6 Bài soạn xuất sắc về 'Thực hành đọc: Tính cách của cây trang 96' (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức)

Bài tập 2. Đọc lại văn bản 'Tính cách của cây' trong SGK Ngữ văn 10, tập hai (trang 96-98) và trả lời các câu hỏi sau:

1. Trình bày tóm tắt nội dung chính của văn bản và mô tả cách sắp xếp các thông tin trong văn bản.
2. Tại sao tác giả cho rằng cây cũng có tính cách? Tính cách của cây được thể hiện như thế nào?
3. Tác giả đã phân tích tính cách của cây từ góc nhìn nào? Vai trò của góc nhìn này trong văn bản là gì?
4. Yếu tố miêu tả trong văn bản có vai trò gì?
5. Thông điệp chính mà tác giả muốn truyền đạt qua văn bản là gì?
6. Các thông tin và dữ liệu trong văn bản được lấy từ đâu? Chất lượng và độ tin cậy của thông tin đó ra sao?
7. Văn bản gợi cho bạn suy nghĩ gì về cách ứng xử của con người đối với cây cối?
8. Theo bạn, cây có cảm xúc và suy nghĩ không? Chúng có thể cảm nhận nỗi đau hay không?

Bài giải:

Trả lời:

1. Các thông tin chính trong văn bản được trình bày theo thứ tự từ tổng quát đến chi tiết:

- Tính cách của cây được thể hiện qua các hành vi tương tác với môi trường sống.

- Tính cách của cây lộ rõ qua tình huống cây rụng lá vào mùa thu.

- Tính cách của cây được thể hiện qua cách cây phản ứng với ánh sáng yếu, như rụng hoặc mọc thêm cành mới.

2. Tác giả cho rằng cây có tính cách vì ba cây sồi cùng điều kiện sinh trưởng nhưng có hành vi khác nhau. Tính cách của cây thể hiện qua cách mỗi cây đối phó với việc rụng lá khi mùa thu đến và các tình huống khác như thiếu ánh sáng hoặc bị nấm tấn công. Cây phản ứng khác nhau, cho thấy sự đa dạng trong cách hành xử của chúng.

3. Tác giả quan sát và phân tích tính cách của cây từ góc nhìn bên trong cây. Góc nhìn này giúp thể hiện sự lo lắng, tính toán và cảm xúc của cây, giúp người đọc cảm nhận rằng cây cũng có suy nghĩ và tính cách như con người.

4. Các yếu tố miêu tả như “xanh mướt”, “cao và nhẵn nhụi”, “tán cây liên kết thành vòm lá lớn” giúp người đọc hình dung rõ hơn về hình dáng và hành động của cây, làm nổi bật vẻ đẹp của thiên nhiên.

5. Thông qua từ ngữ như “chậm chạp”, “thèm khát”, “khôn ngoan”, tác giả cho rằng cây không chỉ là vật vô tri mà còn có cảm xúc, suy nghĩ và tính cách. Do đó, chúng cần được đối xử một cách phù hợp.

6. Dữ liệu trong văn bản dựa trên quan sát và trải nghiệm của tác giả. Mặc dù có nhiều ý kiến về tính khoa học của thông tin, một số người cho rằng đây là cái nhìn mới mẻ về đời sống cây cối, trong khi một số khác cho rằng thông tin thiếu căn cứ khoa học.

7. Cây cối không phải là những thực thể vô tri mà có cảm xúc và tính cách, được chứng minh qua nhiều thí nghiệm khoa học. Cần tôn trọng và đối xử với cây như các loài sinh vật khác.

8. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh cây có tri giác và cảm xúc. Ví dụ như thí nghiệm của Luther Burbank và Carl Linnaeus. Vấn đề này vẫn còn nhiều điều bí ẩn, cho phép người đọc tự do thể hiện quan điểm cá nhân.

A. Nội dung chính của Tính cách của cây

Văn bản mô tả các đặc điểm khác biệt của ba cây sồi, vốn tưởng rằng sẽ phát triển giống nhau. Tuy nhiên, qua bài viết, tác giả chứng minh mỗi cây có đặc điểm riêng và hành vi khác biệt.

