6 Bài soạn xuất sắc về 'Kể lại một truyện cổ tích' (Ngữ văn 6 - SGK Chân trời sáng tạo)

1. Hướng dẫn thực hiện

- Bước 1: Xác định chủ đề, đối tượng nghe, mục đích, không gian và thời gian cho phần trình bày.

• Chủ đề: Kể lại một câu chuyện cổ tích.
• Đối tượng nghe: Thầy cô, bạn bè…
• Mục đích: Kể lại một câu chuyện cổ tích.
• Không gian và thời gian: Xác định nơi và thời gian dự kiến sẽ thực hiện.

- Bước 2: Tìm ý tưởng và lập dàn ý

• Mở bài: Giới thiệu câu chuyện cổ tích sắp kể.
• Thân bài: Dựa trên các sự kiện chính của câu chuyện để kể lại nội dung.
• Kết bài: Cảm nhận cá nhân về câu chuyện đã kể.

- Bước 3: Luyện tập và trình bày

• Chú ý đến cách sử dụng giọng nói (cao, thấp, to, nhỏ, nhanh, chậm…) để phù hợp với từng nhân vật và sự kiện. Kết hợp lời kể với cử chỉ, nét mặt, điệu bộ để làm câu chuyện thêm sinh động.
• Khi trình bày, cần tóm tắt nội dung theo trình tự, chọn từ ngữ phù hợp với ngôn ngữ nói, tránh sử dụng ngôn ngữ viết.

- Bước 4: Trao đổi và đánh giá.

2. Thực hành kể và nghe

Câu chuyện về Tấm và Cám, hai chị em cùng cha khác mẹ. Cha mất sớm, Tấm phải sống cùng dì ghẻ và phải đảm nhận toàn bộ công việc nặng nhọc trong nhà.

Một ngày, dì ghẻ yêu cầu mỗi chị em mang một cái giỏ ra đồng bắt tôm, hứa rằng:

- Ai bắt đầy giỏ sẽ được thưởng một cái yếm đỏ.

Tấm đã quen với việc mò cua bắt ốc nên chỉ trong một buổi là đã đầy giỏ. Trong khi đó, Cám chơi đùa và cuối buổi vẫn không bắt được gì. Cám đã lừa Tấm đi tắm để trút hết tép vào giỏ của mình và giành được chiếc yếm đỏ. Tấm thấy giỏ trống không, sợ bị dì ghẻ mắng, nên ngồi khóc. Bụt hiện lên, bảo Tấm kiểm tra giỏ và thấy còn một con cá bống. Bụt dặn Tấm nuôi cá và gọi cá bằng câu thần chú:

“Bống bống bang bang
Lên ăn cơm vàng cơm bạc nhà ta
Chớ ăn cơm hẩm cháo hoa nhà người”

Từ đó, mỗi bữa ăn, Cám thấy Tấm để dành cơm, mách mẹ, và phát hiện ra Tấm nuôi một con cá bống. Dì ghẻ ra lệnh cho Tấm sáng hôm sau phải chăn trâu ở nơi xa, tránh để bị làng bắt. Tấm không nghi ngờ gì và đưa trâu đi xa. Cám và mẹ nhân cơ hội ra giếng, gọi giống như Tấm, bắt cá bống và giết thịt.

Sau đó, khi vua mở hội, mọi người đều nô nức tham gia. Dì ghẻ yêu cầu Tấm làm hết công việc nhà rồi mới được đi. Vua ra lệnh thử giày và ai vừa sẽ được chọn làm vợ. Khi Tấm thử giày, vừa khớp hoàn hảo. Tấm còn có một đôi giày khác giống y hệt. Vua đón Tấm vào cung làm hoàng hậu.

Dù sống trong cung, Tấm không quên ngày giỗ cha. Cám và dì ghẻ lập mưu hại Tấm bằng cách khiến Tấm trèo cây cau để cúng cha, rồi đẩy cây để Tấm ngã xuống ao và chết. Dì ghẻ đưa Cám vào cung thay thế.

Khi Cám giặt áo cho vua, có một con chim vàng anh bay đến và hót:

“Phơi áo chồng tao phơi lao phơi sào,
Chớ phơi bờ rào, rách áo chồng tao.”

