa của việc mô tả sự kiện đó đối với người đọc?

Trả lời:

- Thời điểm: Thứ bảy, 1/9/2018

- Địa điểm: Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945

- Ý nghĩa: Tuyên bố và khẳng định quyền độc lập tự do của dân tộc

- Thông tin chính mà văn bản cung cấp cho người đọc được nêu ở phần 2

- Các mốc thời gian và sự kiện trong văn bản:

• 4/5/1945: HCM rời Bác bó về Tân Trào
• 22/8/1945: Bác rời Tân Trào về Hà Nội
• 25/8/1945: Bác vào ở tầng 2, số 48 Hàng Ngang
• Sáng 26/8/1945: HCM triệu tập họp Thường vụ Trung ương Đảng, chuẩn bị ra Tuyên ngôn Độc lập
• 27/8/1945: Bác tiếp các bộ trưởng mới, đề nghị Chính phủ ra mắt quốc dân và đọc Tuyên ngôn Độc lập
• Ngày 28 và 29/8/1945: Bác làm việc tại 12 Ngô Quyền, soạn thảo Tuyên ngôn Độc lập
• 30/8/1945: Bác mời mọi người góp ý cho bản Tuyên ngôn Độc lập
• 31/8/1945: Bác bổ sung một số điểm vào bản Tuyên ngôn Độc lập
• 14 giờ ngày 2/9/1945: Chủ tịch HCM đọc bản Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình

- Những yếu tố đó giúp trình bày sự kiện theo trật tự thời gian, từ mở đầu đến kết thúc, thu hút người đọc vào nội dung

- Ý nghĩa của việc mô tả sự kiện là giúp người đọc hình dung rõ ràng trình tự lịch sử và diễn biến dẫn đến sự kiện quan trọng: Tuyên ngôn Độc lập ngày 2/9/1945

Câu 2: Đọc văn bản HCM và Tuyên ngôn Độc lập, tìm hiểu về tác giả Bùi Đình Phong

Trả lời:

Bùi Đình Phong là nhà nghiên cứu hàng đầu về Hồ Chí Minh với nhiều công trình có giá trị về tư tưởng, đạo đức và phong cách của Người.

Câu 3: Tìm hiểu sự kiện Chủ tịch HCM đọc Tuyên ngôn Độc lập ngày 2-9-1945 và ghi lại thông tin cần thiết. Ghi rõ nguồn thông tin.

Trả lời:

Sự kiện Chủ tịch HCM đọc Tuyên ngôn Độc lập ngày 2-9-1945:

“Nội dung Tuyên ngôn Độc lập năm 1945 khẳng định quyền cơ bản của con người và quyền của các dân tộc. Điều này có ý nghĩa lớn lao vì sau chiến tranh thế giới thứ II, các nước thuộc địa chưa được bảo vệ bởi luật pháp quốc tế. Bản Tuyên ngôn Độc lập của Hồ Chí Minh đã ghi dấu ấn trong lịch sử luật pháp quốc tế và vẫn giữ nguyên giá trị cho đến ngày nay.”

2. Đọc hiểu

* Câu hỏi giữa bài:

Câu 1: Phần giới thiệu (sa pô) của bài báo có tác dụng gì?

Trả lời:

Phần giới thiệu có tác dụng:

• Thu hút sự chú ý của người đọc và xác định chủ đề của bài viết
• Tóm tắt nội dung chính của bài viết
• Thể hiện phong cách tác giả và chứng minh tính thời sự

Câu 2: Quan sát hai bức ảnh

Phần 1 cung cấp thông tin gì? Tìm hiểu thêm về bản Tuyên ngôn Độc lập của Hoa Kỳ

Trả lời:

Phần 1 cung cấp thông tin: Bác yêu cầu bản Tuyên ngôn Độc lập của Hoa Kỳ

Câu 3: Những thông tin cụ thể nào cần chú ý trong phần 2?