B. Bố cục của Tính cách của cây

Văn bản chia thành 2 phần:

- Phần 1: Từ đầu đến “hành vi khác nhau”: Giới thiệu ba cây sồi.

- Phần 2: Phần còn lại: Tính cách đặc trưng của các cây.

C. Tóm tắt nội dung Tính cách của cây

Văn bản mô tả đặc điểm của ba cây sồi khi vào mùa thay lá, bằng cách quan sát và nhân hóa chúng như con người với các hành vi khác nhau.

D. Tác giả và tác phẩm Tính cách của cây

I. Tác phẩm Tính cách của cây

1. Thể loại: Truyện ngắn
2. Xuất xứ: Trích từ Đời sống bí ẩn của cây
3. Tóm tắt nội dung: Cây có những tính cách riêng biệt, và tác giả mong muốn mở rộng cái nhìn của con người về cây, từ đó thúc đẩy việc bảo vệ thiên nhiên.

4. Giá trị nội dung của Tính cách của cây

- Cung cấp thông tin về cây sồi trong mùa thay lá.

- Khẳng định cây cũng có tính cách khác biệt như con người.

5. Giá trị nghệ thuật của Tính cách của cây

- Sử dụng nghệ thuật miêu tả độc đáo kết hợp với yếu tố hình ảnh.

Câu 1

Nhận diện thông tin chính của văn bản.

Phương pháp:

Đọc kỹ văn bản để xác định thông tin chính

Lời giải chi tiết:

Văn bản cung cấp thông tin về đặc điểm của cây sồi trong mùa chuyển lá, bao gồm đặc điểm trước khi thay lá, thời điểm thay mùa, và quá trình cành gãy để mọc cây mới.

Câu 2

Xác định góc nhìn của tác giả khi phân tích tính cách của cây.

Phương pháp:

Đọc kỹ văn bản, chú ý đến các thông tin về quan sát và phân tích tính cách của cây

Lời giải chi tiết:

Tác giả quan sát và phân tích cây như phân tích con người, chủ yếu trong mùa thu khi cây chuyển màu lá. Ba cây sồi được quan sát gần nhau, cùng chịu một điều kiện tự nhiên.

Câu 3

Đánh giá vai trò của yếu tố miêu tả trong văn bản.

Phương pháp:

Đọc kỹ văn bản, chú ý đến yếu tố miêu tả và đánh giá vai trò của nó

Lời giải chi tiết:

Yếu tố miêu tả giúp người đọc hình dung rõ nét về các đặc điểm của cây sồi, từ màu sắc đến trạng thái, từ quá trình chuyển màu đến lúc cành gãy và mọc cây mới. Văn bản không chỉ đưa thông tin mà còn tạo hình ảnh sống động về hiện tượng.

Câu 4

Rút ra thông điệp và bài học ứng xử với cây cối từ văn bản.

Phương pháp:

Đọc kỹ văn bản và rút ra thông điệp chính

Lời giải chi tiết:

Thông điệp của văn bản là cây cũng có đời sống và tính cách riêng. Con người nếu chú ý có thể khám phá nhiều điều thú vị từ thiên nhiên.

Nội dung chính của bài Tính cách của cây - Ngữ văn lớp 10 Kết nối tri thức

Văn bản miêu tả sự khác biệt nổi bật của ba cây sồi, vốn tưởng sẽ phát triển đồng nhất. Tuy nhiên, qua bài viết, tác giả đã chứng minh rằng mỗi cây đều có những đặc điểm và hành vi riêng biệt.

Bố cục bài Tính cách của cây

Văn bản được chia thành hai phần:

- Phần 1: Từ đầu đến “hành vi khác nhau”: Giới thiệu tổng quan về ba cây sồi.

- Phần 2: Phần còn lại: Đặc điểm tính cách khác biệt của cây.

Tóm tắt nội dung Tính cách của cây

Tóm tắt tác phẩm Tính cách của cây

Văn bản cung cấp thông tin về các đặc điểm của cây sồi khi vào mùa thay lá, thông qua quan sát và miêu tả ba cây sồi, đồng thời nhân hóa chúng như con người với những tính cách hành vi khác nhau.