Con chim bay vào cung và làm vua yêu thích. Cám hại chim, đốt lông và nói dối vua. Vua sai người làm khung cửi từ cây mọc từ lông chim, và Cám lại nói dối về việc chặt cây. Khi dệt trên khung cửi, Cám nghe thấy tiếng:

“Cót ca cót két
Lấy tranh chồng chị,
Chị khoét mắt ra”

Cám hoảng sợ và nhờ dì ghẻ đốt khung cửi và đổ tro đi xa. Từ tro tàn mọc lên một cây thị với một quả. Bà lão lấy quả thị và phát hiện ra Tấm sống trong đó. Tấm ở với bà lão, và khi vua đi qua, nhận ra miếng trầu giống của Tấm. Tấm và vua gặp lại nhau.

Cám thấy Tấm trở lại xinh đẹp và hỏi bí quyết. Tấm chỉ hỏi lại có muốn đẹp không, và Cám xuống hố sâu theo yêu cầu của Tấm và chết bỏng.

Hướng dẫn viết bài: Kể lại một câu chuyện cổ tích từ sách giáo khoa Ngữ Văn 6, tập 1. Đây là phần của bộ sách 'Chân trời sáng tạo' được biên soạn bởi Nhà xuất bản Giáo dục theo chương trình mới của Bộ Giáo dục. Hy vọng hướng dẫn chi tiết này sẽ giúp học sinh nắm vững kiến thức tốt hơn.

A. Phần Viết 

Câu hỏi:

Hãy tìm hiểu và kể lại câu chuyện cổ tích Cây Khế, sau đó trả lời các câu hỏi sau:

1. Người kể có nêu rõ thời gian và địa điểm của câu chuyện không?
2. Người kể có đầy đủ các sự kiện chính của câu chuyện Cây Khế không?
3. Các hành động của nhân vật trong câu chuyện có bị bỏ sót không?
4. Từ bài văn kể lại câu chuyện Cây Khế, bạn đã học được cách kể lại một câu chuyện cổ tích như thế nào?

Trả lời:

1. Người kể không nêu rõ thời gian, nhưng trình tự kể chuyện vẫn theo đúng thời gian.
2. Người kể cần bao quát đầy đủ các sự kiện chính trong câu chuyện Cây Khế.
3. Những hành động của các nhân vật được kể chi tiết.
4. Từ bài văn, bạn học được cách:

+ Trình bày đầy đủ các chi tiết chính của câu chuyện.

+ Kể các sự kiện theo trình tự thời gian hợp lý.

B. Đề Bài

Viết một bài văn khoảng 400 từ kể lại một câu chuyện cổ tích

Tham khảo:

Chuyện kể rằng, khi đã lớn tuổi, vua Hùng muốn tìm người kế vị. Vị vua cha yêu cầu các con chuẩn bị lễ vật để dâng lên Tiên Vương, người nào làm vua hài lòng thì sẽ được truyền ngôi.

Trong khi các anh của Lang Liêu đều chuẩn bị sơn hào hải vị, Lang Liêu, người em út, vốn nghèo khó và mồ côi mẹ từ nhỏ, không biết làm gì để tế lễ. Lang Liêu chăm chỉ làm đồng và chỉ có gạo, không có những món hiếm có. Nhưng nhờ sự hiền lành, Lang Liêu được một vị thần chỉ dẫn trong giấc mơ: “Hạt gạo là quý giá nhất, nuôi sống con người và không bao giờ chán. Các món khác tuy ngon nhưng khó tìm và không thể tự làm ra. Hãy dùng gạo để làm bánh lễ Tiên Vương.” Lang Liêu đã sử dụng gạo nếp thơm, nhân đậu xanh và thịt lợn, gói trong lá dong để làm bánh chưng và bánh giầy.

Ngày lễ đến, các hoàng tử đều mang sơn hào hải vị. Lang Liêu chỉ có bánh chưng và bánh giầy từ gạo nếp. Vua Hùng rất ngạc nhiên, Lang Liêu kể về giấc mơ và ý nghĩa của bánh. Vua Hùng thấy món bánh vừa ngon lại có ý nghĩa, nên đã truyền ngôi cho Lang Liêu.

Và từ đó, bánh chưng và bánh giầy trở thành món không thể thiếu trong dịp Tết.

B. NÓI VÀ VIẾT

Sau khi viết xong bài văn kể lại câu chuyện cổ tích yêu thích, thực hiện các bước sau:

Bước 1: Xác định đề tài, người nghe, mục đích, không gian và thời gian nói

• Đề tài: Kể lại câu chuyện cổ tích
• Xác định không gian và thời gian nói

Bước 2: Tìm ý, lập dàn ý

Bước 3: Luyện tập và trình bày

• Tập kể trước gương
• Sử dụng giọng điệu, cử chỉ, nét mặt để câu chuyện hấp dẫn hơn
• Tóm tắt nội dung dưới dạng từ, cụm từ và sắp xếp hợp lý, sử dụng từ ngữ phù hợp với ngôn ngữ nói

Bước 4: Trao đổi và đánh giá

Hướng dẫn viết bài 'Kể lại một truyện cổ tích'

Bước 1: Chuẩn bị trước khi viết

- Xác định đề tài: Đọc kỹ yêu cầu để hiểu:

• Đề bài yêu cầu về chủ đề gì?
• Kiểu bài viết cần thực hiện là gì?