Trả lời:

Thông tin cụ thể cần chú ý trong phần 2:

• Cuộc họp Trung ương Đảng sáng 26/8/1945 và chuẩn bị cho Tuyên ngôn Độc lập
• Đề xuất Chính phủ ra mắt và đọc Tuyên ngôn Độc lập vào đầu tháng 9
• Ngày 28 và 29/8, Bác soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập tại 12 Ngô Quyền
• Ngày 30 và 31/8, Bác trao đổi và bổ sung điểm vào bản Tuyên ngôn Độc lập

Câu 4: Chú ý các mốc thời gian diễn ra các sự việc trong văn bản

Trả lời:

Các mốc thời gian đã được nêu trong phần chuẩn bị, cần chú ý lại

Câu 5: Thông tin nào được nhắc đến ở phần 3

Trả lời:

Thông tin được nhắc đến ở phần 3: 14 giờ ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch HCM đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

* Câu hỏi cuối bài

Câu 1: Văn bản HCM và 'Tuyên ngôn Độc lập' thuật lại sự kiện gì, theo trình tự nào?

Trả lời:

• Sự kiện thuật lại: Sự ra đời của bản Tuyên ngôn Độc lập ngày 2/9/1945
• Văn bản thuật lại theo trình tự thời gian

Câu 2: Nêu nội dung chính của từng phần trong văn bản

Trả lời:

Nội dung chính của từng phần:

• Phần 1: Bác yêu cầu bản Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ
• Phần 2: Quá trình chuẩn bị và hoàn thiện bản Tuyên ngôn Độc lập
• Phần 3: Ngày 2/9/1945, Bác đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

Câu 3: Điền bảng sau vào vở và ghi lại thông tin cụ thể trong phần 2 của văn bản (tương ứng với từng mốc thời gian) bằng một câu:

Mốc thời gian Thông tin cụ thể

22-8-1945: Bác rời Tân Trào về Hà Nội

Trả lời:

Mốc thời gian

Thông tin cụ thể

4/5/1945: HCM rời Bác bó về Tân Trào

22/8/1945: Bác rời Tân Trào về Hà Nội

25/8/1945: Bác vào ở tầng 2, số 48 Hàng Ngang

Sáng 26/8/1945: HCM triệu tập họp Thường vụ Trung ương Đảng, chuẩn bị Tuyên ngôn Độc lập

27/8/1945: Bác tiếp các bộ trưởng mới, đề nghị Chính phủ ra mắt và đọc Tuyên ngôn Độc lập

Ngày 28 và 29/8/1945: Bác làm việc tại 12 Ngô Quyền, soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập

30/8/1945: Bác mời mọi người góp ý cho bản Tuyên ngôn Độc lập

31/8/1945: Bác bổ sung một số điểm vào bản Tuyên ngôn Độc lập

14 giờ ngày 2/9/1945: Chủ tịch HCM đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

Câu 4: Các bức ảnh trong văn bản nhằm mục đích gì?

Trả lời:

Các bức ảnh được đưa vào văn bản để minh họa và thu hút người đọc

Câu 5: Thông tin nào trong văn bản cần chú ý nhất? Tại sao?

Trả lời:

Thông tin về thời gian trong văn bản là quan trọng nhất vì nó làm rõ trình tự và sự ra đời của bản Tuyên ngôn Độc lập.

Câu 6: Tờ lịch đề cập sự kiện lịch sử nào và thông tin gì? Cách trình bày trên tờ lịch khác gì so với văn bản HCM và 'Tuyên ngôn Độc lập'?

Trả lời:

Tờ lịch nêu sự kiện Quốc khánh nước CHXHCN Việt Nam 1945. Tờ lịch chỉ ghi thời gian và nội dung tóm tắt, trong khi văn bản HCM và 'Tuyên ngôn Độc lập' cung cấp chi tiết trình tự và diễn biến sự kiện.

Chuẩn bị

- Ôn lại kiến thức ngữ văn để áp dụng vào việc đọc hiểu văn bản này.