Tác giả và tác phẩm: Tính cách của cây

I. Tác giả văn bản Tính cách của cây

- Pê-tơ Vô-lơ-lê-ben: Nhà văn người Đức, sinh năm 1964, chuyên viết về sinh thái, tham gia vào các hoạt động phục hồi rừng cổ và quản lý rừng bền vững.

- Tác giả của các cuốn sách nổi bật như: Đời sống bí ẩn của cây (2015), Đời sống nội tâm của loài vật (2016), Trí tuệ bí ẩn của tự nhiên (2017), Bạn có nghe tiếng cây trò chuyện (2019).

II. Tìm hiểu tác phẩm Tính cách của cây

1. Thể loại: Văn bản khoa học
2. Xuất xứ: Đoạn trích “Tính cách của cây” trong cuốn sách “Đời sống bí ẩn của cây”
3. Phương thức biểu đạt: Tự sự + Miêu tả
4. Tóm tắt:

- Văn bản miêu tả đặc điểm của cây sồi trong mùa chuyển lá, thông qua quan sát và nhân hóa ba cây sồi như con người với các hành vi riêng biệt.

5. Bố cục:

- Phần 1: Từ đầu đến “hành vi khác nhau”: Giới thiệu ba cây sồi.

- Phần 2: Phần còn lại: Tính cách đặc trưng của cây

6. Giá trị nội dung:

- Cung cấp thông tin về cây sồi trong mùa thay lá: Đặc điểm trước khi chuyển mùa, thời điểm chuyển mùa, và quá trình cành gãy để mọc cây mới.

- Khẳng định cây cũng có tính cách riêng như con người.

7. Giá trị nghệ thuật:

- Nghệ thuật miêu tả cảnh vật độc đáo.

- Các yếu tố miêu tả được sử dụng khéo léo và tinh tế.

* Một số lưu ý khi đọc văn bản:

• Xác định thông tin chính của văn bản:

- Thông tin chính của văn bản: Đề cập đến tính cách của cây.

• Tìm hiểu góc nhìn của tác giả khi quan sát và phân tích tính cách của cây:

Tác giả phân tích cây như con người, chủ yếu quan sát cây vào mùa thu, trước và trong khi thay lá. Ba cây sồi được quan sát gần nhau và chịu cùng một điều kiện tự nhiên.

• Đánh giá ý nghĩa của yếu tố miêu tả trong văn bản:

- Yếu tố miêu tả giúp người đọc hình dung rõ ràng các đặc điểm của cây sồi, từ màu sắc đến trạng thái và quá trình chuyển màu, tạo hình ảnh sống động về hiện tượng.

• Rút ra thông điệp và bài học ứng xử cần thiết với cây cối:

- Thông điệp: Cây cũng có những tính cách và sức hút riêng giống như con người. Tác giả mong muốn mở rộng cái nhìn của con người về cây và thúc đẩy việc bảo vệ thiên nhiên.

* Nội dung chính: Tính cách của cây

Cây cũng giống như con người, có những đặc điểm và sức hút riêng biệt. Qua văn bản này, tác giả muốn mở rộng cái nhìn của chúng ta về cây, khuyến khích việc yêu quý và bảo vệ thiên nhiên.

* Những điểm cần lưu ý khi đọc văn bản:

Xác định thông tin chính của văn bản:

- Nội dung chính của văn bản: Tính cách của cây.

Tìm hiểu góc nhìn của tác giả khi quan sát và phân tích tính cách của cây:

- Góc nhìn: Người kể chuyện ở ngôi thứ ba (tác giả). Tác giả sử dụng nhiều góc độ khác nhau, linh hoạt thay đổi điểm nhìn theo thời gian, không gian, và từ bên trong ra bên ngoài để phân tích tính cách của cây.

Đánh giá ý nghĩa của yếu tố miêu tả trong văn bản:

- Yếu tố miêu tả làm cho câu chuyện trở nên sinh động và hấp dẫn.

- Kết hợp với yếu tố biểu cảm và tự sự, miêu tả góp phần tạo nên giá trị của tác phẩm.