- Thu thập tài liệu: Tìm đọc các câu chuyện cổ tích. Lựa chọn câu chuyện nào để lại ấn tượng mạnh mẽ nhất với bạn, có nhân vật hoặc cốt truyện đặc biệt nhất…?

Bước 2: Xây dựng ý tưởng và dàn ý

- Tìm ý: Đọc kỹ câu chuyện đã chọn và trả lời các câu hỏi sau:

• Tên câu chuyện là gì? Tại sao bạn chọn kể lại câu chuyện này?
• Hoàn cảnh của câu chuyện diễn ra như thế nào?
• Các nhân vật trong câu chuyện là ai?
• Câu chuyện có những sự việc nào? Các sự việc xảy ra theo trình tự nào?
• Câu chuyện kết thúc ra sao?
• Cảm nhận của bạn về câu chuyện?

- Lập dàn ý: Sắp xếp các ý đã tìm được thành một dàn ý rõ ràng.

Bước 3: Viết bài

- Dựa vào dàn ý để viết thành một bài văn hoàn chỉnh. Đảm bảo bài viết thể hiện đúng đặc điểm của kiểu bài kể lại câu chuyện cổ tích.

Bước 4: Rà soát và chỉnh sửa, rút kinh nghiệm

- Rà soát và chỉnh sửa: Sau khi hoàn thành bài viết, kiểm tra lại bài theo các điểm sau:

Bài văn kể lại một câu chuyện cổ tích

Trong số nhiều câu chuyện cổ tích thú vị mà tôi đã đọc, câu chuyện Cây tre trăm đốt là một trong những câu chuyện để lại ấn tượng sâu sắc nhất.

Câu chuyện kể về một chàng nông dân chân chất và chăm chỉ, vì yêu thương con gái phú ông mà anh đã làm việc hết lòng cho ông mà không nhận tiền công. Khi cô gái chuẩn bị kết hôn, phú ông yêu cầu anh phải tìm được một cây tre trăm đốt. Dù biết nhiệm vụ khó khăn, anh vẫn nhận lời. Sau nhiều ngày vất vả, anh không tìm được cây tre nào có đủ trăm đốt và ngồi khóc vì thất vọng.

Thấy vậy, một ông bụt xuất hiện và hỏi thăm. Sau khi hiểu rõ tình hình, bụt chỉ dẫn anh chặt đủ một trăm khúc tre và hứa sẽ dạy anh thần chú để ghép các đốt tre lại. Anh làm theo, và khi về, thấy phú ông đang làm đám cưới cho con gái mình với một người khác. Anh dùng thần chú để trừng trị tên phú ông và tên nhà giàu, cuối cùng anh cũng được kết hôn với người mình yêu.

Câu chuyện Cây tre trăm đốt phản ánh ước mơ về một xã hội công bằng, nơi người tốt sẽ được thưởng, còn kẻ xấu sẽ bị trừng phạt.

Dàn ý kể lại một câu chuyện cổ tích

Mở bài

- Giới thiệu:

• Tên câu chuyện
• Lý do chọn kể lại câu chuyện

Thân bài

- Trình bày:

• Các nhân vật chính
• Hoàn cảnh của câu chuyện

- Kể lại các sự việc theo trình tự thời gian

Kết bài

• Cảm nhận của bạn về câu chuyện vừa kể

Danh sách kiểm tra bài viết 'Kể lại một câu chuyện cổ tích'

Các phần của bài viết

Nội dung kiểm tra

Đạt / Chưa đạt

Mở bài

Giới thiệu tên câu chuyện

Giới thiệu lý do kể lại câu chuyện

Dùng ngôi thứ ba để kể

Thân bài

Giới thiệu nhân vật, hoàn cảnh câu chuyện

Kể chi tiết các sự việc từ đầu đến cuối

Các sự việc được sắp xếp theo trình tự thời gian

Các sự việc nối tiếp nhau hợp lý

Thể hiện các yếu tố kỳ ảo

Kết bài

Nêu cảm nghĩ của bạn về câu chuyện

- Điều chỉnh bài viết:

• Đọc lại toàn bài và sửa lỗi chính tả, từ ngữ (nếu có)
• Chỉnh sửa lỗi ngữ pháp và cấu trúc câu
• Trình bày bài viết để các bạn trong nhóm nghe và nhận xét để hoàn thiện hơn

Hướng dẫn kể lại một câu chuyện cổ tích

Trong kho tàng cổ tích phong phú mà em đã đọc và nghe, có nhiều câu chuyện đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng em. Bạn có bao giờ muốn chia sẻ những câu chuyện thú vị đó với mọi người không? Bài học này sẽ giúp em nắm vững những bước cơ bản để kể lại một câu chuyện cổ tích.