- Khi đọc văn bản thuật lại sự kiện theo trật tự thời gian, cần chú ý:

• Thời điểm và địa điểm xuất hiện của văn bản và ý nghĩa của thời điểm đó.
• Thông tin chính văn bản cung cấp và phần nào của văn bản nêu thông tin đó.
• Các mốc thời gian và sự kiện tương ứng được đề cập trong văn bản.
• Những yếu tố như nhan đề, sa pô, đề mục, chữ đậm, số thứ tự, hình ảnh, âm thanh trong văn bản và tác dụng của chúng.
• Sự kiện được thuật lại và ý nghĩa của việc thuật lại sự kiện đối với người đọc.

Đọc trước văn bản HCM và Tuyên ngôn Độc lập, tìm hiểu về tác giả Bùi Đình Phong.

Tìm hiểu về sự kiện Chủ tịch HCM đọc Tuyên ngôn Độc lập ngày 2-9-1945 và ghi lại những thông tin cần thiết, đồng thời ghi rõ nguồn cung cấp thông tin.

Bài làm:

Thời điểm: Thứ bảy, 1/9/2018

Địa điểm: Quảng trường Ba Đình, ngày 2/9/1945

Ý nghĩa: Tuyên bố và khẳng định quyền độc lập, tự do của dân tộc.

Thông tin chính: Được nêu ở phần 2 của văn bản.

Các mốc thời gian và sự kiện:

+ 4/5/1945: HCM rời Bác bó về Tân Trào.

+ 22/8/1945: Bác rời Tân Trào về Hà Nội.

+ 25/8/1945: Bác vào ở nội thành, tầng 2, nhà 48 Hàng Ngang.

+ Sáng 26/8/1945: HCM triệu tập họp Thường vụ Trung ương Đảng, chuẩn bị ra Tuyên ngôn Độc lập.

+ 27/8/1945: Bác tiếp các bộ trưởng mới tham gia Chính phủ và đề nghị Chính phủ ra mắt quốc dân, đọc Tuyên ngôn Độc lập.

+ 28 và 29/8/1945: Bác làm việc tại 12 Ngô Quyền, soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập.

+ 30/8/1945: Bác mời mọi người trao đổi góp ý cho bản Tuyên ngôn Độc lập.

+ 31/8/1945: Bổ sung một số điểm vào bản Tuyên ngôn Độc lập.

+ 14 giờ ngày 2/9/1945: Chủ tịch HCM đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

- Các yếu tố trên giúp thuật lại và trình bày sự kiện theo trật tự thời gian, từ mở đầu đến kết thúc, thu hút người đọc.

- Ý nghĩa của việc thuật lại sự kiện: Giúp người đọc hình dung và nắm bắt trình tự lịch sử, diễn biến sự kiện dẫn đến bản Tuyên ngôn Độc lập ngày 2/9/1945.

- Tìm hiểu về tác giả Bùi Đình Phong: Nhà nghiên cứu hàng đầu về Hồ Chí Minh với nhiều công trình giá trị về tư tưởng, đạo đức, tác phong của Người.

- Tìm hiểu sự kiện Chủ tịch HCM đọc Tuyên ngôn Độc lập ngày 2-9-1945:

'Nội dung Tuyên ngôn Độc lập năm 1945 khẳng định quyền cơ bản của con người và quyền của các dân tộc. Ý nghĩa to lớn vì trong thời điểm sau chiến tranh thế giới lần thứ II, các nước thuộc địa và phụ thuộc chưa được luật pháp quốc tế bảo vệ. Bản Tuyên ngôn Độc lập đóng góp điểm sáng trong lịch sử luật pháp quốc tế, vẫn còn giá trị hôm nay và mai sau.'

Đọc hiểu

* Câu hỏi giữa bài:

Chú ý ngày đăng tải bài viết.

Phần in đậm (sa pô của bài báo) có tác dụng gì?

Quan sát hai bức ảnh.

Phần 1 cung cấp thông tin gì? Tìm hiểu thêm về bản Tuyên ngôn Độc lập của Hoa Kỳ.

Những thông tin cụ thể cần chú ý trong phần 2?