Rút ra thông điệp và bài học ứng xử cần thiết với cây cối:

- Thông điệp: Cây cũng có tính cách và sức hút riêng như con người. Tác giả muốn truyền đạt cái nhìn mới về cây, khuyến khích việc bảo tồn và yêu quý thiên nhiên.

* Nội dung chính:

Văn bản “Tính cách của cây” mô tả ba cây sồi cùng sống trong một môi trường nhưng phát triển theo những cách khác nhau. Điều này phản ánh tính cách độc đáo của từng cây, tương tự như con người, dù sống trong cùng một hoàn cảnh nhưng có những cuộc đời riêng biệt.

* Những điểm cần chú ý khi đọc văn bản:

• Xác định thông tin chính của văn bản:

Văn bản “Tính cách của cây” kể về ba cây sồi bên cạnh nhau, mặc dù cùng điều kiện sống nhưng có sự phát triển khác biệt, điều này phản ánh tính cách riêng biệt của từng cây. Cũng giống như con người, dù ở trong cùng một hoàn cảnh, mỗi cây có một hành trình khác nhau.

• Tìm hiểu góc nhìn của tác giả khi phân tích và quan sát tính cách của cây:

- Góc nhìn của tác giả là của một nhà nghiên cứu, quan sát cây từ một góc độ khoa học.

• Đánh giá ý nghĩa của yếu tố miêu tả trong văn bản:

- Giúp người đọc thấy rõ sự khác biệt trong sự phát triển của ba cây sồi.

• Rút ra thông điệp và bài học ứng xử với cây cối:

Cây cũng có cuộc sống riêng và nếu chúng ta chú ý, có thể nhận ra nhiều điều thú vị từ thiên nhiên.

Câu 1: Xác định thông tin chính của văn bản.

Thông tin chính của văn bản: Kể về ba cây sồi nằm cạnh nhau trong cùng một điều kiện môi trường nhưng có hành vi khác biệt, thể hiện tính cách riêng của mỗi cây.

Câu 2: Tìm hiểu góc nhìn của tác giả khi quan sát và phân tích tính cách của cây.

- Phân tích tính cách của cây:

• Vào mùa đông, khi cây không còn lá hoặc mùa hè, khi cây đầy lá xanh, một người lái xe có thể không nhận ra sự khác biệt giữa ba cây sồi.
• Vào mùa thu, màu sắc của ba cây sồi kể một câu chuyện khác. Cây sồi bên phải đã sẵn sàng thay đổi màu sắc, trong khi hai cây còn lại vẫn giữ màu xanh tươi…

- Cây bên phải có vẻ căng thẳng hơn hoặc thông minh hơn, trong khi hai cây còn lại có vẻ bạo dạn hơn. Không ai biết mùa xuân tới sẽ mang lại điều gì, hay côn trùng sẽ ảnh hưởng đến chúng ra sao, vì vậy chúng giữ màu xanh lâu hơn…

Câu 3: Đánh giá ý nghĩa của yếu tố miêu tả trong văn bản.

Các yếu tố miêu tả giúp người đọc hình dung rõ ràng về các cây sồi, từ đặc điểm và màu sắc đến trạng thái và quá trình chuyển màu. Văn bản không chỉ cung cấp thông tin khô khan mà còn miêu tả sinh động quá trình tự nhiên.

Câu 4: Rút ra thông điệp và bài học ứng xử cần thiết với cây cối.

- Thông điệp: Cây có cuộc sống và tính cách riêng, và chúng ta cần quan sát để khám phá những điều thú vị từ thiên nhiên.

- Bài học ứng xử cần thiết với cây cối:

• Chăm sóc và trân trọng cây như những người bạn.
• Trồng thêm nhiều cây xanh.
• Ngăn chặn các hành vi phá hoại cây như bẻ cành, ngắt lá, hái hoa…

* Tác giả Pê-tơ Vô-lơ-lê-ben: Một nhà nghiên cứu người Đức sinh năm 1964, chuyên về sinh thái học và tham gia vào việc phục hồi rừng cổ đại, nổi tiếng với các tác phẩm như: Đời sống bí ẩn của cây (2015), Đời sống nội tâm của loài vật (2016), Trí tuệ bí ẩn của tự nhiên (2017), và Bạn có nghe tiếng cây trò chuyện (2019)…