Việc kể lại một câu chuyện cổ tích là một loại văn kể chuyện, trong đó người viết sẽ dùng lời văn của mình để kể lại một câu chuyện cổ tích đã biết.

- Yêu cầu đối với kiểu bài:

+ Người kể sử dụng ngôi thứ ba.

+ Các sự việc được sắp xếp theo trình tự thời gian.

+ Cần đảm bảo kể đầy đủ các sự kiện quan trọng trong truyện, đặc biệt là các yếu tố kỳ ảo và hoang đường.

+ Bài viết bao gồm ba phần:

- Mở bài: giới thiệu về câu chuyện cổ tích (tên truyện, lý do chọn kể,...).

- Thân bài: giới thiệu nhân vật, hoàn cảnh câu chuyện, và kể lại các sự kiện chính theo trình tự thời gian.

- Kết bài: nêu cảm nghĩ của em về câu chuyện vừa kể.

Đề bài: Viết một bài văn khoảng 400 từ kể lại một câu chuyện cổ tích

Dàn ý gợi ý

• Mở bài

Giới thiệu câu chuyện “Em bé thông minh”

• Thân bài

- Kể lại câu chuyện theo trình tự hợp lý, bao gồm các sự kiện chính sau:

+ Vua cử sứ giả đi tìm người tài để giúp đất nước.

+ Sứ giả gặp hai cha con đang cày ruộng và đặt câu hỏi khó (trâu một ngày cày được bao nhiêu đường).

+ Cậu bé đã trả lời bằng một câu đố ngược lại khiến sứ giả bối rối (ngựa của sứ giả đi được bao nhiêu đường một ngày).

+ Sứ giả về tâu vua, vua đặt câu đố mới (cho ba con trâu đực và yêu cầu đẻ thành chín con).

+ Cậu bé đã tổ chức mổ trâu và đố vua bằng cách yêu cầu vua làm cho cha cậu sinh thêm em bé.

+ Vua tiếp tục thử cậu bé bằng cách yêu cầu mổ một con chim sẻ thành ba mâm cỗ.

+ Cậu bé đã giải đố bằng cách yêu cầu vua mài một cây kim thành dao mổ chim.

+ Để kiểm tra tài năng của nước ta, sứ giả nước láng giềng đưa ra câu đố khó (xâu sợi chỉ qua đường ruột ốc).

+ Cậu bé đã giải đố và được phong trạng nguyên.

• Kết bài

Nêu cảm nghĩ của em về câu chuyện.

Bài văn mẫu tham khảo

  Trong kho tàng cổ tích dân gian, em rất yêu thích các câu chuyện về những nhân vật tài trí hơn người. Câu chuyện mà em yêu thích nhất là “Em bé thông minh”.

  Câu chuyện bắt đầu tại một làng nghèo, nơi sống một gia đình cha con hạnh phúc. Cậu con trai, ngoài sự ngoan ngoãn, còn rất thông minh. Một ngày, khi đang cày ruộng, họ gặp sứ giả của nhà vua. Sứ giả được cử đi tìm người tài để giúp đất nước. Khi gặp câu đố khó của sứ giả, cậu bé đã đáp lại bằng một câu đố ngược khiến sứ giả bối rối. Điều này đã khiến vua chú ý đến cậu. Nhà vua tiếp tục thử tài cậu bằng những câu đố khó hơn, từ việc đẻ thêm trâu cho đến mổ chim. Cậu bé đã giải quyết tất cả với sự thông minh vượt trội.

Đúng lúc đó, sứ giả nước láng giềng đến tra xét tài năng của nước ta. Câu đố hóc búa về sợi chỉ và đường ruột ốc đã được cậu bé giải quyết dễ dàng. Vua nước ta rất hài lòng và phong cậu làm trạng nguyên, thường xuyên được mời để góp ý về việc nước.

Đọc câu chuyện “Em bé thông minh”, em cảm thấy rất ngưỡng mộ trí thông minh và sự hiểu biết của cậu bé. Câu chuyện đã trở thành động lực để em học tập chăm chỉ hơn.