Chú ý các mốc thời gian diễn ra các sự việc trong văn bản.

Thông tin nào được nhắc đến ở phần 3:

Bài làm:

Tác dụng của phần sa pô:

• Thu hút người đọc, xác định chủ đề bài viết.
• Tóm tắt nội dung bài viết.
• Thể hiện phong cách tác giả và chứng minh tính thời sự.

Phần 1 cung cấp thông tin: Bác yêu cầu cuốn Tuyên ngôn Độc lập của Hoa Kỳ.

Những thông tin cụ thể cần chú ý trong phần 2:

• Cuộc họp Trung ương Đảng sáng 26-8-1945 và chuẩn bị ra Tuyên ngôn Độc lập.
• Đề nghị vào đầu tháng 9 ra mắt Chính phủ và đọc Tuyên ngôn Độc lập.
• Ngày 28, 29/8 Bác tự tay soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập.
• Ngày 30, 31/8 Bác trao đổi và bổ sung vào văn bản.

(Các mốc thời gian đã nêu ở phần chuẩn bị, các em xem lại và chú ý.)

Thông tin được nhắc đến ở phần 3:

• 14 giờ ngày 2/9/1945, tại quảng trường Ba Đình, Chủ tịch HCM đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

* Câu hỏi cuối bài

1. Văn bản HCM và 'Tuyên ngôn Độc lập' thuật lại sự kiện gì và theo trình tự nào?
2. Nêu nội dung chính của từng phần trong văn bản.
3. Kẻ bảng và ghi lại mỗi thông tin cụ thể trong phần 2 của văn bản (tương ứng từng mốc thời gian) bằng một câu:

Mốc thời gian Thông tin cụ thể

22-8-1945: Bác rời Tân Trào về Hà Nội.

1. Các bức ảnh trong văn bản nhằm mục đích gì?
2. Thông tin nào trong văn bản cần chú ý nhất và lý do?
3. Tờ lịch nhắc đến sự kiện lịch sử nào và thông tin gì về sự kiện? Cách trình bày sự kiện trong tờ lịch có khác gì với văn bản HCM và 'Tuyên ngôn Độc lập'?

Bài làm:

1. Sự kiện thuật lại: Sự ra đời của bản Tuyên ngôn Độc lập đầu tiên của nước ta ngày 2/9/1945.

Theo trình tự thời gian.

2. Nội dung chính của từng phần:

Phần 1: Bác yêu cầu cuốn Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ.

Phần 2: Quá trình chuẩn bị và hoàn thiện bản Tuyên ngôn Độc lập.

Phần 3: Ngày 2/9/1945, Bác đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

3. Mốc thời gian - Thông tin cụ thể:

• 4/5/1945: HCM rời Bác bó về Tân Trào.
• 22/8/1945: Bác rời Tân Trào về Hà Nội.
• 25/8/1945: Bác vào ở nội thành, tầng 2, nhà 48 Hàng Ngang.
• Sáng 26/8/1945: HCM triệu tập họp Thường vụ Trung ương Đảng, chuẩn bị ra Tuyên ngôn Độc lập.
• 27/8/1945: Bác tiếp các bộ trưởng mới và đề nghị Chính phủ ra mắt quốc dân, đọc Tuyên ngôn Độc lập.
• Ngày 28 và 29/8/1945: Bác làm việc tại 12 Ngô Quyền, soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập.
• 30/8/1945: Bác mời mọi người trao đổi và góp ý cho bản Tuyên ngôn Độc lập.
• 31/8/1945: Bổ sung một số điểm vào bản Tuyên ngôn Độc lập.
• 14 giờ ngày 2/9/1945: Chủ tịch HCM đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

4. Các bức ảnh trong văn bản nhằm minh họa và thu hút người đọc.

5. Thông tin về thời gian là cần chú ý nhất vì chính xác các yếu tố thời gian làm rõ nội dung sự ra đời của bản Tuyên ngôn.