Phần I: Hướng dẫn phân tích kiểu văn bản

Hãy đọc truyện cổ tích Cây khế và xem bài văn kể lại câu chuyện này, sau đó trả lời các câu hỏi sau:

Câu 1 (trang 56 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phương pháp giải:

Đọc đoạn đầu của văn bản để kiểm tra thông tin đã có chưa.

Lời giải chi tiết:

Người kể đã nêu rõ thời gian và địa điểm của câu chuyện: ngày xưa và tại một gia đình.

Câu 2 (trang 56 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phương pháp giải:

Đọc truyện Cây khế và so sánh các sự kiện.

Lời giải chi tiết:

Người kể đã diễn tả đầy đủ các sự việc chính trong truyện Cây khế:

- Cha mẹ mất sớm, người anh chiếm đoạt hết tài sản.

- Chim ăn khế và trả vàng cho gia đình người em.

- Người anh yêu cầu đổi tài sản lấy cây khế của em.

- Vì quá tham lam, người anh đã bị sóng cuốn ra biển và mất tích.

Câu 3 (trang 56 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phương pháp giải:

Đọc truyện Cây khế và so sánh các hành động của nhân vật.

Lời giải chi tiết:

Những hành động của nhân vật trong truyện được người kể diễn tả đầy đủ:

- Hành động của người anh độc ác chiếm đoạt tài sản.

- Người em hiền lành cho chim ăn khế.

- Chim trả ơn bằng vàng.

- Người anh tham lam bắt chim chở nặng và phải trả giá bằng cái chết.

Câu 4 (trang 56 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phương pháp giải:

Xem lại bài văn để xem có gì đặc biệt về hình thức và nội dung.

Lời giải chi tiết:

Từ bài văn kể lại truyện Cây khế, em học được cách kể lại một truyện cổ tích bằng cách đáp ứng đầy đủ nội dung và hình thức văn bản.

Phần II

Viết một bài văn khoảng 400 chữ kể lại một truyện cổ tích

Phương pháp giải:

Chọn một truyện cổ tích yêu thích rồi viết bài văn:

- Bài văn khoảng 400 chữ.

- Đảm bảo có đầy đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài.

- Lập dàn ý trước khi kể lại truyện.

Lời giải chi tiết:

Hướng dẫn kể truyện cổ tích Cây vú sữa:

     Truyện cổ tích chính là nguồn cảm hứng về lòng nhân ái và bài học làm người. Trong số đó, câu chuyện Cây vú sữa đặc biệt gợi nhớ về sự hy sinh của mẹ.

     Ngày xưa, có một cậu bé được mẹ rất cưng chiều và thường xuyên ham chơi. Một lần, bị mẹ mắng, cậu bỏ đi. Mẹ cậu buồn bã chờ đợi cậu trở về nhưng không thấy. Sau một thời gian, mẹ cậu vì quá buồn và mệt mỏi đã hóa thành cây.

     Một ngày nọ, khi đói và bị đánh, cậu nhớ mẹ. “Khi đói, mẹ vẫn cho mình ăn, khi bị bắt nạt, mẹ luôn bên mình. Mình phải về với mẹ thôi”. Cậu trở về nhà nhưng không thấy mẹ đâu. Cậu gục xuống và ôm một cây trong vườn, khóc.

     Kỳ lạ thay, cây bỗng rung lên. Một quả lớn rơi vào tay cậu bé. Cậu cắn vào quả, thấy chát. Quả thứ hai rơi xuống. Cậu lột vỏ và cắn vào hạt, thấy cứng. Quả thứ ba rơi xuống, cậu bóp nhẹ và vỏ quả mềm ra, sữa trắng ngọt như sữa mẹ trào ra.

     Cây thì thầm:

- Ăn trái ba lần mới biết trái ngon. Con sẽ hiểu lòng mẹ khi lớn khôn.

      Cậu khóc nức nở. Mẹ đã không còn nữa. Cậu nhìn lên tán lá, lá xanh bóng và đỏ hoe như mắt mẹ khóc. Cậu ôm cây, thân cây thô ráp như tay mẹ làm lụng. Trái cây thơm ngon từ vườn nhà được mọi người đem trồng khắp nơi và gọi là Cây Vú Sữa.

      “Đi khắp thế gian, không ai tốt bằng mẹ”. Câu chuyện về cây vú sữa dạy chúng em về đạo làm con và công ơn của mẹ. Cảm ơn những câu chuyện nhân văn đã giúp chúng em trưởng thành.