6. Tờ lịch nhắc sự kiện quốc khánh nước CHXHCN Việt Nam 1945.

Cách trình bày khác: Tờ lịch chỉ có thời gian và nội dung tóm tắt trong khi văn bản HCM và 'Tuyên ngôn Độc lập' nêu rõ trình tự sự việc dẫn đến bản Tuyên ngôn Độc lập.

1. Chuẩn bị bài Hồ Chí Minh và Tuyên Ngôn Độc Lập

– Ôn lại kiến thức ngữ văn để áp dụng vào việc đọc hiểu văn bản này

– Khi đọc văn bản thuật lại sự kiện theo trình tự thời gian, chú ý:

+Thời điểm và địa điểm xuất hiện của văn bản. Ý nghĩa của thời điểm đó?

+Thông tin chính mà văn bản cung cấp cho người đọc, được nêu ở phần nào?

+Những mốc thời gian trong văn bản và sự kiện tương ứng với mỗi mốc thời gian?

+Các yếu tố như nhan đề, sơ đồ, đề mục, chữ đậm, số thứ tự, hình ảnh và âm thanh trong văn bản. Tác dụng của các yếu tố này là gì?

+Sự kiện được thuật lại và ý nghĩa của việc thuật lại đối với người đọc?

- Đọc trước văn bản HCM và Tuyên Ngôn Độc Lập, tìm hiểu về tác giả Bùi Đình Phong

- Tìm hiểu sự kiện Chủ tịch HCM đọc Tuyên Ngôn Độc Lập ngày 2-9-1945 và ghi lại thông tin cần thiết, rõ nguồn gốc các thông tin.

Gợi ý trả lời câu hỏi trang 91 SGK Ngữ Văn 6 tập 1 Cánh Diều

+Thời điểm xuất hiện văn bản: Thứ bảy, 1/9/2018

+Địa điểm: Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945

+Ý nghĩa: khẳng định dân tộc Việt Nam cần tự do và độc lập; 'nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập'.

- Thông tin chính văn bản cung cấp cho người đọc nêu ở phần 2

- Các mốc thời gian và sự kiện được nhắc đến:

+ 4/5/1945: HCM rời Pác Bó về Tân Trào

+ 22/8/1945: Bác rời Tân Trào về Hà Nội

+ 25/8/1945: Bác vào ở nội thành, tầng 2 nhà 48 Hàng Ngang

+ Sáng 26/8/1945: HCM triệu tập họp Thường vụ Trung ương Đảng, chuẩn bị ra Tuyên Ngôn Độc Lập

+ 27/8/1945: Bác tiếp các bộ trưởng mới, đề nghị Chính phủ ra mắt quốc dân và đọc Tuyên Ngôn Độc Lập

+ Ngày 28 và 29/8/1945: Bác làm việc tại 12 Ngô Quyền, soạn thảo bản Tuyên Ngôn Độc Lập

+ 30/8/1945: Bác mời mọi người trao đổi góp ý cho bản Tuyên Ngôn Độc Lập

+ 31/8/1945: Bổ sung một số điểm vào bản Tuyên Ngôn Độc Lập

+ 14 giờ ngày 2/9/1945: Chủ tịch HCM đọc bản Tuyên Ngôn Độc Lập khai sinh nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa

– Những yếu tố trên có tác dụng thuật lại sự kiện theo trình tự thời gian, từ mở đầu đến kết thúc, thu hút người đọc

– Ý nghĩa của việc thuật lại sự kiện giúp người đọc hình dung và nắm bắt trình tự lịch sử, diễn biến sự kiện quan trọng: Bản Tuyên Ngôn Độc Lập ngày 2/9/1945

– Tác giả Bùi Đình Phong sinh năm 1950, quê Hà Tĩnh, là nhà nghiên cứu hàng đầu về Hồ Chí Minh với nhiều công trình giá trị, đặc biệt về tư tưởng, đạo đức, tác phong của Người.

– Tìm hiểu thêm về sự kiện Chủ tịch HCM đọc Tuyên Ngôn Độc Lập ngày 2-9-1945:

'Thời khắc khi Bác Hồ đọc bản Tuyên Ngôn Độc Lập mở ra kỷ nguyên độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội cho dân tộc. Tuyên Ngôn Độc Lập không chỉ nối tiếp dòng chảy văn hóa và khát vọng dân tộc mà còn khẳng định căn cứ pháp lý về quyền con người, quyền dân tộc của Việt Nam, từ đó khẳng định độc lập, tự do, chủ quyền quốc gia và quyền mưu cầu hạnh phúc. Đây là văn bản bất hủ, có giá trị xuyên suốt lịch sử đến hiện tại và tương lai. Để hiểu ý nghĩa sâu xa, cần thấy rằng văn kiện này kết tinh từ khát vọng của dân tộc yêu hòa bình và đấu tranh cho nền hòa bình toàn nhân loại.'

2. Đọc hiểu

*Câu hỏi giữa bài Hồ Chí Minh và Tuyên Ngôn Độc Lập.

Câu 1 trang 91 SGK Ngữ Văn 6 tập 1 bộ Cánh Diều

Chú ý ngày đăng bài: Thứ bảy, 1/9/2018

Câu 2 trang 91 SGK Ngữ Văn 6 tập 1 bộ Cánh Diều

Câu hỏi: Phần in đậm (sơ đồ của bài báo có tác dụng gì)

Gợi ý:

- Tác dụng:

• Thu hút người đọc, xác định chủ đề bài viết
• Tóm tắt nội dung bài viết
• Thể hiện phong cách tác giả và chứng minh tính thời sự

Câu 3 trang 92 SGK Ngữ Văn 6 tập 1 bộ Cánh Diều

Câu hỏi: Phần (1) cung cấp thông tin gì? Tìm hiểu thêm bản Tuyên Ngôn Độc Lập của Hoa Kỳ

Gợi ý:

- Phần 1 cung cấp thông tin: Bác yêu cầu có cuốn Tuyên Ngôn Độc Lập của Hoa Kỳ

Câu 4 trang 92 SGK Ngữ Văn 6 tập 1 bộ Cánh Diều

Câu hỏi: Những thông tin cụ thể nào cần chú ý trong phần (2)?

Gợi ý:

- Cuộc họp Trung ương Đảng sáng ngày 26-8-1945 và sự chuẩn bị Tuyên Ngôn Độc Lập

- Đề nghị ra mắt Chính phủ và đọc Tuyên Ngôn Độc Lập vào đầu tháng 9

- Ngày 28,29/8 Bác tự tay đánh máy soạn thảo bản Tuyên Ngôn Độc Lập

- Ngày 30,31/8, Bác trao đổi và bổ sung một số điểm vào văn bản

Câu 5 trang 92 SGK Ngữ Văn 6 tập 1 bộ Cánh Diều

Câu hỏi: Thông tin nào được nhắc đến ở phần (3)?

Gợi ý:

- 14 giờ ngày 2/9/1945, tại quảng trường Ba Đình, Chủ tịch HCM đọc bản Tuyên Ngôn Độc Lập khai sinh nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa

*Câu hỏi cuối bài Hồ Chí Minh và Tuyên Ngôn Độc Lập.

Trả lời câu hỏi trang 93 SGK Ngữ Văn 6 tập 1 bộ Cánh Diều

Câu 1. Văn bản Hồ Chí Minh và Tuyên Ngôn Độc Lập thuật lại sự kiện gì, theo trình tự nào?

- Văn bản thuật lại sự ra đời của bản Tuyên Ngôn Độc Lập đầu tiên của nước ta ngày 2/9/1945 theo trình tự thời gian.

Câu 2. Nêu nội dung chính của từng phần trong văn bản

- Phần 1: Bác yêu cầu cuốn Tuyên Ngôn Độc Lập của Mỹ

- Phần 2: Quy trình chuẩn bị và hoàn thiện bản Tuyên Ngôn Độc Lập

- Phần 3: Ngày 2/9/1945, Bác đọc bản Tuyên Ngôn Độc Lập khai sinh nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa.

Câu 3. Điền bảng sau vào vở và ghi thông tin cụ thể trong phần 2 của văn bản (tương ứng với từng mốc thời gian) bằng một câu: Mốc thời gian - Thông tin cụ thể

• 4/5/1945: Hồ Chí Minh rời Pác Bó về Tân Trào
• 22/8/1945: Bác rời Tân Trào về Hà Nội
• 25/8/1945: Bác vào ở nội thành, tầng 2 nhà 48 Hàng Ngang
• Sáng 26/8/1945: Hồ Chí Minh triệu tập họp Thường vụ Trung Ương Đảng, chuẩn bị ra Tuyên Ngôn Độc Lập
• 27/8/1945: Bác tiếp các bộ trưởng mới, đề nghị Chính phủ ra mắt quốc dân và đọc Tuyên Ngôn Độc Lập
• Ngày 28 và 29/8/1945: Bác làm việc tại 12 Ngô Quyền, soạn thảo bản Tuyên Ngôn Độc Lập
• 30/8/1945: Bác mời mọi người góp ý cho bản Tuyên Ngôn Độc Lập
• 31/8/1945: Bổ sung một số điểm vào bản Tuyên Ngôn Độc Lập
• 14 giờ ngày 2/9/1945: Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên Ngôn Độc Lập khai sinh nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa

Câu 4. Mục đích của các bức ảnh trong văn bản là gì?

- Các bức ảnh minh họa và thu hút người đọc

Câu 5. Thông tin nào trong văn bản cần chú ý nhất? Vì sao?

- Thông tin về thời gian vì cần chính xác để làm rõ nội dung sự ra đời của bản Tuyên Ngôn Độc Lập.

Câu 6. Tờ lịch nhắc đến sự kiện lịch sử nào và cung cấp thông tin gì? Cách trình bày thông tin về sự kiện lịch sử ở tờ lịch khác gì so với văn bản Hồ Chí Minh và 'Tuyên Ngôn Độc Lập'

- Tờ lịch nhắc sự kiện ngày quốc khánh nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam năm 1945

- Cách trình bày của tờ lịch khác: chỉ có thời gian và nội dung tóm tắt, còn văn bản Hồ Chí Minh và 'Tuyên Ngôn Độc Lập' chi tiết trình tự các sự việc và diễn biến lịch sử để ra đời bản Tuyên Ngôn Độc Lập.

KIẾN THỨC NGỮ VĂN

Văn bản thông tin

– Văn bản thông tin cung cấp dữ liệu về hiện tượng tự nhiên, sự kiện, danh lam thắng cảnh, quy trình thực hiện công việc,… Thường kết hợp chữ viết với hình ảnh, âm thanh,…

– Văn bản thuật lại sự kiện là loại văn bản thông tin, nơi người viết mô tả một sự kiện (lịch sử, văn hóa, khoa học,…). Thường dùng hình ảnh, câu trần thuật với trạng ngữ chỉ thời gian, địa điểm; thông tin được sắp xếp theo thời gian hoặc nguyên nhân – kết quả. Trong văn bản theo thời gian, thông tin được trình bày từ trước đến sau, từ mở đầu đến kết thúc,…

Mở rộng vị ngữ

- Vị ngữ chỉ hoạt động, trạng thái, đặc điểm của chủ ngữ, thường bằng động từ, tính từ và trả lời các câu hỏi như Làm gì?, Làm sao?, Như thế nào?, hoặc Là gì?. Câu có thể có một hoặc nhiều vị ngữ.

- Để phản ánh đầy đủ và biểu thị cảm xúc, vị ngữ thường được mở rộng thành cụm động từ, cụm tính từ, bao gồm động từ, tính từ chính và thành tố phụ. Ví dụ: 'Bác tự đánh máy Tuyên Ngôn Độc Lập ở một cái bàn tròn', vị ngữ (in đậm) là cụm động từ với trung tâm là đánh máy, các thành tố phụ là tự, Tuyên Ngôn Độc Lập, và ở một cái bàn tròn.